ချုခ်ပြည်နယ်
ချုခ်ပြည်နယ် (/ˈtʃuːk/; ထရပ်ခ် ဟုလည်းသိကြသည်)[၁] သည် [၁]မိုက်ခရိုနီးရှား ဖယ်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု (FSM)၏ ပြည်နယ်လေးခုအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ အခြားပြည်နယ်များမှာ ကော့စ်စရိုင်းပြည်နယ်၊ ပွန်ပေပြည်နယ် နှင့် ယပ်ပ်ပြည်နယ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ၎င်းတွင် ကျွန်းစုအုပ်စုများစွာပါဝင်ဖွဲ့စည်းထားသည် - နော်မွေးနီးယပ်စ်၊ ဖိုင်းချုခ်၊ ဟောလ်ကျွန်းစုများ၊ နော်မွေးဝီးတို သန္တာကျွန်းစု (မဂ္ဂါကျွန်းစုများ)၊ ပတ်တျူးကျွန်းစုများ (အနောက်ဖက်ကျွန်းစုများ) နှင့် မော့ခ်လော့ခ်ကျွန်းစုများတို့ ပါဝင်သည်။ ချုခ်ပြည်နယ်သည် လက်ရှိတွင် FSM ၏ လူဦးရေအထူထပ်ဆုံးပြည်နယ်ဖြစ်ပြီး ၁၂၀ စတုရန်း ကီလိုမီတာ (၄၆ စတုရန်းမိုင်)တွင် နေထိုင်သူပေါင်း ၅၀,၀၀၀ရှိသည်။ ချုခ် ပင်လယ်သန္တာအိုင် သည် လူဦးရေအများစု နေထိုင်ရာဒေသဖြစ်သည်။ ၎င်းသန္တာအိုင်အတွင်းရှိ ဝယ်နယ်ကျွန်းသည် ချုခ်ပြည်နယ်၏ ပြည်နယ်မြို့တော် ဖြစ်သလို နိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးမြို့လည်းဖြစ်သည်။ အကြိမ်ကြိမ်ရွှေ့ဆိုင်းထားခဲ့သော ချုခ်ပြည်သူများ လွတ်လပ်ရေးဆန္ဒခံယူပွဲသည် မကြာသောကာလတွင် ဤမြို့ ၌ကျင်းပနိုင်ပေလိမ့်မည်။
| ချုခ်ပြည်နယ် | ||
|---|---|---|
| ပြည်နယ် | ||
| ||
 ချုခ်ပြည်နယ် မြေပုံ | ||
| နိုင်ငံ |  မိုက်ခရိုနီးရှား ဖယ်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု | |
| မြို့တော် | ဝယ်နယ် | |
| အစိုးရ | ||
| • အုပ်ချုပ်ရေးမှူး | အလက်ဇန်းဒါး အာရ်. နာရွန်း (၂၀၂၁ခုနှစ်မှစ၍) | |
| ဧရိယာ | ||
| • စုစုပေါင်း | ၁၂၁.၅ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၄၆.၉ စတုရန်းမိုင်) | |
| လူဦးရေ (၂၀၁၀) | ||
| • စုစုပေါင်း | ၄၈၆၅၄ | |
| • သိပ်သည်းမှု | ၄၀၀/km၂ (၁၀၀၀/sq mi) | |
| ISO 3166 ကုဒ် | FM-TRK | |
| ဝက်ဘ်ဆိုဒ် | fm/chuuk.htm | |
သမိုင်း
ပြင်ဆင်ရန်ဌာနေတိုင်းရင်းသားများ အခြေချနေထိုင်ခြင်း
ပြင်ဆင်ရန်.png)
ချုခ်ကို မန်လန်နီးရှားကျွန်း၏ လာပိတာယဉ်ကျေးမှုမှ ဖြစ်ထွန်းလာသော ဩစတရိုနီးရှန်းလူမျိုးများက ပထမဆုံးအခြေချနေထိုင်ခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ [၂] ရှေးဟောင်းသုတေသနအထောက်အထားများအရ ဘီစီအီး ပထမနှင့် ဒုတိယရာစုနှစ်များတွင် ဖယ်လ်ဖန် နှင့် ဝယ်နယ်ကျွန်းများ၌ လူသားများအခြေချနေထိုင်ခဲ့ကြောင်း ညွှန်ပြနေခဲ့သည်။ နှောင်းပိုင်းအထောက်အထားများအရ စီအီး ၁၄ ရာစုနှစ်များအတွင်း ချုခ်တွင် လူသားအခြေချနေထိုင်မှုများ ကျယ်ပြန့်စွာ ပေါ်ပေါက်ခဲ့ကြောင်း၊ ချုခ်လူမျိုးစုယဉ်ကျေးမှုများ ထွန်းကားခဲ့ကြောင်း ညွှန်းဆိုခဲ့သည်။[၃]
စပိန်ကိုလိုနီခေတ်
ပြင်ဆင်ရန်ဥရောပသားများ၏ ပထမဆုံးတွေ့မြင်ရခြင်းမှတ်တမ်းကို ၁၅၂၈ခုနှစ် ဩဂုတ် သို့မဟုတ် စက်တင်ဘာလ အတွင်းတွင် ဖလော်ရီဒါ သင်္ဘောပေါ်မှ စပိန်ရေကြောင်းပြ အယ်ဘာရို ဒီ ဆားဗတ်ဒရာ[၄][၅] က မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ၁၅၆၅ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် စပိန်လူမျိုး အလွန်ဆို ဒီ အာရယ်လာနို[၆][၇]က ရွက်သင်္ဘောကြီး ဆန်လူးကတ်စ် San Lucas ဖြင့် ၎င်းတို့ထံ လာရောက်ခဲ့သည်။
