မီဇိုရမ် သမိုင်း: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

၁၉ ရာစုအလယ်ပိုင်းရောက်သော် [[ဗြိတိသျှအင်ပါယာ]] သည် [[စစ်တကောင်းမြို့|စစ်တကောင်း]] နှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ|မြန်မာပြည်ကို]] သိမ်းပိုက် ထားသော်လည်းလူမျိုးစုများနှင့်သူတို့၏တောင်ထူထပ်သောနယ်မြေများကိုလုံးဝစိတ် ၀ င်စားမှုမရှိခဲ့ပါ။ သူတို့ကမျှတ။ မရသော“ ရိုင်းပျသော” ရိုင်းစိုင်းမှုအဖြစ်ဖော်ပြခြင်းခံခဲ့ရသည်။ <ref name="strom">{{Template:Cite journal|title=Christianity and Culture Change among the Mizoram}}</ref> ထို့နောက်လူမျိုးစုငယ်များသည်အထီးကျန်ဆန်သောအစု အဖွဲ့များ နှင့်နေထိုင်ခဲ့ကြပြီးတစ် ဦး နှင့်တစ် ဦး စစ်ပွဲများမကြာခဏဖြစ်ပွားလေ့ရှိသည်။ သူတို့၏ဘာသာရေးဘ ၀ များသည် အယူမှားဝါဒ၏ လွှမ်းမိုးမှု အောက်တွင်ရှိနေပြီး Pialral ဟုခေါ်သောတမလွန်ဘဝနှင့်ပတ်သက်သောထူးခြားသောအယူအဆဖြင့် နတ် ကိုးကွယ်သည့်ကမ္ဘာအမြင်ကို ဦး ဆောင် ခဲ့ကြသည် ။ခဲ့ကြသည်။ သူတို့သည် တိရစ္ဆာန်ယဇ်ပူဇော်ခြင်း အပါအ ၀ င်အသေးစိတ်ကျသောထုံးတမ်းစဉ်လာများကိုကျင့်သုံးပြီးသက်မဲ့အရာဝတ္ထုများ၊ ရောဂါများနှင့်ပုံမှန်မဟုတ်သောသဘာဝဖြစ်ရပ်များကို ၀ တ်ပြုကိုးကွယ်ကြသည်။ <ref name="pachuau">{{Template:Cite journal|title=Mizo "Sakhua" in Transition}}</ref> ဗြိတိသျှအုပ်ချုပ်အာသံတွင်မှတ်တမ်းတင်ထားသောပထမဆုံး Lushai (ဗြိတိသျှလူစီရေးလူနည်းစု) ဝင်ရောက်စီးနင်းခြင်းကို ၁၈၂၆ ခုနှစ်တွင်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထိုနှစ်မှ ၁၈၅၀ ခုနှစ်အထိဒေသခံအရာရှိများသည်တောင်ဘက်တောင်တန်းများ၏ပြင်းထန်သောတိုက်ခိုက်မှုများကိုမတားဆီးနိုင်ခဲ့ပါ။ စီးနင်းမှုများနှင့် ၀ င်ရောက်စီးနင်းမှုများသည်နှစ်စဉ်ဖြစ်ပွားခြင်းဖြစ်ပြီး၊ တစ်ကြိမ်တွင် Sylhet မှတရားသူကြီးက Kookies ၏ဗြိတိသျှပိုင်နယ်မြေဖြစ်သည့်လူ ၁၅၀ အသတ်ခံရသည့်အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှုများကိုအစီရင်ခံခဲ့သည်။ <ref name="carey">{{Template:Cite book|title=The Chin Hills: a history of our people|publisher=Superintendent, government printing, Burma|url=https://archive.org/details/chinhillsahisto01tuckgoog}}</ref> အဆိုပါစီးနင်းမှု 1871 ခုနှစ်တွင်ပြင်းထန်သောတိုက်ခိုက်မှုအများအပြားစီးရီးအပေါ်အကြီးအကျယ်ပျက်စီးမှုနှင့်အတူနှစ် ဦး စလုံးနှစ် ဦး စလုံးသေဆုံးမှုအများအပြားဖြစ်ပွားစေသည့်အခါအပြင်းထန်ဆုံးဖြစ်ခဲ့သည်။ အလုပ်သမားများနှင့်စစ်သားအတော်များများကိုအကျဉ်းသားများအဖြစ်ခေါ်ဆောင်ခဲ့ပြီး၎င်းတို့ထဲမှခြောက်နှစ်အရွယ် Mary Winchester သည် ။သည်။ Mary Winchester သည် Bengkhuaia စစ်သည်များ၏ဓားစာခံအဖြစ်ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည်။ <ref name="Hluna">{{Template:Cite book|title=Mizoram Hmar Bial Missionary-te Chanchin|publisher=The Synod Literature & Publication Board}}</ref> <ref