ခန္ဓာထိခိုက်ရေးမိုင်း: တည်းဖြတ်မှု မူကွဲများ

'''ခန္ဓာထိခိုက်ရေး မိုင်း'''(တနည်း လူထိမိုင်း)များသည် လူကို ထိခိုက်စေဖို့ ထုတ်လုပ်ထားသည့် မိုင်းဖြစ်ပြီး ယာဥ်များကိုယာဉ်များကို ထိခိုက်ဖို့အတွက် ဒီဇိုင်းထုတ်သည့် [[:en:Anti-tank_mine|တင့်ကားတိုက်ဖျက်ရေးမိုင်း]]များနှင့် ကွဲပြားသည်။ '''ခန္ဓာထိခိုက်ရေး မိုင်း'''များကို '''မီးလျှံပေါက်ကွဲထွက်သည့် မိုင်းများ''' သို့မဟုတ် '''အပိုင်းအစကြဲထွက်သည့် မိုင်းများ''' စသော အတန်းအစားများတွင် ထည့်၍ သတ်မှတ်နိုင်သည် ၊ [[:en:Bouncing_mine|ခုန်ထွက်မိုင်း]]ကိုတော့ ဒုတိယမြောက် အတန်းအစားထဲ သတ်မှတ်ချင် သတ်မှတ်ကြလိမ့်မည်။

[[:en:Land_mine|မြေမြှုပ်မိုင်း]]ဆောင်းပါးတွင် အသေးစိတ်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ခန္ဓာထိခိုက်ရေးမိုင်းများကို တင့်ကားတိုက်ခိုက်ရေးမိုင်းများ ကဲ့သို့လည်းကောင်း ၊ နိုင်ငံနယ်နိမိတ်တလျှောက် သို့မဟုတ် ခုခံ‌ရေးမဟာဗျူဟာမြောက်နေရာများ၌ အတည်တကျမြှုပ်ထားသည့် "မိုင်းကွင်းများ'တွင် လည်းကောင်း အသုံးပြုကြသည်။ ယင်းတို့ကို တင့်ကားတိုက်ဖျက်ရေးမိုင်းအများစုနှင့် မတူစေတာက အရွယ်အစားသေးငယ်သောကြောင့် နေရာကျယ်ကျယ်တွင် ပမာဏအမြောက်အများကို ခပ်စိတ်စိတ် မြှုပ်ထားနိုင်၍ ဖြစ်သည် ။ မိုင်းမြှုပ်ရေးလုပ်ငန်းစဥ်ကိုမိုင်းမြှုပ်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကို မြှုပ်စက်တပ်ထားသော ယာဥ်များနှင့်ယာဉ်များနှင့် ဖြစ်စေ၊ ရဟတ်ယာဥ်များရဟတ်ယာဉ်များ သို့မဟုတ် လေယာဥ်ပေါ်မှတဆင့်လေယာဉ်ပေါ်မှတဆင့် ဖြစ်စေ လူကိုယ်တိုင်ကြီးကြပ်၍ ပြုလုပ်နိုင်သည်။ နောက်တနည်းအားဖြင့် ၎င်းတို့ကို လေယာဥ်သယ်အမြောက်ဆံများတွင်လေယာဉ်သယ်အမြောက်ဆံများတွင် ထည့်၍လည်း မြှုပ်နိုင်သည်။

* သေနတ်ပစ်အားကို ရန်သူ တိုက်ခိုက်လာသူများအပေါ် သေချာချိန်နိုင်စေရန်ဖို့ ထိုသူများကို ရှင်းလင်း၍ ကျဥ်းမြောင်းသောကျဉ်းမြောင်းသော လမ်းကြောင်းတွင် သွားစေဖို့ ဖိအားရန် ၊

လုပ်ငန်းစဥ်အရလုပ်ငန်းစဉ်အရ ခန္ဓာထိခိုက်ရေးမိုင်း(လူထိမိုင်း)များသည် ၎င်းအပေါ် နင်းမိသောအခါ ပေါက်ကွဲကြသည် ။ ၎င်းတို့၏ အဓိကရည်ရွယ်ချက်မှာ မိုင်းနင်းမိသူ၏ ခြေဖဝါးဖြစ်ဖြစ် ခြေထောက်ဖြစ်ဖြစ် ပြတ်ထွက်စေပြီး လမ်းမလျှောက်နိုင်ဖို့ ဖြစ်သည် ။ သေစေခြင်းထက် ဒဏ်ရာရစေခြင်းက မိုင်းနင်းမိသော ရန်သူသည် သူ၏ တပ်ဖွဲ့အတွက် ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးဆိုင်ရာ (ဆေးဝါး ၊ နေရာအရွှေ့အပြောင်း) ဝန်ထုတ်ဝန်ပိုးတစ်ခု ဖြစ်သွားစေလိမ့်မည်ဟု တွက်ချက်မိသောကြောင့် ဖြစ်သည် ။

