No edit summary
စာတွဲများ: မိုဘိုင်းလ် တည်းဖြတ် မိုဘိုင်းလ် ဝက်ဘ် တည်းဖြတ်
အရေးမကြီး infobox
စာကြောင်း ၁ -
{{Infobox တိုက်
{{Infoboxတိုက်
|title တိုက်အမည်= အန္တာတိက( <br/> Antarctica)
|image = Antarctica (orthographic projection).svg <!--Please see discussion or contribute to discussion if you are considering replacing this image-->
| ကမ္ဘာ့မြေပုံ= Antarctica
|image_size = 250px
| ဧရိယာ = ၁၄.၄- သန်း ကီလိုမီတာ (၅.၄ စတုရန်းမိုင်)
|alt = This map uses an orthographic projection, near-polar aspect. The South Pole is near the center, where longitudinal lines converge.
| လူဦးရေ =
|area = {{convert|14000000|km2|sqmi|abbr=on}}<ref name="CIAfactbook-People">{{cite web |author=United States Central Intelligence Agency |date=2011 |title=Antarctica |work=The World Factbook |publisher=Government of the United States |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ay.html |accessdate=22 October 2011}}</ref>
| ခုနှစ်=
|population = ယာယီနေထိုင်သူ ၅,၀၀၀
| လူဦးရေအထူအထပ် =
|density =
| နိုင်ငံများ =
|adjective = Antarctican
| မှီတွယ်လျက်ရှိသောနယ်မြေများ =
|countries =
| ဘာသာများ =
|list_countries =
| အချိန်ရပ်ဝန်းများ =
|dependencies =
|languages =
|time =
|internet = [[{{#property:P78|from=Q51}}]]
|cities =
}}
အန္တာတိကတိုက်သည်'''အန္တာတိကတိုက်''' ({{Lang-en|Antarctica}}; ဗြိတိသျှအသံထွက် {{IPAc-en|æ|n|ˈ|t|ɑː|k|t|ɪ|k|ə}} သို့မဟုတ် {{IPAc-en|æ|n|ˈ|t|ɑː|t|ɪ|k|ə}}, အမေရိကန်အသံထွက် {{IPAc-en|audio=en-us-Antarctica.ogg|æ|n|t|ˈ|ɑːr|k|t|ɪ|k|ə}}) သည် ကမ္ဘာ့တောင်ဘက်ဆုံး တိုက်ကြီး ဖြစ်ပြီး တောင်ဝင်ရိုးစွန်း တည်ရှိရာ နေရာ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာ့ တောင်ဘက်ခြမ်း အန္တာတိတ် ဒေသအတွင်းတွင် တည်ရှိပြီး အန္တာတိတ် စက်ဝိုင်း၏ တောင်ဘက်တွင် တည်ရှိပြီး တောင်ဘက် သမုဒ္ဒရာက ဝန်းရံထားသည်။ စတုရန်းမိုင်ပေါင်း ၅.၄ သန်း (စတုရန်း ကီလိုမီတာ ၁၄ သန်း) မျှ ကျယ်ဝန်းပြီး [[အာရှ]]၊ [[အာဖရိက]]၊ [[မြောက်အမေရိက]]၊ [[တောင်အမေရိက]] တိုက်တို့ပြီးလျှင် ပဉ္စမမြောက် အကြီးဆုံးတိုက် ဖြစ်ပြီး ဧရိယာ၏ ၉၈% သည် ပျမ်းမျှ (၁.၆) ကီလိုမီတာ အထူရှိသည့် ရေခဲများဖြင့် ဖုံးလွှမ်းလျက် ရှိသည်။ အရွယ်အစားအားဖြင့် နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါက အန္တာတိကတိုက်သည် ဩစတေးလျတိုက်၏ နှစ်ဆမျှ ကျယ်ဝန်းသည်။ အန္တာတိကတိုက်၏ ၉၈ ရာခိုင်နှုန်းသည် ရေခဲများ ဖုံးလွှမ်းနေပြီး ရေခဲထု၏ အထူမှာ ၁.၂ မိုင် (၁.၉ ကီလိုမီတာ) မျှ ရှိပြီး<ref name="Bedmap2">{{cite journal|url=http://www.the-cryosphere.net/7/375/2013/tc-7-375-2013.pdf|publisher=The Cryosphere journal|title=Bedmap2: improved ice bed, surface and thickness datasets for Antarctica|page=390|author=British Antarctic Survey|accessdate=6 January 2014}}</ref> မြောက်ဘက်စွန်း အန္တာတိက ကျွန်းဆွယ်မှ အပ အခြားဒေသအားလုံးကို လွှမ်းခြုံထားသည်။
 