name="lloyd">{{Template:Cite book|title=History of the Church in Mizoram: Harvest in the Hills|url=https://books.google.com/books?id=BkgFAQAAIAAJ&q|publisher=Synod Publication Board}}</ref> <ref name="mizostory">{{Template:Cite web|title=Chapter 1. The terrifying tribesmen of the Mizo Hills|url=http://www.mizostory.org/mizostory/Mizo_Story_1.html|publisher=Mizo Story|accessdate=18 January 2014}}</ref> <ref name="cham">{{Template:Cite web|title=ZOLUTI (MARY WINCHESTER) CHANCHIN – Ama Ziak|url=http://chawnchhim.wordpress.com/mizo-history/|publisher=Kan Lungkham Champhai|accessdate=20 January 2014}}</ref>

Bordoloi ဆပ်ကော်မတီ၏အကြံပြုချက်အရအစိုးရမှအချို့သောကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကိုလက်ခံခဲ့ပြီး အိန္ဒိယဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ( ၆) ခုတွင်ပြဋ္ဌာန်းထားသည် ။ခုတွင်ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။ Lushai တောင်တန်းများ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရခရိုင်ကောင်စီသည် ၁၉၅၂ ခုနှစ်တွင်ပေါ်ပေါက်လာပြီး၎င်းအဖွဲ့များပေါ်ပေါက်လာပြီးနောက်မီဇိုလူ့အဖွဲ့အစည်းတွင်ခေါင်းဆောင်များကိုဖျက်သိမ်းစေခဲ့သည်။ သို့သော်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်သည် Mizos ၏မျှော်မှန်းချက်များကိုတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းသာတွေ့ဆုံခဲ့သည်။ ခရိုင်ကောင်စီနှင့် မီဇိုသမဂ္ဂကိုယ်စားလှယ်များသည် ၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင်မီဇိုကြီးစိုးသောဒေသများဖြစ်သော ထရီ [[မဏိပူရပြည်နယ်|ပူ]] ရာ နှင့် [[မဏိပူရပြည်နယ်|မဏိပူရ]] ပြည်နယ်များကိုအာသံပြည်နယ်ရှိခရိုင်ကောင်စီနှင့်ပေါင်းစည်းရန်အတွက်ပြည်နယ်ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းရေးကော်မရှင် (SRC) ကိုတောင်းပန်ခဲ့သည်။ အရှေ့မြောက်ဘက်ရှိလူမျိုးစုခေါင်းဆောင်များသည် SRC ၏ထောက်ခံချက်များနှင့် ပတ်သက်၍ မကျေမနပ်မကျေမနပ်ဖြစ်ခဲ့ကြသည်။ သူတို့က ၁၉၅၅ ခုနှစ်တွင်အိုင်ဇောလ်မြို့၌တွေ့ဆုံခဲ့ပြီးအရှေ့အိန္ဒိယသမဂ္ဂ (EITU) အသစ်ကိုဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီးအာသံပြည်နယ်တောင်တန်းများအားလုံးပါ ၀ င်သောသီးခြားပြည်နယ်တစ်ခုတည်ဆောက်ရန်တောင်းဆိုခဲ့သည်။ Mizo Union သည်ကွဲထွက်သွားပြီးခွဲထွက်အဖွဲ့သည် EITU သို့ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ဤအချိန်တွင် UMFO သည် EITU သို့ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး Chuliha ၀ န်ကြီးဌာနမှ Hill ပြproblemsနာများကိုနားလည်ပြီး၊ EITU မှသီးခြား Hill ပြည်နယ်အတွက်ဝယ်လိုအားကိုဆက်လက်မထားရှိနိုင်ခဲ့ပေ။ <ref>{{Template:Cite book|last=J Zorema|title=Indirect Rule In Mizoram 1890-1954|year=2007|publisher=Mitta Publications}}</ref>