အိုက်ဇောမြို့
အိုက်ဇောမြို့ (အင်္ဂလိပ်: /aɪˈzɔːl/; မီဇို: [ˈʌɪ̯.ˈzɔːl]) သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၏ အကြီးဆုံးမြိုနှင့်မြို့တော်ဖြစ်သည်။ အိုက်ဇောကို ၁၈၉၀ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ (၂၅) ရက်နေ့တွင် တရားဝင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ လူဦးရေ ၂၉၄,၄၁၆ ဖြင့်၊ ၎င်းသည် ပြည်နယ်၏ အကြီးဆုံးမြို့ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် အရေးကြီးသော အစိုးရရုံးများ၊ ပြည်နယ်လွှတ်တော်ရုံးများနှင့် အရပ်ဘက်အတွင်းဝန်များ ပါဝင်သော အုပ်ချုပ်ရေးဗဟိုဌာနလည်းဖြစ်သည်။ အိုက်ဇော၏လူဦးရေသည် မီဇိုလူမျိုးများ၏ မတူညီသောအသိုက်အဝန်းများကို ပြင်းထန်စွာထင်ဟပ်စေသည်။
| အိုက်ဇော Áizáwl | |
|---|---|
| မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၏ မြို့တော် | |
'အပေါ်မှ လက်ယာရစ် အိုက်ဇောမြို့မြင်ကွင်း၊ ရှောလမုန်၏ဗိမ္မာန်တော်၊ ဒန်းထွားမာဘောလုံးကွင်း၊ လန်းပွီလေဆိပ်၊ ATC မီဇိုရမ်၊ အိုက်ဇောဈေး | |
| နိုင်ငံ | အိန္ဒိယ |
| ပြည်နယ် | မီဇိုရမ် |
| ခရိုင် | အိုက်ဇောခရိုင် |
| မြို့တော်တည်ထောင် | ၂၉ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၈၉၀ |
| အစိုးရ | |
| • အစိုးရအဖွဲ့ | အိုက်ဇောမြို့တော်ဆိုင်ရာ စည်ပင်သာယာရေးအဖွဲ့ |
| • မြို့တော်ဝန် | လားလ်ရင့်န်အဲငါ ဆိုင်လို ( မီဇိုအမျိုးသားတပ်ဦး) |
| ဧရိယာ | |
| • စုစုပေါင်း | ၁၂၉.၉၁ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၅၀.၁၆ စတုရန်းမိုင်) |
| ပင်လယ်ရေ မျက်နှာပြင်အမြင့် | ၁၁၃၂ မီတာ (၃၇၁၄ ပေ) |
| လူဦးရေ (၂၀၁၁) | |
| • စုစုပေါင်း | ၂၉၃,၄၁၆ |
| • သိပ်သည်းမှု | ၂၃၄/km၂ (၆၁၀/sq mi) |
| အချိန်ဇုန် | အိန္ဒိယစံတော်ချိန် (UTC+၅း၃၀) |
သမိုင်း
ပြင်ဆင်ရန်၁၇၈၁-၇၂ တွင် မီဇိုအကြီးအကဲ Khalkom ၏ အကျင့်ပျက်ခြစားမှုကြောင့် နောက်ပိုင်းတွင် အိုက်ဇောရွာဖြစ်လာသော ကင်းစခန်းတစ်ခု တည်ထောင်ရန် ဗြိတိသျှတို့အား တွန်းအားပေးခဲ့သည်။ ရာထူးကို Reiek အကြီးအကဲ စွက်ပွီးလားလ်လာ (Suakpuilala) က တည်ထောင်ထားပြီး အောက်ခြေကြမ်းပြင်လှေဖြင့် သွားလာနိုင်သည့် Sairang မှ ၁၄ ကီလိုမီတာသာ ကွာဝေးသည်။ ၁၈၉၀ တွင်၊ အာသံရဲအရာရှိ ဒါလီနှင့် သူ၏လူ ၄၀၀ တို့သည် မီဇိုလူမျိုးစုများကို တိုက်ခိုက်ရန် ဗြိတိသျှစစ်ဆင်ရေးအတွင်း Colonel Skinner ၏တပ်များကို ထောက်ပံရန်အတွက် အိုက်ဇောသို့ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ ဒါလီ၏ အကြံပြုချက်တွင် Colonel Skinner ကို ဆောက်လုပ်ရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည့် ခိုင်ခံ့သော ရာထူးနေရာအဖြစ် အိုက်ဇောကို ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ တပ်ဖွဲ့များသည် အဆိုပါနေရာ၌ စခန်းများနှင့် အဆောက်အအုံများကို ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။ ၁၈၉၂-၉၅ တွင် အိုက်ဇောသည် မြို့တော်ဝန် Loch ၏ကြီးကြပ်မှုအောက်တွင်မျှတသောရာသီဥတုလမ်းဖြင့် Silchar မှဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။