အန္တာတိကတိုက်သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ တိုက်ကြီးများတွင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် အအေးဆုံး၊ အခြောက်သွေ့ဆုံး၊ လေတိုက်နှုန်းအများဆုံး တိုက်ကြီး ဖြစ်ပြီး တိုက်ကြီးများထဲတွင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် အမြင့်ဆုံး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|author=National Satellite, Data, and Information Service|title=National Geophysical Data Center|publisher=Government of the United States|url=http://www.ngdc.noaa.gov/mgg/image/2minrelief.html|accessdate=9 June 2006|archiveurl=//web.archive.org/web/20060613001502/http://www.ngdc.noaa.gov/mgg/image/2minrelief.html|archivedate=13 June 2006 |deadurl=no}}</ref> အန္တာတိက ကမ်းရိုးတန်းတွင် နှစ်စဉ်မိုးရေချိန် ၈ လက်မ (၂၀၀ မီလီမီတာ) မျှသာ ရှိပြီး အတွင်းပိုင်းတွင် ပိုနည်းသွားသဖြင့် ကန္တာရ ဒေသဟု ယူဆနိုင်သည်။<ref>{{cite web|author=Joyce, C. Alan|url=http://www.worldalmanac.com/blog/2007/01/the_world_at_a_glance_surprisi.html|title=The World at a Glance: Surprising Facts|work=The World Almanac|date=18 January 2007|accessdate=7 February 2009|archiveurl=//web.archive.org/web/20090304001123/http://www.worldalmanac.com/blog/2007/01/the_world_at_a_glance_surprisi.html|archivedate=4 March 2009 |deadurl=no}}</ref> အပူချိန်မှာ အနှုတ် ၈၉ ဒီဂရီ ဆဲလ်စီးယပ်စ် ( အနှုတ် ၁၂၉ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်) အထိ ရှိသည်။ အမြဲတမ်း နေထိုင်သူ မရှိဘဲ တိုက်ကြီးပေါ်ရှိ သုတေသန စခန်းများတွင် နေထိုင်သူ ၁,၀၀၀ မှ ၅,၀၀၀ အထိ ရှိတတ်သည်။ အန္တာတိကတိုက်​အား မည်​သည်​နိုင်​ငံမှ မပိုင်​ဆိုင်​ရဟု သ​ဘောတူညီထားသည်​။
Line ၁၇ ⟶ ၂၂:
တိုက်ကြီးများထဲတွင် အအေးဆုံး၊ အခြောက်သွေ့ဆုံး၊ လေအထန်ဆုံး၊ အမြင့်ဆုံးစသည့် ထူးခြားချက်များ ပိုင်ဆိုင်သည်။ ယင်းကဲ့သို့ အစွန်းရောက်သော ကိန်းဂဏန်းများကို ပိုင်ဆိုင်သော အန္တာတိကတိုက်၏ အခြားထူးခြားချက်နှစ်ခုမှာ မည်သည့်နိုင်ငံကမျှ ပိုင်ဆိုင်ခြင်း မရှိသော ဘုံပိုင်တိုက်ကြီး ဖြစ်ခြင်းနှင့် အတည်တကျနေထိုင်သူတစ်ယောက်မျှ မရှိခြင်း ဖြစ်သည်။ အတည်တကျနေထိုင်သူ မရှိသော်လည်း သိပ္ပံပညာရှင်တို့က လေ့လာရေးစခန်းများ ထူထောင်၍ အလှည့်ကျ နေထိုင်သုတေသနပြုနေကြရာ အန္တာတိကတိုက်ပေါ်ရှိ သိပ္ပံသုတေသနစခန်းပေါင်း (၈၀)ခန့်ရှိသည်။ ပညာရှင်ပေါင်း ၄၀၀၀-ခန့် အလည့်ကျ လာရောက် အလုပ်လုပ် နေသည်။ ၎င်းတို့ထဲတွင် အမေရိကန်ပြည်တွင် နေထိုင်သော မြန်မာအမျိုးသမီး တစ်ဦးပင် ပါခဲ့သည်ဟု သိရသည်။
 
လူများ အတည်တကျနေထိုင်သူ မရှိသော်လည်း [[ပင်ဂွန်းငှက်ပင်ဂွင်းငှက်]]များ အများအပြား ကျက်စားနေထိုင်သည်။ ပင်ကွန်းငှက်များသည်ပင်ဂွင်းငှက်များသည် အတောင်ရှိသော်လည်း မပျံနိုင်သော တိရိစ္ဆာန်ဖြစ်သည်။ ပင်ကွန်းငှက်အုပ်ကြီးကိုပင်ဂွင်းငှက်အုပ်ကြီးကို အန္တာတိကတိုက်၏ ကျွန်းတစ်ကျွန်းတွင် တွေ့ရသည်။ ကမ္ဘာရေခဲပြင်စုစုပေါင်း ဧရိယာ၏ ၈၅-ရာခိုင်နှုန်းသည် အန္တာတိက ဒေသတွင်ရှိ၍ ယင်းကို ရေခဲကန္တာရဟု တင်စားခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ ကမ္ဘာပူနွေးလာမှုကြောင့် အန္တာတိကတိုက် ရေခဲပြင်သည် ကမ္ဘာ့မြောက်ခြမ်းရှိ ရေခဲပြင်လောက် အရည်ပျော်မှု မများသော်လည်း ပညာရှင်တို့၏ မူလက ယူဆထားသည်ထက် ပို၍ မြန်ဆန်စွာ အရည်ပျော်နေသည်။ အန္တာတိက ရေခဲပြင်များ၏ အောက်တွင် အရည်ပျော်နေသော ရေကန်များ၊ မြစ်များရှိကြောင်း မကြာသေးမီက ဂြိုလ်တုတိုင်းတာချက်များအရ တွေ့ရှိရသည်။
 
==အရည်ပျော်မှု==