တစုံတယောက်က '''ပေါက်ကွဲထွက်သည့် မိုင်း'''တစ်ခုအပေါ်သို့ တက်နင်းမိသောအခါ မိုင်း၏ အတွင်းပိုင်းမှ ယမ်းများ [[:en:Detonate|ပေါက်ကွဲခြင်း]]ကို ဖြစ်စေ၍ အလွန်မြန်သော အရှိန်နှုန်းနှင့် ထွက်လာကြသည့် ဓာတ်ငွေ့ပူများပါဝင်သော [[:en:Shock_wave|ဂယက်လှိုင်း]]တစ်ခုကို ကျယ်ပြန့်စွာ ဖန်တီးလိုက်သည် ။ ဂယက်လှိုင်းသည် မိုင်းထဲတွင် [[:en:Compressive_stress|သိုသိပ်ထည့်ထားသော စွမ်းအင်]]အမြောက်အများအား မိုင်းအဖုံးနှင့် အပေါ်က မြေကြီးများကို ကန်ထုတ်ပြီးနောက် အပြင်သို့ ထုတ်လွှတ်ပစ်သည် ။ ဂယက်လှိုင်းများ လာမှန်သောအခါ နင်းမိသူ၏ ဖိနပ်နှင့် ခြေထောက်အား စွမ်းအင်အမြောက်အများက လျင်မြန်စွာ သက်ရောက်လာသည် ။ ထိုဖြစ်စဥ်သည်ထိုဖြစ်စဉ်သည် သိပ်သည်းကြီးမားသော<small>(ခန္ဓာကိုယ်က လက်မခံနိုင်သော)</small> စွမ်းအင်များနှင့် (သေးငယ်သော ခြေထောက်အား) ဖိအားပေးခံရခြင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေပါသည် ။ များသောအားဖြင့် တက်နင်းမိသော သူ၏ ခြေထောက်သည် ဂယက်လှိုင်းကြောင့် အစရှာမရ ဖြစ်သွားစေသည် ။

ဒုတိယမြောက် ဖြစ်စဥ်အနေနှင့်ဖြစ်စဉ်အနေနှင့် ပေါက်ကွဲထွက်သောမိုင်းတစ်ခုကြောင့် ဖြစ်သော အနာတရများသည် မိုင်း၏ ပေါက်ကွဲအားကြောင့် အစိတ်စိတ်အမွှာမွှာ ကွဲထွက်သွားသော အပိုင်းအစများကြောင့်လည်း ဖြစ်စေသည် ။ ယင်းတို့ထဲတွင် မိုင်းပေါ်က မြေကြီးများနှင့် ကျောက်တုံးများ ၊ နင်းမိသူ၏ ဖိနပ်အစများနှင့် ခြေထောက်မှ အရိုးငယ်လေးများ ပါဝင်သည် ။ ဤကျိုးပဲ့မှုများသည် ပေါက်ကွဲခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည့် ဒုတိယမြောက် နောက်ဆက်တွဲအကျိုးသက်ရောက်မှု ၊ တနည်းဆိုလျှင် [[:en:Fragmentation_(weaponry)|အပိုင်းအစကျဲ ထွက်ခြင်း]]က ပေးသော အနာတရများနည်းတူ ဒဏ်ရာများကို ပေးပါသည် ။။ "ပေါက်ကွဲဒဏ်ခံဖိနပ်"ဟုလည်း ခေါ်သော တိုက်ခိုက်ရေးဘွတ်ဖိနပ်စသည့် အထူးဖိနပ်များကလည်း ပေါက်ကွဲထွက်လာသည့် မိုင်းမှ အဖျက်စွမ်းအားကို အတော်အသင့်သာ အကာအကွယ်ပေးနိုင်ပြီး ခြေဖဝါးကို ဆုံးရှုံးရခြင်းက ဖြစ်ရိုးဖြစ် စဥ်စဉ် အကျိုးဆက်တစ်ခုပင် ။

