ကာလိက

ဗုဒ္ဓဘာသာတွင် “ကာလိက” ဆိုသည်မှာ ရဟန်းတော်များအတွက် မြတ်စွာဘုရား ပညတ်ထားသော ဝိနည်းသိက္ခာပုဒ်များနှင့်အညီ၊ အချိန်ကာလအလိုက် အပ်စပ်စွာ သုံးဆောင်နိုင်သော ဆွမ်း၊ ဘောဇဉ်၊ အဖျော်ရည်၊ ဆေးဝါးစသည့် ပစ္စည်းများကို ဆိုလိုသည်။ ရဟန်းတော်များသည် လူများနှင့် မတူဘဲ၊ ဝိနည်းစည်းကမ်းအရ သတ်မှတ်ထားသော အချိန်အတွင်း၌သာ ဤပစ္စည်းများကို အကပ်ခံ သုံးဆောင်ရသည်။ ဤကာလိကများကို နားလည်ထားမှသာ ရဟန်းတော်များအား အာပတ်မကျရောက်စေဘဲ အပ်စပ်စွာ ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ဤဆောင်းပါးတွင် ကာလိက ၄-မျိုး၏ အဓိပ္ပာယ်၊ ၎င်းတို့၏ အသုံးပြုပုံနှင့် သတိပြုဖွယ်ရာများကို ဖော်ပြထားသည်။

ကာလိက ၄-မျိုး

“ကာလိက” ဆိုသည်မှာ “ကာလ” (အချိန်) နှင့် “အပ်စပ်မှု” ဟူသော သဘောကို ပေါင်းစပ်ထားပြီး၊ ဝိနည်းအရ အချိန်ပိုင်းခြားထားသော သုံးဆောင်မှုကို ဆိုလိုသည်။ ကာလိက ၄-မျိုးမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်။

၁။ ယာဝကာလိက

“ယာဝကာလိက” ဆိုသည်မှာ “ယာဝကာလံ” (မွန်းတည့်ကာလတိုင်အောင်) + “ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ” (သုံးဆောင်ကောင်း၏) ဟူသော ပါဠိစကားမှ ဆင်းသက်လာပြီး၊ အကပ်ခံပြီးနောက် အရုဏ်တက်ချိန်မှ မွန်းတည့်အချိန် (မွန်းလွဲ ၁၂ နာရီခန့်) အထိ သုံးဆောင်ခွင့်ရှိသော ပစ္စည်းများကို ဆိုလိုသည်။

• ပါဝင်သော ပစ္စည်းများ= ဘောဇဉ် ၅-ပါး (ထမင်း၊ မုန့်၊ ဆန်၊ ငါး၊ အသား)၊ မုန့်ခဲဖွယ်များ၊ နွားနို့၊ နို့ဆီ စသည့် သောက်ဖွယ်များ။
• အသုံးပြုပုံ= မွန်းတည့်ကျော်လျှင် ယာဝကာလိကပစ္စည်းများကို သုံးဆောင်၍ မရတော့ပါ။

၂။ ယာမကာလိက

“ယာမကာလိက” ဆိုသည်မှာ “ယာမကာလံ” (နောက်ဆုံးညဉ့်ယာမတိုင်အောင်) + “ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ” (သုံးဆောင်ကောင်း၏) ဟူသော စကားမှ ဆင်းသက်လာပြီး၊ အကပ်ခံပြီးနောက် မွန်းတည့်မှ နောက်တစ်နေ့အရုဏ်မတက်မီ (ပစ္ဆိမယာမ) အထိ သုံးဆောင်နိုင်သော အဖျော်ရည်များကို ဆိုလိုသည်။

• ပါဝင်သော ပစ္စည်းများ= သစ်သီးဖျော်ရည်၊ သကြားရည် စသည့် သောက်ဖွယ်များ (အစာအဖြစ် မသတ်မှတ်သည်များ)။
• အသုံးပြုပုံ= မွန်းတည့်ပြီးနောက် ညဉ့်အချိန်တွင် အာဟာရအစား ဤအဖျော်ရည်များကို သုံးဆောင်နိုင်ပြီး၊ အရုဏ်တက်လျှင် အပ်စပ်မှု ပြီးဆုံးသည်။

၃။ သတ္တာဟကာလိက

“သတ္တာဟကာလိက” ဆိုသည်မှာ “သတ္တာဟကာလံ” (၇-ရက်ကာလပတ်လုံး) + “ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ” (သုံးဆောင်ကောင်း၏) ဟူသော စကားမှ ဆင်းသက်လာပြီး၊ အကပ်ခံပြီးနောက် ၇-ရက်အတွင်း သုံးဆောင်နိုင်သော ဆေးပစ္စည်းများကို ဆိုလိုသည်။

• ပါဝင်သော ပစ္စည်းများ= ဘေသဇ္ဇဆေး ၅-မျိုး (ထောပတ်၊ ဆီဦး၊ ဆီ၊ တင်လဲ၊ ပျားရည်)။
• အသုံးပြုပုံ= အကပ်ခံသည့်နေ့မှစ၍ ၇-ရက်အတွင်း ဆေးအဖြစ် သုံးဆောင်နိုင်ပြီး၊ ၇-ရက်ကျော်လျှင် မအပ်တော့ပါ။

