ဟိမဝန္တာ တောင်တန်း
ဟိမဝန္တာ တောင်တန်းသည် အာရှတိုက်တွင် တည်ရှိသည့် တောင်တန်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းမှ တရုတ်နိုင်ငံ တိဘက်ကုန်းပြင်မြင့်အထိ သွယ်တန်းလျက်ရှိသည်။ ဟိမဝန္တာ ဆိုသည်မှာ နှင်းခဲများ၏ ဌာနေဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။[၃] ဟိမဝန္တာ တောင်တန်းသည် ကမ္ဘာမြေကြီးပေါ်တွင် အမြင့်မားဆုံး တောင်တန်းဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာ့အမြင့်ဆုံး ဧဝရတ်တောင် ကဲ့သို့သော မီတာ ၈၀၀၀ အထက် တောင်ထိပ်များ တည်ရှိရာ အရပ်လည်းဖြစ်သည်။ ဟိမဝန္တာတောင်တန်းမှာ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်မှ အမြင့် ၂၉၀၂၈-ပေမြင့်သည်။[၄]
| ဟိမဝန္တာ | |
|---|---|
 ဟိမဝန္တာတောင်တန်းတလျောက် မီတာ ၈၀၀၀ အမြင့်ရှိသောနေရာများ (အနီရောင်ဖြင့်); အင်ဒို-ဂင်္ဂါ လွင်ပြင်; တိဗက်ကုန်းပြင်မြင့်; အိန္ဒုမြစ်၊ ဂင်္ဂါမြစ်၊ Yarlung Tsangpo-Brahmaputra မြစ်များ၊ နှင့် တောင်တန်း အစ မှတ် နှင့် အဆုံး မှတ် (အဝါရောင်ဖြင့်)။ | |
| အမြင့်ဆုံးအမှတ် | |
| တောင်ထွတ် | ဧဝရတ်တောင်, တရုတ် နှင့် နီပေါ |
| အမြင့် | ၈,၈၄၈.၈၆ m (၂၉,၀၃၁.၇ ft) |
| ကိုဩဒိနိတ် | 27°59′N 86°55′E / 27.983°N 86.917°Eကိုဩဒိနိတ်: 27°59′N 86°55′E / 27.983°N 86.917°E |
| အတိုင်းအတာများ | |
| အလျား | ၂,၄၀၀ km (၁,၅၀၀ mi) |
| အမည်ပေးခြင်း | |
| ဒေသခေါ်အမည် | Himālaya (သင်္သကရိုက်) |
| ပထဝီဝင် | |
 ဧဝရတ်တောင်နှင့် တိဗက်ကုန်းပြင်မြင့်အထက် မြောက်ဘက် နှင့် အနောက်မြောက်ဘက်မှနေ၍ တွေ့မြင်ရသည့်အတိုင်း ၎င်း၏အနီးတစ်ဝိုက်ရှိ တောင်များ။ အမြင့်ပေ မီတာ ရှစ်ထောင်ကျော်သော နေရာ လေးခု: Makalu (၈,၄၆၂ မီတာ)၊ ဧဝရတ်တောင် (၈,၈၄၈ မီတာ)၊ Cho Oyu (၈,၂၀၁ မီတာ) နှင့် Lhotse (၈,၅၁၆ မီတာ)။
| |
| နိုင်ငံများ | [မှတ်စု ၁] |
| တိုက်ကြီး | အာရှတိုက် |
| ဘူမိဗေဒ | |
| Orogeny | ဆီးနှင်းဖုံးတောင်တန်းဒေသ |
| ကျောက်သားသက်တမ်း | Cretaceous-မှ-Cenozoic |
| ကျောက်သားအမျိုးအစား | |
အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ မြောက်ဘက်တွင် မြင့်မားစွာတည်ရှိသော ဟိမဝန္တာတောင်တန်းကြီးသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင်အလွန်ထင်ရှားလေသည်။ ထိုတောင်တန်းကြီးမှာ အရှေ့မှအနောက်သို့ မိုင်ပေါင်း ၁၅ဝဝ ရှည်သဖြင့် မြောက်အမေရိကတိုက်ရှိ အပါလေချန်တောင်တန်း လောက်သာလျှင်ရှိသည်။ တောင်တန်းအကျယ်မှာ မိုင် ၁၅ဝမှ ၂ဝဝခန့် ရှိသဖြင့် တောင်အမေရိကတိုက်ရှိ အင်ဒီးတောင်လောက်ပင် မကျယ်ချေ။ သို့ရာတွင် အမြင့်၌ကား ကမ္ဘာပေါ်ရှိ မည်သည့်တောင်မျှ ဟိမဝန္တာတောင်ကို မမီချေ။ ဤသို့တုဖက်ကင်းအောင် မြင့်သောအချက်ကြောင့် ထင်ရှားကျော်ကြားခြင်း ဖြစ်ပေသည်။