ပေါက်ကွဲထွက်သည့် မိုင်းများသည် သံချပ်ကာ ယာဥ်များကိုယာဉ်များကို ထိခိုက်မှုအနည်းငယ်သာ ဖြစ်စေပေမဲ့ အပေါ်မှ တည့်တည့်ဖြတ်သွားသော ဘီးတပ်ယာဥ်များအားဘီးတပ်ယာဉ်များအား အပျက်အစီးဖြစ်စေပါသည် ။ သေးငယ်သော ပေါက်ကွဲထွက်မိုင်းများသည် တာယာကို ပြန်ပြင်၍ မရအောင် အတော်အတန်ပျက်စီးမှုကို ဖြစ်စေလိမ့်မည်ဖြစ်ပြီး တချို့သော မိုင်းအမျိုးအစားများက ဘီးနှင့် တဆက်တည်း လည်ပတ်‌နေသော ဂီယာများကိုပါ ထိခိုက်စေနိုင်သည် ။

စနက်ယန္တရား<small>(စနက် စနစ်)</small>သည် ပေါက်ကွဲရေးကို အစပြုမည့် [[:en:Detonator|စနက်တံ]] စတင်အလုပ်လုပ်စေဖို့ ပွတ်တိုက်အားကို တုံ့ပြန်လွယ်အောင် အာရုံခံနည်းပညာသုံးထားသော စနက်ယန္တယား၏ စက်ပစ္စည်း နေရာကို ဖိအားသက်ရောက်ရန် <small>၁)</small>စပရင်နှင့် ချိတ်ဆွဲထားသော [[:en:Firing_pin|မီးခတ်ပင်ခလုတ်တံ]]နှင့် ရိုက်မိစေအောင် သော်လည်းကောင်း <small>၂)</small>လျှပ်စစ် မီးခတ်စက်ကို ပွင့်သွားအောင် ဖိမိစေဖို့ လည်းကောင်း စီစဥ်ထားခြင်းဖြစ်သည်စီစဉ်ထားခြင်းဖြစ်သည် ။ မိုင်းဗုံးအများစုကိုတော့ နင်းမိလျှင် "ထိပ်ချွန်ဖြင့် ဖိအားပေးခြင်းအား အာရုံခံသည့် စနက်တံ"ကို အလုပ်လုပ်စေဖို့ စပရင်နှင့် ချိတ်ထားသော ဖိအား‌ပေးပစ္စည်းတစ်ခု တပ်ထားပါသည် ။ ပုံမှန်အားဖြင့် စနက်တံထဲတွင် [[:en:Lead_azide|ခဲ-အဇိုက်]] <small>(အော်ဂဲနစ်မဟုတ်သော ခဲ နှင့် နိုက်တြိုဂျင်အရော ပေါက်ကွဲရေး ဓာတုပစ္စည်း)</small>အလုံးလေးများ ပါဝင်ပါသည် ။ ရိုးရှင်းသည့် စနက်ယန္တရားတစ်ခုကို ဒီဇိုင်းဆွဲပြီး ထုတ်လုပ်နိုင်ဖို့ လုပ်အားအနည်းငယ်သာ လိုအပ်ပေမဲ့ စနက်ဟာ မည်သည့်မိုင်းတွင်မဆို အလုပ်အရှုပ်ဆုံး ပါဝင်ပစ္စည်းဖြစ်ကာ <small>(အဖုံးမပါသော)</small>[[ဘောပွိုင့်ပင်|ဘောစေ့တပ် ဘောပင်]] တစ်ခု၏ အဖွင့်အပိတ် ယန္တရားပုံစံနှင့် ဆင်တူပါသည် ။ {{Citation needed|date=January 2011}} ဥပမာ အီတလီလုပ် [[:en:SB-33_mine|SB-33 မိုင်း]] ကဲ့သို့ ပိုမိုခေတ်ရှေ့ပြေးသော ပစ္စည်းများတွင် စနက် ယန္တရားသည် ခဏတာအတွင်းသာ လျှက်တပြတ် ဖိအားပေးခံရပါက စနက်ကို အလုပ်မလုပ်အောင် ထိန်းချုပ်လိုက်ပြီး ပုံမှန်လမ်းသွားနေစဥ်ပုံမှန်လမ်းသွားနေစဉ် တက်နင်းသကဲ့သို့ ဖိအားပေးမှ ပေါက်ကွဲစေသည် ။ ထိုနည်းသည် မိုင်းကွင်းများကို ရှင်းလင်းသည့်နည်းလမ်းများမှ တစ်ခုဖြစ်သော "[[:en:Mine-clearing_line_charge|အတန်းလိုက်ဖောက်ခွဲပြီး မြှုပ်မိုင်းရှင်းလင်းသည့် ပစ္စည်း]]" ကဲ့သို့သော ပေါက်ကွဲရေးပစ္စည်းများကို သုံး၍ မိုင်းရှင်းလင်းခြင်းကို မအောင်မြင်စေတော့ပါ ။

