အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေး

အာဆီယံ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးသည် အာဆီယံနိုင်ငံ​များမှ နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲများ သို့မဟုတ် အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲများ တက်​ရောက်ရသည့် စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် လူမှုဘဝတိုးတက်ရေးတို့အတွက် ဆွေးနွေးရန် နှစ်စဉ်ကျင်းပသော အစည်းအဝေးဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် အခြား​သော နိုင်ငံတကာခေါင်းဆောင်များနှင့်လည်း အစည်းအဝေးပွဲများ တစ်ဆက်တည်း ကျင်းပကြသည်။ ကမ္ဘာ့အဆင့် ရလဒ်များ ထုတ်ပြန်မှုကြောင့် နိုင်ငံတကာ၏ လက်ခံမှုရရှိထားသော အစည်းအဝေးဖြစ်သည်။

ASEAN Summit
အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်များအား အစိမ်း​ရောင်ဖြင့် ပြသထားသည်။
အမျိုးစား	သံတမန် ညီလာခံ
ကြိမ်နှုန်း	နှစ်စဉ်
သက်ဝင်နှစ်ပေါင်း	57
ဖွဲ့စည်းခဲ့	ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄၊ ၁၉၇၆ (၁၉၇၆-၀၂-၂၄)
မကြာသေးခင်က	​မေ ၂၀၂၃

လုပ်ပိုင်ခွင့်များ

• အာဆီယံ၏ မူဝါဒချမှတ်ပေးသည့် အမြင့်ဆုံး အဖွဲ့အစည်းဖြစ်ရမည်။
• အာဆီယံ၏ ရည်မှန်းချက်များ လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်ရေးနှင့် စပ်လျဉ်းသော အဓိကကျသည့် ကိစ္စရပ်များအပေါ်တွင်လည်းကောင်း၊ အသင်းဝင်နိုင်ငံများ၏ အကျိုးစီးပွားအတွက် အရေးကြီးသော ကိစးရပ်များအပေါ်တွင်လည်းကောင်း၊ အာဆီယံလုပ်ငန်းပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းရေးကောင်စီ၊ အာဆီယံအသိုက်အဝန်းကောင်စီ၊ အာဆီယံဝန်ကြီးအဆင့် ကဏ္ဍအလိုက် အဖွဲ့အစည်းများက တင်ပြလာသည့် ကိစ္စရပ်များအပေါ်တွင်လည်းကောင်း၊ ဆွေးနွေးခြင်း၊ မူဝါဒပိုင်းဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်ခြင်းနှင့် ဆုံးဖြတ်ခြင်းပြုလုပ်ရမည်။
• သက်ဆိုင်ရာကောင်စီအသီးသီးမှ သက်ဆိုင်ရာဝန်ကြီးများအား ယာယီဝန်ကြီးအဆင့်အစည်းအဝေးများ ကျင်းပရန် လမ်းညွှန်ခြင်းနှင့် အသိုက်အဝန်းကောင်စီတစ်ခုထက်မက ကျော်လွန်သက်ရောက်မှုရှိသည့် အာဆီယံနှင့် ပက်သက်သော အရေးကြီးသော ကိစ္စရပ်များကို အရေးယူဆောင်ရွက်ရန် ညွှန်ကြားရမည်။အဆိုပါအစည်းအဝေးများကျင်းပရန် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို အာဆီယံလုပ်ငန်းပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းရေးကောင်စီက ချမှတ်ပေးရမည်။
• အာဆီယံနိုင်ငံများအပေါ် ထိခိုက်မှုရှိမည့် အရေးပေါ်အခြေအနေများကို ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်ရန် သင့်လျော်သည့် အရေးယုဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ရမည်။
• အာဆီယံပဋိညာဉ်စာတမ်းပါ အခန်း(၇) - ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခြင်း၊ အခန်း(၈) - အငြင်းပွားမှုများကို ဖြေရှင်းခြင်း တို့အပေါ် ဆုံးဖြတ်ပေးရမည်။
• အာဆီယံဝန်ကြီးအဆင့် ကဏ္ဍအလိုက် အဖွဲ့အစည်းများနှင့် အခြားသောအာဆီယံအဖွဲ့အစည်းများ ခူထောင်ခြင်းနှင့် ဖျက်သိမ်းခြင်းအပေါ် ခွင့်ပြုချက်ပေးရမည်။
• ဝန်ကြီးအဆင့်ရှိသော အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်ကို အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများအစည်းအဝေး၏ ထောက်ခံချက်အရ အကြီးအကဲများ၏ ယုံကြည်အားရနှစ်ခြိုက်မှုဖြင့် ခန့်အပ်ရမည်။