ဟိမဝန္တာတောင်၌ တောင်ထိပ် တောင်ထွတ်ပေါင်း ၄ဝ ကျော် ၅ဝ ရှိ၍ အနိမ့်ဆုံးတောင်ထိပ်သည်ပင်လျှင် အမြင့်ပေပေါင်း ၂၃ဝဝဝ ရှိသည်။ အမြင့်ပေပေါင်း ၂၉ဝဝဝ ပေ၊ သို့မဟုတ် ၅၁/၂ မိုင် ကျော်ရှိသော ဧဝရတ်တောင်ထိပ်မှာ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အမြင့်ဆုံးတောင်ထွတ်ဖြစ်လေသည်။ ဒုတိယအမြင့်ဆုံးကား ဧဝရက်တောင်ထိပ်၏ အရှေ့ဘက် မိုင် ၁ဝဝခန့်အကွာတွင် ရှိသည့် ၂၈၁၄၆ ပေမြင့်သော ကန်ချင်ဂျန်းဂါးတောင်ထိပ်ဖြစ်သည်။
ဟိမဝန္တာတောင်တန်းသည် အိန္ဒုမြစ်အကွေ့ကြီး၏ အနောက်ဘက်ရှိ ပမီးယားကုန်းပြင်မြင့်မှ အရှေ့ဘက် ဗြဟ္မပုတ္တရမြစ် အကွေ့ကြီးအထိ တန်းကာ လောက်လေးကိုင်းသဖွယ် တည်ရှိပြီးလျှင်အိန္ဒိယ မြောက်ပိုင်းရှိ အမြင့်ပေ ၁ဝဝဝ ခန့်ရှိသော လွင်ပြင်ဒေသနှင့် တိဗက်ကုန်းပြင်မြင့်တို့ကို ခြားထားလေသည်။ ဟိမဝန္တာတောင်တန်းကြီးကို ဖြတ်သန်းတည်ရှိကြသော တောင်ကြားလမ်းများမှာ ကမ္ဘာပေါ် တွင်အမြင့်ဆုံး တောင်ကြားလမ်းများ ဖြစ်ကြလျက် အမြင့်ပေပေါင်း ၁၅ဝဝဝ၊ သို့မဟုတ် ၁၆ဝဝဝ ကျော်ရှိကြ၏။ နိုဝင်ဘာလနှင့် မေလအကြားတွင် ထိုတောင်ကြားလမ်းများကို ဆီးနှင်းများဖုံးလွှမ်းနေသဖြင့် ဖြတ်ကျော်သွားလာရန် မဖြစ်နိုင်ပေ။ ထိုသို့ မြင့်လှသော တောင်ကြားတို့တွင် ရေခဲမြစ်များဖြစ်ပေါ်ကြလျက် တောင်ခြေများဆီသို့ တဖြည်းဖြည်း သက်လျှောသွားကြလေသည်။ ထိုရေခဲမြစ်များမှ အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ ဂင်္ဂါ၊ ယမုံနာမြစ်၊ ဗြဟ္မပုတ္တရမြစ်နှင့်အိန္ဒုမြစ်များသည် မြစ်ဖျားခံ ကြလေသည်။
ဟိမဝန္တာတောင်တန်းကြီးသည် လူများကိုသာ အသွားအလာ ခက်ခဲစေသည်မဟုတ်။ တောင်ဘက်မှ တိုက်ခတ်လာသော ရေခိုးရေငွေ့များပါသည့် လေကိုလည်း တားဆီးထားသဖြင့် တောင်ဘက်တောင်စောင်းတွင် နှစ်စဉ် မိုးရေချိန်လက်မ ၉ဝဝ ကျော်အထိ ရွာသွန်းသော်လည်း မြောက်ဘက် လေကွယ်ရာ တိဗက်ကုန်းပြင်မြင့်တွင်မူ မိုးခေါင်နေလေသည်။ တောင်တန်းတို့၏ အမြင့်မှာ အစားစား ကွဲပြားနေကြသည့်အလျောက်ဟိမဝန္တာ တစ်ခွင်တွင် ရာသီဥတု အမျိုးမျိုးနှင့် အပင်အမျိုးမျိုးတို့ကို တွေ့ရှိနိုင်လေသည်။ မြေပြင်နှင့် ဆက်စပ်ရာ တောင်ခြေဒေသမှ ပေ ၅ဝဝဝ အထိမြင့်သော ဒေသများတွင် မိုးအခါစိမ်းလန်းလျက် နွေအခါ အရွက်ကြွေသော သစ်တောဝါးတောကြီးများ ထူထပ်စွာပေါက်ရောက်နေသဖြင့် နေပြောက်ပင် မထိုးနိုင်ချ။ တောင်ဘက်စောင်းတို့တွင် တောများကိုရှင်း၍ ပေ ၅ဝဝဝ အထိ မြင့်သောဒေသများ၌ လက်ဖက်ပင်များကို အကြီးအကျယ်စိုက်ပျိုးကြ၏။
ဒါဂျီလင်မြို့နှင့် အနီးအနား တစ်ဝိုက်တွင် အကောင်းဆုံးသော လက်ဖက်ခြောက်ထွက်ရာ ဒေသများဖြစ်ကြသည်။ ပေ၆ဝဝဝ အထိ မြင့်သော ဒေသများတွင် ဆန်စပါးနှင့် ပြောင်းများကို စိုက်ပျိုး၍ ထိုထက်မြင့်သောဒေသများတွင် ဂျုံနှင့်ဘာလီ များကိုစိုက်ပျိုးကြလေသည်။ ပေ ၉ဝဝဝ ကျော်မြင့်သော ဒေသများတွင် ရွက်ချွန်ထင်းရှူးတောကြီးများ ပေါက်ရောက်ကြ ၏။ ပေပေါင်း ၁၂ဝဝဝ ကျော်သောအခါ အေးမြလှသဖြင့် ထင်းရှူးတောများပင် မပေါက်ရောက်နိုင်တော့ဘဲ မြက်များနှင့် ချုံတောများကိုသာတွေ့ရလေသည်။
