ရဟန်းတော်များဆိုင်ရာ စာမေးပွဲများ

ရဟန်းတော်များဆိုင်ရာ စာမေးပွဲများ ဆိုသည်မှာ သံဃာတော်များကို အရည်အချင်းသတ်မှတ်ခွဲခြားရန်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကျင့်သုံးသော နှစ်စဉ်ကျင်းပသည့် စာမေးပွဲစနစ်ဖြစ်သည်။ ဤသို့စာမေးပွဲများကျင်းပခြင်းကို စတင်ခဲ့သည်မှာ ၁၆၄၈ခုနှစ်ကပင်ဖြစ်၍[၁] ယင်းစနစ်ကို မျက်မှောက်ခေတ်ကာလတွင်လည်း ဆက်လက်ကျင့်သုံးကြပြီး စာမေးပွဲများကို သာသနာရေး ဝန်ကြီးဌာနက အဓိကအားဖြင့် ကျင်းပပေးသည်။[၂]

ပဲခူး၌ စာမေးပွဲကျင်းပနေပုံ

သမိုင်း ပြင်ဆင်ရန်

 
မန္တလေးမြို့ ပထမပြန်စာမေးပွဲခန်းမ

သံဃာတော်များနှင့်ပတ်သက်သော စာမေးပွဲများကျင်းပခြင်း ဓလေ့သည် ဒုတိယအင်းဝခေတ် ခေါ် ညောင်ရမ်းမင်းဆက် ကာလလောက်မှ စတင်သည်ဟု ဆိုနိုင်ကာ ရှေးခေတ်ဘုရင်မင်းများသည် ပါဠိစာပေကို အားပေးအားမြှောက်ပြုရန်အတွက် ဖြစ်သည်။[၃] အောင်မြင်သော စာသင်သားရဟန်းများကို အသိမှတ်ပြုခြင်း၊ ဘွဲ့တံဆိပ်၊ ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်း စသဖြင့် ချီးမြှင့်ခဲ့သည်။[၃]

ပထမပြန်စာမေးပွဲများကို ညောင်ရမ်းခေတ်သာလွန်မင်း လက်ထက် ၁၆၄၈ တွင် စတင်ကျင်းပခဲ့ကြသည်။[၂] ကုန်းဘောင်ခေတ်မှ ဘိုးတော်ဘုရားက ထိုခေတ်ကစာမေးပွဲများကို စံစနစ်ကျစေရန်ဆောင်ရွက်ခဲ့ကာ ဝိနည်းနှင့်ပတ်သက်သော စာမေးပွဲအသစ်များကိုလည်း ထည့်သွင်းစစ်ဆေးစေသည်။[၄]

၁၈၈၆ ကုန်းဘောင်မင်းဆက် အဆုံးသတ်သောအခါ ဤစနစ်မှာ ယာယီရပ်တန့်သွားခဲ့သော်လည်း ကိုလိုနီခေတ်တွင် မြန်မာဘုန်းကြီးကျောင်းများ၏ လောကီ၊ လောကုတ္တရာပညာရေးကို အားပေးချီးမြင့်ရန် အတွက် သက်ဆိုင်ရာတာဝန်ရှိသူများက စာမေးပွဲစနစ်ကို ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ခဲ့ကြ၏ ။[၃] မြန်မာ့သံဃာထု၏ နှစ်အနည်းငယ်ကြာသော ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်မှုများပြီးနောက် ၁၈၉၅ ဇွန်တွင် ပထမဆုံး ကိုလိုနီအစိုးရက ဦးစီးကျင်းပသော သံဃာတော်စာမေးပွဲများကို အောင်မြင်စွာကျင်းပနိုင်ခဲ့သည်။[၃] ရန်ကုန်မန္တလေးမော်လမြိုင်မြို့များတွင် နှစ်စဉ်ဆိုသလို ကျင်းပခဲ့ကြသည်။[၃] အောင်မြင်သော ရဟန်းတော်ကို ပထမကျော်ဘွဲ့ ဆက်ကပ်သည်။[၃]