ကယ်ရိုလိုင်းကျွန်းစုများ[၈]၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း အဖြစ် ထရပ်ခ်ကို စပိန်အင်ပါယာက ပိုင်ဆိုင်သည်ဟု ကြေညာနိုင်ခဲ့သော်လည်း ၁၉ ရာစု နှောင်းပိုင်းတွင်မူ ကျွန်းများကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် အားကုန်ထုတ်ရုန်းကန်ခဲ့ရသည်။ ထိုအချိန်က ချုခ်သန္တာပင်လယ်အိုင်တွင် အချင်းချင်း ကြိုကြားကြိုကြား စစ်ဖြစ်နေသော ချုခ်လူမျိုး (ဩစတရိုနီးရှန်း အုပ်စုဝင်) မျိုးနွယ်စုများ မှီတင်းနေထိုင်ကြသလို ကက်သလစ်ဘုရားကျောင်းတော် နှင့် အများအားဖြင့် ဆက်နွှယ်နေသော နိုင်ငံခြားသားကုန်သည်များနှင့် သာသနာပြုများ လူနည်းစုလည်းနေထိုင်ကြသည်။ ကျွန်းစုများအပေါ် စပိန်တို့၏ အုပ်စိုးမှုမှာ အမည်ခံမျှသာဖြစ်သည်။ စပိန်တို့သည် ၁၈၈၆ခုနှစ်တွင် ချုခ်ကို လက်လွှတ်ခဲ့သော်လည်း ၁၈၉၅ခုနှစ်တွင်မူ အခိုင်အမာ ပြန်လည်ထိန်းချုပ်နိုင်ရန်အပြင် (အချင်းချင်းတကျက်ကျက် စစ်ဖြစ်နေသော) ချုခ်မျိုးနွယ်စုများအကြား ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပေးရန် ကြိုးပမ်းမှုအတွက်ပါ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် စပိန်တို့ အမြဲအခြေချနေထိုင်နိုင်ခြင်းမျိုးမရှိခဲ့ဘဲ ဂျာမနီကိုလိုနီခေတ်တိုင်အောင် ရိုးရာနေထိုင်မှုဓလေ့များအတိုင်း ဆက်လက်တည်ရှိနေခဲ့သည်။
ဂျာမနီနှင့် ဂျပန်တို့ အုပ်ချုပ်မှု
ပြင်ဆင်ရန်စပိန်-အမေရိကန်စစ်ပွဲအပြီးတွင် စပိန်တို့သည် ၎င်းတို့၏ အာရှတိုက်တွင် အဓိကကိုလိုနီဖြစ်သော ဖိလစ်ပိုင်ကို ဆုံးရှုံးခဲ့ရသလို ပစိဖိတ်ဒေသမှလည်း ဆုတ်ခွာခဲ့ရပြီးနောက် ၁၈၉၉ခုနှစ်တွင် ကယ်ရိုလိုင်းကျွန်းစုများကို ဂျာမန်အင်ပါယာထံ ရောင်းချခဲ့သည်။[၉] ဂျာမနီသည် အဆိုပါနယ်မြေအား ၎င်းပိုင် ဂျာမန်နယူးဂီနီ အတွင်း သွတ်သွင်းခဲ့သည်။ [၁၀]
ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်း ဂျပန်တော်ဝင်ရေတပ်သည် ဂျာမန်တို့၏ အရှေ့အာရှတပ်စုကို ရှာဖွေချေမှုန်းရန်အပြင် ပစိဖိတ်နှင့်အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာအတွင်းရှိ မဟာမိတ်တို့၏ ကုန်သွယ်မှုရေလမ်းကြောင်းများကို ကာကွယ်ရန် တာဝန်ပေးခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ဤစစ်ဆင်ရေးအတွင်း ၁၉၁၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် ဂျပန်ရေတပ်သည် မာရီယာနာကျွန်းစုများ၊ ကယ်ရိုလိုင်းကျွန်းစု၊ မာရှယ်ကျွန်းစုနှင့် ပါလောင်းကျွန်းစုများရှိ ဂျာမန်ပိုင်နက်များကို သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်။ ပထမကမ္ဘာစစ်တွင် ဂျာမနီအရေးနိမ့်ပြီးနောက် နိုင်ငံပေါင်းချုပ် အသင်းကြီး၏ ခွင့်ပြုချက်အရ ချုခ်သည် ဂျပန်အင်ပါယာ၏ သိမ်းပိုက်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။
အမေရိကန် အုပ်ချုပ်မှု
ပြင်ဆင်ရန်ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ပြီးဆုံးချိန်မှစ၍ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များအလယ်ပိုင်းအထိ ချုခ်ပြည်နယ်သည် ကုလသမဂ္ဂ ပဋိညာဉ်စာတမ်းအရ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ အုပ်ချုပ်သည့် ပစိဖိတ်ကျွန်းစုများ အစောင့်ရှောက်ခံဒေသ Trust Territory of the Pacific Islands (TTPI)၏ ခရိုင်ခြောက်ခုအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၆ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၃ရက်နေ့တွင် ထိုဒေသ၏ ချုခ်၊ ယပ်ပ်၊ ကော့စ်စရိုင်း၊ ပွန်ပေ နှင့် မာရီယာနာကျွန်းစုများ ခရိုင်များတွင် အမေရိကန်အုပ်ချုပ်မှုအဆုံးသတ်ခဲ့သည်။
လွတ်လပ်ရေးခေတ်
ပြင်ဆင်ရန်၁၉၇၉ခုနှစ်တွင် ချုခ်၊ ယပ်ပ်၊ ကော့စ်စရိုင်း နှင့် ပွန်ပေတို့ပါဝင်သော မိုက်ခရိုနီးရှား ဖယ်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် လွတ်လပ်သောအဖွဲ့အစည်း သဘောတူစာချုပ်ကို (၁၉၈၆ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၃ရက်နေ့တွင် အသက်ဝင်သည်) လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။
