ထင်အောင် (ဒေါက်တာ)

ဒေါက်တာ ထင်အောင် (၁၈ မေ ၁၉၀၈ – ၁၀ မေ ၁၉၇၈) သည် မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှု နှင့် မြန်မာ့သမိုင်းပညာရှင် တစ်ဦး ဖြစ်ပြီး နာမည်ကျော် စာရေးဆရာလည်း ဖြစ်သည်။ လွတ်လပ်ရေးရပြီးခေတ် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်၏ ပထမဆုံးပါမောက္ခချုပ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး အရှေ့တောင်အာရှ အဆင့်မြင့်ပညာရေးအသင်း (The Association of Southeast Asian Institutions of Higher Learning) ကို ၁၉၅၆တွင် တည်ထောင်သူတစ်ဦး ဖြစ်ခဲ့သည်။

ဒေါက်တာ ထင်အောင်
မွေးဖွား	၁၈ မေ ၁၉၀၉ ရန်ကုန်မြို့၊ ဗြိတိသျှဘားမား
ကွယ်လွန်	၁၀ မေ ၁၉၇၈ ရန်ကုန်မြို့
မိခင်ကျောင်း	ကိန်းဘရစ်ချ် တက္ကသိုလ် လန်ဒန်တက္ကသိုလ် အောက်စ်ဖိုဒ် တက္ကသိုလ် ဒပ်ဗလင် တက္ကသိုလ်
အလုပ်အကိုင်	ပါမောက္ခ၊ စာရေးဆရာ၊ ပညာရှင်
ကျော်ကြားမှုအရင်းခံ	ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ပါမောက္ခချုပ်(၁၉၄၈-၁၉၅၈) သံအမတ်ကြီး
မိဘ(များ)	ဦးဖိန်း၊ ဒေါ်မိမိ
ဆွေမျိုးသားချင်း	တင်ထွဋ် (အစ်ကို) တရားဝန်ကြီးချုပ် ဦးမြင့်သိန်း (အစ်ကို)

ငယ်ဘဝ

၁၉၀၈ ခု၊ မေလ ၁၈ ရက်တွင် ပခုက္ကူခရိုင်၊ ပေါက်မြို့၌ မွေးသည်။ မိဘများမှာ အရေးပိုင် ဦးဖိန်းနှင့် ဒေါ်မိမိ တို့ ဖြစ်သည်။

မွေးချင်း ၇ ယောက်အနက် ပဉ္စမမြောက် ဖြစ်သည်။ အစ်ကိုအကြီးဆုံးမှာ ၁၉၄ရ ခု၊ ဇန်နဝါရီလတွင် ဗိုလ်ချုပ်‌အောင်ဆန်း ‌နှင့်အတူ လန်ဒန်မြို့သို့ မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးအတွက် ဆွေး‌နွေးရာတွင် ပါဝင်ခဲ့သူ အိုင်စီအက်စ် ဦးတင်ထွဋ် ဖြစ်သည်။

ပညာရေး

၁၉၂၃ ခုတွင် စိန့်ပေါကျောင်းမှ အထက်တန်းအောင်သည်။ မြန်မာနှင့် အင်္ဂလိပ်စာ ဂုဏ်ထူးရသည်။ ထို့နောက် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် တက်သည်။ ဥပစာတန်းတွင် ရာဇဝင် (ယခု သမိုင်း) ကို စိတ်ဝင်စားလာသည်။ ထိုစဉ် ပါမောက္ခမှာ ဒီဂျီအီးဟော (Daniel George Edward Hall) ဖြစ်သည်။ သမိုင်းသင်သော်လည်း မြန်မာသမိုင်းအား နှိပ်ချပြောဆိုလေ့ရှိရာ မောင်ထင်အောင်နှင့် မကြာမကြာ ပဋိပက္ခဖြစ်ရသည်။ ဝိဇ္ဇာတန်းရောက်သော် ဆရာနှင့်အဆင်မပြေမှုက အဟန့်အတားဖြစ်မည်စိုး၍ သမိုင်းဂုဏ်ထူးတန်း မတက်တော့။ ၁၉၂၈ ခုတွင် အင်္ဂလိပ်စာဂုဏ်ထူးတန်းဖြင့် ဘွဲ့ရသည်။

ကိန်းဘရစ်တက္ကသိုလ်မှ ဥပဒေဘွဲ့၊ အောက်စဖို့တက္ကသိုလ်မှ ပြည်သူ့ရေးရာ ဥပဒေဘွဲ့၊ လန်ဒန်တက္ကသိုလ်မှ ဥပဒေမဟာဘွဲ့ကို ရယူသည်။ ၁၉၃၃ ခုတွင် ဒဗ္ဗလင်ရှိ ထရီနတီကောလိပ်မှ စာပေဆိုင်ရာပါရဂူဘွဲ့ ရသည်။ ထို ဘွဲ့ယူကျမ်းကို ၁၉၃၇ ခုတွင် အောက်စဖို့ပုံနှိပ်တိုက်မှ မြန်မာပြဇာတ်များ အမည်ဖြင့်စာအုပ်ထုတ်ခဲ့သည်။

အမျိုးသားရေး လှုပ်ရှားမှုများ

ဦးဖိုးကျားနှင့် သိကျွမ်းကာ မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသားပညာရေးကောင်စီ အကျိုးဆောင် (အတွင်းရေးမှူး) အဖြစ် လွတ်လပ်ရေးရသည့် ၁၉၄၈ အထိ ဆောင်ရွက်သည်။