သမိုင်း​ကြောင်း

ပထမဆုံးအစည်းအဝေးကို ၁၉၇၆ ဖေဖော်ဝါရီတွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဘာလီ၌ ကျင်းပခဲ့သည်။ ဤပွဲတွင် အာဆီယံ၏ ပြင်ပနိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံရေးအသွင်ကို ပြသခဲ့သည်။ ချစ်ကြည်ရေးနှင့် ပူးပေါင်းရေးစာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။

အာဆီယံ အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ

အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအ​ဝေးမှာ အာဆီယံ၏ မူ​ဝါဒ​ရေးရာ အဆင့်မြင့်အစည်းအ​ဝေးတစ်ခုဖြစ်သည်။ထိုအစည်းအ​​ဝေးသို့ နိုင်ငံ​တော်​ခေါင်း​ဆောင်များ၊ အစိုးရအဖွဲ့​ခေါင်း​ဆောင်များ တက်​ရောက်ကြသည်။အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌမှာ နိုင်ငံ၏ အင်္ဂလိပ်စကားလုံး​ပေါ်တွင် အစဉ်လိုက် အလှည့်ကျ တာဝန်ယူရသည်။အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌသည် ပြက္ခဒိန်တစ်နှစ်စာတာဝန်ယူရပြီး ထိပ်သီးအစည်းအ​ဝေးအပါအဝင် ဆက်စပ်အစည်းအ​ဝေးများကို လက်ခံကျင်းပရသည်။ ၂၀၂၃ခုနှစ်အတွက် အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌမှာ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ သမ္မတဖြစ်သည်။ ​အောက်ပါတို့မှာ အာဆီယံနိုင်ငံများမှ နိုင်ငံ​တော်​အကြီးအကဲများ၊ အစိုးရ​အကြီးအကဲများဖြစ်သည်။

      အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ

ASEAN Summit
အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ	ကိုယ်စားလှယ်	အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ	ကိုယ်စားလှယ်	အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ	ကိုယ်စားလှယ်
အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း	အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် Kao Kim Hourn (ကမ္ဘောဒီးယား)	– ဘရူနိုင်းဒါရုစလမ်နိုင်ငံ	ဆူတန် ဟန်ဆာနယ် ဘိုကီးယက်	– ကမ္ဘောဒီးယားဘုရင့်နိုင်ငံ	ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်မာနက်
– အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတနိုင်ငံ	သမ္မတ ဂျိုကို ဝီဒိုဒို	– လာအိုပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ	ဝန်ကြီးချုပ် Sonexay Siphandone	– မလေးရှားဖက်ဒရယ်နိုင်ငံ	ဝန်ကြီးချုပ် အန်နဝါ အီဘရာဟင်
– ပြည်ထောင်စု သမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်	ဝန်ကြီးချုပ် မင်းအောင်လှိုင်	– ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတနိုင်ငံ	သမ္မတ ဘွန်ဘွန်မားကို့စ်	– စင်ကာပူသမ္မတနိုင်ငံ	ဝန်ကြီးချုပ် လီရှန်လုံး
– ထိုင်းဘုရင့်နိုင်ငံ	ဝန်ကြီးချုပ် ဆေထာ ထဝီဆင်	– ဗီယက်နမ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံ	ဝန်ကြီးချုပ် ဖန်မင့်ချင်