မကြာသေးမီအချိန်များတွင် ချုခ်ပြည်နယ်သည် လွတ်လပ်ရေး ရရှိရန် ပိုမိုကြိုးစားလုပ်ဆောင်လာခဲ့သည်။ လွတ်လပ်ရေးဆန္ဒခံယူပွဲကို မူလက ၂၀၁၅ ခုနှစ် မတ်လ ၃ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲနှင့် တပြိုင်တည်းပြုလုပ်ရန် စီစဉ်ထားခဲ့သော်လည်း ၂၀၁၉ ခုနှစ် မတ်လ ၅ ရက်သို့ ပြန်လည်ရွှေ့ဆိုင်းခဲ့သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့်အညီ ခွဲထွက်ရေး အဆိုကို အတည်ပြုဆုံးဖြတ်ပြီးချိန်တွင် လွတ်လပ်ရေးဆန္ဒခံယူပွဲကို ၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ်လသို့ (ရက်ထပ်မံကြေညာမည်) ထပ်မံရွှေ့ဆိုင်းခဲ့သည်။[၁၁]
ပထဝီဝင်
ပြင်ဆင်ရန်.jpg)
အနောက်အရပ်တွင် <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Yap_State" rel="mw:ExtLink" title="Yap State" class="cx-link" data-linkid="186">ယပ်ပ်ပြည်နယ်</a> ရှိသည်။ အရှေ့အရပ်တွင် ပွန်ပေပြည်နယ် နှင့် ကော့စ်စရိုင်းပြည်နယ်ရှိသည်။
ချုခ်ပြည်နယ်၏ လူဦးရေအများဆုံးဗဟိုချက်မှာ သန္တာကျောက်တန်းပေါ်ရှိကျွန်းငယ်များဖြင့် အတန်းလိုက်ဝန်းရံထားပြီး တောင်တန်းထူထပ်သောကျွန်းများ ပါဝင်သည့်ကျွန်းစုကြီးများရှိရာ ချုခ် ပင်လယ်သန္တာအိုင် ဖြစ်သည်။[ကိုးကားချက်လိုသည်]</link> ချုခ်သန္တာအိုင်ဒေသတွင် အနောက်ပိုင်းကျွန်းစု ဖြစ်သော ဖိုင်းချုခ် နှင့် အရှေ့ပိုင်းကျွန်းစုဖြစ်သော နော်မွေးနီးယပ်စ် တို့သည် ပထဝီဝင်အနေအထားအရကော ဒေသိယစကားများအရပါ ကွဲပြားကြသည်။
ချုခ်ပြည်နယ်တွင် လူနေကျဲပါးသော "အပြင်ဘက်ကျွန်း" အုပ်စုများစွာ ပါဝင်နေသည် - အရှေ့တောင်ဘက်တွင် မော့ခ်လော့ခ်ကျွန်းစုများ၊ မြောက်ဘက်တွင် ဟောလ်ကျွန်းစုများ(ပါဖန်)၊ အနောက်မြောက်ဘက်တွင် နော်မွေးဝီးတို သန္တာကျွန်းစုနှင့် အနောက်ဘက်တွင် ပတ်တျူးကျွန်းစုများ တို့ဖြစ်သည်။ အထူးစိတ်ဝင်စားစရာမှာ ပတ်တျူးဒေသသည် ပစိဖိတ်ဒေသတွင်းတွင် ရိုးရာဓလေ့အထိန်းသိမ်းဆုံးသောကျွန်းများအချို့ရှိပြီး ယပ်ပ်ပြည်နယ်၏ အပြင်ဘက်ကျွန်းများနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအရ ဆက်နွယ်နေသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဤဒေသတွင် ပိုးလပ်ပ်၊ တာမာတမ်၊ ပိုးလိုးဝပ်ပ် နှင့် ဟုတ်ခ်ကျွန်းများ ပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့တွင် ကျွမ်းကျင်သော ရိုးရာရေကြောင်းပြဆရာများ ရှိနေသေးသည်— ပိုးလိုးဝပ်ပ် နှင့် ပိုးလပ်ပ် တို့တွင် ပစိဖိတ်ဒေသ၏ အကောင်းဆုံး ရေကြောင်းပြဆရာအချို့ နှင့် သမုဒ္ဒရာသွားနိုင်သည့် ဘောတန်းဘောင်ပါသော ကနူးလှေများအချို့ရှိသည်ဟု ယူဆကြသည်။ ပတ်တျူးဒေသကျွန်းများ နှင့် ယပ်ပ်ပြည်နယ်ကျွန်းစုအချို့တွင် နောက်ဆုံးကျန်သော ရေကြောင်းသွားလာမှုဆိုင်ရာသင်တန်းကျောင်းနှစ်ကျောင်းဖြစ်သည့် ဝေရီယမ် နှင့် ဖားလုရ်ှတို့ရှိသည်။ သို့ရာတွင် အနောက်အရပ်ရှိ ပတ်တျူးဒေသသို့ သွားရောက်ရန်မှာ ယုံကြည်စိတ်ချရသော လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးမရှိခြင်းကြောင့် ခက်ခဲပေသည်။ ဟုတ်ခ်ကျွန်းသည် ပတ်တျူးဒေသတွင် အသွားအလာအများဆုံးသောလေယာဉ်ကွင်းရှိပြီး လေယာဉ်များ တစ်ပတ်လျှင် တစ်ကြိမ် (သို့) နှစ်ကြိမ် ဆင်းသက်လေ့ရှိသည်။
၎င်းပြည်နယ် နှင့် ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၊ ဆစ်ဒနီမြို့၏အရှေ့ဘက်ခြမ်း (စီးပွားရေးဗဟိုခရိုင်အပါအဝင်) တို့သည် လောင်ဂျီကျုချင်း တူညီကြသည်။
ရာသီဥတု
ပြင်ဆင်ရန်| ချုခ်ပြည်နယ်၊ ဝယ်နယ်မြို့ အတွက် ရာသီဥတု အချက်အလက်များ | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| လ | ဇန်နဝါရီ | ဖေဖော်ဝါရီ | မတ် | ဧပြီ | မေ | ဇွန် | ဇူလိုင် | ဩဂုတ် | စက်တင်ဘာ | အောက်တိုဘာ | နိုဝင်ဘာ | ဒီဇင်ဘာ | နှစ် |
| စံချိန်တင် အမြင့်ဆုံး °C (°F) | 33 (91) |
32 (90) |
32 (90) |
33 (92) |
33 (91) |
33 (92) |
33 (92) |
33 (92) |
34 (93) |
33 (92) |
33 (91) |
33 (91) |
34 (93) |
| ပျမ်းမျှ အမြင့်ဆုံး အပူချိန် °C (°F) | 29.9 (85.8) |
29.9 (85.8) |
30.2 (86.4) |
30.4 (86.7) |
30.7 (87.3) |
30.7 (87.3) |
30.6 (87.1) |
30.7 (87.3) |
30.7 (87.3) |
30.7 (87.3) |
