ဩဃ
(၁) ရေအလျဉ်။ (က) ရေစီးကြောင်း။[၁] (ခ) ကန်ဘောင်ကို လျှံတက် စီးဆင်းသွားသော ရေအလျဉ်။ [၂][၃]
ဩဃလေးဖြာ
ပြင်ဆင်ရန်ကာမောဃ၊ ဘဝေါဃ၊ ဒိဋ္ဌောဃ၊ အဝိဇ္ဇောဃ ဟု “ဩဃ”လေးပါးရှိသည်။
- ကာမဂုဏ်ငါးပါး၌ တပ်မက်သောရာဂသည် ကာမောဃမည်၏၊
- ရူပဘဝ, အရူပဘဝတို့၌ တပ်မက်သောရာဂသည်လည်းကောင်း၊ ဈာန်၌ နှစ်သက်တပ်မက်သော ဈာနနိကန္တိကသည်လည်းကောင်း ဘဝေါဃမည်၏၊
- (၆၂)ပါးသော ဒိဋ္ဌိသည် ဒိဋ္ဌောဃမည်၏၊
- သစ္စာလေးပါးကို မသိခြင်းမောဟသည် အဝိဇ္ဇာဃ မည်၏၊
ဖြစ်ရာဌာန တရားကိုယ်
ပြင်ဆင်ရန်- ဖြစ်ရာဌာန တရားကိုယ်အားဖြင့် လောဘမူစိတ်(၈) ခု၌ ရှိသော လောဘသည် ကာမောဃမည်၏၊
- ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ် စိတ်လေးပါး၌ရှိသော လောဘသည် ဘဝေါဃ မည်၏၊
- ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ်စိတ်လေးခု ရှိသော ဒိဋ္ဌိသည် ဒိဋ္ဌောဃ မည်၏၊
- အကုသိုလ်စိတ် (၁၂)ပါး၌ ရှိသော မောဟသည် အဝိဇ္ဇောဃ မည်၏၊
ဩဃမည်ပုံ
ပြင်ဆင်ရန်ထိုတရားအားလုံးသည် အောက်သို့ နစ်စေတတ်, နှစ်မြှုပ် တတ်သော အနက်ကြောင့်လည်းကောင်း၊ များပြားကြီးမားသော အထု အစုဟူသော အနက်ကြောင့်လည်းကောင်း၊ ညှဉ်းဆဲ တတ်သောကြောင့်လည်းကောင်း ဩဃမည်သည်။
ထိုတရားများသည် မိမိအလိုသို့ လိုက်ပါလာသော သတ္တဝါတို့ကို ငရဲ စသော အောက်ဒုဂ္ဂတိဘဝသို့ ရောက်စေသည်။ တနည်းအားဖြင့် အထက်နိဗ္ဗာန်သို့ သွားခွင့်မပေးဘဲ အောက် ကာမ, ရူပ, အရူပဘုံ၌သာ ဖြစ်စေသည် ရောက်စေသည်၊ ဤသို့ အောက်သို့ နစ်စေတတ် နှစ်မြှုပ်တတ်, ရောက်စေတတ်သော အနက်ကြောင့် ဩဃမည်သည်။
ဩဃ မည်သော များပြားသော ကိလေသာထု ကိလေသာအစုသည် အဝီစိမှစ၍ အထက် ဘဝင်္ဂတိုင်အောင် ပျံ့နှံနေသည်၊ ဤသို့များ ပြားသောအထု အစုဟူသော အနက်ကြောင့်လည်း ဩဃမည်သည်။ [၁၀]
အားကြီးလာသော"အာသဝ”တရားတို့ ပြန့်ပြော တိုးပွားလာလျှင် “ဩဃ”ဟုခေါ်ရသည်။ [၁၁] [၁၂]
ကိုးကား
ပြင်ဆင်ရန်- ↑ (၁) ရေအလျဉ်။ (က) ရေစီးကြောင်း။ ယတြ ဟိ နာမ ဇဏ္ဏုကမတ္တေသုပိ ဩဃေသု ပဝတ္တမာနေသု၊ ဝိ၊၃၊၄၀၅။ (ဝိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၂၆၊ ၃၃၅၊ ၃၃၈။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၈၃။ အံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၉၆။ အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၄၁။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၂၆။ သီ၊ဋီ၊သစ်၊၂၊၁၃။) အောက်ပုဒ်(၂) (က) လည်းကြည့်။
- ↑ ဩဃ (ပု) [အဝ+ဟန+ရ။ အဝယဝံ ကတွာ ဗျပိယတိ ဂစ္ဆတီတိ ဩဃော။ ဓာန်ဋီ၊ ၆၂၉။ အဝ+ဟန+ကွိ။ ဩဟညတိ ဧတေနာတိ ဩဃော။ မောဂ်၊၅၊၁၀၀။ အဝ+ဟန +ရ။ ကစ္စည်း၊ သုတ္တ။ ၅၃၈။ ဥစ+ယဉ်။ ဥ-ဈတေ ဩဃော။ စိန္တာမဏိ၊ဋီ၊၁၅၊ ၃၉။ ဥစ +ဏ။ ဝိ၊ ပိ၊ ဓာန်။ အဝ+ရ+ရ။ ဝိဘာဝိနီ၊ဩဃ (သံ)]
- ↑ (ခ) ကန်ဘောင်ကိုလျှံတက်စီးဆင်းသွားသော ရေအလျဉ်။ ယဉ္စ ဇလံ တဠာကံ ဂဟေတုံ န သက္ကောတိ၊ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ဂစ္ဆတိ၊ တံ “ဩဃော”တိ ဝုစ္စတိ။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၂၉။ မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၀၃။ သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၅၈။ အံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၃။ အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၇ဝ။ ဥဒါန၊ဋ္ဌ၊၂။ နီတိ၊ဓာ၊၉၃။
