ကာဗွန်မိုနောက်ဆိုက်

ကာဗွန်မိုနောက်ဆိုက်
Ball-and-stick model of carbon monoxide	Spacefill model of carbon monoxide
အမည်
	en:Preferred IUPAC name Carbon monoxide
	အခြားအမည်များ Carbonic Oxide; Carbon Protoxide; oxide of carbon; protoxide of carbon; Carbon mono-oxide; Carbonous Oxide; carbonei oxidum; oxyde de carbone; Carbon(II) oxide; carbonii halitus; carboneum oxgenisatum; Carbate; Carbonyl; Kohlenoxyd; ; Water gas; Flue gas; carbonic inflammable air; heavy inflammable air; hydrocarbonate; carbonated hydrogene; white damp; fire damp; powder gas; illuminating gas; Dowson gas; Mond gas; power gas; producer gas; blast furnace gas; coal gas; phlogiston
အမှတ်အသားများ--> --> --> --> ----- templatepar ----- -->
CAS Number	630-08-0
Beilstein Reference	3587264
ChEBI	CHEBI:17245
ChEMBL	ChEMBL1231840
ChemSpider	275
EC Number	211-128-3
Gmelin Reference	421
Jmol 3D model	Interactive image
KEGG	D09706
MeSH	Carbon+monoxide
PubChem	281
RTECS number	FG3500000
UNII	7U1EE4V452
UN number	1016
	InChI InChI=1S/CO/c1-2 Key: UGFAIRIUMAVXCW-UHFFFAOYSA-N ; InChI=1/CO/c1-2 Key: UGFAIRIUMAVXCW-UHFFFAOYAT;
	SMILES [C-]#[O+];
ဂုဏ်သတ္တိများ
ဓာတုဗေဒ ဖော်မျူလာ	CO
Molar mass	28.010 g/mol
ရုပ်အဆင်း	Colorless gas
အနံ့	Odorless
သိပ်သည်းမှု	789 kg/m3, liquid; 1.250 kg/m3 at 0 °C, 1 atm; 1.145 kg/m3 at 25 °C, 1 atm;
အရည်ပျော်မှတ်	−၂၀၅.၀၂ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် (−၃၃၇.၀၄ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်; ၆၈.၁၃ ကယ်လ်ဗင်)
ရေဆူမှတ်	−၁၉၁.၅ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် (−၃၁၂.၇ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်; ၈၁.၆ ကယ်လ်ဗင်)
ရေထဲပျော်ဝင်မှု	27.6 mg/L (25 °C)
ပျော်ဝင်မှု	soluble in chloroform, acetic acid, ethyl acetate, ethanol, ammonium hydroxide, benzene
Henry's law; ကိန်းသေ (kH)	1.04 atm·m3/mol
Magnetic susceptibility (χ)	−9.8·10−6 cm3/mol
Refractive index (nD)	1.0003364
Dipole moment	0.122 D
သာမိုဓာတုဗေဒ
Specific; heat capacity (C)	29.1 J/(K·mol)
Std molar; အင်ထရိုပီ (So298)	197.7 J/(K·mol)
Std enthalpy of; formation (ΔfHo298)	−110.5 kJ/mol
Std enthalpy of; combustion (ΔcHo298)	−283.4 kJ/mol
ဆေးဝါးဗေဒ
ATC code	V04CX08 (WHO)
အန္တရာယ်
Safety data sheet	ICSC 0023
GHS pictograms
GHS signal word	Danger
GHS hazard statements	H220, H331, H360, H372
GHS precautionary statements	P201, P202, P210, P260, P261, P264, P270, P271, P281, P304+340, P308+313, P311, P314, P321
NFPA 704	0 0 0
Flash point	−၁၉၁ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် (−၃၁၁.၈ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်; ၈၂.၁ ကယ်လ်ဗင်)
Autoignition; temperature	၆၀၉ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ် (၁,၁၂၈ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်; ၈၈၂ ကယ်လ်ဗင်)
Explosive limits	12.5–74.2%
	Lethal dose or concentration (LD, LC):
LC50 (median concentration)	8636 ppm (rat, 15 min); 5207 ppm (rat, 30 min); 1784 ppm (rat, 4 h); 2414 ppm (mouse, 4 h); 5647 ppm (guinea pig, 4 h);
LCLo (lowest published)	4000 ppm (human, 30 min); 5000 ppm (human, 5 min);
	US health exposure limits (NIOSH):
PEL (Permissible)	TWA 50 ppm (55 mg/m3)
REL (Recommended)	TWA 35 ppm (40 mg/m3); C 200 ppm (229 mg/m3);
IDLH (Immediate danger)	1200 ppm
ဆက်စပ် ဒြပ်ပေါင်းများ
ဆက်စပ်သော carbon oxides	Carbon dioxide; Carbon suboxide; Oxocarbons
	Except where otherwise noted, data are given for materials in their standard state (at 25 °C [77 °F], 100 kPa).
	verify (what is ?)
	Infobox references