မီဇိုအမျိုးသားတပ်ဦး MNF သည် လူးင်လေမြို့ (Lunglei) မှဆုတ်ခွာသွားပြီးနောက် ၁၉၆၆ ခုနှစ် မတ်လ မီဇိုအမျိုးသားတပ်ဦးအရေးအခင်းအတွင်း အိန္ဒိယလေတပ်မှ အိုက်ဇောမြို့ပေါ်တွင် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၆ ခုနှစ်အထိ အိုက်ဇောသည် ရွာကြီးတစ်ရွာဖြစ်ခဲ့သော်လည်း အရေးအခင်းအပြီးတွင် မီဇိုကျေးရွာများ ပြန်လည်စုဖွဲ့မှုကြောင့် ပိုမိုကြီးမားသော မြို့တစ်မြို့ဖြစ်လာခဲ့သည်။ အိုက်ဇောသည် မြောက်နှင့်တောင်၊ အရှေ့နှင့်အနောက်တို့ကို ဆက်သွယ်ထားသော မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၏ လမ်းကွန်ရက်၏ဗဟိုဖြစ်လာသည်။ မီဇိုရမ်လူဦးရေ၏ ၂၅% ကျော်သည် အိုက်ဇောတွင် နေထိုင်ကြသည်။
ပထဝီဝင်
ပြင်ဆင်ရန်အိုက်ဇောသည် မီဇိုရမ်၏ မြောက်ဘက်ပိုင်းတွင် ကင်ဆာအပူပိုင်းဒေသ၏ မြောက်ဘက်တွင် တည်ရှိသည်။ ၎င်းသည် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အထက် ၁,၁၃၂ မီတာ (၃၇၁၅ ပေ) မြင့်သော တောင်ကြောပေါ်တွင် တည်ရှိပြီး အနောက်ဘက်တွင် တောက်မြစ်ချိုင့်နှင့် အရှေ့ဘက်တွင် သွီးရီးယားလ် (Tuirial) မြစ်ချိုင့်ဝှမ်းတွင် တည်ရှိသည်။
မြို့ပြအုပ်ချုပ်ရေး
ပြင်ဆင်ရန်အိုက်ဇောမြို့တော်ဆိုင်ရာ စည်ပင်သာယာရေးအဖွဲ့သည် အိုက်ဇောမြို့၏ မြို့ပြအုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ အခွင့်အာဏာဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်ဥပဒေပြုလွှတ်တော်တွင် ကွန်ဂရက်-ZNP ပါတီညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့အား ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် အဖွဲ့ဝင် ၁၉ ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ AMC ရုံးအား ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ၊ ဒုဥက္ကဋ္ဌနှင့် အမှုဆောင်အဖွဲ့ဝင် သုံးဦးတို့က စီမံခန့်ခွဲလျက်ရှိသည်။ ၎င်းတွင် မြို့တော်၏ ရပ်ကွက် ၁၉ ခုကို ကိုယ်စားပြုသည့် ရွေးကောက်ခံအဖွဲ့ဝင် ၁၉ ဦးနှင့် မီဇိုရမ်ပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးက ခန့်အပ်ထားသော အခြားသူများ ပါဝင်ပါသည်။ အသင်းဝင်စုစုပေါင်း၏ သုံးပုံတစ်ပုံသည် အမျိုးသမီးများအတွက် သီးသန့်ဖြစ်ပြီး အဆိုပါခြောက်နေရာကို ငါးနှစ်တစ်ကြိမ် အလှည့်ကျပေးမည်ဖြစ်သည်။ ကောင်စီ၏သက်တမ်းမှာ ငါးနှစ်ဖြစ်သည်။ ရပ်ကွက်တိုင်းတွင် ဥက္ကဋ္ဌတစ်ဦး၊ ထိုရပ်ကွက်မှ ရွေးချယ်တင်မြှောက်ထားသော ကောင်စီဝင်တစ်ဦးနှင့် ရပ်ကွက်အတွင်းရှိ ရပ်ကွက်ကောင်စီအားလုံးမှ အဖွဲ့ဝင်နှစ်ဦးစီပါဝင်သော ရပ်ကွက်တိုင်းတွင် ရပ်ကွက်ကော်မတီတစ်ခုရှိသည်။ ငါးနှစ်သက်တမ်းရှိသော ဒေသဆိုင်ရာကောင်စီ ၇၈ ခုရှိသည်။
လူမှု ပထဝီ