အစိုးရ စာမေးပွဲများ ပြင်ဆင်ရန်

သံဃာတော်များဆိုင်ရာ စာမေးပွဲများကို ခက်ခဲမှုပေါ်မူတည်၍ အဆင့်အများအပြား ခွဲခြားထား၏ ။ စာမေးပွဲတစ်ခုအောင်မြင်လျှင် နောက်တစ်ဆင့်၌ ပို၍ခက်ခဲမြင့်မားသော စာမေးပွဲကို ဖြေဆိုရန် အရည်အချင်းပြည့်မီသည်။[၅] သံဃာတော်များဆိုင်ရာ စာမေးပွဲများကို နယုန်လတွင် ကျင်းပလေ့ရှိခဲ့ကြပြီး ဖြေဆိုရာသည်မှာ ဗုဒ္ဓဘာသာကျမ်းစာများဖြစ်သော သုတ္တန်၊ ဝိနည်း၊ အဘိဓမ္မာ တို့မှ ဖြစ်သည်။[၅] မေးခွန်းများသည် ဖြေဆိုသူကို ကျမ်းစာပိုဒ်များ အလွတ်ရွတ်စေခြင်း၊ ဆိုင်ရာ ကျမ်းစာများကို ဝေဖန်ပိုင်းခြား သုံးသပ်စေခြင်းနှင့် ပါဠိသဒ္ဒါကို စစ်ဆေးခြင်းများဖြစ်သည်။[၅]

သာမဏေကျော် စာမေးပွဲများ ပြင်ဆင်ရန်

သက်တော် (၂၀) မပြည့်သေးသော သာမဏေများအတွက် သာမဏေကျော် စာမေးပွဲများရှိ၍ ထိုသာမဏေများရှိသော ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းများက ဦးစီး၍ကျင်းပကြသည်။ အောက်တိုဘာနှင့် ဇန်နဝါရီလများအကြားတွင် ကျင်းပလေ့ရှိ၏ ။[၆] ယေဘုယျအားဖြင့် ဤအဆင့်စာမေးပွဲများ၌ အဆင့်သုံးဆင့်ရှိကာ ဝိနယ၊ ပါဠိသဒ္ဒါ၊ ဇာတကပုံပြင်များနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာကျမ်းများမှ အသိပညာကို စစ်ဆေးခြင်းဖြစ်သည်။[၆] ရေးဖြေ၊ နှုတ်ဖြေများအတွက် စာမျက်နှာ (၅,၀၀၀) ကျော်ရှိသော စာများကို အလွတ်ကျက်ရန်လိုအပ်ပြီး နှစ်စဉ်အောင်ချက်မှာ (၁၃%) အောက်ဖြစ်သည်။[၆] ဤစာမေးပွဲကို အောင်မြင်သော သာမဏေများသည် သံဃာတော်ဆိုင်ရာ နောက်ဆက်ဘွဲ့ဖြစ်သော 'အလင်္ကာရ' ဘွဲ့အမည်ကို ရရှိသည်။[၆]

ပထမပြန် စာမေးပွဲများ ပြင်ဆင်ရန်

ပထမပြန်စာမေးပွဲများ သည် အနိမ့်ဆုံးအဆင့် စာမေးပွဲများဖြစ်ကာ ခက်ခဲမှုအတိုင်းအတာအရ စာမေးပွဲမှာ‌ေလးခုရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ :

  1. အခြေပြုမူလတန်းစာမေးပွဲ
  2. ပထမငယ်စာမေးပွဲ
  3. ပထမလတ်စာမေးပွဲ
  4. ပထမကြီးစာမေးပွဲ တို့ဖြစ်၍ ပထမကြီးစာမေးပွဲတွင် အမှတ်အများဆုံးဖြင့် ပထမရသောသူသည် 'ပထမကျော်' ဘွဲ့ရရှိ၏ ။

ဓမ္မာစရိယစာမေးပွဲများ ပြင်ဆင်ရန်

ဓမ္မာစရိယစာမေးပွဲများသည် အလယ်အလတ်အဆင့်ရှိကာ ဤစာမေးပွဲကို ဝင်ရောက်ဖြေဆိုမည့် စာသင်သားရဟန်းသည် ပထမပြန်စာမေးပွဲသုံးခုစလုံးကို အောင်မြင်ထားရန် လိုအပ်သည်။ စာမေးပွဲကာလမှာ ကိုးရက်တာဖြစ်ရာ ခြောက်ရက်သည် အခြေခံကျမ်းစာများကို စစ်ဆေးခြင်း၊ တစ်ရက်သည် မြန်မာစာကို စစ်ဆေးခြင်းနှင့် နှစ်ရက်သည် ပါဠိစာကို စစ်ဆေးခြင်းတို့ဖြစ်သည်။[၇]

အောင်မြင်သော ရဟန်းများကို 'ဓမ္မာစရိယဘွဲ့' အပ်နှင်းသည်။[၅]

