|
== အစ္စလာမ်တွင် အေမာမီယာ ဖှီရ်ကာ များကွဲပြားမှု ==
* အရှ်အရီ သည် ရှီအာ ကို (ဂါလီယာ) (ရာဖှစ်ဇာ) (ဇိုင်ဒီယာ) ဟူ၍သုံးအုပ်စုတင်ပြထားသည် ၊ဟူ၍သုံးအုပ်စုတင်ပြထားသည်။ အေမာမီယာ ကို ရာဖှစ်ဇာ နှင့်အတူသတ်မှတ်ထားသည်။နှင့်အတူ သူသည်၎င်းစာအုပ်တွင်သတ်မှတ်ထားသည်။ သူသည် ၎င်းစာအုပ်တွင် ဂါလီယာ သည် ၁၅ ဖှီရ်ကာ၊ ရာဖှစ်ဇာ သည် ၂၄ ဖှီရ်ကာ၊ ဇိုင်ဒီယာ သည် ၆ ဖှီရ်ကာ ရှိသည်ဟုဖေါ်ပြထားသည်။ရှိသည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။<ref>مقالات الإسلامیین، ص ۵–۶۵، با تصحیح [//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%85%D9%84%D9%88%D8%AA_%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%B1 هملوت ریتر]، چاپ فرانتز اشیانر ویسبادن آلمان</ref>
* မလ်သီ သည် ရာဖှီဇာ ကို အေမာမီယာ နှင့်အတူတူဟု သတ်မှတ်ပြီး ၁၈ ဖှီရ်ကာရှိသည်ဟု ဆိုကာ ဇိုင်ဒီယာ သည် ၎င်း ၁၈ ဖှီရ်ကာထဲမှ ဖြစ်သည်ဟု တင်ပြထားသည်။ သူသည် အေမာမီယာကို ခြုံငုံပြီးအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခြင်းကြောင့် အားလုံးကို ထိုခေါင်းစဉ်အောက်တွင် ဆွဲသွင်းလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ စာအုပ်သုတေသနပြုသူ မိုဟမ္မဒ်ဇာဟိဒ်ကောင်စဲရ်ရီ က အေမာမီယာ ဆိုသည်မှာ အပ္စနာအရှ်ရီမဇ်ဟဘ် ကိုသာ ခေါ်ဆိုကြောင်း တင်ပြထားသည်။ သို့သော် စာရေးသူသည် မည်သူမဆို အေမာမသ်ကို ယုံကြည်ပါက အေမာမီ ဟု ဆိုထားခြင်းသာ ဖြစ်သည်။<ref>التنبیه والرد، [//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%84%D8%B7%DB%8C ملطی]، ص ۱۸</ref>
* မလ်သီ သည် ရာဖှီဇာ ကို အေမာမီယာ နှင့်အတူတူဟုသတ်မှတ်ပြီး ၁၈ ဖှီရ်ကာရှိသည်ဟုဆိုကာ ဇိုင်ဒီယာ သည်၎င်း ၁၈ ဖှီရ်ကာထဲမှဖြစ်သည်ဟုတင်ပြထားသည်။ သူသည် အေမာမီယာ ကိုခြုံငုံပြီးအဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆို ခြင်းကြောင့်အားလုံးကို