- ↑ (၂) များပြားသော (တရား)။ ဩဃမတရိ။ သံ၊၁၊၁။ သဗ္ဗောပိ စေသ အဝဟနနဋ္ဌေန ရာသဋ္ဌေန စ ဩဃောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ရာသဋ္ဌေနာတိ မဟန္တဋ္ဌန။ သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၆။
- ↑ (၃) အပေါင်း။ ကာမောဃာဒေါ သမူဟသ္မိံ၊ ဩဃော ဝေဂ ဗလဿ စ။ ဓာန်၊၉၄၇၊ (၆၂၉။) ဩဃဝန။ ဇနောဃ (ဒီ၊၃၊၁၆၂)တို့လည်း ကြည့်။
- ↑ (၄) ဝဋ်ဆင်းရဲ၌ သတ္တဝါတို့ကို-နစ်မြုပ်စေတတ်-နှစ်မြှုပ်တတ်-သောတရား၊ ဩဃတရား။ စတ္တာရော ဩဃာ ကာမောဃော ဘဝေါဃော ဒိဋ္ဌောဃော အဝိဇ္ဇာဃော၊ ဒီ၊၃၊၂၃၁။ (သံ၊၁၊၁၉၄၊ သံ၊၂၊၃၈၃၊ ၄၅၂။ သံ၊၃၊၅၄၊ ၁၂၀။ အံ၊၁၊၅၂၀၊ ပဋိသံ၊၂၆။ ဓမ္မ၊၁၇။ သုတ္တနိ၊၂၈၂။ ထေရ၊၂၃၉၊ ၃၇၁။ ဗုဒ္ဓဝံ၊၃၇၄။ စူဠနိ၊၇၇။ နေတ္တိ၊၆။) ဩဃာတိ ဝဋ္ဋသ္မိံ သတ္တေ ဩဟနန္တိ ဩသီဒါပေန္တီတိ ဩဃာ။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၀၆။ ဩဃာနန္တိ ဧတ္ထ ဒုရုတ္တရဏဋ္ဌော ဩဃဋ္ဌော။ သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၆၄။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၉၁၊ ၁၈၈။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၁၀။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၁။ ဓမ္မ၊ဋ္ဌ၊၁၆၂။ သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၂။ သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၈၃။ ထေရ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၃၈။ ထေရ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၃၀။ ဗုဒ္ဓဝံ၊ဋ္ဌ၊၃၀၄။ စူဠနိ၊ဋ္ဌ၊၂၂-၂၃။ သံ၊ဋီ၊၁၊၅၃။ နေတ္တိ၊ဝိ၊၆၀။) ယဿ သံဝိဇ္ဇန္တိ၊ တံ ဝဋ္ဋသ္မိံယေဝ ဩဟနန္တိ ဩသီဒါပေန္တီတိ ဩဃာ။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၉၁။ ယသ္မာ ပန အာသဝါ ဧဝ ပရိဗုဒ္ဓါ ဝဋ္ဋသ္မိံ ဩဟနန္တိ ဩသာဒေန္တီတိ ဩဃာတိ ဝုစ္စန္တိ။ နေတ္တိ၊ဋ္ဌ၊၂၀၁။
- ↑ (၅) ကူး-ကူးမြောက်-ခြင်းငှါ မတတ်ကောင်းသော(တရား)။ ဩဃဋ္ဌ-ကြည့်။
- ↑ (၆) သံသရာ ဟူသော သမုဒ္ဒရာ၊ သံသရာဝဲဩဃ။ ဧဝံ ဝိမုတ္တော ဥဒတာရိ ဩဃံ။ အတိဏ္ဏပုဗ္ဗံ အပုနဗ္ဘဝါယာ(ဥဒါန၊၁၇ဝ)တိ ဧဝံ ဣမံ စတုဗ္ဗိဓံ ဩဃံ သံသာရမဟောဃမေဝ ဝါ အပုနဗ္ဘဝါယ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနာယ ဥဒတာရိ။ ဥဒါန၊ဋ္ဌ၊၃၂၉၊ (၃၃၂။ မ၊၃၊၅၂။ သံ၊၁၊၅၁၊ ၂၁၆။) တာရေဟိ ဩဃာ မဟတာ သုဒုတ္တရာ။ ထေရ၊၃၅၉။ သုဒုတ္တရတော မဟန္တတောသံသာရမဟောဃတော မံ တာရေဟိ။ ထေရ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၇၅။ (မ၊ဋ္ဌ၊၄၊၄၄။ သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၀၂။ အံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၁။ သံ၊ဋီ၊၁၊၁၅၂။)
- ↑ (၇) အစုအပုံ။ ဩဃသဒ္ဒ-ကြည့်။
- ↑ သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၆-၇။
- ↑ နေတ္တိ၊၉၆။ နေတ္တိဋ္ဌ။ ၂၀၁။ အောက် ပုဒ်လည်းကြည့်။
- ↑ တိပိဋကအဘိဓာန် အတွဲ-၄ အပိုင်း-၃