30.7 (87.3) |
30.2 (86.4) |
30.45 (86.83) |
| နေ့စဉ် ပျမ်းမျှ °C (°F) | 27.4 (81.3) |
27.5 (81.5) |
27.6 (81.7) |
27.7 (81.9) |
27.8 (82) |
27.7 (81.9) |
27.4 (81.3) |
27.4 (81.3) |
27.5 (81.5) |
27.6 (81.7) |
27.7 (81.9) |
27.6 (81.7) |
27.58 (81.64) |
| ပျမ်းမျှ အနိမ့်ဆုံး အပူချိန် °C (°F) | 24.9 (76.8) |
25.0 (77) |
25.1 (77.2) |
25.0 (77) |
24.9 (76.8) |
24.6 (76.3) |
24.2 (75.6) |
24.2 (75.6) |
24.2 (75.6) |
24.3 (75.7) |
24.6 (76.3) |
25.0 (77) |
24.67 (76.41) |
| စံချိန်တင် အနိမ့်ဆုံး °C (°F) | 21 (69) |
21 (70) |
22 (71) |
22 (71) |
21 (70) |
21 (70) |
21 (70) |
21 (70) |
20 (68) |
19 (66) |
21 (70) |
21 (70) |
19 (66) |
| ပျမ်းမျှ ရွာကျခြင်း mm (inches) | 228.1 (8.98) |
163.1 (6.42) |
229.9 (9.05) |
291.1 (11.46) |
354.1 (13.94) |
300.7 (11.84) |
365 (14.37) |
349.8 (13.77) |
306.6 (12.07) |
361.4 (14.23) |
281.9 (11.10) |
293.4 (11.55) |
၃၅၂၅.၁ (၁၃၈.၇၈) |
| Average precipitation days (≥ 1.0 mm) | 14.8 | 12.2 | 14.9 | 16.2 | 21.2 | 20.3 | 20.8 | 21.0 | 18.6 | 20.0 | 20.0 | 18.8 | 218.8 |
| Average relative humidity (%) | 78.7 | 77.7 | 78.7 | 81.0 | 82.6 | 82.9 | 83.9 | 83.2 | 83.0 | 83.1 | 81.9 | 80.8 | 81.46 |
| Mean monthly sunshine hours | 195.3 | 197.8 | 217.0 | 195.0 | 192.2 | 180.0 | 195.3 | 195.3 | 177.0 | 161.2 | 162.0 | 167.4 | ၂၂၃၅.၅ |
| Source #1: Hong Kong Observatory (sun 1961–1990)[၁၂] | |||||||||||||
| Source #2: NOAA [၁၃] | |||||||||||||
တိုင်ဖွန်း ချာတန်း Chataan
ပြင်ဆင်ရန်၂၀၀၂ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့တွင် ပြည်နယ်၏ အဆိုးရွားဆုံး ရာသီဥတုဘေးဒဏ်ဖြစ်သော အပူပိုင်းမုန်တိုင်း ချာတန်း Chataanကြောင့် မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းခဲ့ပြီး ၎င်းကြောင့် မြေပြိုမှုများ အကြိမ်သုံးဆယ်ထက်မနည်း ဖြစ်ပွားကာ လူပေါင်း လေးဆယ်ခုနစ်ဦး သေဆုံး၍ အခြား ဒါဇင်ပေါင်းများစွာ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ မြေပြိုမှုများသည် တစ်နေ့တာလုံးဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး အချို့မှာ တစ်ကြိမ်နှင့်တစ်ကြီမ် မိနစ်ပိုင်းသာ ခြားသည်။
လူထုစစ်တမ်း ကိန်းဂဏန်းများ
ပြင်ဆင်ရန်ချုခ်ပြည်နယ်သည် FSM ၏ ပြည်နယ်များတွင် လူဦးရေအများဆုံးဖြစ်သည်။ ၂၀၀၀ပြည့်နှစ် ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပသော သန်းခေါင်စာရင်းအရ ၎င်းတွင် နေထိုင်သူလူဦးရေ ၅၃,၅၉၅ ဦးရှိပြီး အခြားပြည်နယ်များနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ပွန်ပေတွင် ၃၄,၄၈၆ ဦး၊ ယပ်ပ်တွင် ၁၁,၂၄၁ ဦး နှင့် ကော့စ်စရိုင်းတွင် ၇,၆၈၆ ဦးတို့အပြင် ၂၀၁၀ ခုနှစ် ဧပြီလ ၄ ရက်နေ့ သန်းခေါင်စာရင်းအရ နေ ၄၈,၆၅၄ ဦးရှိပြီး ပွန်ပေတွင် ၃၆,၁၉၆ ဦး၊ ယပ်ပ်တွင် ၁၁,၃၇၇ ဦး နှင့် ကော့စ်စရိုင်းတွင် ၆,၆၁၆ ဦးတို့ဖြစ်ကြသည်။ [၁၄]
ဘာသာတရား
ပြင်ဆင်ရန်ပြည်နယ်လူဦးရေ၏ အများစုသည် ခရစ်ယာန်သာသနာပြုအဖွဲ့များ ပထမဆုံး စပိန်၊ ထို့နောက် ဂျာမနီနှင့် အမေရိကန်တို့၏ တက်ကြွလှုပ်ရှားမှုများကြောင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာအတွင်း သွတ်သွင်းခံထားရသည်။ စပိန်ကိုလိုနီခေတ်တွင် ကက်သလစ်ဘာသာကို စတင်မိတ်ဆက်ခံခဲ့ရပြီး၊ ၎င်းနောက် ပရိုတက်စတင့်အဖွဲ့ပေါင်းစုံ အသီးသီးရောက်ရှိလာကြသည်။ ပြည်နယ်ရှိ အဓိကဘာသာရေး အဆောက်အအုံမှာ ဝယ်နယ်ကျွန်း၊ တွန်းနုက်ရွာတွင်ရှိသော မေရီ၏ ပြစ်မျိုးမှဲ့မထင်သော နှလုံးသားဘုရားရှိခိုးကျောင်း[၁၅] ဖြစ်သည်။ ၎င်းဘုရားရှိခိုးကျောင်းသည် ဂူအမ်ကျွန်း၊ ဟာဂတ်နားတွင်ရှိသော ကယ်ရိုလိုင်းကျွန်းစု သာသနာ့နယ်မြေ(Diocese Carolinensium)၏ ခရစ်ယာန်သာသနာပိုင် ဂိုဏ်းအုပ်ဘုန်းတော်ကြီး အာဏာစက်အောက်တွင်ရှိသည်။ ပြည်နယ်တွင်းရှိ အခြားဘုရားကျောင်းများမှာ လင်ကီးနီးယော့ချ်ကျွန်းရှိ အထွတ်အမြတ်နှလုံးသားဘုရားကျောင်း၊ နယ်ဝယ်ရှိ ခရစ်တော် ဘုရင်မင်းမြတ်ဘုရားကျောင်း၊ ဟုတ်ခ် ကတ်သလစ်ဘုရားကျောင်း၊ ဝယ်နယ်ရှိ ထာဝရဘုရားသခင်မိသားစုဘုရားကျောင်း၊ ဖော်နိုတန်ရှိ သူတော်စင် အစ်ဂနေးရှပ်စ်ဘုရားကျောင်း[၁၆] စသည်တို့ဖြစ်သည်။