ထိုခေါင်းစဉ် အောက်တွင်ဆွဲသွင်းလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ စာအုပ်သုတေသန ပြုသူ မိုဟမ္မဒ်ဇာဟိဒ်ကောင်စဲရ်ရီ ကအေမာမီယာ ဆိုသည်မှာ အပ်္စနာအရှ်ရီမဇ်ဟဘ် ကိုသာခေါ်ဆိုကြောင်းတင်ပြ ထားသည်။ သို့သော်စာရေးသူသည် မည်သူမဆိုအေမာမသ်ကိုယုံကြည်ပါက အေမာမီ ဟုဆိုထားခြင်းသာ ဖြစ်သည်။ .<ref>التنبیه والرد، [//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%84%D8%B7%DB%8C ملطی]، ص ۱۸</ref>
* ဘဂ်ဒါဒီး ကရာဖေဇာ တွင် (ဇိုင်ဒီယာ၊ ကိုင်စာနီယာ၊ အေမာမီယာ နှင့် ဂလ်လားသ်) ဟူ၍အပ်္စလေ-အဓိ က-ဖှီရ်ကာ လေးခုရှိသည်ဟုဖေါ်ပြပြီး ဇိုင်ဒီယာ ၌ ၃ ဖှီရ်ကာ၊ ကိုင်စာနီယာ ၌ ၂ ဖှီရ်ကာ၊ အေမာမီယာ ၌ ၁၅ ဖှီရ်ကာ၊ ဂလ်လာသ်တွင် ၆ ဖှီရ်ကာရှိသည်ဟုဖေါ်ပြသည်။ .<ref>الفرق بین الفرق، بغدادی، ص ۲۳</ref>
* အစ်္စဖှရာအီနီး ကဂလ်လားသ်ကို ရာဖေဇာ မှမယူစဘဲ ဇိုင်ဒီယာ၊ အေမာမီယာ၊ ကိုင်စာနီယာ သုံးမျိုးကိုသာ ဖေါ်ပြပြီး အေမာမီယာ တွင် ၁၅ ဖှီရ်ကာရှိသည်ဟုဆိုထားသည်။ဖှီရ်ကာရှိသည်ဟု .ဆိုထားသည်။<ref>التبصیر فی الدین، اسفرائینی، ص ۲۷</ref>
* ရှဲဟ်ရစ်္စသာနီ က ရှီအာ ကိုဖှီရ်ကာ ၅ ခုရှိသည်ဟုတင်ပြထားသည်၊ ကိုင်စာနီယာ၊ ဇိုင်ဒီယာ၊ အေမာမီယာ၊ ဂါလီယာ၊ အစ်္စမာအီလီယာ ဟူ၍ဖြစ်သည်။ .<ref>ملل ونحل، شهرستانی، ج۱، ص ۱۷۰</ref>
* အဟ်မဒ်အမီးန်မစ်္စရီ သည်သရှိုင်ယို့အ်သည်သ ၏အဓိကအခြေခံအကြောင်းရင်းကိုရှိုင်ယို့အ် ၏ အဓိကအခြေခံအကြောင်းရင်းကို အလီ (အစ) နှင့်သားစဉ်မြေးနှင့် သားစဉ်မြေး ဆက်တို့သာလျှင် အေမာမသ်နှင့်ခေလာဖှသ်ကိုထိုက်တန်ကြောင်းလက်ခံထားပြီးအေမာမသ်နှင့် ခေလာဖှသ်ကို ထိုက်တန်ကြောင်း လက်ခံထားပြီး တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ) ကိုယ်တော်တိုင်ခန့်အပ်ခဲ့ကြောင်းဝန်ခံယုံကြည်ထားသည်။ကိုယ်တော်တိုင် ခန့်အပ်ခဲ့ကြောင်း ဝန်ခံယုံကြည်ထားသည်။ ဇိုင်ဒီယာ မှလွဲ၍ မှလွဲ၍ကျန်ရှီအာဖှီရ်ကာကျန်ရှီအာဖှီရ်ကာ အားလုံးကို အေမာမီယာ ဟုဆိုထားသည်။၎င်းတို့အထဲမှအခိုင်မာဆုံးမှာဟုဆိုထားသည်။ အပ္စ်နာအရှ်ရီ၎င်းတို့အထဲမှ ဖြစ်သည်ဟုလက်ခံယုံကြည်ထားအခိုင်မာဆုံးမှာ အပ္စ်နာအရှ်ရီ သည်။ဖြစ်သည်ဟု .