အက်ဥပဒေနှင့် ဥပဒေ

ဥပဒေတစ်ရပ်ကို ပါလီမန်မှအတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းခြင်းဖြစ်ပါက အဆိုပါပြဋ္ဌာန်းသည့်ဥပဒေကို အက်ဥပဒေဟုခေါ်ပြီး၊ ပါလီမန်စံနစ်ကို မကျင့်သုံးသော်လည်း၊ ပါလီမန်ကဲ့သို့ အလားတူဖြစ်သည့် နိုင်ငံ၏အမြင့်ဆုံး ဥပဒေပြုအဖွဲ့က ပြဋ္ဌာန်းသည့် ဥပဒေကို ဥပဒေဟုပင်ခေါ်ခြင်းဖြစ်ပေသည်၊ အက်ဥပဒေ နှင့်ဥပဒေတို့ကို ဥပဒေပြုပိုင်ခွင့်ရှိသည့် အမြင့်ဆုံးအဖွဲ့အစည်းမှ ပြဋ္ဌာန်းခြင်းဖြစ်သည်။ အဆိုပါဥပဒေများသည် ပြဋ္ဌာန်းဥပဒေများဖြစ်ကြပြီး၊ ၎င်းတို့ကို စတက်ကျူ့ (Statute) ဥပဒေ၊ ကိုဓဥပဒေ (Code) လည်းခေါ်ဆိုပေသည်။

၁၉၄၇ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံအခြေခံဥပဒေ၏ ပုဒ်မ ၆၅ တွင် “ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ၏ ဥပဒေပြုမှုအာဏာသည် ပါလီမန်တွင်တည်ရှိရမည်။ ပါလီမန်တွင် နိုင်ငံတော်သမ္မတ၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော် Chamber of Deputies နှင့် လူမျိုးစုလွှတ်တော် Chamber of Nationalities တို့ပါဝင်ရမည်” ဟုဖော်ပြထား ချက်အရ အမြင့်ဆုံးဥပဒေပြုအာဏာမှာ ပါလီမန်တွင်ရှိကြောင်းမြင်တွေ့ရသည်။ ထို့အတူ ၁၉၇၄ခုနှစ် ပြည် ထောင်စုဆိုရှယ်လစ် သမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပုဒ်မ ၄၄ တွင် “နိုင်ငံတော်၏ ဥပဒေပြုမှု အာဏာသည် ပြည်သူ့လွှတ်တော်၌သာ တည်သည်” ဟု ပြဋ္ဌာန်းထားသည်ကိုတွေ့ရှိရမည်ဖြစ်ပေသည်။ အမြင့်ဆုံးဥပဒေပြုပိုင်ခွင့်ရှိသောအဖွဲ့အစည်းကို နိုင်ငံအသီးသီး၌ ကွဲပြားခြားနားသော အမည်များဖြင့် ခေါ်ဝေါ် ခဲ့ကြသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ကွန်ဂရက် Congress ၊ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ဒိုင်ယက် (Diet)၊ အစ္စရေးနိုင်ငံတွင် နက်ဆက် (Knesset)၊ နော်ဝေးနိုင်ငံတွင် စတော့တင်း (Storting)၊ ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုတွင် (Supreme Soviet)၊ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံတွင် (National People's Assembly)၊ အင်္ဂလန်နိုင်ငံတွင် ပါလီမန် (Parliament) မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၁၉၄၇ ခုနှစ် အခြေခံဥပဒေအရ ပါလီမန်နှင့် ၁၉၇၄ ခုနှစ် အခြေခံဥပဒေအရ ပြည်သူ့လွှတ်တော် စသည်ဖြင့် အမျိုး အမည်များစွာဖြင့်မှဲ့ခေါ်တတ်ကြသည်။ မည်သို့ပင်ခေါ်ဝေါ်စေကာမူ ပြည်သူလူထုက ရွေးချယ် တင်မြောက်သော ပြည်သူ့ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားပြီး ဥပဒေပြုအာဏာကို ကျင့်သုံးကြသော အာဏာပိုင် အဖွဲ့အစည်း မှန်သမျှသည် ပါလီမန်ပင် ဖြစ်သည်။

၁၉၇၃ ခုနှစ် စကားရပ်များအနက်အဓိပ္ပာယ် ဖွင့်ဆိုရေးဥပဒေ ပုဒ်မ ၅၊ ပုဒ်မခွဲ (၅) တွင်ဖော်ပြရာ၌ “ဥပဒေ”ဆို သောစကားရပ်တွင် ဤဥပဒေ အာဏာ မတည်မီကဖြစ်စေ၊ အာဏာတည်ပြီးနောက်ဖြစ်စေ၊ ဥပဒေပြုအာဏာပိုင် တစ်ရပ်ရပ်က ပြဋ္ဌာန်းထားသည့်ဥပဒေ၊ အက်ဥပဒေ၊ တချက်လွှတ်ဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းဥပဒေ၊ အမိန့် အပြင် ဥပဒေကဲ့သို့ အာဏာတည်သော ဓလေ့ထုံးတမ်းများလည်း ပါဝင်သည်ဟု ဖွင့်ဆိုထားသည်။