ဘာသာစကား
ပြင်ဆင်ရန်နိုင်ငံအဝန်းရှိလူထုသည် <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Micronesian_languages" rel="mw:ExtLink" title="Micronesian languages" class="cx-link" data-linkid="416">မိုက်ခရိုနီးရှား ဘာသာစကား</a> ဖြစ်သည့် <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Chuukese_language" rel="mw:ExtLink" title="Chuukese language" class="cx-link" data-linkid="415">ချုခ်ဘာသာစကား</a>ကို ပြောဆိုသုံးနှုန်းကြသည်။
ယဉ်ကျေးမှု
ပြင်ဆင်ရန်ဝယ်နယ်ရှိ ယေရှူဝတ်သာသနာပြုအဖွဲ့
ပြင်ဆင်ရန်ယေရှူလူမှုကွန်ယက်အသင်း (ယေရှူဝတ်သာသနာပြုအဖွဲ့) ၏ နယူးယောခ့်စီရင်စုသည် ချုခ်ပြည်နယ်၊ ဝယ်နယ်ကျွန်းတွင် သာသနာပြုကျောင်းတစ်ခုကို ထောက်ပံ့ထားသည်။ ဇေဗီယာအထက်တန်းကျောင်းသည် ယခင် ဂျပန်ဆက်သွယ်ရေးဗဟိုအဆောက်အအုံတွင် တည်ရှိသည်။ ၎င်းသည် မိုက်ခရိုနီးရှား ဖယ်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုတဝန်း ကျွန်းများမှသာမက ပါလောင်း နှင့် မာရှယ်ကျွန်းစုများမှ ကျောင်းသားများကိုပါ ဆွဲဆောင်နေသော ကျား-မ တပေါင်းတည်းပညာရေးအဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဆရာများသည် ယေရှူဝတ်အဖွဲ့ဝင်များ သာမက သာမန်ပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်ကြသလို မိုက်ခရိုနီးရှား၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ ဂျပန် နှင့် ဩစတြေးလျတို့မှ လာရောက်ကြသူများဖြစ်သည်။[ကိုးကားချက်လိုသည်]</link>[ ကိုးကားလိုအပ်သည် ]
ဝိညာဉ်ပူးကပ်ခြင်း
ပြင်ဆင်ရန်ချုခ်ပြည်နယ်တွင် ခရစ်ယာန် လူ့အဖွဲ့အစည်းလွှမ်းမိုးသော်လည်း သေလွန်သူများ၏ ဝိညာဉ်ပူးကပ်ခြင်းကဲ့သို့ ရိုးရာယုံကြည်မှုများ ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ ဤဝိညာဉ်ပူးကပ်ခြင်းများသည် အမျိုးသမီးများတွင် အများအပြားဖြစ်ပွားလေ့ရှိသည်ဟုယူဆရပြီး ၎င်းတို့သည် များသောအားဖြင့် မိသားစု ပဋိပက္ခများကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာလေ့ရှိသည်။ ဝိညာဉ်များသည် အမျိုးသမီးများမှတဆင့် စကားပြောဆိုကြပြီး အများအားဖြင့် မိသားစုဝင်များကို အချင်းချင်း ပိုမိုကောင်းမွန်စွာဆက်ဆံရန် ဆိုဆုံးမလေ့ရှိသည်။ [၁၇]
ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု ကိုးကားများ
ပြင်ဆင်ရန်ကယ်ရိုး ဆယ်ဗယ်ရန့်ရေးသားသော စိတ်ကူးယဉ်သိပ္ပံဝတ္ထုစာအုပ် "Reefsong သန္တာကျွန်းတန်းတေးသံသာ"တွင် ချုခ်ဘာသာစကား၊ ဧည့်သည်များကို ဧည့်ခံခြင်းနှင့် ရိုးရာယုံကြည်မှုများအပေါ် ကိုးကားချက်အချို့ပါရှိသည်။[ကိုးကားချက်လိုသည်]</link>[ ကိုးကားလိုအပ်သည် ]
ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသများ
ပြင်ဆင်ရန်ပြည်နယ်တွင် ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသပေါင်း ၄၀ ရှိပြီး၊ ၁၆ ဒေသသည် ချုခ်သန္တာအိုင် နှင့် ကျန် ၂၄ ဒေသသည် ပြင်ပကျွန်းစုများတွင် ဖြစ်သည်။
အောက်ဖော်ပြပါဇယားတွင် ၂၀၁၀ ခုနှစ်သန်းခေါင်စာရင်းအရ ၎င်းဒေသတစ်ခုချင်းစီ၏ လူဦးရေများကိုဖော်ပြထားသည်- [၁၈]
- ချုခ်သန္တာအိုင် (၃၆,၁၅၈)
- ဖိုင်းချုခ်k (၁၁,၃၀၅)
- နော်မွေးနီးယပ်စ် မြောက်ပိုင်း (၁၄,၆၂၀)
- ဖော်နို (၃၈၈)
- ပစ်စ်-ပါနူး (၃၇၆)
