QXQ080

၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်များကို တရားခုံရုံးတင်ခြင်း

၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ Gang of Four ဟာ တစ်ချိန်က တရုတ်ပြည် နိုင်ငံရေးလောကမှာ (သို့မဟုတ်) တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီအတွင်းမှာ အားလုံး ကြောက်ရွံ့ရတဲ့ လူ ၄ ယောက်နဲ့ ဖွဲ့စည်းထားခဲ့တာပေါ့။ သူတို့ဟာ ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးကာလအတွင်းမှာ တရုတ်ပြည်ကို ဘက်စုံ၊ အရာရာတိုင်းကို အောက်ဆုံးအထိ ဆွဲချပစ်ခဲ့ကြလေသည်။ သူတို့၏ ၁၀ နှစ်တာကာလအတွင်း (၁၉၆၆-၁၉၇၆) အဆိုးရွားဆုံး ကိစ္စများအားလုံးကို ကျုးလွန်ခဲ့ကြသည်။ ဒါဆို ဒီ ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်တွေဟာ ဘယ်သူတွေလဲ ? မော်စီတုန်းနဲ့ကော ဘယ်လိုတွေ ပတ်သတ်မှုရှိသလဲ ? ကောင်းပြီ၊ ခေတ်သစ်တရုတ်ပြည်သမိုင်းဘက်ကို နည်းနည်းလေး ပြန်လှည့်ကြရအောင်

နောက်ခံသမိုင်းကြောင်း

၁၉၆၆ ခုနှစ်တွင် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ ဥက္ကဋ္ဌကြီး မော်စီတုန်းသည် မဟာခုန်ပျံကျော်လွှားစီမံကိန်းအတွင်း ကျဆင်းခဲ့ရသည့် သူ၏ အာဏာကို ပြန်လည်ရယူသည့် အနေဖြင့် တော်လှန်ရေးတစ်ရပ်ကို ဆင်နွှဲရန် ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ဤသည်မှာ ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေး ဖြစ်သည်။ ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးကို မေလ ၁၆ ရက်နေ့ ၁၉၆၆ ခုနှစ်တွင် အစပျိူးခဲ့သည်ဟု ဆိုရမည်။ ထိုနေ့တွင် မော်စီတုန်းက "အရင်းရှင်လူတန်းစားတွေဟာ ပါတီ၊ အစိုးရအဖွဲ့နဲ့ စစ်တပ်အတွင်းကို ခိုးကြောင်ခိုးဝှက်နဲ့ စိမ့်ဝင်လာခဲ့ကြတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ဒါတွေကို တန်ပြန်တော်လှန်ရေးလုပ်ပြီး ပြန်လည်ပြင်ဆင်ကြရမယ်" ဟု ဆိုသည်။ ထို့အပြင် ကျောင်းများ၊ ဘာသာရေးများတွင်လည်း မော်စီတုန်း၏ အတွေအခေါ်ကို မဖြစ်မနေ ဖြည့်စွက်ကာ သင်ကြားရတော့သည်။ ထို့အပြင် ပြည်သူအားလုံးသည် စာအုပ်နီဟု ခေါ်ဆိုသည့် မော်စီတုန်း၏ သြဝါဒမိန့်ခွန်းများကို ရေးသားထားသည့် စာအုပ်ငယ်လေးများကို ကိုယ်နှင့်မကွာ ဆောင်ထားကြရသည်။ ထိုစာအုပ်ကို အုပ်ရေပေါင်း သန်း ၃၀၀ ထက်မနည်း ရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့ကြသည်။ ၁၉၆၆ ခုနှစ်မှ ၁၉၇၆ ခုနှစ်အထိ ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးကို ဆင်နွှဲခဲ့ကြသည်ကို သိရှိထားကြပြီး ဖြစ်လိမ့်မည်။ အဆိုပါ တော်လှန်ရေးကြီး ဖြစ်ပွားနေသည့်ကာလအတွင်း လက်ဝဲယိမ်းအစွန်းရောက်အဖွဲ့ဖြစ်သည့် ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်များသည် ပါတီအတွင်း အာဏာကြီးထွားလာခဲ့သည်။ အစပိုင်းတွင် မော်စီတုန်းအမည်ခံဖြင့် လုပ်ကိုင်ကြရာမှ နောက်ဆုံးတွင် နိုင်ငံတော်အာဏာကို ချုပ်ကိုင်လာနိုင်သည်အထိ ဩဇာကြီးမားလာခဲ့ပြီး မော်စီတုန်းပင် ထိန်းမနိုင်တော့ချေ။ ဒီလောက်ထိ မော်စီတုန်းကိုတောင် ကျော်ပြီး အာဏာရှိလာတဲ့ အဖွဲ့ဝင်တွေရဲ့ ခေါင်းဆောင်ဟာ တခြားလူမဟုတ်၊ မော်စီတုန်း၏ မဟေသီ သံမဏိနှင်းဆီ ကျန်းချင်း 江青 jiāng qīng ပင် ဖြစ်လေသည်။

၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ခေါင်းဆောင်ဖြစ်သူ ကျန်းချင်းသည် မော်စီတုန်း၏ တတိယမြောက်အိမ်ထောင်ဇနီးသည် ဖြစ်သည်။ သူမသည် ယခင်က ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင် တစ်ဦးဖြစ်ပြီး တရုတ်ပြည်တွင်းစစ်ကာလအတွင်း ကွန်မြူနစ်ပါတီအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာရာမှ မော်စီတုန်းနှင့် အကြောင်းပါခဲ့လေသည်။ ၁၉၆၉ ခုနှစ်တွင် ပေါ်လစ်ဗြူရိုအဖွဲ့ဝင် တစ်ဦးဖြစ်လာခဲ့သည်။ သူမ၏ ပါတနာ ၃ ဦးမှာလည်း ရာထူးမြင့်သူ အရာရှိကြီးများ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုသူတို့မှာ ကျန်းချွမ်းချောင် 張春橋 (နိုင်ငံတော်ကောင်စီဝင် ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်)၊ ဝမ်ဟုန်ဝိန် 王洪文 (တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ)၊ ယောင်းဝိန်ယွမ် 姚文元 (ရှန်ဟိုင်းမြို့ ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ အတွင်းရေးမှူး) တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထို ၄ ဦးအဖွဲ့ကို Gangsta များနှင့် နှိုင်းယှဉ်ကာ တရုတ်ပြည်သူတို့က ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်များဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ ထို ၄ ဦးသည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ပါတီ၊ အစိုးရအဖွဲ့၊ စစ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းအားလုံးတွင် နိုင်ငံတော်၏ အမြင့်ဆုံးသော အာဏာများကို ဆွဲကိုင်ထားကြပြီး ထင်ရာစိုင်းခဲ့ကြခြင်းလည်း ဖြစ်ပေသည်။

၁၉၇၆ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၉ ရက်နေ့တွင် ဥက္ကဋ္ဌကြီး မော်စီတုန်း ကွယ်လွန်သွားခဲ့သည်။ မော်စီတုန်း ကွယ်လွန်သွားသည့်အခါ ကွန်မြနစ်ပါတီအတွင်း လက်ဝဲယိမ်းနှင့် လက်ယာယိမ်းတို့ အားပြိုင်ပွဲများ ဖြစ်ပွားလာကြသည်။ ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်များကို ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ရန် ခေါင်းဆောင်သစ် ဟွာကော်ဖုန်းက တိန့်ရှောင်ဖင်း၊ မာရှယ် ရဲ့ကျန့်ယင်း 葉劍英 အစရှိသူတို့နှင့် ပူးပေါင်းမဟာမိတ်ဖွဲ့ကြသည်။ သို့သော် ဟွာကော်ဖုန်းမှာ မော်စီတုန်း၏ တပည့်၊ ဥက္ကဋ္ဌကြီးမော် ကိုယ်တိုင် တင်မြှောက်ခဲ့သူဖြစ်သောကြောင့် မော်စီတုန်းစကားကို မလွန်ဆန်နိုင်ပေ။ ထို့ကြောင့် လက်ယာယိမ်းနှင့် လက်ဝဲယိမ်းတွင် မည်သည့်ဘက်မှ မယိမ်းပဲ သူ၏ အာဏာ၊ တစ်နည်းအားဖြင့် မော်စီတုန်းကိုပါ စိန်ခေါ်သွားသည့် ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ကို ဦးစွာ ဖြုတ်ချရန် တိန့်ရှောင်ဖင်းတို့ လက်ယာယိမ်းအဖွဲ့ထဲ မကြေညာပဲ ပါဝင်လာခဲ့သည်။

