မြောက်ဦးနေပြည်တော်

မြောက်ဦးဘုရင့်နိုင်ငံတော် (၁၄၂၉–၁၇၈၅)

မြောက်ဦးဘုရင့်နိုင်ငံတော်
အစောပိုင်း ဒတ်ခ်ျမြေပုံ (ယခုခေတ် ရခိုင်ပြည်နယ်နှင့် စစ်တကောင်းတိုင်း
မြို့တော်	လောင်းကြက်မြို့ (၁၄၂၉-၁၄၃၀) မြောက်ဦးမြို့ (၁၄၃၀-၁၇၈၅)
အသိအမှတ်ပြု ဒေသန္တရ ဘာသာစကားများ	ရခိုင်ဘာသာစကား
ကိုးကွယ်မှု	ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ အစ္စလာမ်ဘာသာ(လေးသည်တော်တပ်,ကုလား) ခရစ်ယာန်ဘာသာ နတ်ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု
အစိုးရ	ပဒေသရာဇ်စနစ်
• ဘုရင်	မင်းစောမွန် (၁၄၂၉-၁၄၃၃)
•	မင်းခရီ (၁၄၃၃-၁၄၅၉)
•	မင်းဘင် (၁၄၉၃-၁၅၅၄)
•	မင်းရာဇာကြီး (၁၅၉၃-၁၆၁၂)
•	မဟာသမ္မတ (၁၇၈၂-၁၇၈၅)
တည်ထောင်	၁၄၂၉

မြောက်ဦးနေပြည်တော်သည် ရခိုင်သမိုင်းတွင် ၁၄၂၉ ခုနှစ်မှ ၁၇၈၅ ခုနှစ်အထိ တည်ရှိခဲ့သော နိုင်ငံတော်ဖြစ်သည်။ မြောက်ဦးနေပြည်တော်သည် ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော် အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းအနီးတွင် အခြေစိုက်ပြီး မျက်မှောက်ခေတ် ရခိုင်ပြည်နယ်နှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၊ စစ်တကောင်းတိုင်းတို့ကိုအုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ဘင်္ဂလားစူလတန်နိတ်၏ အုပ်ထိန်းမှုအဖြစ် ၁၄၂၉ မှ ၁၄၃၇ တွင် စတင်ခဲ့သော်လည်း မြောက်ဦးသည် ၁၄၅၉ ခုနှစ်တွင် စစ်တကောင်းကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ တောင်ငူသည် ၁၅၄၆-၁၅၄၇၊ ၁၅၄၆-၁၅၄၇ နှင့် ၁၅၈၀-၁၅၈၁ တို့တွင် မြောက်ဦးကို သိမ်းပိုက်ရန် နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း မြောက်ဦးက ခုခံနိုင်ခဲ့သည်။ ၎င်း၏စွမ်းအားမြင့်ချိန်တွင် ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော် Sundarbans မှ မုတ္တမပင်လယ်ကွေ့အထိ ၁၅၉၉ ခုနှစ်မှ ၁၆၀၃ ခုနှစ်အထိ ခေတ္တထိန်းချုပ်ထားသည်။ ၁၆၆၆ တွင် စစ်တကောင်းနှင့် စစ်ပွဲအပြီးတွင် စစ်တကောင်းကို ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ မြောက်ဦးကို ကုန်းဘောင်မင်းဆက်က သိမ်းပိုက်လိုက်သော် ၁၇၈၅ ခုနှစ်အထိ နန်းတက်ခဲ့သည်။