ပြင်ဆင်ရန်အိန္ဒိယ၏ ၂၀၁၁ သန်းခေါင်စာရင်းအရ အိုက်ဇောလူဦးရေ ၂၉၃,၄၁၆ ဖြစ်သည်။ အမျိုးသမီးများသည် လူဦးရေ၏ ၅၀.၆၁ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် အမျိုးသားများဖြစ်ပြီး ကျန် ၄၉.၃၉ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။ မျိုးနွယ်စုအသီးသီးမှ မီဇိုလူမျိုးများသည် လူဦးရေအများစုဖြစ်သည်။ ခရစ်ယာန်ဘာသာသည် မြို့တော်လူဦးရေ၏ အများစုဖြစ်ပြီး ၉၃.၆၃% ခန့်ရှိသည်။ အခြားလူနည်းစုဘာသာများမှာ ဟိန္ဒူဘာသာ (၄.၁၄)၊ အစ္စလာမ် (၁.၅၂%)၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ (၀.၄၅%)၊ အခြားဘာသာ (၀.၀၉%), ဆစ်ခ်ဘာသာ (၀.၀၃%) နှင့် ဂျိန်းဘာသာ (၀.၀၂%) တို့ဖြစ်သည်။
Presbyterian ခရစ်ယာန်သည် လူဦးရေ၏ အများစုဖြစ်သည်။ သို့သော်၊ Salvation Army၊ နှစ်ခြင်းဆရာများ၊ သတ္တမနေ့ဥပုသ်သမားများ၊ United Pentecostal ဘုရားကျောင်းနှင့် ရိုမန်ကက်သလစ်ဘာသာဝင်များ၏ သိသာထင်ရှားသောအရေအတွက်များလည်း ရှိသည်။ ယဉ်ကျေးမှုကိုအခြေခံသော ခရစ်ယာန်ဂိုဏ်းခွဲများလည်း ရှိသည်။ ဟိန္ဒူဘာသာနှင့် အစ္စလမ်ဘာသာတို့ကိုလည်း မြို့တော်လူဦးရေတွင် အလွန်နည်းပါးစွာ ကိုယ်စားပြုပါသည်။
လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး
ပြင်ဆင်ရန်
လေကြောင်း
ပြင်ဆင်ရန်အိုက်ဇောသည် အိုက်ဇောအနီးတွင်ရှိသော လန်းပွီလေဆိပ် (Lengpui Airport)မှတစ်ဆင့် လေကြောင်းသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးဖြင့် ဆက်သွယ်ထားသည်။ လေဆိပ်သည် ကာလကတ္တား၊ ဒေလီ၊ ဂူဝါဟာတီ၊ အဂါရ်တာလာ၊ ရှီလောင်း နှင့် အင်ဖား သို့ အိန္ဒိယလေကြောင်းလိုင်း Air India၊ Go First နှင့် IndiGo တို့မှ ချိတ်ဆက်ပေးပါသည်။ Pawan Hans ၏ ရဟတ်ယာဉ်ဝန်ဆောင်မှုကို ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် စတင်ခဲ့ပြီး လွန်းလိန် (Lunglei), လောင်တလိုင် (Lawngtlai)၊ စိုင်းဟား (Saiha)၊ ကျောင်းသဲ (Chawngte)၊ စယ်ရ်ချစ်ပ် (Serchhip၊ ကျမ်ဖိုင်း (Champhai)၊ ကော်လစစ်ပ် (Kolasip)၊ ခေါဇောလ် (Khawzawl)၊ ငိုးပါး (Ngopa)နှင့် နှထယာလ် (Hnahthial)တို့နှင့် ချိတ်ဆက်သည်။
ရထားလမ်း
ပြင်ဆင်ရန်မီဇိုရမ်ပြည်နယ်သည် ဘိုင်ရာဘီမြို့အထိ ရထားလမ်းဖြင့် ဆက်သွယ်ထားပြီး၊ အိုက်ဇောအနီးရှိ ကျယ်ပြန့်သော ရထားလမ်းကြောင်းဖြင့် ဘိုင်ရာဘီနှင့် စိုင်းရန်းတို့ကို ဆက်သွယ်ရန် အစီအစဉ်ရှိပါသည်။ အစိုးရသည် ပြည်နယ်အတွင်း ပိုမိုကောင်းမွန်သော ဆက်သွယ်မှုရရှိရန်အတွက် ကျယ်ပြန့်သော တိုင်းတာမှုတစ်ခုဖြစ်သည့် ဘိုင်ရာဘီ-စိုင်းရန်းမီးရထားချိတ်ဆက်မှုကိုလည်း စတင်ခဲ့သည်။ ဇဲမဘောက် (Zembawk)မှ ကူးလိကော်န်(Kulikawn) အကြား ၅ ကီလိုမီတာရှည်လျားသော Aizawl Monorail အတွက် အစီအစဉ်လည်း ရှိပါသည်။
လမ်း
ပြင်ဆင်ရန်အိုက်ဇောသည် National Highway 540 ကိုဖြတ်၍ Silchar နှင့် Agartala၊ National Highway 40 နှင့် Agartala နှင့် National Highway 150 မှတဆင့် Imphal နှင့် ဆက်သွယ်ထားသည်။ အဝါ နှင့် အဖြူ တက္ကစီများကို တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် ရရှိနိုင်ပါသည်။ Maruti ကားများကို အများဆုံးအသုံးပြုကြသည်။ ပုဂ္ဂလိကပိုင် အဖြူအပြာ မီနီဘတ်စ်များသည် မြို့တွင်းဘတ်စ်များကဲ့သို့ ပုံမှန်ဝန်ဆောင်မှုပေးလျက်ရှိသည်။