တိပိဋကဓရ တိပိဋကကောဝိဒ ရွေးချယ်ရေးစာမေးပွဲများ ပြင်ဆင်ရန်

 
မဟာပါသဏ လိုဏ်ဂူတွင် တိပိဋကဓရ တိပိဋကကောဝိဒ ရွေးချယ်ရေးစာမေးပွဲများကို ကျင်းပသည်။

တိပိဋကဓရ တိပိဋကကောဝိဒ ရွေးချယ်ရေးစာမေးပွဲများကို ၁၉၄၈ မှစ၍ အစိုးရက ကျင်းပလာခဲ့ကြပြီး အမြင့်ဆုံးအဆင့် စာမေးပွဲဖြစ်သည်။ ဤစာမေးပွဲများသည် အလွန်ခက်ခဲပြီး ဖြေဆိုမည့်ရဟန်းသည် အလွတ်ရအာဂုံဆောင်ရန်လည်းလိုအပ်ကာ ပါဠိကျမ်းစာအားလုံးကို နားလည်ခြင်း၊ ဆိုင်ရာ အဌကထာများကဲ့သို့သော ကျမ်းစာများကိုလည်း သိရှိရန်လိုအပ်သည်။[၈] အာဂုံပြန်ဆိုနှင့် သဘောရေးဖြေ စာမေးပွဲများကို ရန်ကုန်မြို့ ကမ္ဘာအေးဘုရားရှိ မဟာပါသဏလိုဏ်ဂူတော် တွင် (၃၃)ရက်တာကျင်းပကြကာ အချိန်မှာ ဒီဇင်ဘာလဖြစ်သည်။[၅][၉]

ဤစာမေးပွဲ၏ ကျယ်ပြန့်မှုအတိုင်းအတာမှာ ကျမ်းစာပေါင်း (၂၀၀) ကျော် စကားလုံးအားဖြင့် ၂.၄) သန် ပမာဏကို အသံထွက်မှန်မှန်ကန်ကန် အထစ်အငေါ့မရှိ အလွတ်ရွတ်ဆိုရသည်။[၁၀] ဖြေဆိုသူသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုင်ရာ ဓမ္မကျမ်းစာများကို ပြောင်မြောက်စွာ နားလည်ရန်လိုအပ်သည်။[၉] တိပိဋကဓရ တိပိဋကကောဝိဒဘွဲ့ ရရှိရန်အတွက် အာဂုံပြန်ဖြေဆိုခြင်း (၅)ဆင့်နှင့် သဘော ရေးဖြေ (၅)ဆင့်၊ စုစုပေါင်း(၁၀)ဆင့်ကို အောင်မြင်စွာ ဖြေဆိုရ၏ ။ စာဖြေပုဂ္ဂိုလ်သည် ရဟန်း တော်များနှင့် သာမဏေများသာဖြစ်ရပြီး ပါဠိပထမပြန်စာမေးပွဲ ပထမကြီးတန်းကိုဖြစ်စေ၊ ဝိနယ ဝိဒူတန်းကိုဖြစ်စေ၊ သာမဏေကျော် တတိယဆင့်ကိုဖြစ်စေ၊ စေတိယင်္ဂဏနှင့် သကျသီဟစာမေးပွဲ စာသင်တန်းကိုဖြစ်စေ တစ်ခုခုကို အောင်မြင်ပြီးသူ ဖြစ်ရသည်။[၁၁] အလွန်တရာခက်ခဲသည့် ဤစာမေးပွဲကို ပထမဆုံးအောင်မြင်သူသည် မင်းကွန်းဆရာတော် အရှင် ဝိစိတ္တသာရာဘိဝံသ ဖြစ်ကာ ၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်သည်။[၁၂] စာမျက်နှာပေါင်း (၁၆,၀၀၀) ကျော်ကိုညအမှားအယွင်းမရှိ ဖြေဆို ရွတ်ဆိုခဲ့သောကြောင့် မြန်မာအစိုးရက 'မဟာ တိပိဋကဓရ တိပိဋကကောဝိဒဘွဲ့' ဘွဲ့ဖြင့် ချီးမြင့်ဆက်ကပ်ခဲ့သည်။[၁၃][၁၂][၆] ၂၀၂၀ ကာလအထိ ဤစာမေးပွဲကို နှုတ်ဖြေ၊ ရေးဖြေ အောင်မြင်သူ ရဟန်း (၁၅)ပါးသာ ပေါ်ထွက်ခဲ့သေး၍ 'သာသနအာဇာနည်' ဟူ၍ ကင်းပွန်းတပ် အသိအမှတ်ပြုခံရသည်။[၆][၁၄][၁၅] ပိဋကတ် တစ်ပုံ၊ နှစ်ပုံ၊ သုံးပုံ အောင်မြင်သော ရဟန်းတော်ကို ကနက္ကဒဏ်ထီးဖြူတော် တစ်လက်၊ နှစ်လက်၊ သုံးလက် စသဖြင့် ချီးမြင့်သည်။[၁၆]