ကျင်းပခဲ့သည့်အစည်းအ​ဝေးပွဲများ

ထိပ်သီးအစည်းအဝေးများ

အကြိမ်	နေ့စွဲ	နိုင်ငံ	ကျင်းပရာမြို့(များ)	ဥက္ကဋ္ဌ
၁	၂၃-၂၄ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉၇၆	အင်ဒိုနီးရှား	ဘာလီမြို့	သမ္မတ ဆူဟာတို
၂	၄-၅ ဩဂုတ် ၁၉၇၇	မလေးရှား	ကွာလာလမ်ပူမြို့	ဝန်ကြီးချုပ် ဟူစိန်ဟွန်း
၃	၁၄-၁၅ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၈၇	ဖိလစ်ပိုင်	မနီလာမြို့တော်	သမ္မတ အာကီနို
၄	၂၇-၂၉ ဇန်နဝါရီ ၁၉၉၂	စင်ကာပူ	စင်ကာပူ	ဝန်ကြီးချုပ် ဂိုချုပ်တောင်
၅	၁၄-၁၅ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၉၅	ထိုင်း	ဘန်ကောက်မြို့	ဝန်ကြီးချုပ် ဘန်ဟန် ဆီပါအာချာ
၆	၁၅-၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၉၈	ဗီယက်နမ်	ဟနွိုင်းမြို့	ဝန်ကြီးချုပ် ဖန်ဗန်ခိုင်
၇	၅-၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၀၁	ဘရူနိုင်း	ဘန်ဒါဆရီဘဂါဝမ်မြို့	ဆူတန် ဟန်ဆာနယ် ဘိုကီယာ
၈	၄-၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၀၂	ကမ္ဘောဒီးယား	ဖနွမ်းပင်မြို့	ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်
၉	၇-၈ အောက်တိုဘာ ၂၀၀၃	အင်ဒိုနီးရှား	ဘာလီမြို့	သမ္မတ မဂ္ဂဝတီ ဆူခါနော်ပူထရီ
၁၀	၂၉-၃၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၀၄	လာအို	ဗီယင်ကျန်းမြို့	ဝန်ကြီးချုပ် ဘိုဟန် ဗော်ရာချစ်
၁၁	၁၂-၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၀၅	မလေးရှား	ကွာလာလမ်ပူမြို့	ဝန်ကြီးချုပ် အဗူဒေါ အမတ် ဘော်ဒဝီ
၁၂	၁၁-၁၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၀၇1	ဖိလစ်ပိုင်2	မန်ဒေါင်း	သမ္မတ ဂလော်ရီယာ မကာပယ်ကယ် အာရိုယို
၁၃	၁၈-၂၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၀၇	စင်ကာပူ	စင်ကာပူမြို့	ဝန်ကြီးချုပ် လီရှန်လုံး
၁၄3	၂၇ ဖေဖော်ဝါရီ- ၁ မတ် ၂၀၀၉	ထိုင်း	ချမ်အမ်းမြို့ & ဟွာဟင်းမြို့	ဝန်ကြီးချုပ် အဘီစစ် ဝိဇ္ဇာဇီဝ
	၁၀-၁၁ ဧပြီ ၂၀၀၉		ပတ္တယားမြို့
၁၅	၁၃-၂၅ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၀		ချမ်အမ်းမြို့ & ဟွာဟင်းမြို့
၁၆	၈-၉ ဧပြီ ၂၀၁၀	ဗီယက်နမ်	ဟနွိုင်းမြို့	ဝန်ကြီးချုပ် ငုယင်တန်ဒန်း
၁၇	၂၈-၃၁ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၀
၁၈	၇-၈ မေ ၂၀၁၁	အင်ဒိုနီးရှား4	ဂျကာတာမြို့	သမ္မတ ဆူဆီလို ဘမ်ဘန် ယော့ဟွိုင်နို
၁၉	၁၄- ၁၉ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၁		ဘာလီမြို့
၂၀	၃-၄ ဧပြီ ၂၀၁၂	ကမ္ဘောဒီးယား	ဖနွမ်းပင်မြို့	ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်
၂၁	၁၇-၂၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၂
၂၂	၂၄-၁၅ ဧပြီ ၂၀၁၃	ဘရူနိုင်း	ဘန်ဒါဆရီဘဂါဝမ်မြို့	ဆူတန် ဟန်ဆာနယ် ဘိုကီယာ
၂၃	၉-၁၀ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၃
၂၄	၁၀-၁၁ မေ ၂၀၁၄	မြန်မာ	နေပြည်တော်မြို့	သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်
၂၅	၁၀-၁၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၄
၂၆	၂၆-၂၇ ဧပြီ ၂၀၁၅	မလေးရှား	ကွာလာလမ်ပူမြို့ & လမ်ကဝီမြို့	ဝန်ကြီးချုပ် နာဂျစ် ရာဇက်
၂၇	၁၈-၂၂ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၅		ကွာလာလမ်ပူမြို့
၂၈	၆-၈ စက်တင်ဘာ ၂၀၁၆	လာအို	ဗီယင်ကျန်းမြို့	ဝန်ကြီးချုပ် သွန်လွန် ဆီဆိုလစ်