ဟွာကော်ဖုန်းနှင့် လက်ယာယိမ်းအဖွဲ့ (တိန့်ရှောင်ဖင်း) တို့ ၃ ပတ်ကြာ အပြင်းအထန်ဆွေးနွေးကြပြီးနောက် တိုင်းပြည်ကို လက်ယာလမ်းစဉ်အတိုင်း (တံခါးဖွင့်ဝါဒ) ကျင့်သုံးကြမည်ဟု အဖြေထွက်လာသည်။ ထို့နောက် ဟွာကော်ဖုန်းက မာရှယ် ရဲ့ကျန့်ယင်းအား ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်များကို ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းမည့်အကြောင်း ဆွေးနွေးကြသည်။ ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့သည် ထောက်ခံသူများပြားပြီး စစ်တပ်ထဲတွင်လည်း သူတို့၏ လူယုံများ ရှိနိုင်သည့်အတွက် မပိုင်ပဲ သွားဖမ်းလျှင် သူတို့ပါ ပြန်ပြီး ဒုက္ခရောက်သွားနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ကနဦးတွင် ဟွာကော်ဖုန်းနှင့် မာရှယ် ရဲ့ကျန့်ယင်းသည် ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့များကို ပြန်ပေးဆွဲသည့်သဘောမျိုးဖြင့် ဖမ်းဆီးရန် လျှို့ဝှက်အစီအစဉ်တစ်ရပ်ကို ရေးဆွဲခဲ့ကြသည်။

၄ ဦးဂိုဏ်းသားများကို ဖမ်းဆီးခြင်း

၁၉၇၆ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၆ ရက်နေ့ ညနေတွင် ဟွာကော်ဖုန်းက ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်များထံ ပေါ်လစ်ဗြူရို အရေးပေါ်အစည်းအဝေး ကျင်းပမည်ဖြစ်သည့်အတွက် တက်ရောက်ပေးကြရန် အကြောင်းကြားလေသည်။ အစည်းအဝေးကို ပေကျင်းမြို့ရှိ ပြည်သူ့ညီလာခံခန်းမကြီး 人民大會堂 တွင် ကျင်းပမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အဆိုပါ အစည်းအဝေးတွင် အရေးကြီးသည့် ဆုံးဖြတ်ချက်များကိုပါ ချမှတ်သွားမည်ဖြစ်သည့်အတွက် ပေါ်လစ်ဗြူရိုအဖွဲ့ဝင်တိုင်း မဖြစ်မနေ တက်ရောက်ကြရမည်ဖြစ်ကြောင်း ပါရှိသည်။

အစည်းအဝေးပွဲရှိသည်ဟု ကြေညာထားသည့် ၆ ရက်နေ့ ညခင်း ၇ နာရီ ၅၅ မိနစ်မှစ၍ ၈ နာရီ ၃၀ မိနစ်အထိ ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်များ တစ်ဦးချင်းစီ တက်ရောက်လာကြသည်။ အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးဝင်လာသည်နှင့် တံခါးဝတွင် အသင့်စောင့်ဆိုင်းနေကြသော စစ်ဘက်အရာရှိများက ချက်ချင်းဖမ်းဆီးပြီး အခန်းတစ်ခုထဲတွင် ထည့်ထားကြသည်။ ၄ ဦးစလုံးကို ကျွမ်းကျင်ပိုင်နိုင်စွာဖြင့် သေနတ်တစ်ချက်မဖောက်ရပဲ ဖမ်းဆီးနိုင်ခဲ့သည်။ ၄ ဦးဂိုဏ်း ထိပ်သီး ၄ ယောက်အပြင် သူတို့နှင့် ပတ်သတ်ဆက်စပ်သူအားလုံးကိုပါ ညတွင်းချင်း တစ်ပါတည်း ဖမ်းဆီးကြသည်။ တစ်ဦးနှင့် တစ်ဦး အကူအညီတောင်းခံချိန်ပင် မရလိုက်ပေ။ ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့နှင့် သူတို့နှင့် ပတ်သတ်သူအဖွဲ့ဝင်အားလုံးကို ချင်းချန်အကျဉ်းထောင် 秦城監獄 သို့ တစ်ခါတည်း ပို့ဆောင်လိုက်ကြတော့သည်။ ချင်းချန်အကျဉ်းထောင်သည် ပေကျင်းမြို့တော် မြောက် ကီလိုမီတာ ၃၀ အကွာတွင် တည်ရှိပြီး ပြစ်ဒဏ်ကြီးမားသည့် ရာဇဝတ်သားများ၊ အစိုးရအဖွဲ့ဝင် အရာရှိများ၊ လာဘ်စားသည့် အရာရှိများကို အကျဉ်းချသည့် ထောင်လည်း ဖြစ်သည်။ ထိုည၌ ဟွာကော်ဖုန်းက နဂိုစီစဉ်ထားသည့်အတိုင်း ပေါ်လစ်ဗြူရိုအစည်းအဝေးကို ကျင်းပခဲ့ပြီး အဖွဲ့ဝင်များထံ ၄ ဦးဂိုဏ်းသားများကို ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်ထားပြီဖြစ်ကြောင်း အသိပေးခဲ့သည်။ များမကြာမီ ပြည်သူများထံ အသိပေးရာ တိုင်းပြည်တစ်ဝှမ်းရှိ ပြည်သူများက ၄ ဦးဂိုဏ်းသားများ ဖမ်းဆီးခံရခြင်းကို လွန်စွာပျော်ရွှင်ကြသဖြင့် အလွန်အကြူး အောင်ပွဲခံကြသည်။ ၄ ဦးဂိုဏ်းသားများကို ပြစ်တင်ရှုတ်ချကြသည့်ပွဲများပင် ပြုလုပ်ခဲ့ကြသေးသည်။ သို့သော်လည်း ဟွာကော်ဖုန်းနှင့် တိန့်ရှောင်ဖင်းတို့၏ နိုင်ငံရေးပြဿနာများကြောင့် တရားခုံရုံးတင်ခြင်းကို နောက် ၄ နှစ်ကြာမှ စတင်တရားစွဲဆိုနိုင်ခဲ့သည်။

(အကြောင်းအရင်းတွေက အများကြီးရှိပါသေးတယ်၊ အဲ့ဒီအချိန်မှာ တရားစွဲဆိုခဲ့ရင် ၄ ဦးဂိုဏ်းသားတွေကို ကြောက်ရွံ့လို့ အမှုစစ်ဆေးတဲ့နေရာမှာ အခက်အခဲရှိနိုင်မည့် အတွက်ကြောင့် တစ်ကြောင်း၊ သူတို့ကို ထောက်ခံတဲ့လူတွေ ရှိသေးတဲ့အတွက် နိုင်ငံရေးပြဿနာတစ်ရပ် ဖြစ်ပွားလာမည်ကို စိုးရိမ်တာက တစ်ကြောင်းကြောင့် ၄ နှစ်ကြာမှ တရားစွဲဆိုခဲ့ကြပါတယ်။)

တရားခုံရုံးတင်ရန် နှောင့်နှေးနေရခြင်းအကြောင်းတရား

၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ကို ၁၉၇၆ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၆ ရက်နေ့တွင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့ပြီး ၄ နှစ်အကြာ ၁၉၈၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလမှ စတင် ခုံရုံးတင်ခဲ့ကြသည်။ ၄ ဦးဂိုဏ်းကို ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့ပြီးနောက်တွင် တရုတ်နိုင်ငံရေး၌ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးသမားများ၊ လက်ယာယိမ်းဝါဒများ အားကောင်းလာခဲ့ပြီး ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့မှာ မှေးမှိန်ပျောက်ကွယ်သွားတော့သည်။

၁၉၇၇ ခုနှစ် ဂျုလိုင်လတွင် လက်ယာယိမ်း ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးသမား တိန့်ရှောင်ဖင်း အာဏာရလာခဲ့သည်။ နှစ်ကုန်၌ ၁၁ ကြိမ်မြောက် အမျိုးသားပါတီအစည်းအဝေး ဗဟိုကော်မတီအဖွဲ့၏ ၃ ကြိမ်မြောက် မျက်နှာစုံညီအစည်းအဝေးပွဲတွင် ယနေ့ခေတ် တရုတ်ပြည်၏ တိုးတက်မှုများကို ဖြစ်လာစေမည့် အလှည့်အပြောင်း ဆုံးဖြတ်ချက်များကို ချမှတ်ခဲ့သည်။ ထိုအစည်းအဝေးပွဲက ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးကို ဆုံးခန်းတိုင်ခဲ့စေပြီး တော်လှန်ရေးပြီးဆုံးကြောင်း ကြေညာကာ "၄ မျိုးခေတ်မှီ တိုးတက်ပြောင်းလဲရေး" အတွေးအခေါ်၊ အယူအဆတို့ကို ဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ထိုနှစ် ဂျုလိုင်လ၌ ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်များအား ပါတီဝင်အဖြစ်မှ ထုတ်ပယ်ခဲ့သည်။