ကာဗွန်မို‌နောက်ဆိုက်သည် အရောင်ကင်း၍ အနံ့အရသာ မရှိသော ဓာတ်ငွေ့ ဖြစ်၏။ ရေတွင်အနည်းငယ်သာ ပျော်ဝင်၏။ လေလောက်ပင်လေး၍ ကိုယ်တိုင်မီးလောင်နိုင်သော်လည်း မီးလောင်မှုကို အားမပေး ချေ။ အလွန်အဆိပ်ပြင်းထန်သောကြောင့် ထိုဓာတ်ငွေ့ကို လူ၊ တိရစ္ဆာန်တို့ ရူရှိုက် မိသော် အသက်အန္တရာယ် ဖြစ်နိုင်သည်။ ကာဗွန်မွန်အောက်ဆိုက်ဓာတ်ငွေ့ကို သဘာဝတွင် အလိုအလျောက် တွေ့ရခဲ၏။ မီးတောင်ပတ်ဝန်းကျင်တွင်ရှိသော လေထဲ၌ အနည်းအကျဉ်းမျှသာ တွေ့ရ၏။ မီးထွန်းသော ဓာတ်ငွေ့များတွင် ကာဗွန်မို‌နောက်ဆိုက် ပါတတ်သောကြောင့်၊ ထိုဓာတ်ငွေ့ကို အနည်းငယ်မျှရူရှိုက်မိလျှင်ပင် ဘေးအန္တရာယ် ဖြစ်စေတတ်သည်။ မော်တော်ကား အိပ်ဇောပိုက်များမှ ထုတ်လိုက်သောအငွေ့များ တွင်လည်း ကာဗွန်မို‌ေနာက်ဆိုက် ပါလာသောကြောင့်၊ လူရှိနေခိုက် မော်တော်ကားကို စက်နှိုး၍ မော်တော်ကားရုံကို လေလုံအောင် ပိတ်မထားမိရန် အထူးသတိပြုအပ်ပေသည်။ ကာဗွန်မိုအောက်ဆိုက်နှင့် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်တို့ ခြားနားပုံမှာ ကာဗွန်မို‌နောက်ဆိုက်၏ မော်လီကျူးတစ်ခုတွင် ကာဗွန်အက်တမ်တစ်ခုနှင့် အောက်ဆီဂျင်အက်တမ်တစ်ခုသာ ပါရှိ၏။ ယင်း၏ဓာတု သင်္ကေတမှာ CO ဖြစ်၏။

ကာဗွန်မွန်အောက်ဆိုက် ဖြစ်ပေါ်တတ်သည့် နေရာများ မီးသွေး ကျောက်မီးသွေး စသည်တို့ မီးလောင်စဉ် လေအလုံအလောက် မရလျှင် အဆိပ်ပြင်းသော ကာဗွန်မွန် ‌ေနာက်ဆိုက်ဓာတ်ငွေ့ ဖြစ်ပေါ်တတ်ရာပုံတွင် အဆိုပါအကြောင်းကြောင့် ဤဓာတ်ငွေ့ဖြစ်ပေါ်တတ်သည့်သာဓကအချို့ကို ဖော်ပြထားသည်

ကာဗွန်မို‌နောက်ဆိုက် ရရှိလိုသော် မီးသွေးကို လေအလုံ အလောက် မပေးဘဲ မီးရှို့ပါက မီးသွေးရှိ ကာဗွန်နှင့်လေ အတွင်းရှိ အောက်စီဂျင်တို့သည် ပူးပေါင်း၍ ကာဗွန်မွန် အောက်ဆိုက် ဖြစ်လာသည်။

မီးသွေး + အောက်ဆီဂျင် (မလုံမလောက်) ကာဗွန်မွန်‌ေနာက်ဆိုက် ကာဗွန်မွန်အောက်ဆိုက်ကို ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက် မှလည်း ရရှိနိုင်၏။ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက် ဓာတ်ငွေ့ကို ရဲရဲတောက်နေသော မီးကျီးခဲများ အပေါ်မှ ဖြတ်သန်းသွားစေခြင်းဖြင့် ကာဗွန်မွန်အောက်ဆိုက် ဓာတ်ငွေ့ကို ရရှိနိုင်သည်။

CO2	+	C	=	CO
ကာဗွန်ဒိုင် အောက်ဆိုက်	+	မီးကျီးခဲ	=	ကာဗွန်မွန် အော‌ေနာက်ဆိုက်

^[၅]

ကိုးကား

↑ ^၁.၀ ^၁.၁ Carbon monoxide။ Immediately Dangerous to Life and Health။ National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH)။
↑ Richard၊ Pohanish (2012)။ Sittig's Handbook of Toxic and Hazardous Chemicals and Carcinogens (2 ed.)။ Elsevier။ p. 572။ ISBN 978-1-4377-7869-4။ 5 September 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards #0105။ National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH)။
↑ GOV၊ NOAA Office of Response and Restoration, US။ CARBON MONOXIDE - CAMEO Chemicals - NOAA။
↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁)

[IDLH-1] ၁.၀ ^၁.၁ Carbon monoxide။ Immediately Dangerous to Life and Health။ National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH)။

[2] Richard၊ Pohanish (2012)။ Sittig's Handbook of Toxic and Hazardous Chemicals and Carcinogens (2 ed.)။ Elsevier။ p. 572။ ISBN 978-1-4377-7869-4။ 5 September 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[PGCH-3] NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards #0105။ National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH)။

[4] GOV၊ NOAA Office of Response and Restoration, US။ CARBON MONOXIDE - CAMEO Chemicals - NOAA။

[5] မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁)

[၁]

[၃]

[၅]