ပါတိမောက်

• (က) အမြတ်ဆုံးဖြစ်သောသီလ။
• (ခ) အမြတ်ဆုံးဖြစ်သော ပါတိမောက္ခ မည်သော သီလကို ထွန်းပြတတ်သောကျမ်း။

ပါတိမောက် ၂-မျိုး

အလွန်မြတ်သည်ကို ပါတိမောက် ဟု ခေါ်သည်။ ထိုပါတိမောက်သည် သီလပါတိမောက်နှင့် ဂန္ထပါတိမောက် ဟု ၂-မျိုးရှိသည်၊

မိမိကို စောင့်ရှောက်သူကို အပါယ်စသော ဆင်းရဲနှင့် အတ္တာနုဝါဒ စသော ဘေးတို့မှ လွတ်စေနိုင်သောကြောင့် သီလသည် ပါတိမောက်မည်သည်၊ ထိုသီလကိုပြသော ဂန္ထကျမ်းဂန်သည်လည်း ဌာနျူပစာရ([ဌာနီ+ဥပစာရ] ဌာနျူပစာရ = ဌာနီ၏အနီး ဌာန၌ဖြစ်ခြင်း၊ ဌာနီ၏အနီး ဌာနကို ဟောခြင်း၊ ဌာနီ၏အမည်ကို ဌာန၌ တင်စား၍ ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲခြင်း)အားဖြင့် ပါတိမောက်မည်သည်။

ပါတိမောက် အပြား

ဂန္ထပါတိမောက်သည်လည်း ဘိက္ခုပါတိမောက်၊ ဘိက္ခုနီပါတိမောက် ဟူ၍ ၂-မျိုးပြားသည်။

ဘိက္ခုပါတိမောက်၌ နိဒါနုဒ္ဒေသ၊ ပါရာဇိကုဒ္ဒေသ၊ သံဃာဒိသေသုဒ္ဒေသ၊ အနိယတုဒ္ဒေသ၊ ဝိတ္ထာရုဒ္ဒေသ ဟု ဥဒ္ဒေသ ၅-ပါးရှိသည်၊

ဘိက္ခုနီပါတိမောက်၌ နိဒါနုဒ္ဒေသ၊ ပါရာဇိကုဒ္ဒေသ၊ သံဃာဒိသေသုဒ္ဒေသ၊ ဝိတ္ထာရုဒ္ဒေသ ဟု ဥဒ္ဒေသ ၄-ပါးရှိသည်။

ထို့နောက် ဩဝါဒပါတိမောက်၊ အာဏာပါတိမောက်ဟု ၂-မျိုးရှိသည်။

ထိုတွင် "ခန္တီပရမံ တပေါ တိတိက္ခာ" စသော ၃-ဂါထာသည် ဩဝါဒပါတိမောက် မည်သည်။ ထိုဩဝါဒပါတိမောက်ကို ဘုရားရှင်တို့ကိုယ်တိုင်သာ ပြသည်။

"သုဏာတု မေ ဘန္တေ သံဃော" စသည်ဖြင့် မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူသော သိက္ခာပုဒ် ဥပဒေတော်များကို အာဏာပါတိမောက် ဟု ခေါ်မည်သည်။ ထိုအာဏာပါတိမောက်က သာဝကတို့ကိုသာ ပြသည်။ "ပါတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသေယျ"၌ ပါတိမောက်သည် အာဏာပါတိမောက် ဖြစ်သည်။

အခြား အဓိပ္ပါယ်များ

• (က) မိမိစောင့်ထိန်းသူကို အာပါယိကဒုက္ခစသည်မှ စောင့်ရှောက်တတ်သော သီလ။
• (ခ) အဝိဇ္ဇာစသည်ကြောင့် သံသရာ၌ ဖြစ်တတ်သော သတ္တဝါတို့ကို တဏှာစသော သံကိလေသာမှ လွတ်မြောက်စေသော သီလ။
• (ဂ) ဆင်းရဲ၌ ပျက်စီး၍ ကျတတ်သော စိတ်ကို ဆင်းရဲမှ လွတ်မြောက်စေသော သီလ။
• (ဃ) အပါယ်ဆင်းရဲ သံသရာ ဆင်းရဲ၌ ကျရောက်ကြောင်းဖြစ်သော တဏှာ စသော သံကိလေသာမှ လွတ်မြောက်တတ်သော သီလ။
• (င) ကျရောက်ရာ အာယတနမှ လွတ်မြောက်တတ်သော သီလ။
• (စ) အပါယ်၌ ကျရောက်လေ့ရှိသော ပုထုဇဉ်ကို သံသရာဝဋ်ဆင်းရဲမှ လွတ်မြောက်စေတတ်သော သီလ။
• (ဆ) မရပ်မတည် ခြာခြာလည်၍ သွားရောက်လေ့ရှိသောစိတ်ကို သံသရာဆင်းရဲမှ လွတ်မြောက်စေတတ်သော သီလ။
• (ဇ) ထိုထိုဘုံဘဝ၌ အတ္တဘောကို ကျစေခြင်းအလေ့ရှိသောစိတ်ကို သံသရာဆင်းရဲမှ လွတ်မြောက်စေတတ်သော သီလ။
• (ဈ) ပျက်စီး၍ ကျရောက်ခြင်းရှိသောသံသရာမှ လွတ်မြောက်စေတတ်သော သီလ။