၁၉၇၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် ၁၁ ကြိမ်မြောက် အမျိုးသားပါတီအစည်းအဝေး ဗဟိုကော်မတီအဖွဲ့၏ ၄ ကြိမ်မြောက် မျက်နှာစုံညီအစည်းအဝေးပွဲ၌ မာရှယ် ရဲ့ကျန့်ယင်းက ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးသည် "ထိတ်လန့်ခြောက်ခြားစက်ဆုပ်ဖွယ်ရာ" ဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။ တိန့်ရှောင်ဖင်းက ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်များကို တရားခုံရုံးတင်ခြင်း ခေတ္တရပ်ဆိုင်းထားစေပြီး "၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်တွေကို တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်က မှန်ကန်ကြောင်း၊ ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးရဲ့ အမှားတွေကို သူတို့ကိုယ်တိုင် သိမြင်လာအောင်၊ ပြည်သူတွေကို ပညာယူနိုင်အောင် အချိန်တစ်ခုကြာမှ ခုံရုံးတင်သွားမယ်" ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ထိုသို့ အခြေအနေ ၂ ရပ်ကို ယှဉ်ပြမှသာလျှင် ထိုအမှားမျိုး နောင်မမှားရဲတော့မည် မဟုတ်သလော၊ တိုးတက်ပြောင်းလဲနေသော တရုတ်ပြည်ကြီးကို မြင်ခွင့်ပေးလိုက်ခြင်းကသာလျှင် ၄ ဦးဂိုဏ်းသားများအပေါ် ပန်းကလဲ့စား ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။

၁၉၈၀ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် တိန့်ရှောင်ဖင်းက ၁၁ ကြိမ်မြောက် အမျိုးသားပါတီအစည်းအဝေး ဗဟိုကော်မတီအဖွဲ့၏ ၅ ကြိမ်မြောက် မျက်နှာစုံညီအစည်းအဝေးပွဲကို ခေါ်ယူကျင်းပသည်။ ထိုကော်မတီထဲသို့ ဟူယောင်ပန်းနှင့် ကျောက်ကျိယန်တို့ကို ပေါ်လစ်ဗြူရိုအမြဲတမ်းအဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးကာလအတွင်း နာမည်ပျက်စာရင်းထဲ သွင်းခံရသည့် သမ္မတဟောင်း လျိုရှောက်ချီကို အပြစ်ကင်းစင်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ လျိုရှောက်ချီမှာ ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်များ၏ ထောင်တွင်းနှိပ်စက်မှုများကြောင့် သေဆုံးခဲ့ရသည်။

၅ ကြိမ်မြောက် အမျိုးသားပြည်သူ့ညီလာခံအစည်းအဝေးကို ၁၉၈၀ ခုနှစ် ဩဂုတ်လမှ စက်တင်ဘာလအတွင်း ကျင်းပခဲ့သည်။ အဆိုပါ အစည်းအဝေးတွင် ကျောက်ကျိယန်ကို ဝန်ကြီးချူပ် အဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်များနှင့် သူတို့၏ ဆက်စပ်သူများကို ခုံရုံးတင်စစ်ဆေးရန်အတွက် အထူးခုံရုံးအဖွဲ့ ၂ ဖွဲ့၊ အထူးရှေ့နေအဖွဲ့တို့ကို ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်သည်။ ခုံရုံးတင်စစ်ဆေးခြင်းများကို ၁၉၈၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် စတင်ခဲ့သည်။

တရားခွင်၌ စစ်ဆေးခြင်း

တရားခုံရုံးတင်စစ်ဆေးခြင်းကို ၁၉၈၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၀ ရက်နေ့တွင် စတင်ခဲ့သည်။ ခုံရုံးတင်စစ်ဆေးခြင်းကို ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိစေရန် တံခါးဖွင့်စစ်ဆေးခဲ့ကြရာ နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းမှ လူပေါင်း ၈၈၀ ကျော်အထိ တက်ရောက်နာကြားခဲ့ကြသည်။ ထိုအထဲတွင် ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးကြီးအတွင်းက ၄ ဦးဂိုဏ်းတို့၏ လက်ချက်ဖြင့် ဖမ်းဆီးထောင်ချခံရသူ၊ သေဆုံးသူတို့၏ မိသားစုဝင်များ အစရှိသဖြင့် တက်ရောက်လာကြသူများ ဖြစ်ကြသည်။ ထို့အပြင် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ဂျာနယ်လစ်ပေါင်း ၃၀၀ ကျော်မျှ တက်ရောက်သတင်းယူကြသည်။

တရားစွဲဆိုခံရသည့် အဓိကတရားခံ ၁၀ ဦးရှိပြီး ၄ ဦးမှာ ကျန့်ချင်းတို့ ၄ ယောက်နှင့် ပတ်သတ်ဆက်နွယ်သူ ၆ တို့ ဖြစ်ကြသည်။ တရားလို/တရားခံဘက်မှ ရှေ့နေများလည်း တက်ရောက်ကြသည်။ ရက်ပိုင်းအတွင်းက ထိုလူ ၁၀ ဦးကို တရားခုံရုံးတွင် ခုခံကာကွယ်ရန်အတွက် ရှေ့နေငှားရမ်းလိုသလား ဟု ထုံးစံအတိုင်း မေးမြန်းရာ ၅ ယောက်သာ ငှားရမ်းပြီး ကျန် ၅ ယောက်က မငှားရမ်းပဲ နေလေသည်။

၄ နာရီ ၂၀ မိနစ်တွင် ကြားနာစစ်ဆေးမှုကို စတင်ခဲ့သည်။ ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့တို့အပေါ် တရားစွဲဆိုထားသည့် စွဲဆိုချက်များမှာ ဘယ်လောက်များသလဲဆိုလျှင် စာလုံးရေ ၂၀၀၀၀ ကျော်ဖြင့် စာစီထားပြီး စာအုပ်ဖြင့် ထုတ်ဝေထားရသည်။ တရားရုံးချိန်းသည့်နေ့မတိုင်မှီ တရုတ်ပြည်ရှိသတင်းစာများတွင် ၄ ဦးဂိုဏ်းအပေါ် စွဲဆိုထားသည့် စွဲချက်များကို စာမျက်နှာအပြည့် ဖော်ပြပေးခဲ့ကြသည်။ ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်များ၏ ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးကာလအတွင်း ထောင်တွင်းနှိပ်စက်မှုများ၊ ရာဇဝတ်မှု၊သစ္စာဖောက်မှု၊ ကိုယ်ပိုင်စစ်တပ်ကို စင်ပြိုင်တည်ထောင်ခြင်း၊ အာဏာသိမ်းရန်ကြံစည်မှု စသည်ဖြင့် အမှုပေါင်းသောင်းခြောင်ထောင်ဖြင့် တရားစွဲဆိုခဲ့ကြသည်။ "တန်ပြန်တော်လှန်ရေး" ဟူသည့် ခေါင်းစဉ်အောက်တွင် ၄ ဦးဂိုဏ်းသားတို့၏ လက်ချက်ဖြင့် လူပေါင်း ၇ သိန်းခွဲ (၇၅၀၀၀၀) ကျော် ထောင်သွင်းအကျဉ်းချခံရပြီး နှိပ်စက်ခံခဲ့ရကာ ၃၄၃၇၅ ယောက် အသက်သေဆုံးခဲ့ရသည်ဟု ဆိုသည်။ ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်များကို တရားစွဲဆိုထားသည့် စွဲချက်စာတမ်းမှာ များပြားလွန်းသဖြင့် အထူးတရားလိုရှေ့နေ ၂ ယောက်ခွဲကာ ဖတ်ကြားပေးခဲ့ရသည်။

တရားခွင်ရုံးမှ စွဲချက်အားလုံးကို လက်ခံခဲ့ပြီး ရက်ပေါင်း ၄၀ အကြာတွင် ၄ ဦးဂိုဏ်းခေါင်းဆောင် ၄ ယောက်ကို အမှတ် ၁ အထူးခုံရုံးအဖွဲ့၌ လည်ကောင်း၊ ထိုသူတို့၏ အပေါင်းအပါများကို အမှတ် ၂ အထူးခုံရုံးအဖွဲ့၌ လည်ကောင်း အသီးသီး ကြားနာစစ်ဆေးခဲ့ကြသည်။ သို့သော် တစ်ချို့သော အမှုတွဲများမှာ တူညီနေသည့်အခါမျိုးတွင် အမှတ် ၁ အထူးခုံရုံးအဖွဲ့တွင်သာ ခေါ်ယူစစ်ဆေးခဲ့ကြသည်။

အမှုတွဲ (၁) တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီအတွင်း အာဏာသိမ်းရန် ကြံစည်ခြင်း

တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဟာ တစ်ပါတီစနစ်ကို ကျင့်သုံးသည့်အတွက် ပါတီအာဏာသိမ်းရန် ကြံစည်မှုမှာ နိုင်ငံတော်အာဏာသိမ်းရန်ကြံစည်ခြင်းနှင့် မခြားနားပေ။ နိုဝင်ဘာ ၂၄ ရက်နေ့ မနက်ခင်းအချိန်၌ ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့အား အာဏာသိမ်းယူရန်ကြံစည်မှုဖြင့် တရားစွဲဆိုကာ စွဲချက်တင်ထားသည်ကို စစ်ဆေးခဲ့သည်။ တရားလိုရှေ့နေက ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်များသည် ၁၉၇၄ ခုနှစ်တွင် အာဏာသိမ်းယူရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ကြသည်ဟု ဆိုသည်။ ၁၉၇၂ ခုနှစ် ဝန်ကြီးချုပ် ချုအင်လိုင်း (ကျိုးအန်းလိုင်-周恩來) သည် သူ မမာမကျန်းဖြစ်နေချိန်တွင် ဥက္ကဋ္ဌကြီး မော်စီတုန်း (မောင်းကျုရှီ-毛主席) ထံသို့ နှင်ထုတ်ခံထားရသည့် တိန့်ရှောင်းဖင်းကို ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်-ပထမအဆင့် အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရန်အတွက် ပြန်လည်ခေါ်ယူပေးဖို့ တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ထိုအခါ ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်များက မကြိုက်ကြပေ၊ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် တိန့်ရှောင်ဖင်းကို ရာထူးမှထုတ်ပယ်ပြီး နှင်ထုတ်ခဲ့သည်မှာ သူတို့ပင် ဖြစ်လေရာ လက်စားချေမည်ကို ကြောက်ရွံ့ကြသည်။ ထို့ကြောင့် ၁၉၇၄ ခုနှစ်က တိန့်ရှောင်ဖင်းကို အာဏာပြန်မရအောင် လျှို့ဝှက်ပူးပေါင်းကြံစည်ကာ လုပ်ကြံရန်စီစဉ်ခဲ့သေးသည်။

ပထမဦးဆုံး မျက်မြင်သက်သေအနေဖြင့် ဝမ်ဟုန်ဝိန်ကို စတင်စစ်ဆေးခဲ့ရာ ၁၉၇၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် မော်စီတုန်းနှင့် လျှို့ဝှက်တွေ့ဆုံခဲ့ကြောင်း ဝန်ခံခဲ့သည်။ အဆိုပါ တွေ့ဆုံမှုမှာ တခြားမဟုတ် ဝမ်ဟုန်ဝိန်က မော်စီတုန်းအား တိန့်ရှောင်ဖင်းနှင့် ကျိုးအန်းလိုင်တို့သည် ဥက္ကဋ္ဌကြီး၏ ခေါင်းဆောင်မှုကို အတိုက်အခံပြုလုပ်နေကြကြောင်း၊ အထူးသဖြင့် တိန့်ရှောင်ဖင်း၏ အတွင်းစိတ်ထဲ၌ လက်စားချေလိုမှုများ ပြင်းထန်နေကြောင်း၊ သူတို့ ၂ ဦးကို လုပ်ကြံရန်အတွက် ဥက္ကဋ္ဌကြီးထံ အသိပေးအကြောင်းကြားရခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ (မော်စီတုန်းက လက်မခံခဲ့ပေ။ မော်စီတုန်း၊ ကျိုးအန်းလိုင်၊ တိန့်ရှောင်ဖင်းတို့၏ ဆက်ဆံရေးသည် သူတို့ထင်ထားသည်ထက် ပိုနက်ရှိုင်းသည်။) ဝမ်ဟုန်ဝိန်က အထက်ပါအကြောင်းအရာအားလုံးကို ကျန်းချင်းနှင့် ကျန်းချွမ်းချောင်တို့က စေခိုင်းညွှန်ကြားခဲ့ကြောင်း ဝန်ခံထွက်ဆိုခဲ့သည်။

ထို့နေ့ နေ့လယ်၌ ယောင်းဝိန်ယွမ်ကို အဆိုပါလုပ်ကြံမှုအတွင်းမှ သူပါဝင်ခဲ့သည့် အခန်းကဏ္ဍကို စစ်ဆေးမေးမြန်းခဲ့သည်။ ဝမ်ဟုန်ဝိန်၏ ထွက်ဆိုချက်ကို ယောင်းဝိန်ယွမ်၏ ရှေ့နေက သက်သေပြကာ ယောင်းဝိန်ယွမ်သည်လည်း စေခိုင်းခံရသူဖြစ်ကြောင်း၊ ပြုလုပ်သူမဟုတ်ကြောင်း ခုခံချေပပေးခဲ့သည်။

နိုဝင်ဘာ ၂၆ ရက်နေ့၌ ကျန်းချင်းကို ပထမအကြိမ် ရုံးထုတ်စစ်ဆေးခဲ့သည်။ တရားခွင်ရုံး၌ တရားသူကြီးက အဆိုပါ လုပ်ကြံမှုအကြောင်းကို စစ်ဆေးမေးမြန်းရာ ကျန်းချင်းက "ငါ ဘယ်လိုလုပ်မှတ်မိမှာလဲ" ဟု မျက်စောင်းထိုးကာ မဲ့ရွဲ့ပြီး ဖြေကြားလေသည်။ ထို့နောက် အစိုးရရုံးရှေ့နေက ဝမ်ဟုန်ဝိန်နှင့် တခြားလူ ၂ ဦးကို စစ်ဆေးမေးမြန်းသည်။ သက်သေဝန်ခံချက်များကို ကြာနေသည့်တိုင်အောင် ကျန်းချင်းကတော့ "ဘူး" ခံပြီး ငြင်းဆိုမြဲ ငြင်းဆိုနေသည်။ ထို့အပြင် သူမကပင် ဝမ်ဟုန်ဝိန်ကို ပြန်လည်စစ်ဆေးမေးမြန်းခွင့် တောင်းခံကာ မေးခွန်းပင် ပြန်မေးလိုက်သေးသည်။ တရားသူကြီးက သူမအား နှုတ်ဆိတ်နေပေးရန် ပြောကြားရာ ကျန်းချင်းက တရားသူကြီးအား ပြန်လည်ငေါက်ငမ်းလိုက်သေးသည်။ ပြီးနောက် အသံကျယ်ကျယ်ဖြင့် "ဒီခုံရုံးက တရားဥပဒေကို ပြက်လုံးထုတ်နေတာထက် မပိုဘူး" ဟုပင် အော်ဟစ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် တရားသူကြီးက ကျန်းချင်းအား တရားရုံးတော်မှ ဆွဲထုတ်သွားရန် အမိန့်ပေးလိုက်ရတော့သည်။

သမ္မတဟောင်း လျိုရှောက်ချီအား ညှင်းပန်းနှိပ်စက်ခဲ့သည့် အမှုတွဲ

ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးကာလအတွင်း၌ ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်များသည် သူတို့နှင့် ဝါဒချင်းမတူသည့် ပါတီဝင်များ၊ အစိုးရအရာရှိများစွာကို ဖမ်းဆီးနှိပ်စက်ခဲ့ကြသည်။ ထိုအထဲတွင် သမ္မတရာထူးမှ ထုတ်ပယ်ခြင်းခံလိုက်ရသော လျိုရှောက်ချီလည်း တစ်ဦးအပါအဝင် ဖြစ်သည်။ လျိုရှောက်ချီသည် ၁၉၂၀ ဝန်းကျင်ကာလ တရုတ်ပြည်တွင်းစစ် (သို့မဟုတ်) တော်လှန်ရေးကြီးဖြစ်ပွားနေစဉ် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်တစ်ဦး အနေဖြင့် တာဝန်ထမ်းဆောင်ပေးခဲ့သည်။ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ တည်ထောင်ပြီးနောက် ၁၉၅၉ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတော်သမ္မတကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ သူ၏ ရှေ့တွင် မော်စီတုန်းက နိုင်ငံတော်သမ္မတကြီးအဖြစ် ၁၉၅၄ ခုနှစ်မှ ၁၉၅၉ ခုနှစ်အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ မဟာခုန်ပျံကျော်လွှားကာလအတွင်း မော်စီတုန်းက လျိုရှောက်ချီထံ နိုင်ငံတော်သမ္မတရာထူးကို လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။ လျိုရှောက်ချီသည် ၁၉၆၅ ခုနှစ်တွင်လည်း နိုင်ငံတော်သမ္မတအဖြစ် နောက်တစ်ကြိမ် ရွေးချယ်ခံခဲ့ရသည်။ သို့သော်လည်း ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးဖြစ်ပွားပြီးနောက် လက်ဝဲယိမ်းအစွန်းရောက် အစောင့်တပ်နီများ၏ တိုက်ခိုက်ခြင်းခံကို ခံခဲ့ရသည်။ အစောင့်တပ်နီနှင့် ကျန်းချင်းတို့ ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ သွေးထိုးလှုံ့ဆော်ကာ သစ္စာဖောက်အဖြစ် စွပ်စွဲသည့်အတွက် ပါတီဝင်အဖြစ်မှ လည်ကောင်း၊ သမ္မတရာထူးမှ လည်ကောင်း ထုတ်ပယ်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ ထို့နောက် ထောင်သွင်းအကျဉ်းချထားပြီး နေ့စဉ်ရက်ဆက် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခဲ့ရာ ၃ နှစ်အကြာတွင် ထိုဒဏ်များကြောင့် လျိုရှောက်ချီ ကွယ်လွန်ခဲ့ရသည်။ လျိုရှောက်ချီ၏ ဇနီးမှာလည်း ၁၉၆၇ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် အစောင့်တပ်နီများ၏ ဖမ်းဆီးခြင်းကို ခံခဲ့ရပြီး ၁၂ နှစ်အကြာ ၁၉၇၉ ခုနှစ်မှ ပြန်လည်လွတ်မြောက်လာခဲ့သည်။ ယခု တရားခုံရုံးသို့ လျိုရှောက်ချီ၏ ဇနီးသည်လည်း မျက်မြင်သက်သေအနေဖြင့် တက်ရောက်လာခဲ့သည်။