ဟိမဝန္တာတောင်တန်းတွင် အပူပိုင်း၊ သမပိုင်းနှင့် အအေးပိုင်းဒေသများတွင်နေထိုင်ကြသော တိရစ္ဆာန် အမြောက်အမြားကိုတွေ့နိုင်လေသည်။ မြင့်သောဒေသများတွင် ကျား၊ ကျားသစ်၊ ကြံ့၊ ဆင် ၊ မျောက်နှင့် အောင်း (စာမရီ) များနေထိုင်ကြ သည်။ ပေ ၁၆ဝဝဝ အထက်၌ ကား ဆီးနှင်းများ အမြဲဖုံးလွှမ်းလျက် ရေခဲတောင်ရေခဲမြစ်များသာ ဖြစ်နေတော့သည်။ ဤသို့တစ်နှစ်ပတ်လုံး ရေခဲလျက် ဆီးနှင်း များဖုံးလွှမ်း နေသောကြောင့်ပင် ဤတောင်တန်းကြီးကို ဟိမဝန္တာတောင်ဟု ခေါ်တွင်လေသည်။ ဟိမဝန္တာဟူသောအမည်မှာ သက္ကတဘာသာ မှလာ၍ ဆီးနှင်းများ အမြဲဖုံးလွှမ်းရာဒေသဟု အဓိပ္ပာယ် ရသည်။ ဆီးနှင်းများဖုံးလွှမ်းလျက် အေးမြသောလေထုကြောင့် တိမ်တောင်တိမ်လိပ်တို့သည် ပေ ၂ဝဝဝ လောက်အမြင့်တွင် တလိပ်လိပ်တက်နေသည်ကိုမြင်ရသည်မှာ ဟိမဝန္တာတောင်ကြီးပင် မိုးကို ဖောက်၍တည်နေသလောဟု ထင်မှတ်ရလေတော့၏။ ဤမျှအံ့မခန်းမြင့်မားစွာ တည်ရှိနေသောဟိမဝန္တာ တောင်ကြီးကို ဟိန္ဒူလူမျိုးတို့သည် ဘုရားတို့စံရာ တောင်တန်းကြီးဟုပင် ယူဆ၍အထူးရိုသေလေးစားကြလျှက် တစ်နှစ်တစ်ကြိမ် တက်ရောက် ပူဇော်လေ့ ရှိကြလေသည်။[၅]
မှတ်စုများ
ပြင်ဆင်ရန်ကိုးကား
ပြင်ဆင်ရန်- ↑ Himalayas (mountains, Asia)။ Encyclopaedia Britannica။
Though India, Nepal, and Bhutan have sovereignty over most of the Himalayas, Pakistan and China also occupy parts of them. In the disputed Kashmir region, Pakistan has administrative control of some 32,400 square miles (83,900 square km) of the range lying north and west of the “line of control” established between India and Pakistan in 1972. China administers some 14,000 square miles (36,000 square km) in the Ladakh region and has claimed territory at the eastern end of the Himalayas within the Indian state of Arunachal Pradesh. Those disputes accentuate the boundary problems faced by India and its neighbours in the Himalayan region.
- ↑ Zurick၊ David; Pocheco၊ Julsun (2006)၊ Illustrated Atlas of the Himalaya၊ University Press of Kentucky၊ p. 8,11,12၊ ISBN 9780813173849
- ↑ Definition။ dictionary.com။ 2009-04-17 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ the key collection စာကြည့်တိုက်စာစဉ်(၁၂၄) ဒလိုင်လားမား၊ ၂၀၁၈၊ အောက်တိုဘာလ၊ စာ-၄၂
- ↑ မြန်မာနိုင်ငံဘာသာပြန်စာပေအသင်း (၁၉၇၃)။ "ဟိမဝန္တာတောင်တန်း"။ in စွယ်စုံကျမ်းစာတည်းအဖွဲ့ (ed.)။ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း။ ၁၃ (ပထမအကြိမ် ed.)။ စာပေဗိမာန်ပုံနှိပ်တိုက်၊ ရန်ကုန်မြို့။: စာပေဗိမာန်။