လက်ခံယုံကြည်ထားသည်။<ref>[//fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B6%D8%AD%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85 ضحی الإسلام]، [//fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%8C احمد امین،] ج۳، ص ۱۵۴</ref>
* ရှိခ်ကောင်စဲရ်ရီ ၏ ၏အဆိုအရ အဆိုအရ အေမာမီယာ ဟုဆိုခြင်းသည်ခန့်အပ်ခြင်းခံရသောဟု ဆိုခြင်းသည် ခန့်အပ်ခြင်းခံရသော အမာမ်ကိုဆိုလိုပါကအမာမ်ကို ဆိုလိုပါက အစ္စလာမ် ၏ခေါင်းစဉ်အောက်တွင်ပြောစမတ်ဖြစ်နေသည့်၏ခေါင်းစဉ်အောက်တွင် ပြောစမှတ်ဖြစ်နေသည့် ဂါလီ မှလွဲ၍ရှီအာဖှီရ်ကာအားလုံးသည်မှလွဲ၍ ရှီအာဖှီရ်ကာ အားလုံးသည် အေမာ မီယာဖြစ်သည်။ အကယ်၍ရှီအာများအကြားအသုံးအနှုန်း၏ရည်ရွယ်ချက်အရအကယ်၍ ရှီအာများအကြား အမာမီယာသည်ရှီအာအုပ်အသုံးအနှုန်း၏ရည်ရွယ်ချက်အရ အမာမီယာသည် ရှီအာအုပ် စုမှဖြစ်ပြီး အပ်္စနာအရှ်ရီ နှင့်အတူတူပင်ဖြစ်၏။ သို့ပါသောကြောင့် ရှိခ်မိုဖှီးဒ် ကထိုသို့ဆို၏” ကထိုသို့ဆို၏။ အမာမီယာ သည်အေမာမသ်ကိုသည် အေမာမသ်ကို အေမာမ်အလီ(အစ) ပြီးနောက် ဟစနိုင်းန်(အစ) ထို့နောက် ဟိုစိုင်နိဗ်နေအလီ(အစ) မှ ဆင်းသက်သောသားမြေးများဆင်းသက်သော သားမြေးများ အေမာမ်ရေသွာ(အစ) ထို့နောက် အေမာမ်မဲဟ်ဒီ(အဂျ) အထိလက်ခံယုံကြည် ထားသည်။”.ထားသည်။<ref>اوائل المقالات، ص ۴۶</ref>
* ဖှခ်ရွတ်ဒီးနေရာဇီ ဖှခ်ရွတ်ဒီးနေရာဇီကလည်း ထိုလက်ခံယုံကြည်မှု၏ ကလည်းထိုလက်ခံယုံကြည်မှု၏နောက်လိုက်ဖြစ်သည်၊နောက်လိုက်ဖြစ်သည်။ အေမာမီယာ သည်ရှီအာအုပ်စုသည် များထဲမှဖြစ်ပြီးရှီအာအုပ်စုများထဲမှဖြစ်ပြီး [[တမန်တော်မြတ်(ဆွ)|တမန်တော်မြတ်ကြီး (ဆွ)]] ပြီးနောက် အလီယိဗ်နေအဘီသွာလဗ်(အစ)ထို့နောက်သူ၏သား တော်ထို့နောက် သူ၏သားတော် ဟစန်(အစ) ထို့နောက်သားတော်ထို့နောက် သားတော် [[ဟူစိန်အိဘ်အလီ|ဟိုစိုင်န်]](အစ) ထို့နောက်သားတော်ထို့နောက် သားတော် အလီယိဗ်နေဟိုစိုင်န်(အစ)ထို့ နောက်သူ၏သားတော်ထို့နောက်သူ၏ သားတော် မိုဟမ္မဒ်ဘာကဲရ်(အစ) ထို့နောက်သားတော်ဂျာ့အ်ဖှရ်ဆွာဒစ်က်(အစ)ထို့နောက်သား တော် ထို့နောက် သားတော် မူစာကာဇင်မ် (အစ) ထို့နောက် ထို့နောက်သားတော်သားတော် အလီယိဗ်နေမူစဲရ်ရေသွာ (အစ) ထို့နောက်သားတော်ထို့နောက် သားတော် မိုဟမ္မဒ်သကီ(အစ) ထို့နောက်သားတော် အလီယွန်နကီ (အစ) ထို့နောက်သားတော် ဟစန်အစ္စကရီ (အစ) ထို့နောက်သူ၏သားတော် (ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းကစောင့်မျှော်နေသည့်) အေမာမ်မေကာအင်မ်(အဂျ) ဖြစ်သည်ဟု တင်ပြထားသည်။ .<ref>محصل، فخر رازی، ص ۲۴۱</ref>
* ရှိခ်ဆွဒူးက် ခေတ်ကာလကတည်းက အကာယိဒ်၊ မေလလ်၊ နဟ်လ် တို့သည်ပိုမိုစီးမျောလာခဲ့ရာ အေမာမီ ယာဆိုသည့်အသုံးအနှုန်းသည် အပ်္စနာအရှ်ရီ အတွက်သာသုံးနှုန်းခဲ့သည်။ အတွက်သာ သုံးနှုန်းခဲ့သည်။ စအ်ဒိဗ်နေအဗ်ဒွလ္လာအရှ်အရီ ကွမ်မီး သည်အေမာမ်အပ်္စကရီ(အစ)၏ အဆ်ဟာဘ် ဖြစ်ပြီး ၂၉၉ ခုနှစ်တွင်ကွယ်လွန်ကာ (မကာလာသွလ် အေမာမီယာ) ဆိုသည့်စာအုပ်ကိုရေးသားပြုစုခဲ့သည်၊ .ဆိုသည့်စာအုပ်ကိုရေးသားပြုစုခဲ့သည်။<ref>معالم العلماء:۱۴۴</ref> ရှိခ်ဆွဒူးက် (၃၀၆-၃၈၁) သည် (ရေစာလသိုဖှိဒ်ဒီးန် အေမာမီယာ)ဆိုသည့်စာအုပ်ကိုရေးသားပြုစုခဲ့ပြီးရေစာလဲယေအေ့အ်သေကာဒါသေဆွဒူးက်ဆိုသည့် ဟုကျော်ကြားစာအုပ်ကို ခဲ့သည်။ရေးသားပြုစုခဲ့ပြီး ရေစာလဲယေအေ့အ်သေကာဒါသေဆွဒူးက် ဟု ကျော်ကြားခဲ့သည်။ ၎င်းနောက်ပိုင်း အေမာမီယာကို ရှိခ်မိုဖှီးဒ် ၏(အဝါအိလ်လိုမကာလားသ်) ဆိုသည့်စာအုပ်တွင် အပ်္စနာအရှ်ရီ ဆိုသည့် အပ်္စနာအရှ်ရီဝေါဟာရနှင့်သာ သုံးနှုန်းထားကြောင်း ဆိုသည့်ဝေါဟာရနှင့်သာသုံးနှုန်းထားကြောင်းတွေ့ရသည်။တွေ့ရသည်။ အရှ်အရီ နှင့်အခြားသူများ၏သတ်နှင့်အခြားသူများ၏ မှတ်မှုသည်သတ်မှတ်မှုသည် ခြုံငုံသတ်မှတ်လိုက်ခြင်းမျိုးဖြစ်ပြီး တိကျမှုမရှိကြောင်းအားလုံးကပြောဆိုကြသည်။တိကျမှုမရှိကြောင်း .အားလုံးကပြောဆိုကြသည်။