- ဝယ်နယ် (၁၃,၈၅၆)
- နော်မွေးနီးယပ်စ် တောင်ပိုင်း (၁၀,၂၃၃)
- ဖယ်လ်ဖန် (၃,၄၇၁)
- ပါရမ် (၃၄၂)
- တိုးနိုးအတ်စ် (၃,၅၁၇)
- ဆစ်စ် (၃၄၉)
- အူမန် (၂,၅၅၄)
- ပြင်ပကျွန်းစုများ (၁၂,၄၉၆)
- မော့ခ်လော့ခ်ကျွန်းစုများ (၅,၆၇၇)
- အနောက်မြောက်ကျွန်းစုများ (၆,၈၁၉)
နိုင်ငံရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေး
ပြင်ဆင်ရန်ချုခ်ပြည်နယ်သည် မိုက်ခရိုနီးရှား ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု၏ ဖက်ဒရယ်ပြည်နယ်လေးခုအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဒီမိုကရက်တစ် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုတစ်ခု အနေဖြင့် ပြည်နယ်တစ်ခုချင်းစီသည် ၎င်းပြည်နယ်အတွင်း အာဏာကြီးကြီးမားမားကိုအပြင် ဖက်ဒရယ်ပြည်နယ်များ၏ အချုပ်အခြာအာဏာကို အဆင့် အတိုင်းအတာတစ်ခုထိ ကိုင်စွဲထားနိုင်စွမ်းရှိသည်။ ချုခ်ပြည်နယ်၏ အမှုဆောင်အရာရှိချုပ်မှာ အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဖြစ်သည်။ ချုခ်ပြည်နယ်တွင် ဥပဒေပြုလွှတ်တော်နှစ်ရပ် ရှိသည်။ [၁၉]
ပညာရေး
ပြင်ဆင်ရန်ချုခ်ပြည်နယ် ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနသည် အစိုးရကျောင်းများကို စီမံလည်ပတ်လျက်ရှိသည်။
အစိုးရအထက်တန်းကျောင်းများ- [၂၀]
- ချုခ် အထက်တန်းကျောင်း - ဝယ်နယ်
- ဖိုင်းချုခ် အထက်တန်းကျောင်း
- မော့ချ် အထက်တန်းကျောင်း
- မေ့ာခ်လေ့ာခ် အထက်တန်းကျောင်း
- နော်မွေးနီးယပ်စ် တောင်ပိုင်း အထက်တန်းကျောင်း (SNHS)[၂၁]
- ဝယ်နယ် အထက်တန်းကျောင်း[၂၁]
ပုဂ္ဂလိက အထက်တန်းကျောင်းများ- [၂၂]
- ဘယ်ရီယာ ခရစ်ယာန်အထက်တန်းကျောင်း - ဝယ်နယ်
- ဆာယာမန် ချုခ် အကယ်ဒမီ
- ဇေဗီယာ အထက်တန်းကျောင်း - ဝယ်နယ်
- မိဇ်ပါချ် ခရစ်ယာန် အထက်တန်းကျောင်း
ချုခ်ပြည်နယ်ကမ်းခြေ
ပုဂ္ဂလိက မူလတန်းကျောင်းများ- [၂၀]
- ပန့်ကိုစတယ် မီးပြတိုက် အကယ်ဒမီ
- စိန့် စစ်စီလီယာ ကျောင်း
- သတ္တမနေ့ ဥပုသ်အသင်း သာသနာပြုကျောင်း
ခရီးသွားလုပ်ငန်း
ပြင်ဆင်ရန်ချုခ်ပြည်နယ်သည် မိုက်ခရိုနီးရှားဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်များအနက် လာရောက်လည်ပတ်သူဦးရေအများဆုံးကို လက်ခံရရှိခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ခြင်း အတော်ပင် အားနည်းနေပါသည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သော FSM ၏ ချုခ်ပြည်နယ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအစီအစဉ်တွင် ချုခ်ပြည်နယ်၏ ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ထိခိုက်စေသည့်အချက်များမှာ အခြေခံအဆောက်အအုံများကင်းမဲ့နေခြင်း၊ အထူးသဖြင့် ကျွန်းများအကြား ပုံမှန်ကူးတို့သင်္ဘောများမရှိခြင်း နှင့် ဝယ်နယ်မှလွဲ၍ ကျန်ကျွန်းများအားလုံးတွင် ပုံမှန်လျှပ်စစ်မီးရရှိမှု မရှိခြင်းတို့ပါဝင်သည်။ ၎င်း၏အမျိုးအစားစုံလင်လှသော အဏ္ဏဝါလောက နှင့် ကမ်းရိုးတန်းတစ်ဝိုက်ရှိ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကျန် သင်္ဘောပျက်များ အပါအဝင် ချုခ်ပြည်နယ်၏ ရေအောက်ပိုင်ဆိုင်မှုများသည် အခြေခံအားဖြင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို ဆောင်ကြဉ်းပေးနိုင်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း အစီရင်ခံစာကအသိအမှတ်ပြုထားသည်။ [၂၃] ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် ကင်မီယို အိုင်းဆက် မှ တည်ထောင်ခဲ့သည့် ရေငုပ်လုပ်ငန်း တည်ရှိရာကျွန်းများကို မှီခိုနေရပါသည်။ [၂၄] ချုခ်ပြည်နယ်ကို ရေငုပ်ရန်နေရာတစ်ခုဖြစ်စေရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သော သူ၏လုပ်ဆောင်မှု၏အမွေအနှစ်အဖြစ် <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Kimiuo_Aisek_Memorial_Museum" rel="mw:ExtLink" title="Kimiuo Aisek Memorial Museum" class="cx-link" data-linkid="585">ကင်မီယို အိုင်းဆက် အောက်မေ့ဖွယ်ပြတိုက်</a>ကို တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ [၂၅]