၁၉၈၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၇ ရက်နေ့၌ ကျန်းချွမ်းချောင်ကို ရုံးထုတ်စစ်ဆေးခဲ့သည်။ အဆိုပါ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းသည့် အမှုတွင် ကျန်းချွမ်းချောင်က ဦးဆောင်သူဖြစ်ပြီး အခြားသော အရာရှိ၊ ခေါင်းဆောင်းများကို နှိပ်စက်သည့် အမှုများတွင်လည်း သူသာလျှင် အဓိကကြိုးကိုင်သူ ဖြစ်လေသည်။ တရားရုံး၌ တရားသူကြီးက ကျန်းချွမ်းချောင်ကို ဝန်ခံထွက်ဆိုခိုင်းကာ ကျန်းချွမ်းချောင်က ရေငုံနှုတ်ပိတ်နေခဲ့သည်။ တရားသူကြီးချုပ်က ကျန်းချွမ်းချောင်အား ရေငုံနှုတ်ပိတ်ပြီး ဖြောင့်ချက်မပေးလည်း ပြစ်ဒဏ်ကတော့ ချခံရမည်ဖြစ်ကြောင်း သတိပေးခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း မသိချင်ယောင်၊ မကြားချင်ယောင် ဆောင်မြဲပင်။ ကျန်းချွမ်းချောင်ကို စစ်ဆေးခဲ့သည့် ရက်ပေါင်း ၄၀ လုံးတွင် အနည်းငယ်သာ ဝန်ခံထွက်ဆိုခဲ့သောကြောင့် သတင်းထောက်များက သူ့အား ခေါင်းအမာဆုံး ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့သားဟု နာမည်ပေးခဲ့ကြသည်။ အစိုးရက ရှေ့နေခေါ်ယူပေးမည်ဟု ကမ်းလှမ်းရာတွင် ထိပ်ဆုံးမှ ငြင်းပယ်ခဲ့သူမှ ကျန်းချွမ်းချောင်ပင် ဖြစ်လေသည်။ သူသည် တရားရုံး၌ မည်သည့်စကားမျှ မပြော၊ ထွက်ဆိုချက်၊ ဖြောင့်ချက်၊ ဝန်ခံချက် ဘာတစ်ခုမှ မပေးခဲ့ပေ။

ထို့နောက် တရားလိုရှေ့နေက မျက်မြင်သက်သေတစ်ဦးဖြစ်သူ ခွိုက်တဖူ ဆိုသည့် လူတစ်ဦးကို ရုံးတော်သို့ ခေါ်ဆောင်စေသည်။ ခွိုက်တဖူသည် ၁၉၆၆ ခုနှစ်တွင် ချင်းဟွာတက္ကသိုလ်၌ ကျောင်းသားအဖြစ် ပညာသင်ကြားနေစဉ် ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေး ဖြစ်ပွားသည့်အခါ အစောင့်တပ်နီအဖွဲ့သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ အစောင့်တပ်နီတွင် ထင်ရှားခဲ့သည့် ကျောင်းသားခေါင်းဆောင်တစ်ဦး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ တရားခွင်ရုံး၌ ခွိုက်တဖူအား စစ်ဆေးမေးမြန်းရာ ၁၉၆၆ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၁၈ ရက်နေ့တွင် ကျန်းချွမ်းချောင်နှင့် သီးသန့်တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး လျိုရှောက်ချီနှင့် တိန့်ရှောင်းဖင်းတို့အား ဖြုတ်ချပစ်ရန်အတွက် အစောင့်တပ်နီအဖွဲ့ဝင်များက သွေးထိုးလှုံဆော်မှုများ ပြုလုပ်ပြီး အုံ့ကြွကာ တောင်းဆိုကြရန် စေခိုင်းခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ ထိုအချိန် တိန့်ရှောင်ဖင်းမှာ လျိုရှောက်ချီ၏ လက်ထောက်ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေချိန်လည်း ဖြစ်သည်။ ထို့နောက် ကျန်းချွမ်းချောင်၏ ညွှန်ကြားချက်အရ ခွိုက်တဖူက ကျောင်းသား ၅၀၀၀ ကျော်ကို စုစည်းပြီး ဒီဇင်ဘာလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် လျိုရှောက်ချီနှင့် တိန့်ရှောင်ဖင်းတို့အား ရှုတ်ချပွဲ ဖန်တီးပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ ထိုအခါ တရုတ်ပြည်သူအများစုမှာ အံ့အားသင့်ကုန်ကြသည်။ ထိုစဉ်က လျိုရှောက်ချီနှင့် တိန့်ရှောင်ဖင်းမှာ ထိပ်သီးခေါင်းဆောင်များ ဖြစ်ရုံမကပဲ မော်စီတုန်း၏ မဟာခုန်ပျံကျော်လွှားစီမံကိန်းမှ အလွဲအမှားများကို ပြန်လည်ဖာထေးနေရချိန်လည်း ဖြစ်သည်။ လျိုရှောက်ချီအပါအဝင် ပါတီခေါင်းဆောင်၊ အရာရှိအများစုကို ဖမ်းဆီးနှိပ်စက်ရာတွင် ကျန်းချင်းနှင့် ကျန်းချွမ်းချောင်တို့က အဓိကကြိုးကိုင်သူများဖြစ်ကြပြီး ကိုယ်တိုင်လည်း တက်ကြွစွာ လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။ အထူးသဖြင့် လျိုရှောက်ချီကို အငြိုးအတေးဖြင့် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခဲ့ကြသဖြင့် လက်လွန်ပြီး ကွယ်လွန်ခဲ့ရခြင်းဖြစ်သည်။ အခြားသော အရာရှိများသည်လည်း ကျန်းချင်းနှင့် ကျန်းချွမ်းချောင်တို့၏ လက်လွန်နှိပ်စက်မှုများကြောင့် အများအပြား သေဆုံးခဲ့ရသည်။ တရားလိုရှေ့နေက လျိုရှောက်ချီမှာ ထောင်တွင်းညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှုများကြောင့် သေဆုံးခဲ့ရကြောင်း သက်သေအထောက်အထားများဖြင့် တင်ပြခဲ့သည်။ ထို့နောက် ကျန်းချင်းနှင့် နီးကပ်သောဆက်ဆံရေးရှိသည့် ခန်းရှန်း ဆိုသူကို စစ်ဆေးမေးမြန်းခဲ့ရာ ကျန်းချင်းက လျိုရှောက်ချီအား လုပ်ကြံဇာတ်ခင်းထားသော ဇာတ်လမ်းကို အတင်းအဓမ္မ ဝန်ခံခိုင်းခဲ့ကြောင်း၊ သက်သေအထောက်အထားအတုများကို ပြသပြီး မဝန်ခံမချင်း ညှင်းပန်းနှိပ်စက်ခဲ့ကြောင်း ဝန်ခံခဲ့သည်။ ခန်းရှန်းက လျီုရှောက်ချီမှာ ကျန်းချင်း၏ အပြင်းအထန် ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှုများကြောင့် လက်လွန်ခြေလွန်ဖြစ်ကာ ၁၉၆၉ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် သေဆုံးခဲ့ရသည်ဟု ထွက်ဆိုခဲ့သည်။

