အောင်ဇေ (တော်ဘုရားလေး)
တော်ဘုရားလေးသည် သီပေါမင်းနှင့် စုဖုရားလတ်တို့၏ သမီးတော်လေးပါးအနက် စတုတ္ထမြောက် သမီးတော် မြတ်ဖုရားကလေး ၏ စတုတ္ထမြောက်သားတော် ဖြစ်သည်။ ဂျပန်ခေတ်တွင် အစ်ကိုတော် တော်ဘုရားကြီးမင်းသား ဘုရင်ဖြစ်ခဲ့ပြီး တော်ဘုရားကြီးက သူမရှိခဲ့သော် နန်းဆက်ခံဖို့ရန် ဆိုပြီး ညီငယ်ကို အိမ်ရှေ့နှင်းခဲ့ပါသည်။ စုဘုရားလတ်၏ ၁၉၁၉ က ချုပ်ဆိုသည့် ထီးမွေနန်းမွေလွှဲစာချုပ်အရ သူတို့မယ်တော်ကို ကုန်းဘောင်ထီးနန်းလွှဲခဲ့ပြီး ဖြစ်တဲ့အတွက် မယ်တော်ရဲ့ အရိုက်အရာခံသူ တော်ဘုရားကြီးက ညီတော်အငယ်ဆုံးကို အိမ်ရှေ့ပြန်နှင်းတာ ဖြစ်ပါတယ်။ လူသိ ရှင်ကြား အာဏာရ ဘုရင် အနေနဲ့ လွှဲခြင်း မဟုတ်သော်လည်း မြန်မာသမိုင်းမှာဖြင့် နောက်ဆုံးခန့် အိမ်ရှေ့စံဘဝကို တော်ဘုရားကလေး လပိုင်း ရရှိခဲ့ပါတယ်။
| မြင့်မြတ်တော်မူလှသော (တော်ဝင်) တော်ဘုရားလေး အောင်ဇေ | |
|---|---|
 တော်ဘုရားလေး အောင်ဇေ(၁၉၂၆ - ၂ဝဝ၆) | |
| ဂျပန့်ခေတ် အိမ်ရှေ့မင်း | |
| နန်းသက် | ၁၉၄၄ – ၁၉၄၅ |
| မွေးဖွား | ၃၀ ဇွန်၊ ၁၉၂၆ ရန်ကုန်၊ မြန်မာ |
| ကွယ်လွန် | ၁၇ ဇွန်၊ ၂၀၀၆ (အသက် ၇၉) ရန်ကုန်၊ မြန်မာ |
| အလုပ်အကိုင် | နိုင်ငံရေးသမား၊ စာရေးဆရာ၊ သမိုင်းသုတေသီ |
ကိုယ်ရေးအကျဉ်း
ပြင်ဆင်ရန်မြန်မာနိုင်ငံ၏ သက်ဦးဆံပိုင်ခေတ်တွင် နောက်ဆုံးဘုရင်မင်းမြတ်ဖြစ်သော သီပေါမင်းတရားကြီးနှင့် မိဖုရားခေါင်ကြီး စုဖုရားလတ်တို့၏ မြေးတော် တစ်ဦးဖြစ်သော တော်ဘုရားလေး (ဦး) အောင်ဇေကို ၁၉၂၆ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၃ဝ ရက်နေ့တွင် အဖ ဦးကိုကိုနိုင်၊ အမိ အရှင်ထိပ်စုမြတ်ဖုရားလေးတို့မှ ရန်ကုန်မြို့ ၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ ရန်ကုန်မြို့ မြို့မ အထက်တန်းကျောင်း တွင် ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။
၁၉၄၈ မှ ၁၉၆၂ ခုနှစ်များအတွင်း သီပေါရောင်းဝယ်ရေးဆင်ဒီကိတ် တည်ထောင်ပြီး ဒါရိုက်တာအဖြစ် ဆောင်ရွက်ကာ တိုကျိုနှင့် အိုဆာကာတို့တွင် ရုံးခွဲများ ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၅ဝ ပြည့်နှစ်တွင် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော် ထွက်ကုန် ကုန်သည်များအသင်းချုပ်ကို တည်ထောင်ခဲ့ကာ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးအဖြစ် လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော် ထုတ်ကုန် ကုန်သည်များ အရှေ့ဖျားကော်ပိုရေးရှင်းကို ဖွဲ့စည်းပြီး ဒါရိုက်တာအဖြစ် တာဝန်ယူ ဆောင်ရွက်ရင်း ကိုယ်ပိုင်စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများ လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ထိုင်း၊ ဟောင်ကောင်၊ အိန္ဒိယ၊ ဂျပန်တို့သို့လည်း သွားရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၆ဝ ပြည့်နှစ်တွင် တရုတ်နိုင်ငံ၊ မြောက်ကိုရီးယား၊ ၁၉၆၁ ခုနှစ်တွင် တရုတ်နိုင်ငံတို့သို့ မြန်မာအစိုးရ စီးပွားရေးမစ်ရှင်ဖြင့် သွားရောက်ခဲ့သည်။