သုတေသနပြုသူအချို့ကအရှ်အရီ၊ မလ်သီ နှင့်အခြားသူတို့သည် အေမာမီယာ နှင့်ပတ်သက်ပြီးဖှီရ်ကာအ
သုတေသနပြုသူအချို့က အရှ်အရီ၊ မလ်သီ နှင့်အခြားသူတို့သည် အေမာမီယာ နှင့်ပတ်သက်ပြီး ဖှီရ်ကာ အများအပြား ရေတွက်သတ်မှတ်ခဲ့ခြင်းမှာ အမန်တကယ်မရှိခဲ့ပါ ဖန်တီးခဲ့သော ဖှီရ်ကာ များသာ ဖြစ်သည်ဟုဆိုကြသည်။ ဥပမာအားဖြင့် (ဇိုရာရီယာ) (ဟာရှင်မီယာ) တို့ဖြစ်ပြီး ရှိခဲ့မည်ဆိုလျှင်လည်း တစ်ဦးကောင်းတစ်ယောက်ကောင်း ကလာမီး ဆိုင်ရာယုံကြည်ချက်များသာ ဖြစ်လိမ့်မည်။ ဖှီရ်ကာများအနေနှင့် မရှိခဲ့ပါ။ အေမာမီယာ နှင့်ပတ်သက်၍ အာမ်- ခြုံငုံပြီး အဓိပ္ပာယ်ကောက်ယူသော်- အေမာမသ် နှင့်ပတ်သက်ပြီး ကွဲပြားမှုသည် နှစ်မျိုးနှစ်စားသာရှိခဲ့သည်။ သို့ပါ၍ ရှီအာမဇ်ဟဘ် အတွင်းသာ ကွဲလွဲခဲ့သည်များမှာ (ဇိုင်ဒီယာ) (အစ္စမာအီလီယာ) (ဝါကေဖှီယာ) တို့သာဖြစ်သည်။ ဖှီရ်ကာအမြောက်အများ ရေတွက်ရခြင်း၏ နောက်ထပ်အကြောင်းရင်း
များအပြားရေတွက်သတ်မှတ်ခဲ့ခြင်းမှာ အမန်တကယ်မရှိခဲ့ပါဖန်တီးခဲ့သော ဖှီရ်ကာ များသာဖြစ်သည်ဟုဆို
တစ်ခုမှာ အွမ်မသ်သေအစ္စလာမ် ၌ ၇၃ ဂုဏ်းကွဲမည်ဆိုသည့် ကျော်ကြားသော ဟဒီးစ် ကြောင့်ဖြစ်နိုင်ချေရှိသည်။<ref>بحوث فی الملل والنحل، ج۱، ص ۳۶–۲۷</ref>
ကြသည်။ ဥပမာအားဖြင့် (ဇိုရာရီယာ) (ဟာရှင်မီယာ) တို့ဖြစ်ပြီးရှိခဲ့မည်ဆိုလျှင်လည်းတစ်ဦးကောင်းတစ်
ယောက်ကောင်း ကလာမီး ဆိုင်ရာယုံကြည်ချက်များသာဖြစ်လိမ့်မည်၊ ဖှီရ်ကာများအနေနှင့်မရှိခဲ့ပါ။ အေမာမီ
ယာ နှင့်ပတ်သက်၍ အာမ်- ခြုံငုံပြီးအဓိပ္ပါယ်ကောက်ယူသော်- အေမာမသ် နှင့်ပတ်သက်ပြီးကွဲပြားမှုသည်
နှစ်မျိုးနှစ်စားသာရှိခဲ့သည်။ သို့ပါ၍ရှီအာမဇ်ဟဘ် အတွင်းသာကွဲလွဲခဲ့သည်များမှာ (ဇိုင်ဒီယာ) (အစ်္စမာအီလီ
ယာ) (ဝါကေဖှီယာ) တို့သာဖြစ်သည်။ ဖှီရ်ကာအမြောက်အများရေတွက်ရခြင်း၏ နောက်ထပ်အကြောင်းရင်း
တစ်ခုမှာ အွမ်မသ်သေအစ္စလာမ် ၌ ၇၃ ဂုဏ်းကွဲမည်ဆိုသည့်ကျော်ကြားသော ဟဒီးစ် ကြောင့်ဖြစ်နိုင်ချေရှိ
သည်။
.<ref>بحوث فی الملل والنحل، ج۱، ص ۳۶–۲۷</ref>
== ဤမဇ်ဟဘ် ၏ယုံကြည်မှုများ ==
| 