၂၉
၃၀	၂၈-၂၉ ဧပြီ ၂၀၁၇	ဖိလစ်ပိုင်	ပါစီ	သမ္မတ ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး
၃၁	၁၀- ၁၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၇
၃၂	၂၅-၂၈ ဧပြီ ၂၀၁၈	စင်ကာပူ	စင်ကာပူမြို့	ဝန်ကြီးချုပ် လီရှန်လုံး
၃၃	၁၁-၁၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၈
၃၄	၂၀-၂၃ ဇွန် ၂၀၁၉	ထိုင်း	ဘန်ကောက်မြို့	ဝန်ကြီးချုပ် ပရာယွတ်ချန်အိုချာ
၃၅	၃၁ အောက်တိုဘာ- ၄ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၉
၃၆	၂၆ ဇွန် ၂၀၂၀	ဗီယက်နမ်	ဟနွိုင်းမြို့⁵	ဝန်ကြီးချုပ် ငုယင်စွမ်းဖု
၃၇	၁၁ - ၁၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀
၃၈⁶	၂၆ - ၂၈ ​အောက်တိုဘာ ၂၀၂၁	ဘရူနိုင်း	ဘန်ဒါဆရီဘဂါဝမ်မြို့	ဆူတန် ဟန်ဆာနယ် ဘိုကီယာ
၃၉
၄၀⁶	၁၀ - ၁၃ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၂	ကမ္ဘောဒီးယား	ဖနွမ်းပင်မြို့	ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်
၄၁
၄၂⁷	၉ - ၁၁ ​မေ ၂၀၂၃	အင်ဒိုနီးရှား	လဘန်းဘာဂျိုမြို့	သမ္မတ ဂျိုကို ဝီဒိုဒို
၄၃	၅ -၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃
၄၄	၂၀၂၄	လာအို
၄၅	၂၀၂၄
1 မူလက ၁၀-၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၀၆တွင် ကျင်းပရန်စီစဉ်ထား​သော်လည်း တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်း​ကြောင့် ရက်ရွှေ့လိုက်ရသည်။
2 မူလက အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် မြန်မာကို ​ရွေးချယ်ထား​သော်လည်း အ​မေရိကန်နှင့် ဥ​ရောပသမဂ္ဂတို့၏ ကြီးမားသည့် ဖိအားများ​ကြောင့် ဖိလစ်ပိုင်မှ အလှည့်​ကျော်ခဲ့သည်။
3ထိပ်သီးအစည်းအ​ဝေးမှာ အပိုင်း၂ပိုင်းခွဲ၍ ကျင်းပခဲ့သည်။ပထမအပိုင်းကို ၂၀၀၈ထိုင်းနိုင်ငံ​ရေးအကျပ်အတည်းများ​ကြောင့် ၁၂-၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၀၈မှ ရက်​ရွှေ့ခဲ့သည်။ဆန္ဒပြသူများမှာ အစည်းအ​ဝေးကျင်းပရာ​နေရာအထိ ဝင်​ရောက်လာသဖြင့် ဒုတိယအပိုင်းကိုဧပြီလ ၁၁ရက်​နေ့တွင် ဖျက်သိမ်းလိုက်ရသည်။
4အင်ဒိုနီးရှားသည် အာရှ-ပစိဖိတ်စီးပွား​ရေးပူး​ပေါင်း​ဆောင်ရွက်​ရေးအစည်းအ​ဝေး၊ ဂျီ-၂၀ ထိပ်သီးအစည်းအ​ဝေးတို့နှင့်အတူ အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအ​ဝေးကိုပါကျင်းပရန်အတွက် ဘရူနိုင်းနိုင်ငံနှင့် ကျင်းပရန်အလှည့် လဲလှယ်ခဲ့သည်။သို့​သော် ​နောက်ပိုင်းတွင် ဂျီ-၂၀အစည်းအ​ဝေးကို ရုရှားမှ ကျင်းပခွင့်ရခဲ့သည်။
5ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်​ကြောင့် အစည်းအ​ဝေးကို video conferencing စနစ်ဖြင့်သာ ကျင်းပခဲ့သည်။
6၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းမှု​​ကြောင့် နစကဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်အား အစည်းအဝေးသို့ ဖိတ်ကြားခြင်းမရှိပဲ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ ညွှန်ချုပ်တစ်ဦးကိုသာ ဖိတ်ကြားခဲ့သည်။ သို့သော် မြန်မာအစိုးရဘက်မှ ရာထူးအဆင့်တူပုဂ္ဂိုလ်သာ တက်ရောက်ရန် ဆန္ဒရှိသဖြင့် အစည်းအဝေးသို့ မြန်မာနိုင်ငံမှ တက်ရောက်ခြင်းမရှိပေ။
7မြန်မာနိုင်ငံဘက်မှ မည်သူမျှမတက်​ရောက်ခဲ့။ ၂၀၂၃ခုနှစ် ​မေလအတွင်း ​ရွေး​ကောက်ပွဲကျင်းပရန်ရှိသည့် ထိုင်းနိုင်ငံဘက်ကလည်း ဝန်ကြီးချုပ် တက်​ရောက်ခြင်းမရှိခဲ့​​ပေ။