၁၉၃၆ ခု၊ ဒုတိယကျောင်းသားသပိတ် ပေါ်လာသော် ရန်ကုန်မြို့မိမြို့ဖများက မြို့မတိုင်းရင်းသားအထက်တန်းကျောင်း တွင် အမျိုးသားတက္ကသိုလ် (ညကျောင်း) ဖွင့်ရာ ဒေါက်တာထင်အောင်က အင်္ဂလိပ်စာနှင့် နိုင်ငံရေးသိပ္ပံ ဘာသာရပ်များ ပို့ချသည်။ အခြားကထိကများမှာ ဒီးဒုတ်ဦးဘချို၊ ဦးဖိုးကျား၊ သူရိယ ဦးလှဖေ၊ ဦးဖိုးစိန်၊ ဦးထွန်းညို၊ ဦးအောင်လှ (သင်္ချာပါမောက္ခ၊ မြို့မကျောင်းအုပ်ကြီး) စသည်တို့ ဖြစ်သည်။

ဂျပန်ခေတ်တွင် နီပွန်-မြန်မာ ယဉ်ကျေးမှုအသင်း နှင့် မြန်မာနိုင်ငံ စာရေးဆရာအသင်း တို့တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။

၁၉၅၄ ခုတွင် မြန်မာနိုင်ငံ ဘာသာပြန်စာပေအသင်း (စာပေဗိမာန်) အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဖွဲ့စည်းရာ အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ပါဝင်သည်။ သုတေသနအသင်းနှင့် သမိုင်းကော်မရှင်တို့တွင် ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဆောင်ရွက်သေးသည်။

၁၉၅၈ ခုရောက်သော် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ဒုတိယအဓိပတိ ဖြစ်လာသည်။

အသက်မွေးဝမ်းကြောင်း

ပါရဂူဘွဲ့ရပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံ ပြန်လာသည့်အခါ အစ်ကိုများ (ဝတ်လုံ ဦးကျော်မြင့်နှင့် ဦးမြင့်သိန်း) တို့ထံ အလုပ်သင်ရှေ့နေ ဝင်သည်။ နောင်သော် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ်စာဌာန၌ လက်ထောက်ကထိက ဖြစ်လာသည်။

ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်၏ ပထမဆုံးပါမောက္ခချုပ် အဖြစ် ၁၉၄၆ ခုမှ ၁၉၅၈ ခုအထိ တာဝန်ယူခဲ့သည်။

၁၉၅၉ ခုနစ်ကနေ ၁၉၆၂ ခုနှစ်အထိ သီရိလင်္ကာသို့ မြန်မာသံအမတ် အဖြစ် သွားသည်။ ၁၉၆၃ တွင် အငြိမ်းစားယူတော့သည်။ နောင်းပိုင်းတွင် ကိုလံဘီယာတက္ကသိုလ်နှင့် ဝိတ်ဖောရပ်တက္ကသိုလ် (Wake Forest University) တို့တွင် ဧည့်ပါမောက္ခအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။

ဘွဲ့ထူးဂုဏ်ထူးများ

မြန်မာအစိုးရက စည်သူဘွဲ့၊ သီရိလင်္ကာနှင့် အမေရိကန်တက္ကသိုလ်များက ဂုဏ်ထူးဆောင်ပါရဂူဘွဲ့များ ချီးမြှင့်ခဲ့သည်။

ဘဝနိဂုံး

၁၉၇၈ ခု၊ မေလ ၁၀ ရက်တွင် ရန်ကုန်မြို့၌ တိမ်းပါးသည်။ ဇနီး ဒေါ်တင်လှ သာ ကျန်ရစ်သည်။

ရေးသားခဲ့သော စာအုပ်များ

မောင်ထင်အောင် ကလောင်အမည်ဖြင့် အောက်ပါစာအုပ်များ ရေးသားခဲ့သည် -

စာအုပ်အမည်	ထုတ်ဝေသူ	ထုတ်ဝေနှစ်	မှတ်ချက်
Burmese Monk's Tales	Columbia University Press	1966
Episties Written on Eve of Anglo-Burmese War	Martinus Nijhoff	1967
The Stricken Peacock: An Account of Anglo-Burmese Relations 1752-1948	Martinus Nijhoff	1965	အောင်သန်း (မန္တလေး) က ညောင်ရမ်းအလွန် အမည်ဖြင့် မြန်မာပြန်
Lord Randolph Churchill and the Dancing Peacock: British Conquest of Burma 1885	Ramesh Jain for Manohar Publications	1990
Folk Tales of Burma	Sterling Publishers	1976
Burmese History before 1287: A Defence of the Chronicles	Oxford University Press	1970	အောင်သန်း(မန္တလေး) က ပုဂံမပျက်မီက မြန်မာ့သမိုင်း အမည်ဖြင့် မြန်မာပြန်
Thirty Burmese Tales	Oxford University Press	1970
Folk Elements in Burmese Buddhism	Oxford University Press	1962
Burmese Drama	Oxford University Press	1937
Burmese Folk Tales	Oxford University Press	1948
Burmese Drama: A Study, with translations, of Burmese Plays	Oxford University Press	1956
Burmese Law Tales	Oxford University Press	1962	ဦးအောင်ကျော်စိန်က မြန်မာ့တရားဥပဒေ အမည်ဖြင့် မြန်မာပြန်
A Kingdom Lost for a Drop of Honey: And Other Burmese Folktales	Parent's Magazine Press	1968	with Helen G. Trager
A History of Burma	Columbia University Press	1967