သက်သေအထောက်အထားများနှင့်တကွ ချပြသော်လည်း ကျန်းချင်းကတော့ လျိုရှောက်ချီကို နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းတဲ့အမှုမှာ သူမ ပါဝင်ပတ်သတ်ခြင်း မရှိဟု အခိုင်အမာ ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ သို့သော် နောက်ပိုင်းတွင် သူမက စေခိုင်းခံရသူဖြစ်ကြောင်း၊ မော်စီတုန်း၏ အမိန့်အတိုင်း ဆောင်ရွက်ပေးခဲ့ရခြင်းဖြစ်ကြောင်း ဝန်ခံလေသည်။ သူမက "အဲ့ဒီအချိန်တုန်းက တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ ဗဟိုကော်မတီအဖွဲ့ဝင်တွေလည်း လျိုရှောက်ချီကို ထုတ်ပစ်ဖို့ တောင်းဆိုခဲ့ကြတာပဲလေ။ တကယ်လို့ ငါ့မှာ အပြစ်ရှိတယ်ဆို ဘာလို့ သူတို့ကျ မစွဲလည်း၊ သူတို့လည်း အပြစ်ရှိတာပဲ မဟုတ်လား?" ဟု ပြန်လည်ချေပလေသည်။ တရားကြီးချုပ်လည်း စိတ်မထိန်းနိုင်တော့ပဲ "ပါးစပ်ပိတ်ထားစမ်း" ဟု ကျန်းချင်းအား ပြောဆိုခဲ့သည်။ ထိုအခါ ကျန်းချင်း အသံကျယ်ကျယ်ဖြင့် "တော်လှန်ရေးဆိုတာ မွန်မြတ်တဲ့အလုပ်၊ တော်လှန်ရေးဆိုတာ ရာဇဝတ်မှုမဟုတ်ဖူး" ဟု ဆိုသည့် ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးအတွင်းမှ ဆောင်ပုဒ်ကို ရွတ်ကာ အော်ဟစ်ပြောဆိုလေသည်။ တရားခွင်စီရင်ရာ ရုံးတော်အတွင်း၌ ကျန်းချင်း၏ အော်ဟစ်သောင်းကျန်းမှုကြောင့် တရားသူကြီးမှ ကျန်းချင်းအား ရုံးတော်အတွင်းမှ ဆွဲထုတ်သွားရန် အမိန့်ပေးလိုက်သည်။ နောက်တစ်ကြိမ် ရုံးထုတ်စစ်ဆေးသည့်အခါတွင်လည်း တရားရုံးအတွင်း အနှောင့်အယှက်ဖြစ်အောင် ပြုလုပ်လေ့ရှိသည်။ တစ်ကြိမ်တွင် သူမက "ကျွန်မက မောင်းကျုရှီ (ဥက္ကဋ္ဌကြီး မော်) ရဲ့ ခွေးတစ်ကောင်ပါပဲ၊ ကျွန်မကို ဘယ်သူ့ကို ကိုက်ဟေ့လို့ ဆိုလိုက်တာနဲ့ ကိုက်ပေးရမှာပဲ"「我是毛主席的一條狗﹐叫我咬誰就咬誰！」ဟု အော်ဟစ်ပြောဆိုခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ကျန်းချင်းက လျိုရှောက်ချီအပါအဝင် အရာရှိများကို ဖမ်းဆီးရန်စေခိုင်းခဲ့သူမှာ မော်စီတုန်းဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သေးသည်။

ကျန်းချင်း၏ အနုပညာရှင်များအပေါ် ဖိနှိပ်မှု

ကျန်းချင်းသည် ၁၉၃၈ ခုနှစ်၌ မော်စီတုန်းနှင့် လက်ထပ်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန် မော်စီတုန်းမှာ တတိယအိမ်ထောင်ဖြစ်သည့် ဇနီးသည် ဟော့ကျီးကျိန့်မှာ ဆိုဗီယက်ရုရှားသို့ သွားရောက်နေချိန် ကျန်းချင်းက စနိုက်ကြော်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ၁၉၃၀ ခုနှစ် အစောပိုင်းကာလများတွင် ကျန်းချင်းသည် ရှန်ဟိုင်းတွင် ရုပ်ရှင်မင်းသမီးအဖြစ် ဇာတ်လမ်းများရိုက်ကူးခဲ့သည်။ ထိုအချိန်က ထန်ဏ ဆိုသူနှင့် လက်ထပ်ခဲ့သည်။ သူတို့ ၂ ဦး အကြောင်းကို အနုပညာလောကသား တော်တော်များများ သိထားကြသည်။ မော်စီတုန်းနှင့် လက်ထပ်ပြီးသည့်အခါ ကျန်းချင်းက မော်ကျုရှီက သူမ၏ အချစ်ဦးပါဟု ဆိုကာ အတိတ်ကအကြောင်းကို ဖုံးကွယ်ထားခဲ့သည်။ ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးကာလအတွင်း ယခင် အတိတ်က ကိစ္စများကို သိထားကြသည့် အနုပညာရှင်အသိုင်းအဝိုင်းများမှ ဖွင့်ချလိုက်မည် စိုးရိမ်လာခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် အနုပညာရှင်လောကကို ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆန်ဆန် နှိပ်ကွပ်တော့သည်။

တရားခွင်ရုံးသို့ မျက်မြင်သက်သေအနေဖြင့် ထိုစဉ်က နှိပ်စက်ခံခဲ့ရသောသူများလည်း လာရောက်ကြားနာကြသည်။ ဥပမာ ကျန်းထိန်ကျောက်ကို စစ်ဆေးရာ သူ၏ ဝန်ခံထွက်ဆိုချက်အရ ၁၉၆၆ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် သူဦးဆောင်သည့် လူပေါင်း ၄၀ ပါဝင်သည့် လူစုဖြင့် နာမည်ကြီး ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်များ၊ စာရေးဆရာများကို သူတို့၏ နေအိမ်သို့ ဝင်ရောက်စီးနင်းပြီး ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ကျန်းချင်းဆီသို့ ခေါ်ဆောင်သွားသည်။ ကျန်းချင်းက ထိုသူတို့ကို ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်အား သရုပ်ဆောင်စေသည်။ ထို့နောက် ကျန်းချင်း ရှန်ဟိုင်းတွင် ရှိနေစဉ်က ရိုက်ကူးခဲ့သော 情信 ဓာတ်ပုံများနှင့် အခြားသော ဇာတ်လမ်းတွဲများ၊ ယခင်အတိတ်နှင့် ပတ်သတ်ဆက်နွယ်နေသည့် ပစ္စည်းများအားလုံးကို ဖျက်ဆီးပစ်ခဲ့သည်။ ပြီးနောက် ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်များနှင့် စာရေးဆရာများကို ထောင်ထဲ၌ ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ထားခဲ့သည်။

နာမည်ကြီးအနုပညာရှင်၏ ဇနီးသည် ဟွမ်ချန်မှ ယခုကဲ့သို့ သက်သေခံထွက်ဆိုခဲ့သည်။ သူမ၏ နေအိမ်သို့ အစောင့်တပ်နီအဖွဲ့ဝင်များက ဝင်ရောက်ရှာဖွေခဲ့ပြီး နေအိမ်အတွင်းရှိ ပစ္စည်းများကိုလည်း ဖျက်ဆီးပစ်ခဲ့သေးသည်ဟု ထွက်ဆိုခဲ့သည်။ ထို့အပြင်က ကျန်းချင်း၏ အမိန့်အရ သူမ၏ ခင်ပွန်းကိုလည်း ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်သွားကာ အကျဉ်းချပြီး သေသည်အထိ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခဲ့သည်ဟု ပြောဆိုခဲ့သည်။ ထိုသက်သေခံချက်အား ထွက်ဆိုနေစဉ် ဟွမ်ချန်မှာ မကြာခဏ ငိုကြွေးရင်း အဆိုပါဇာတ်လမ်းအား ရင်နင့်စွာဖြင့် ပြန်လည်ပြောကြားခဲ့သည်။ ကျန်းချင်းကတော့ မျက်နှာကြောတင်းပြီး မဲ့ရွဲ့ကာ အရွဲ့တိုက်သည့်ဟန်ပန်ဖြင့် "အားဟွမ်၊ ငါတော့ဖြင့် ဒီအကြောင်းတွေတောင် မသိလိုက်ရပါလား" ဟု ခပ်ထေ့ထေ့ ပြန်လည်ပြောဆိုခဲ့သည်။ ဟွမ်ချန်မှာ စိတ်မထိန်းနိုင်တော့ပဲ ဒေါသတကြီးဖြင့် ကျန်းချင်းအား "ပါးစပ်ပိတ်ထား ! နင်က မကောင်းဆိုးရွားအယုတ်တမာမ၊ ဒီနေရာမှာ ငါအပါအဝင် ဘယ်သူနဲ့မှ နင့်မှာ ပြောပိုင်ခွင့်မရှိဖူး" ဟု အော်ဟစ်လိုက်သည်။ ကျန်းချန်းက ရယ်မောပြီး မထေမဲ့မြင်ပုံစံဖြင့် "ပါးစပ်ပိတ်ထား ဟုတ်လား၊ နင်သာ သောက်ပါးစပ်ပေါက်ကို ပိတ်၊ သောက်အဓိပ္ပါယ်မရှိတာတွေ" ဟု ပြန်လည်ပြောဆိုသည့်အတွက် ရုံးတော်အတွင်း အခြေအတင် ဖြစ်ကြပြန်သည်။ ထို့ကြောင့် ကျန်းချင်းအား ရုံးတော်ထဲမှာ ဆွဲခေါ်ထုတ်သွားခဲ့ရသည်။