[[:en:Explosive_booster|ပေါက်ကွဲရေးအားမြှင့်သော ယမ်း]] ဆိုသည်မှာ [[:en:Detonator|စနက်တံ]] ၏ လှုပ်ခတ်မှုကို သိလျှင် အလွယ်တကူ အစပြုမည့် အလွန်တုံ့ပြန်လွယ်သော [[:en:Explosive|ပေါက်ကွဲရေးပစ္စည်း]]တစ်ခုဖြစ်သည် ။ ပုံမှန်အားဖြင့် ပဲစေ့သဏ္ဍာန်ပဲစေ့သဏ္ဌာန် [[:en:RDX|RDX]] အလုံးငယ်လေးများကို သုံးထားသည် ။ ပေါက်ကွဲရေးအားမြှင့်ပစ္စည်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ စနက်တံ၏ ပေါက်ကွဲရေးလုပ်ငန်းစဥ်ပေါက်ကွဲရေးလုပ်ငန်းစဉ် အစပြုမှုကို အရှိန်မြှင့်ပေးရန်နှင့် ပေါက်ကွဲရေး မိုင်းအတွင်းပိုင်း ပင်မယမ်းများ အလုပ်လုပ်ဖို့ စတင်ပေးရန် ဖြစ်သည်။

ပေါက်ကွဲပစ်သော ခန္ဓာထိခိုက်ရေးမိုင်းအမျိုးအစား မိုင်းများသည် အသုံးများသော အမျိုးအစားဖြစ်ပြီး လုပ်ရိုးလုပ်စဥ်အရလုပ်ရိုးလုပ်စဉ်အရ (သစ်ရွက် သို့ ကျောက်တုံးများနှင့် ဖုံးထားသော) မြေပြင်တွင် (သို့မဟုတ်) ၁၀ - ၂၀ မီလီမီတာ အနက်ရှိသည့် မြေကြီးအောက်တွင် မြှုပ်၍ တပ်ဆင်သည် ။ ယင်းတို့ကို ဖိအားသက်ရောက်ခြင်းဖြင့် အလုပ်လုပ်စေသည် ၊ ဆိုလိုသည်မှာ ကံဆိုးသူမောင်ရှင်က ၎င်းတို့ကို နင်းမိလျှင် ဖြစ်သည် ။ သို့သော် ယာဥ်တစ်စီးကယာဉ်တစ်စီးက ၎င်းတို့အပေါ်  ဖြတ်မောင်းသွားလျှင်လည်း အလုပ်လုပ်စေနိုင်သည် ။

ယင်းမိုင်းဗုံးများမှ ဗုံးဆံများသည် တချို့သော သံချပ်ကာယာဥ်များ၏သံချပ်ကာယာဉ်များ၏ ဘီးများကို ထိုးဖောက်ပစ်ခြင်းဖြင့် ရပ်တန့်သွားစေနိုင်ပြီး ကားကိုယ်လုံးထည် ပါးသော ယာဥ်များကိုဆိုလျှင်ယာဉ်များကိုဆိုလျှင် အထည်ကို ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်ကာ အထဲမှ ပစ္စည်းများကို သို့မဟုတ် လူကို ထိခိုက်စေပါသည် ။ အပိုင်းအဆကြဲသော မိုင်းများတွင် ပေါက်ကွဲပစ်သောမိုင်းများထက် ယမ်းများ ပိုမိုပါဝင်သောကြောင့် ၎င်းအပေါ် တည့်တည့် ဖြတ်သွားမည့် သံချပ်ကာမဟုတ်သော ယာဥ်များကိုယာဉ်များကို ထိခိုက်မှုအမြောက်အများ ဖြစ်စေသည် ။