၁၉၅၅ - ၅၈ ခုနှစ်တွင် ကုန်သွယ်ရေးသမဂ္ဂကွန်ဂရက်တွင် ဗဟိုစည်းရုံးရေးမှူးအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည်။ ၁၉၅၇ - ၆၄ ခုနှစ်တွင် ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးအဖွဲ့ ဌာနချုပ်၊ ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရေးကွန်ဂရက် (မြန်မာနိုင်ငံ)၊ အာရှ-အာဖရိကသွေးစည်းညီညွတ်ရေးအဖွဲ့တွင် ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင် အဖွဲ့ဝင်၊ တရုတ်ဖြူကျူးကျော်မှုနှင့် နယ်ချဲ့ ဆန့်ကျင်ရေး အမျိုးသားကော်မတီဌာနချုပ် ဘဏ္ဍာရေးမှူး၊ ၁၉၆၁ ခုနှစ်တွင် မြန်မာ-ကိုးရီးယား မိတ်ဆွေဖြစ်အသင်း၊ ၁၉၆၄ ခုနှစ်တွင် Myanmar Export and Import Corporation (မြန်မာ့ထုတ်ကုန်သွင်းကုန်ကော်ပိုရေးရှင်း) ရုံးချုပ် အုပ်ချုပ်ရေး မန်နေဂျာတို့အဖြစ် ပါဝင် လုပ်ကိုင် ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး ၁၉၆၅ ခုနှစ်တွင် တာဝန်မှ အနားပေးခြင်း ခံခဲ့ရသည်။
၁၉၈၈ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် မြန်မာပြည်တိုးတက်ရေး လူငယ်အဖွဲ့ချုပ်၌ နာယကအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့ပြီး တပ်ပေါင်းစု ဖွဲ့စည်းရေး၊ ကြားဖြတ်အစိုးရ တောင်းဆိုရေးတို့တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမျိုးသား နိုင်ငံရေးတပ်ပေါင်းစု (မနတ) တွင် နာယက လုပ်ကိုင်ခဲ့ပြီး အမျိုးသား ညီညွတ်ရေး တပ်ပေါင်းစု၏ ၁၈ ဖွဲ့တွင် အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၉ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၂၉ ရက်နေ့ အာဏာဖီဆန်ရေး တရားပွဲ၌ အစိုးရအမိန့် ဥပဒေများမှာ အမြဲတစေ မှန်ကန်မှု မရှိ၍ အစိုးရနှင့် မပူးပေါင်းရေး၊ အကြမ်းမဖက်ရေး တို့ကို ဆွေးနွေး ဟောပြောခဲ့သည်။ ၁၉၆၈ ခုနှစ်မှ ၁၉၇ဝ ပြည့်နှစ်အထိ တစ်ကြိမ်၊ ၁၉၈၈ ခုနှစ် နောက်ပိုင်း စစ်အစိုးရ တက်လာပြီးနောက် တစ်ကြိမ် ဖမ်းဆီး ထိန်းသိမ်း ခံခဲ့ရသည်။
အင်္ဂလိပ်စာ နည်းပြဆရာအဖြစ် နှစ်ပေါင်း ၃ဝ ကျော် လုပ်ကိုင်ခဲ့ပြီး၊ သမိုင်းသုတေသနစာတမ်း ရေးသားမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကာ စာပေနယ်ဘက်တွင်လည်း ဆောင်းပါး အမြောက်အမြားနှင့် စာအုပ်များ ရေးသား ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ မကွယ်လွန်မီအထိ စာပေရေးသားမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး အမှတ် ၁၅၉/က၊ ရွှေတိဂုံ ဘုရားလမ်း၊ ဒဂုံမြို့နယ်တွင် နေထိုင်ခဲ့သည်။
စာပေရေးသားမှု
ပြင်ဆင်ရန်သမိုင်းနှင့် ပတ်သက်သည့် စာအုပ်များဖြစ်သော ပြည်သူချစ်တဲ့ မျိုးဆက်သစ်၊ လန်ဒန်ရောက် ပတ္တမြား ငမောက်၊ ရတနာပုံမှ ရတနာဂီရိသို့ စသည့် စာအုပ်များကို ရေးသားခဲ့သည်။
၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် တော်ဖုရားကလေးထံမှ လူထုဒေါ်အမာမွေးနေ့များတွင် ချီးမြှင့်ပေးပို့ခဲ့သော ကဗျာများကို အမေရိကန်နိုင်ငံအခြေစိုက် ဓူဝံစာပေမှ "The Grand Old Lady"[၁]ခေါင်းစဉ်ဖြင့် စုစည်း ထုတ်ဝေခဲ့သည်။
ဘဝနိဂုံး
ပြင်ဆင်ရန်၂ဝဝ၆ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မြို့၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ ကွယ်လွန်ချိန်တွင် ဇနီး ဒေါ်ခင်မေနှင့် သမီးတော် ဒေဝီသန့်စင်တို့ ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။