တရားစီရင်စစ်ဆေးခြင်း အနှစ်ချုပ်

ကျန်းချင်းတို့ ၄ ဦးဂိုဏ်းအား စွဲဆိုထားသည့် အမှုများမှာ များပြားလွန်းသည့်အတွက် အကျဉ်းချုံး၍သာ ဖော်ပြပါတော့မည်။ နောက်ပိုင်း တရားခွင်ရုံးတော်တွင် ကျန်းချင်း၏ အပြုအမူများမှာ ပိုမိုဆိုးရွားလာပြီး တရားရုံးတော်တွင် ပြောင်ပြောင်တင်းတင်းပင် အာဏာဖီဆန်သည့် ပုံစံများ ပြသခဲ့သည်။ ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ရက်နေ့ ရုံးထုတ်စစ်ဆေးနေချိန်တွင် ကျန်းချင်းအပေါ် စွဲဆိုထားသည့် တရားစွဲဆိုချက်များအား အကျဉ်းချုပ်ကို ဖတ်နေစဉ် ကျန်းချင်းက ဒေါသတကြီးဖြင့် မတ်တပ်ရပ်လိုက်ပြီး တရားသူကြီးချုပ်အား အော်ဟစ်ဆူပူဆဲဆိုခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ကျန်းချင်းက "အခု တရားခုံရုံးက ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ဥက္ကဋ္ဌကြီး မော်ကို အပုပ်ချနေတာပဲ၊ ပြီးတော့ ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးဆိုတာ ဥက္ကဋ္ဌကြီးပဲ အစပျိုးခဲ့တာလေ" ဟု မော်စီတုန်းနာမည်နှင့် သူမ၏ အပြစ်များအတွက် အကာအကွယ်ယူခဲ့သေးသည်။ တရားသူကြီးက သူမအား မိမိအပြစ်များအတွက် ယုတ္တိဗေဒတန်အောင် ချေပရန် သတိပေးပြောဆိုသည့်အခါ ကျန်းချင်းမှာ များစွာစိတ်ဆိုးဒေါသထွက်ခဲ့သည်။ "ဒီတရားခုံရုံးက ဟန်ပြတရားစီရင်ပြနေတာ သက်သက်ပဲ၊ ငါက ဘာလို့အပင်ပန်းခံပြီး ချေပနေရမှာလဲ ? " ဟုပင် ပြောလိုက်သေးသည်။ ကျန်းချင်းက သူမအား သေဒဏ်ပေးရန်ပင် တောင်းဆိုလိုက်သေးသည်။ "ပိုပြီးဂုဏ်ယူချင်ရင် ငါ့ခေါင်းကို ဖြတ်ပိုင်းပစ်လိုက်စမ်းပါ" ဟု အော်ဟစ်ပြောဆိုခဲ့သည်။

၁၉၈၀ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၉ ရက်နေ့အထိ မျက်မြင်သက်သေ ၄၉ ဦးအထိ ခေါ်ယူစစ်ပေးခဲ့ပြီး သက်သေခံအထောက်အထားပေါင်း ၈၇၀ ကျော်ကို ပြသနိုင်ခဲ့သည်။ တရားခုံရုံးတင်စစ်ဆေးခြင်းမှာ ပြီးဆုံးချိန်နီးကပ်လာလေပြီ။

ရှေ့နေချုပ်ကြီးက ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့တို့၏ အမှုအစီရင်ခံစာ အကျဉ်းချုပ်ကို ပြောကြားရာတွင် ဥက္ကဋ္ဌကြီးမော်သည် တရုတ်ပြည်ကို များစွာအကျိုးပြုခဲ့သူ မှန်သော်လည်း ဥက္ကဋ္ဌကြီးသည် ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးအတွင်း ပြည်သူများ အတိဒုက္ခရောက်ခဲ့ရသည့် အပေါ်တွင်လည်း တာဝန်ရှိသည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ၄ ဦးဂိုဏ်းသားတို့အနေဖြင့် မောင်းကျုရှီး (ဥက္ကဋ္ဌကြီး မော်) ကို အကာအကွယ်အဖြစ် အသုံးချနေလည်း ဥပဒေအရ ပေးအပ်မည့် အပြစ်ဒဏ်မှ ရှောင်လွှဲလွတ်မြောက်နိုင်မည် မဟုတ်ကြောင်း၊ ထို့အပြင် ၁၉၇၄-၁၉၇၅ ခုနှစ်အတွင်း ၄ ဦးဂိုဏ်းအဖွဲ့ဝင်တို့၏ လုပ်ရပ်အများစုတွင် ဥက္ကဋ္ဌကြီးမော်မှ သဘောမတူ၊ သဘောဆန္ဒမပါခဲ့သည်ကိုလည်း သက်သေအထောက်အထားများဖြင့် ပြသနိုင်ခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ထို့အတွက် ကျန်းချင်းနှင့် အပေါင်းအပါများကို သေဒဏ်အမိန့် စီရင်ကျခံစေသင့်ကြောင်း တောင်းဆိုခဲ့သည်။

ထိုအစီရင်ခံစာအဆုံးတွင် ကျန်းချင်းက ရုတ်တရတ် "တော်လှန်ရေးဆိုတာ မွန်မြတ်တဲ့အလုပ်၊ တော်လှန်ရေးဆိုတာ ရာဇဝတ်မှုမဟုတ်ဖူး" ဟု ဆိုသည့် ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးအတွင်းမှ ဆောင်ပုဒ်ကို ရွတ်ကာ အော်ဟစ်သောင်းကျန်းလေသည်။ ထို့ကြောင့် သူမအား ထုံးစံအတိုင်း တရားခွင်ရုံးတော်မှ ဆွဲထုတ်သွားခဲ့ကြသည်။

၁၉၈၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် အဆိုပါ အစီရင်ခံစာကို အခြေခံ၍ စီရင်ချက် ချမှတ်ခဲ့သည်။ ကျန်းချင်းနှင့် ကျန်းချွမ်းချောင်ကို ၂ နှစ်ဆိုင်းငံ့ သေဒဏ် ချမှတ်ခဲ့သည်။ ဝမ်ဟုန်ဝိန်ကို ထောင်ဒဏ်တစ်သက်တစ်ကျွန်းနှင့် ယောင်းဝိန်ယွမ်ကို ထောင်ဒဏ်နှစ် ၂၀ စီ ချမှတ်ခဲ့သည်။ အဆိုပါစီရင်ချက်အမိန့်အား အသနားခံခွင့်/အယူခံဝင်ခွင့် မရှိပေ။

နောက်ဆက်တွဲ

၁၉၈၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ကျန်းချင်းနှင့် ကျန်းချွမ်းချောင်တို့အား သေဒဏ်မှ တစ်သက်တစ်ကျွန်းပြစ်ဒဏ်သို့ ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ကျန်းချင်းအတွက်တော့ သေခြင်းထက်ဆိုးရွားသည့် အပြစ်ဒဏ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ကျန်းချင်းက ထိုအပြစ်ဒဏ်ကို မကျေနပ်ပဲ "ငါ့ကို သတ်ပစ် ! ဘာလို့ ငါ့ကို မသတ်ကြတာလဲ ! " ဟု အော်ဟစ်နေခဲ့သည်။ တိန့်ရှောင်ဖင်း ပြောခဲ့သည့်အတိုင်းပင် သူတို့၏ လုပ်ရပ်အမှားများနှင့် မှန်ကန်သောလမ်းကြောင်းဖြင့် တိုးတက်လာသော တရုတ်ပြည်ကြီးအား နှိုင်းယှဉ်ပြသလိုက်ခြင်းသည် နောင်တ တရားဖြင့် အခါခါ သတ်နေခြင်းဖြစ်နေမည် မဟုတ်လော။ ကျန်းချင်းသည် ထောင်ထဲ၌ ၉ နှစ်တာမျှ အကျဉ်းထောင်နန်း စံမြန်းပြီးနောက် ကျန်းမာရေးအခြေအနေအရ ဆေးရုံတင်ထားစဉ်၊ ၁၉၉၂ ခုနှစ် မေလ ၁၄ ရက်နေ့၌ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများ အလစ်အငိုက်တွင် မိမိကိုယ်ကို အဆုံးစီရင်သွားခဲ့သည်။ ကျန်းချွမ်းချောင်သည် ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် အသက်အရွယ်အရ အကျဉ်းထောင်ထဲ၌ ကွယ်လွန်သွားခဲ့သည်။ ဝမ်ဟုန်ဝိန်မှာလည်း ၁၉၉၂ ခုနှစ်တွင် ကွယ်လွန်သွားခဲ့ပြန်သည်။ ယောင်းဝိန်ယွမ်ကတော့ ၁၉၉၆ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြစ်ဒဏ်အဖြစ် ထောင်ဒဏ် နှစ် ၂၀ ကျခံပြီးနောက် ပြန်လည်လွတ်မြောက်လာခဲ့သည်။ ၂၀၀၆ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ကွယ်လွန်သွားခဲ့သည်ဟု သိရသည်။

1. 林圛朙「天下第一」 — QXQ080 (ဆွေးနွေး • ပံ့ပိုး) ၏ လက်မှတ်မရေးထိုးထားသော ဆွေးနွေးချက်။ 05:13, 3 January 2021

ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် QXQ080 !