သမိုင်း

မြောက်ဦးနေပြည်တော်သည် ရခိုင်သမိုင်းတွင် ၁၄၂၉ ခုနှစ်မှ ၁၇၈၅ ခုနှစ်အထိ တည်ရှိခဲ့သောနိုင်ငံတော်ဖြစ်သည်။နရမိတ်လှ(ခ)မင်းစောမွန်သည်‌ မြောက်ဦးနေပြည်တော် ကိုစတင်တည်ထောင်ခဲ့သောဘုရင်ဖြစ်လေသည်။လေးမြို့ခေတ် လောင်းကြက်ဘုရင်မင်း‌စောမွန်သည် အမတ်စစ်သူကြီးများမရှိခိုက် ထိုသူများ၏ ဇနီးများအား ကြာခိုသဖြင့် အနန်ဒသိန် အမတ်က အင်းဝဘုရင်မင်းခေါင်းကို လောင်းကြက်ထီးနန်းကိုသိမ်းယူရန် စစ်ပန်လာသဖြင့် သဣရာဇ် ၁၄၀၆ခု နှစ် တွင် မင်းစောမွန် နန်းကျပြီး နိုဝင်ဘာ၂၉တွင် ဘင်္ဂလား ကိုထွက်ပြေးခဲကာ ဘဂ်လားဘုရင် သူရတန်မင်းထံတွင် ယာယီခိုလှုံခဲ့သည်။သို့သော် ရခိုင်တောင်ပိုင်းနယ်များမှာ အင်းဝဘုရင်လက်အောက်သို မကျရောက်ခဲ့ဘဲ မင်းစောမွန်၏ညီတော် မင်းခရီးက သိမ်းယူကာ ထိန်းထားနိုင်ခဲ့သည်။မင်းစောမွန်သည် မြောက်ဦး ကိုဘင်္ဂလား ဘုရင်စူလတန်နှင့် ညီတော်မင်းခရီး၏ အကူအညီဖြင့် ၁၈ ဧပြီ ၁၄၂၉ ပြန်လည်သိမ်းယူခဲ့သည်။၁၄၃၀ ခုနှစ်တွင် မင်းစောမွန်သည် အချက်အခြာကျသော မြောက်ဦးမြို့တော်ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီ မြို့တော်ကိုအစွဲပြု၍ ရခိုင်မြောက်ဦးခေတ် စတင်လေသည်။မြောက်ဦးသည် ဘင်္ဂလား ဘုရင်စူလတန်၏ သြဇာခံအဖြစ် ၁၄၂၉ မှ ၁၄၃၇ အထိကျရောက်ခဲ့သည်။မင်းခရီ လက်ထက်ရောင်မှသာ သြဇာခံ အဖြစ်မှလွတ်မြောက်ခဲသည်။တောင်ပိုင်းနယ်များ နှင့်လည်းပြန်လည်ပေါင်းစည်း ခဲ့ပြီးစစ်တကောင်‌း ဒေသကိုလည် ၁၄၅၉ခုနှစ် တွင် ရရှိခဲသည်။တောင်ငူဘုရင်တပင်ရွေထီးသည် ၁၅၄၆-၁၅၄၇ နှင့် ၁၅၈၀-၁၅၈၁ တို့တွင် မြောက်ဦးကို သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးစားခဲ့သော်လည်မြောက်ဦးက ခုခံနိုင်ခဲ့သည်။ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော် Sundarbans မှ မုတ္တမပင်လယ်ကွေ့ အထိ ၁၅၉၉ ခုနှစ်မှ ၁၆၀၃ ခုနှစ်အထိ ခေတ္တထိန်းချုပ်ထားသည်။၁၆၆၆ မဂိုအင်ပါယာနှင့် စစ်ပွဲအပြီးတွင် ယခုအချိန်ထိ စစ်တကောင်းကို ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။မြောင်ဦးသည် ကုန်သွယ်ရေး စီးပွားရေး စစ်ရေးစစ်‌‌ရေး ပြိုင်ဘက်ကင်းလောက်အောင် တိုးတက်ကောင်းမွန်ခဲ့သည်။မြောက်ဦး​ စနသုဓမ်မရာဇာနောက်ပိုင်းမင်းများလက်ထပ်တွင် မြောက်ဦးနန်းတော်ကို ဘုရင်းကိုယ်ရံတော်လေးသည်တော်တပ်ကကြီးစိုးခဲ့သည်။၁၇၈၅ခုနှစ် မင်းမဟာသမ္မတ လက်ထက်တွင် အင်းဝ အမရပူရဘုရင်ဘုရင် ဘိုးတော်ဦးဝိုင်းကို ဒါးပိုင်ကြီးဦးသံဒွေက မြောက်ဦးနေပြည်တော်ကိုသိမ်းယူရန်စစ်ပန်လာသဖြင့် မြောက်ဦးထီးနန်းနှင့် မြောက်ဦးဘုရင့်နိုင်ငံတော်ခေတ်ကုန်ဆုံးခဲ့ရလေသည်

လောင်းကြက်ခေတ်(လေမြို့ခေတ်)

ရခိုင်ဘုရင်များသည် ပုဂံမင်းဆက်အား ဂုဏ်ပြုကြသော်လည်း တောင်ပိုင်းဒေသအများစုမှာ ပုဂံမင်း၏ အုပ်စိုးမှုမှ ကင်းစင်ပြီး ကျန်မြန်မာပြည်မှ အများအပြားသိမ်းပိုက်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ရခိုင်တောင်တန်းများဖြင့် ပုဂံမှ ခွဲထွက်ပြီး ရခိုင်ပြည်သည် အခြားဗမာဒေသများအထိ အမှီအခိုကင်းစွာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ၁၁ ရာစုမတိုင်မီ မြို့တော်ကို ဓညဝတီမြို့မှ ဝေသာလီမြို့သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ၁၂ ရာစုတွင် ပျဉ်းမမြို့၊ ပါရင်နှင့် ခရစ်မြို့သို့ ပြောင်းရွှေ့ကာ မြို့တော်ကို ၁၁၈၀ ခုနှစ်တွင် ပျဉ်းဆာသို့ တစ်ဖန် ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ၁၂၃၇ ခုနှစ်တွင် လောင်ဂျီသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။