[[၂၁ ရာစုနှစ်|၂၁ ရာစု]] ပဋိပက္ခများတွင် ခန္ဓာထိခိုက်ရေးမိုင်းအမျိုးအစား [[:en:Improvised_explosive_devices|improvised explosive devices]] ([[:en:Improvised_explosive_device|IED]]) <small>[မြန်မာပြန် - ရရာနှင့် ဖန်တီးထားသော ပေါက်ကွဲရေး ပစ္စည်းများ]</small>သည် သမရိုးကျ ထုတ်လုပ်ထားသော (သို့မဟုတ်) စစ်သုံး [[မိုင်း|မြေမြှုပ်မိုင်း]]ထက် ယာဥ်မဲ့ခရီးသွားသောယာဉ်မဲ့ခရီးသွားသော [[:en:Pedestrian|(ခြေကျင်ခရီးသည်)]] စစ်သားများနှင့် အရပ်သားများကို ထိခိုက်ဒဏ်ရာပိုပေးလာသည့် ပယောဂရှင် ဖြစ်လာခဲ့သည် ။ [[:en:BMJ_Open|BMJ Open]]အဖွဲ့အစည်းက ၎င်းဒဏ်ရာများသည် [[မိုင်း|မြေမြှုပ်မိုင်း]]များကြောင့်ထက် ပိုဆိုးကြောင်း ၊ များစွာသော ခြေလက် [[:en:Amputation|ကိုယ်ခန္ဓာအစိတ်အပိုင်း ဖြတ်တောက်ကုသရခြင်း]] နှင့် ခန္ဓာအောက်ပိုင်း ချို့ယွင်းသွားခြင်းများ ဖြစ်စေခဲ့ကြောင်း ထုတ်ဖော်ခဲ့သည် ။ <ref>{{Cite journal|date=2017|title=Injury profile suffered by targets of antipersonnel improvised explosive devices: prospective cohort study|journal=BMJ Open|volume=7|issue=7|doi=10.1136/bmjopen-2016-014697|pmc=5691184|pmid=28835410}}</ref> ထိုဒဏ်ရာအနာတရများအကြောင်းကို စုပေါင်း၍ "Dismounted Complex Blast Injury(DCBI)"<small>[မြန်မာပြန် - အကာအကွယ်မဲ့ ပေါက်ကွဲမှုမှ အမျိုးမျိုးသော ဒဏ်ရာ]</small>ဟု အမည်တပ်ပြီး [[စစ်ပွဲ]]အတွင်း အသက်ရှင်နိုင်ခြေရှိသော ဒဏ်ရာများမှ အဆိုးဆုံးအဖြစ် ထင်မှတ်ခဲ့ကြသည် ။ <ref>{{Cite journal|date=2016|title=Dismounted Complex Blast Injuries: A Comprehensive Review of the Modern Combat Experience.|journal=J Am Coll Surg|volume=223|issue=4|doi=10.1016/j.jamcollsurg.2016.07.009|pmid=27481095}}</ref>

* [[:en:BLU-43|BLU-43]] ( ''Dragontooth - <small>နဂါးသွား</small>'' ) ၁၉၇၀ ခုနှစ် ။ ဗီယက်နက်စစ်ပွဲအတွင်း သုံးသော လေယာဥ်နှင့်လေယာဉ်နှင့် ပစ်ချကာ ထောင်သည့် မိုင်း။

* [[:en:PMN_mine|PMN mine]] - မိုင်းကွင်းရှင်းလင်းသည့် လုပ်ငန်းစဥ်အတွင်းလုပ်ငန်းစဉ်အတွင်း အများဆုံးတွေ့ကြုံခဲ့ရသည့် မိုင်းများမှ တစ်ခု ။

* [[:en:MON-200|MON-200]] - TNT ယမ်းမှုန့် ၁၂ ကီလိုဂရမ် ထည့်ထားသည့် မိုင်းဗုံး အကြီးစားတစ်ခု။ ယာဥ်ငယ်များကိုယာဉ်ငယ်များကို ထိခိုက်စေဖို့လည်း အသုံးဝင်သည် ။

* [[:en:HB_876_mine|HB 876 မိုင်း]] - ၁၉၇၀ - ၁၉၉၉ ခုနှစ် ။ [[:en:JP233|JP233]] လေယာဥ်ပြေးလမ်းကြောင်းတိုက်ခိုက်ရေးစနစ်တွင်လေယာဉ်ပြေးလမ်းကြောင်းတိုက်ခိုက်ရေးစနစ်တွင် ပါဝင်သည့် လေကြောင်းက ပစ်ချ၍ ထောင်သော  မိုင်းတစ်ခု ဖြစ်သည် ။ JP233 နှင့် တိုက်ခိုက်သည့် အခေါက်တိုင်း 215 HB 876 များကိုလည်း ပစ်ချ ထောင်ထားခဲ့သည် ၊ ပျက်စီးသွားသော လေယာဥ်လမ်းပြောင်းအားလေယာဉ်လမ်းပြောင်းအား ပြုပြင်မှုကို နှေးစေပြီး အန္တရာယ် ဆက်ပေးနိုင်စေဖို့ပါ ။