အခြားကျော်ကြားသော စာမေးပွဲများ ပြင်ဆင်ရန်

အခြားကျော်ကြားသော စာမေးပွဲများ၌ မန္တလေးမြို့ ပရိယတ္တိသာသနဟိတအသင်းက ကျင်းပသော 'သကျသီဟ' စာပြန်ပွဲနှင့် ရန်ကုန်မြို့ ရွှေတိဂုံဂေါပကအဖွဲ့က ကမကထပြုကျင်းပသော 'စေတိယင်္ဂဏ ပရိယတ္တိ ဓမ္မာနုဂ္ဂဟ စာလျှောက်မေးပွဲ'များ ပါဝင်သည်။[၅][၁၇] ဤစာမေးပွဲကို အောင်မြင်သော ရဟန်းများကို 'အဘိဝံသ' နောက်ဆက် ဘွဲ့တံဆိပ် ချီးမြင့်သည်။[၁၈]

ဤစာမေးပွဲများကို မြန်မာပြည်၌ တန်ဖိုးထားကြပြီး ဖြေဆိုသူရဟန်း၏ ပိဋကတ်ဉာဏ်ရည်ကို စစ်ဆေးရန်ဖြစ်ကာ အဆင့်နှစ်ဆင့်ပါဝင်ရာ ပထမအဆင့်မှာ သက်တော် (၂၇)နှစ် ပြည့်မီရမည်ဖြစ်ပြီး ဒုတိယအဆင့်မှာ သက်တော် (၃၅)နှစ် ရှိရမည်ဖြစ်သည်။[၆]

ဒုတိယအဆင့် အောင်မြင်သော ရဟန်းကို စေတိယင်္ဂဏ ပရိယတ္တိ ဓမ္မာစရိယ ဂဏဝါစက နှင့် စေတိယင်္ဂဏ အဘိဝံသ ဟူ၍ ဘွဲ့များဖြင့် ချီးမြင့်သည်။ ဤစာမေးပွဲနှစ်ရပ်ကို အောင်မြင်သောသူသည် တိပိဋကဓရ တိပိဋကကောဝိဒ ရွေးချယ်ရေးစာမေးပွဲတွင် ပါဝင်ဖြေဆိုရန် အရည်အချင်းပြည့်မီသည်။[၁၉]

ရဟန်းတော်များဆိုင်ရာ ဘွဲ့တံဆိပ်များ ပြင်ဆင်ရန်

ဓမ္မာစရိယနှင့် အထက်စာမေးပွဲများကို အောင်မြင်စွာဖြေဆိုနိုင်သော ရဟန်းသည် အောက်ပါဘွဲ့တံဆိပ်များကို ရရှိပေမည်။ (အမြင့်ဆုံးအဆင့်မှ နိမ့်ရာသို့)

  1. တိပိဋကဓရ တိပိဋကကောဝိဒ ဘွဲ့တံဆိပ်တော်များ[၁၂]
    1. ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိက
    2. မဟာတိပိဋကကောဝိဒ
    3. တိပိဋကကောဝိဒ
      1. အဘိဓမ္မကောဝိဒ
    4. တိပိဋကဓရ
      1. အဘိဓမ္မိက
    5. ဒီဃနိကာယကောဝိဒ
    6. ဒီဃဘာဏက
    7. ဝိနယကောဝိဒ
    8. ဝိနယဓရ
  2. ဓမ္မာစရိယ ဘွဲ့တံဆိပ်တော်များ[၇]
    1. ဓမ္မာစရိယမကုဋရံသီ
    2. သာသနဓဇဓမ္မာစရိယအဘိဓမ္မပါဠိပါရဂူ၊ သာသနဓဇဓမ္မာစရိယဒီဃနိကာယပါဠိပါရဓ နှင့် သာသနဓဇဓမ္မာစရိယဝိနယပါဠိပါရဂူ
    3. သာသနဓဇ သိရီပဝရဓမ္မာစရိယ
    4. သာသနဓဇဓမ္မာစရိယ