ဘန်​ကောက်မြို့တွင်ကျင်းပ​သော ၅ကြိမ်​မြောက်အစည်းအ​ဝေးမှစတင်၍ ပုံမှန်အစည်းအ​ဝေးများအတွင်း ပုံမှန်မဟုတ်သည့်အစည်းအ​ဝေးများပါကျင်းပရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။

ASEAN Informal Summits
No	Date	Country	Host	Host leader
၁	၃၀ နိုဝင်ဘာ ၁၉၉၆	အင်ဒိုနီးရှား	ဂျကာတာမြို့	သမ္မတ ဆူဟာတို
၂	၁၄ - ၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၉၇	မလေးရှား	ကွာလာလမ်ပူမြို့	ဝန်ကြီးချုပ် မဟာသီယာ မိုဟာမက်
၃	၂၇ - ၂၈ နိုဝင်ဘာ ၁၉၉၉	ဖိလစ်ပိုင်	ပါစီမြို့	သမ္မတ ဂျိုးဇက် အက်ထရာဒါ
၄	၂၂ - ၂၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၀၀	စင်ကာပူ	စင်ကာပူ	ဝန်ကြီးချုပ် ဂိုချုပ်တောင်

ASEAN Summit for Public Relations (APRS).

#	Dates	Country	City
၁	၄ - ၇ ​ဖေ​ဖော်ဝါရီ ၂၀၁၅	အင်ဒိုနီးရှား	Batam

အာဆီယံအ​ပေါင်း အစည်းအ​ဝေးများ

အာဆီယံ အပေါင်း ၃ အစည်းအဝေးအဖြစ် အာဆီယံနှင့် ရည်မှန်းချက်တူနိုင်ငံများဖြစ်သည့် တရုတ်နိုင်ငံ၊ ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံတို့နှင့်လည်း (တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးမိတ်ဖက်နိုင်ငံ) နှစ်စဉ်ကျင်းပသည်။

• အာဆီယံခေါင်းဆောင်များသည် ဒေသတွင်းအဖွဲ့အစည်း အစည်းအဝေး ကျင်းပခြင်း
• အာဆီယံဒေသတွင်းဖိုရမ်များကို နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများနှင့်အတူ ကျင်းပခြင်း
• တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေး မိတ်ဖက်နိုင်ငံ ၃နိုင်ငံမှ ခေါင်းဆောင်များနှင့် ဆွေးနွေးခြင်း
• နောက်ထပ် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေး မိတ်ဖက်နိုင်ငံ ၂ နိုင်ငံ (ဩစတေးလျ၊ နယူးဇီလန်) တို့နှင့် ကျင်းပခြင်း