၄။ ယာဝဇီဝိက

“ယာဝဇီဝိက” ဆိုသည်မှာ “ယာဝဇီဝံ” (အသက်ရှည်သမျှ တစ်သက်တာ) + “ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ” (သုံးဆောင်ကောင်း၏) ဟူသော စကားမှ ဆင်းသက်လာပြီး၊ အကပ်ခံပြီးနောက် တစ်သက်လုံး ဆေးအဖြစ် သုံးဆောင်နိုင်သော ပစ္စည်းများကို ဆိုလိုသည်။

• ပါဝင်သော ပစ္စည်းများ= မန်ကျည်းရွက်အကြမ်း၊ ကင်ပွန်းရွက်အကြမ်း၊ အရွက်၊ အခေါက်၊ အမြစ်၊ အဥများ၊ ဆား၊ ချင်းစိမ်း၊ ငရုတ်၊ ကြက်သွန် စသည်တို့။
• အသုံးပြုပုံ= ၎င်းတို့သည် ယာဝကာလိက၊ ယာမကာလိက၊ သတ္တာဟကာလိကတွင် မပါဝင်ဘဲ၊ လူတို့၏ အစာအဖြစ် မသတ်မှတ်သည့် ဆေးဝါးများဖြစ်သည်။ ဆား၊ ချင်းစိမ်း စသည်တို့ကို ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်အဖြစ် သုံးသော်လည်း၊ အဓိကအစာအဖြစ် မဟုတ်သဖြင့် ဆေးအဖြစ်သာ တစ်သက်လုံး အပ်စပ်သည်။ အဆာပြေ မသုံးဆောင်ကောင်း၊ ဆေးအဖြစ် သုံးစွဲနိုင်သည်။

ကာလိကရောရာနှင့် သတိပြုဖွယ်ရာများ

ကာလိကလေးမျိုး ရောနှောသွားပါက ဝိနည်းအရ အာပတ်ကျရောက်နိုင်သဖြင့် ကပ္ပိယကာရကများအနေဖြင့် သတိထားရန် လိုအပ်သည်။

• ယာဝကာလိကနှင့် အခြားကာလိက ရောနှောခြင်း= ယာဝကာလိက (ဆွမ်း) နှင့် ယာမကာလိက (ဖျော်ရည်)၊ သတ္တာဟကာလိက (ထောပတ်)၊ ယာဝဇီဝိက (ဆား) စသည်တို့ ရောနှောသွားပါက၊ ထိုနေ့မွန်းတည့်အထိသာ အပ်စပ်ပြီး၊ မွန်းလွဲမှစ၍ မအပ်တော့ပါ။ ဥပမာ - ဆွမ်းနှင့် ဆားခွက်ရောနှောပါက ထိုနေ့မွန်းတည့်အထိသာ အပ်သည်။
• သတ္တာဟကာလိကနှင့် ယာဝဇီဝိက ရောနှောခြင်း= သတ္တာဟကာလိက (ထောပတ်) နှင့် ယာဝဇီဝိက (ဆား) ရောနှောပါက၊ သတ္တာဟကာလိက၏ သက်တမ်း (၇-ရက်) အတွင်းသာ အပ်စပ်သည်။ ဥပမာ - အကပ်ခံ ၂-ရက်ကြာသော ထောပတ်နှင့် ဆားရောနှောပါက၊ ကျန် ၅-ရက်သာ အပ်စပ်သည်။
• ရောနှောမှု၏ စည်းမျဉ်း= ရက်တိုကာလိကသည် ရက်ရှည်ကာလိက၏ သက်တမ်းကို လိုက်နာရပြီး၊ ရောနှောမှုဖြစ်ပါက အချိန်တိုဆုံးကာလိက၏ သက်တမ်းသာ အကျုံးဝင်သည်။

ကပ္ပိယကာရကအတွက် အရေးပါမှု

ကာလိက ၄-မျိုးကို နားလည်ထားခြင်းဖြင့် ကပ္ပိယကာရကများသည် ရဟန်းတော်များအား ဝိနည်းနှင့်အညီ ပစ္စည်းများ အပ်စပ်စွာ ဆက်ကပ်နိုင်သည်။ ဥပမာ - မွန်းတည့်ကျော်လျှင် ယာဝကာလိကဆွမ်းကို မကပ်ဘဲ၊ ယာမကာလိကဖျော်ရည်ကိုသာ ဆက်ကပ်ရမည်။ ဤသို့ မှန်ကန်စွာ ဆောင်ရွက်မှသာ ရဟန်းတော်များ အာပတ်မှ ကင်းလွတ်ပြီး၊ သာသနာတော်၏ သန့်ရှင်းမှု ထိန်းသိမ်းနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်

ကပ္ပိယကောင်းတစ်ယောက်