ပထမအဆင့် ကျူတိုရီရယ် ဝီကီပီးဒီးယားရဲ့ လမ်းစဉ်ငါးရပ်ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် ကျူတိုရီရယ် နှင့် မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ သတ္တိရှိပါ။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ။ ဒီနေရာဟာ ဝီကီ ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ အကူအညီရယူခြင်း အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား လက်ဖက်ရည်ဆိုင်မှာ ဒါမှမဟုတ် Facebook ထဲက မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ တည်းဖြတ်နည်း စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ ဒီစာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် ဒီနေရာမှာ မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ သင့်အနေနဲ့ စီမံခန့်ခွဲသူတစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် ဒီမှာ ကြည့်ပါ။ ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် ဒီမှာ ကြည့်ပါ။

မှတ်သားဖွယ်ရာများ စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် ဒီစာမျက်နှာကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် ဒီစာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန် မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ သင့်အကောင့်အတွက် gadgets (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ သတ်ပုံကျမ်းမှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ Welcome! မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။ Welcome to Myanmar Wikipedia! I hope you enjoy improving and editing this Wikipedia project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, like 'Interwikis' and updating images from Commons, etc. So don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.

--Welcome-Bot (ဆွေးနွေး) ၁၂:၂၇၊ ၈ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၀ (UTC)

This article is about the language group; for the people, see Hakka people. It is not to be confused with the Hakha Chin language. "Hakfa" redirects here; for the village in Syria, see Abu Hakfa.

Hakka
客家話 / 客家话 Hak-kâ-fa
Hak-kâ-fa/Hak-kâ-va (Hakka/Kejia) written in Chinese characters
ဒေသခံ	Mainland China, Hong Kong, Macau, Taiwan
ဒေသ	Mainland China: Northeastern Guangdong, adjoining regions of Fujian, Jiangxi, Southern Hunan and the midwest of Sichuan Hong Kong: New Territories (older generations since younger Hakkas mostly speak Cantonese due to language shift and social assimilation)
လူမျိုးစု	Hakka
ဒေသခံ ပြောဆိုသူများ	47.8 million (2007)
ဘာသာစကား မိသားစု	တရုတ်-တိဗက်နွယ် Sinitic Hakka
စာအရေးအသားစနစ်	hanzi, romanization
တရားဝင် အခြေအနေ
ရုံးသုံး အဖြစ် အသုံးပြုမှု	Taiwan
လူနည်းစု ဘာသာစကားအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခြင်း	Taiwan (a statutory language for public transportation; government sponsor of Hakka-language television station)
ဘာသာစကားကုဒ်များ
ISO 639-3	hak
Glottolog	hakk1236
Linguasphere	79-AAA-g > 79-AAA-ga (+ 79-AAA-gb transition to 79-AAA-h)

A Hakka Chinese speaker, recorded in Taiwan.

Hakka
ရိုးရာ တရုတ်	客家話
ရိုးရှင်းသော တရုတ်	客家话
Hakka	hag5 ga1 fa4 or hag5 ga1 va4
Transcriptions Standard Mandarin Hanyu Pinyin Kèjiāhuà Wu Romanization Kah-ka-ho Gan Romanization Khak-ka-ua Hakka Romanization hag5 ga1 fa4 or hag5 ga1 va4 Yue: Cantonese Yale Romanization haak gā wá Jyutping haak3 gaa1 waa2 Southern Min Hokkien POJ Kheh-oē (客話)

Hakka is a language group of varieties of Chinese, spoken natively by the Hakka people throughout Southern China, Taiwan, Hong Kong, Macau and throughout the diaspora areas of East Asia, Southeast Asia and in overseas Chinese communities around the world.

Due to its primary usage in scattered isolated regions where communication is limited to the local area, Hakka has developed numerous varieties or dialects, spoken in different provinces, such as Guangdong, Guangxi, Hainan, Fujian, Sichuan, Hunan, Jiangxi and Guizhou, as well as in Hong Kong, Taiwan, Singapore, Malaysia and Indonesia. Hakka is not mutually intelligible with Yue, Wu, Southern Min, Mandarin or other branches of Chinese, and itself contains a few mutually unintelligible varieties. It is most closely related to Gan and is sometimes classified as a variety of Gan, with a few northern Hakka varieties even being partially mutually intelligible with southern Gan. There is also a possibility that the similarities are just a result of shared areal features.

Taiwan (where Hakka is the native language of a significant minority of the island's residents) is a center for the study and preservation of the language. Pronunciation differences exist between the Taiwanese Hakka dialects and Mainland China's Hakka dialects; even in Taiwan, two major local varieties of Hakka exist.

The Meixian dialect (Moiyen) of Northeast Guangdong in China has been taken as the "standard" dialect by the People's Republic of China. The Guangdong Provincial Education Department created an official romanization of Moiyen in 1960, one of four languages receiving this status in Guangdong. QXQ080 (ဆွေးနွေး) ၀၅:၅၃၊ ၁ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၁ (UTC)

တပ်မတော်အက်ဥပဒေ

ဝီကီပေါ်က Page များကို အင်္ဂလိပ်လို article ၊ မြန်မာလို ဆောင်းပါးလို့ သတ်မှတ်ပါတယ်။ လက်စွဲစာအုပ်၊ သတင်း ထုတ်ပြန်ချက်၊ သုတေသနစာတမ်း၊ လူကြီး အစီရင်ခံစာ၊ ဥပဒေအသေးစိတ် စသဖြင့်မျိုးရေးရန်မဟုတ်ပါ။ ဝီကီရဲ့ မူဝါဒများနဲ့လည်း ကိုက်ညီမှုမရှိပါ။ ဥပမာ တပ်မတော်အက်ဥပဒေများဆောင်းပါးမှာ အဲဒီဥပဒေက ဘာလဲ၊ ဘာလို့ပေါ်လာတာလဲ ...သမိုင်းကြောင်း၊ ဘယ်သူတွေက ပြုစုခဲ့သလဲ၊ နောက် ဘယ်သူတွေက ပြင်ဆင်ခဲ့ကြသလဲ၊ ဘယ်နေရာမှာရေးကြတာလဲ၊ ဥပဒေပေါ်လာလို့ တပ်မတော်သား (သို့ ပတ်သက်သူတွေ) ကောင်းကျိုး/ဆိုးကျိုး၊ တပ်မတော်သားတွေ၊ ပညာရှင်တွေ၊ မီဒီယာတွေက ဘယ်လိုမြင်ကြသလဲ ..... စသဖြင့် ရေးမှ ဆောင်းပါးဖြစ်မှာပါ။ တိုချင်တိုပါစေ ယေဘုယျအသိပေးနိုင်ရင် အလောတော်ကောင်းမွန်တဲ့ ဆောင်းပါတစ်ပုဒ်ဖြစ်ပါပြီ။အကြံပြုခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ Aungookingofcelestials (ဆွေးနွေး) ၁၇:၀၄၊ ၂၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၀ (UTC)

အချက်အလက်ကို အရင်စုလိုက်တာပါ ဖုန်း အစုတ်တလုံးနဲ့ လုပ်ရလို့ပါ QXQ080 (ဆွေးနွေး) ၁၇:၂၃၊ ၂၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၀ (UTC)

ဟုတ်ကဲ့ ကြိုးစားပြီး ရေးသားပါမယ် နောင်လည်း ညွန်ပြခဲ့ပါ QXQ080 (ဆွေးနွေး) ၁၇:၂၇၊ ၂၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၀ (UTC)

ဖုန်းနဲ့လဲအဆင်ပြေပါတယ်။ ကျွန်တော်ရေးသမျှအများစုက ဖုန်းနဲ့ပဲလုပ်တာပါ။ ဖုန်းထဲမှာ စာအုပ်တွေ၊ အသုံးဝင်တဲ့ app တွေ၊ ... အကုန်စုထားတာရယ်၊ pc မှာ မြန်မာ typing မကျွမ်းတာရယ်ကြောင့် ဖုန်းပဲသုံးဖြစ်တယ်။ အစက ဒီလိုပါပဲ၊ အခြား ဝါရင့်တည်းဖြတ်သူတွေ ဟိုပြင်ဒီပြင် လုပ်ပေးမှ အဆင်ပြေခဲ့တာ။ ကျွန်တော်ဆိုအကိုးကားတောင်မထည့်တတ်ဘူး၊ admin Ninjastriker က ရော်နီ အို ဆူလစ်ဗန်ဆောင်းပါးမှာ စိတ်ရှည်လက်ရှည် လိုက်ထည့်ပေးမှ အကိုးကားဆိုတာ ဒီလိုထည့်ရတာမှန်းသိသွားတာပါ။ ညွှန်ပြတာမဟုတ်ပါဘူး၊ အကြံပြုတာပါ။ Aungookingofcelestials (ဆွေးနွေး) ၁၇:၄၀၊ ၂၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၀ (UTC)

ဟုတ်ကဲ့ လမ်းညွန့်ပေးပါခင်ဗျား ပုံတင်နည်း QXQ080 (ဆွေးနွေး) ၀၇:၀၁၊ ၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၀ (UTC)

မဂ္လာပါခင္ဗ်ား 1.46.197.140 ၁၅:၄၈၊ ၁၂ မေ ၂၀၂၃ (UTC)