References ပြင်ဆင်ရန်

  1. Festivals in Burma (Myanmar) - Asian and African studies blog။ 2016-11-13 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  2. ၂.၀ ၂.၁ သာသနာရေးဦးစီးဌာနက ကျင်းပသည့် စာမေးပွဲများ (in Burmese)။ Ministry of Religious Affairs။ 20 October 2020 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 August 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  3. ၃.၀ ၃.၁ ၃.၂ ၃.၃ ၃.၄ ၃.၅ Smith၊ Donald Eugene (2015)။ Religion and Politics in Burma (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ Princeton University Press။ ISBN 9781400878796
  4. Dhammasami၊ Khammai (2004)။ Between Idealism and Pragmatism: A Study of Monastic Education in Burma and Thailand from the Seventeenth Century to the Present (PDF)။ St. Anne’s College, Oxford University။ 9 August 2017 တွင် မူရင်း (PDF) အား မော်ကွန်းတင်ပြီး11 August 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး
  5. ၅.၀ ၅.၁ ၅.၂ ၅.၃ ၅.၄ ၅.၅ Johnston၊ William M. (2013)။ Encyclopedia of Monasticism (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ Routledge။ ISBN 9781136787164
  6. ၆.၀ ၆.၁ ၆.၂ ၆.၃ ၆.၄ ၆.၅ ၆.၆ Thar၊ Hein။ The gruelling tests of a monk’s knowledge (in en)။ 2020-05-16 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  7. ၇.၀ ၇.၁ ဓမ္မာစရိယစာမေးပွဲ။ Ministry of Religious Affairs။ 19 October 2020 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 August 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  8. Aung Thein Nyunt။ A STUDY OF TIPITKADHARA SELECTION EXAMINATION IN MYANMAR (1948-2007)။ 2016-11-13 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  9. ၉.၀ ၉.၁ Kawanami၊ Hiroko (2013)။ Renunciation and Empowerment of Buddhist Nuns in Myanmar-Burma: Building a Community of Female Faithful (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ BRILL။ ISBN 9004234403
  10. TIPITAKADHARA SAYADAWS OF MYANMAR ( BURMA ) IN FIVE DECADES (2014-10-23)။ 2016-11-13 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  11. တိပိဋကဓရရွေးချယ်ရေးစာမေးပွဲ (in my)။ 29 September 2020 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 August 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  12. ၁၂.၀ ၁၂.၁ ၁၂.၂ Harris၊ Ian (2007)။ Buddhism, Power and Political Order (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ Routledge။ ISBN 9781134129478
  13. Jordt၊ Ingrid (2014-07-31)။ Burma’s Mass Lay Meditation Movement: Buddhism and the Cultural Construction of Power (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ Ohio University Press။ ISBN 978-0-89680-457-9
  14. တိပိဋကဓရ၊ တိပိဋကကောဝိဒ စာမေးပွဲအောင်မြင်တော်မူကြသည့် သာသနာ့အာဇာနည် အရှင်သူမြတ် ၉၅ ပါးတို့အား အောင်လက်မှတ်ဘွဲ့တံဆိပ်တော် ဆက်ကပ်လှူဒါန်း (in my) (2019-05-21)။ 2020-05-16 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  15. ၇၂ ကြိမ်မြောက် တိပိဋကဓရ တိပိဋကကောဝိဒ ရွေးချယ်ရေးစာမေးပွဲတွင် ၁၅ ပါးမြောက် တိပိဋကဓရ၊ တိပိဋကကောဝိဒ သာသနာ့အာဇာနည်အရှင်မြတ် (၁)ပါးပေါ်ထွန်းလာခြင်း – Department of Religious Affairs (in my) (2020-01-29)။ 2020-05-16 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။[လင့်ခ်သေ]
  16. တိပိဋကဓရရွေးချယ်ရေးစာမေးပွဲ (in my)။ 29 September 2020 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 August 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  17. စကားဝါ။ "ရွှေတိဂုံ စေတီတော် စေတိ ယင်္ဂဏ ရာပြည့် ပွဲတော် ကျင်းပမည်" (in my)၊ Myawaddy၊ 25 January 2016။ 11 August 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 14 November 2016။ 
  18. Sayadaw U Pandita။ One Life's Journey။ 14 November 2016 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 August 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  19. တိပိဋကဓရ တိပိဋကကောဝိဒ ရွေးချယ်ရေးစာမေးပွဲ (ရေးဖြေ) ကျင်းပနေပုံ (in Burmese)။ Ministry of Religious Affairs။ 21 October 2020 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 August 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။