၁၉၄၄ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်ရေတပ်ဖွဲ့ကို အမေရိကန်တို့ တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ယနေ့ခေတ် ထရပ်ခ်သန္တာအိုင်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံး ရေအောက်စစ်သင်္ချိုင်းကြီး (ကီလိုမီတာအများအပြားအတွင်း ပြန့်ကျဲနေသော သင်္ဘောအစင်းပေါင်း ၆၀ နှင့် လေယာဉ်အစင်းပေါင်း ၄၀၀) ဖြစ်နေပြီး ကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှ ရေငုပ်သမားများကို ဆွဲဆောင်နိုင်သော အရာဖြစ်သည်။ ရေငုပ်ခြင်းအခြေအနေများသည် အထူးကောင်းမွန်သည် (မြင်နိုင်စွမ်း ၁၅-၄၀ မီတာ၊ ရေအနက်ကွဲပြားမှုများ၊ အသေးစားရေစီးကြောင်းများ၊ ငါးမျိုးစိတ် ၇၀၀၊ ပေါများလှသော သန္တာကျောက်)။ သို့သော် ဤဝင်ငွေရင်းမြစ်ကို ပျက်ဆီးစေနို်င်သည့် စောင့်ရှောက်ထိန်းသိမ်းခြင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာများမှာ <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Dynamite_fishing" rel="mw:ExtLink" title="Dynamite fishing" class="mw-redirect cx-link" data-linkid="592">ဒိုင်းနမိုက်သုံး ငါးဖမ်းခြင်း</a>ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသောငါးအသေကောင်များ လျင်မြန်စွာပုပ်ဆွေးပြိုကွဲသွားခြင်းမှသည် ရေအောက်သင်္ချိုင်းအပိုင်းတစ်ခုလုံးကို လျင်မြန်စွာပျက်စီးသွားစေသည်အထိ အန္တရာယ်ရှိနေသည်။ [၂၆]
နောက်ထပ်ကြည့်ရန်
ပြင်ဆင်ရန်- ဝယ်နယ် အခြေစိုက် အစိုးရမဟုတ်သော အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးအဖွဲ့အစည်း <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Chuuk_Women's_Council" rel="mw:ExtLink" title="Chuuk Women's Council" class="cx-link" data-linkid="598">ချုခ်အမျိုးသမီးများကောင်စီ</a>။
- ချုခ်ပြည်နယ်တွင် ပုဂ္ဂလိကစီးပွားရေးပညာပေးအကူအညီများ ပေးအပ်နေသော တောင်ကယ်ရိုလိုင်းနားအခြေစိုက် ပရဟိတအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည့် ဟာဘီလီ။
- ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် ကျင်းပရန် စီစဉ်ထားပြီး ၃ ကြိမ်တိုင်ရွှေ့ဆိုင်းခဲ့သော ချုခ်ပြည်နယ်အား မိုက်ခရိုနီးရှားပြည်ထောင်စုထံမှ လွတ်လပ်ရေးရယူရန် ဆန္ဒမဲပေးရမည့် ချုခ်ပြည်သူများ လွတ်လပ်ရေးဆန္ဒခံယူပွဲ။
ကိုးကား
ပြင်ဆင်ရန်- ↑ Chappell၊ David A. (1997-03-12)။ Double Ghosts: Oceanian Voyagers on Euroamerican Ships (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ M.E. Sharpe။ ISBN 978-0-7656-3695-9။
- ↑ "The Austronesian Dispersal and the Origin of Languages" (1991). Scientific American 265 (1): 88–93. doi:. Bibcode: 1991SciAm.265a..88B.
- ↑ Goodenough၊ Ward Hunt (1 January 2002)။ Under Heaven's Brow: Pre-Christian Religious Tradition in Chuuk။ American Philosophical Society။ pp. 17–18။ ISBN 978-0-87169-246-7။
- ↑ Hinz၊ Earl R.; Howard၊ Jim (2006-04-30)။ Landfalls of Paradise: Cruising Guide to the Pacific Islands (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ University of Hawaii Press။ ISBN 978-0-8248-3037-3။
- ↑ Micronesia: A Guide Through the Centuries (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ Close Up Foundation။ 2000။ ISBN 978-0-932765-94-9။
- ↑ Hanlon၊ David L. (2014-04-30)။ Making Micronesia: A Political Biography of Tosiwo Nakayama (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ University of Hawaii Press။ ISBN 978-0-8248-3847-8။
