တီရဏပရိညာ

(၁) (က) စူးစမ်း–ဆင်ခြင်–သုံးသပ်–ခြင်းအားဖြင့် ပိုင်းခြား၍သိခြင်း။ (ခ) ဆုံးဖြတ် ခြင်းအားဖြင့် ပိုင်းခြား၍ သိခြင်း။

(၂) (က) စူးစမ်း–ဆင်ခြင်- သုံးသပ်-ခြင်းအားဖြင့် ပိုင်းခြား၍ သိ-တတ်-ကြောင်းဖြစ်-သော။ (ခ) ဆုံးဖြတ်ခြင်းအားဖြင့် ပိုင်းခြား၍ သိ-တတ်-ကြောင်းဖြစ်–သော (ဉာဏ် =ပညာ)။

(သင်္ခါရ-တို့ကို အနိစ္စ-စသော ၄၂-ပါးသော အခြင်းအရာတို့ဖြင့် ပိုင်းခြားဆုံးဖြတ် သုံးသပ်-ဆင်ခြင်တတ်သော သမ္မသနဉာဏ်မှ စ၍ အနုလောမတိုင်အောင်သော ဉာဏ်သည် တီရဏပရိညာ-မည်၏။

ဝိပဿနာပိုင်းဆိုင်ရာ လောကီပရိညာ (၃)ပါး အကြောင်း၌ တီရဏပရိညာကို ဖားအောက်ဆရာတော်က ဤသို့ ရှင်းပြထားတော်မူ၏။

• ဉာတပရိညာ, ပဟာနပရိညာလည်း ကြည့်ပါ။

တီရဏပရိညာ

ရုပ်တရား နာမ်တရားတို့ကို ပေါင်းစုခြုံငုံကာ အုပ်စုအလိုက် လက္ခဏာရေးသုံးတန်သို့ တင်ကာ ရှုပွားသုံးသပ်တတ်သော ဝိပဿနာဉာဏ်ကိုလည်းကောင်း,

အတိတ် အနာဂတ် ပစ္စုပ္ပန် အဇ္ဈတ္တ ဗဟိဒ္ဓ စသည့် (၁၁)မျိုးသော အခြင်းအရာအားဖြင့် တည်နေသည့် ခန္ဓာငါးပါး ရုပ်တရား နာမ်တရားတို့ကို ပေါင်းစုခြုံငုံလျက် လက္ခဏာရေးသုံးတန်သို့ တင်ကာ ရှုပွားသုံးသပ်တတ်သော ဝိပဿနာဉာဏ်ကိုလည်းကောင်း ကလာပသမ္မသနဉာဏ်ဟု ခေါ်ဆိုပေသည်။

ယင်းကလာပသမ္မသနဉာဏ်မှစ၍ အကြောင်းတရားနှင့်တကွသော ရုပ်နာမ်ဓမ္မ သင်္ခါရတရားတို့၏ ဖြစ်မှု-ပျက်မှုကို ခဏပစ္စုပ္ပန်သို့ ဆိုက်သည့်တိုင်အောင် ထိုးထွင်းသိမြင်လျက် လက္ခဏာရေးသုံးတန်သို့ တင်ကာ ရှုပွားသုံးသပ်တတ်သော ဥဒယဗ္ဗယဉာဏ်သို့တိုင်အောင်သော ဝိပဿနာဉာဏ်တို့ကို တီရဏပရိညာဟု ခေါ်ဆိုပေသည်။

ယင်းသမ္မသနဉာဏ်နှင့် ဥဒယဗ္ဗယဉာဏ် နှစ်မျိုးတို့သည် သိသင့်သိထိုက်သော သင်္ခါရတရားတို့၏ အနိစ္စအခြင်းအရာ ဒုက္ခအခြင်းအရာ အနတ္တအခြင်းအရာတို့ကို ပိုင်ပိုင်နိုင်နိုင် ထိုးထွင်းသိမြင်လျက် ယင်းသင်္ခါရ တရားတို့ကို အနိစ္စဟု ဒုက္ခဟု အနတ္တဟု စူးစမ်းဆင်ခြင် ဆုံးဖြတ်ချက် ချနိုင်သော ဉာဏ်များ ဖြစ်ခြင်းကြောင့် တီရဏပရိညာဟူသော အမည်ကို ရရှိကြပေသည်။