- ↑ Rainbird၊ Paul (2004-06-03)။ The Archaeology of Micronesia (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ Cambridge University Press။ ISBN 978-0-521-65630-6။
- ↑ Europa (2002)။ The Europa World Year Book 2002 (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ Taylor & Francis Group။ ISBN 978-1-85743-129-2။
- ↑ Oceanic Voices - European Quills: The Early Documents on and in Chamorro and Rapanui (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ 2015-03-03။
- ↑ The Archaeology of Micronesia (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ 2004-06-03။
- ↑ "Chuuk independence vote was to be today but citizens now have another year"၊ ABC Radio Australia၊ 5 March 2019။ Archived from the original on 12 August 2019။
You must specify archiveurl= and archivedate= when using {{cite news}}. Available parameters: တမ်းပလိတ်:Cite news/doc/parameterlist
- ↑ Climatological Information for Truk, Pacific Islands, United States။ Hong Kong Observatory။ 4 March 2016 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 13 December 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ TRUK ISLAND/CAROLINE ISLANDS PI Climate Normals 1961–1990။ National Oceanic and Atmospheric Administration။ 13 December 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Office of Statistics, Budget and Economic Management, Overseas Development Assistance and Compact Management.
- ↑ Immaculate Heart of Mary Cathedral။ 13 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Saint Ignatius Catholic Church church, Chuuk, Micronesia။ 13 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Hezel, Francis X. 1993 Spirit Possession in Chuuk: Socio-Cultural Interpretation. Micronesian Counselor 11
- ↑ 2010 Census Basic Table - Chuuk။ 28 January 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 8 October 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Chuuk State - Legal Information System of the Federated States of Micronesia။
- ↑ ၂၀.၀ ၂၀.၁ ၂၀.၂ "School location Archived 29 July 2018 at the Wayback Machine.." Chuuk State Department of Education. Retrieved on 28 February 2018.
- ↑ ၂၁.၀ ၂၁.၁ "Higher Education in the Federated States of Micronesia Archived 2017-10-14 at the Wayback Machine.." Embassy of the Federated States of Micronesia Washington DC. Retrieved on 23 February 2018.
- ↑ "Higher Education in the Federated States of Micronesia Archived 2017-10-14 at the Wayback Machine.." Embassy of the Federated States of Micronesia Washington DC. Retrieved on 23 February 2018.
- ↑ Chuuk State Regional Development Plan။ 2016။
- ↑ Kimio Aisek - Submerged (in en-US)။ 14 May 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Internationally known, Chuukese-owned dive shop going strong past 45 years (in en)။ 14 May 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Le plus grand cimetière sous marin du monde en Micronésie (in fr-FR) (17 July 2017)။ 13 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။