စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး
စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးသည် ဧရိယာစုစုပေါင်း ၃၆,၅၃၄ စတုရန်းမိုင်ကျယ်ဝန်းပြီး တိုင်းဒေသကြီး ၇ ခုတို့တွင် အကျယ်ဆုံးလည်းဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အလယ်ပိုင်းမှ မြောက်ထိပ်စွန်းလောက်ထိ တောင်မြောက်ရှည်လျားသော တိုင်းဖြစ်ပြီး မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ရှမ်းပြည်နယ်၊ ကချင်ပြည်နယ်၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ချင်းပြည်နယ်တို့ဖြင့် ဝန်းရံထားသည်။ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၂၁ ဒီဂရီ ၃၀မိနစ် မှ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၄ ဒီဂရီ မှ ၉၇ ဒီဂရီ မိနစ် အတွင်း တည်ရှိသည်။ မြို့တော်မှာ [မုံရွာမြို့] ဖြစ်သည်။
| စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး | |||
|---|---|---|---|
| တိုင်းဒေသကြီး | |||
| |||
 မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ | |||
| ကိုဩဒိနိတ်: 21°30′N 95°37′E / 21.500°N 95.617°Eကိုဩဒိနိတ်: 21°30′N 95°37′E / 21.500°N 95.617°E | |||
| နိုင်ငံ |  မြန်မာ | ||
| မြို့တော် | မုံရွာမြို့ | ||
| အစိုးရ | |||
| • ဝန်ကြီးချုပ် | ဦးမြတ်ကျော် | ||
| • အစိုးရ | စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး အစိုးရအဖွဲ့ | ||
| • ဥပဒေပြုလွှတ်တော် | စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော် | ||
| • တရားလွှတ်တော် | စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော် | ||
| ဧရိယာ | |||
| • စုစုပေါင်း | ၉၃၇၀၄.၅ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၃၆၁၇၉.၅ စတုရန်းမိုင်) | ||
| ဧရိယာအဆင့် | ဒုတိယ | ||
| လူဦးရေ (၂၀၁၄)[၁] | |||
| • စုစုပေါင်း | ၅,၃၂၅,၃၄၇ | ||
| • အဆင့် | ပဉ္စမ | ||
| • သိပ်သည်းမှု | ၅၇/km၂ (၁၅၀/sq mi) | ||
| Demographics | |||
| • လူမျိုးစုများ | ဗမာ၊ ရှမ်း no နာဂ၊ ချင်း | ||
| • ကိုးကွယ်မှု | ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ခရစ်ယာန်၊ Animism | ||
| အချိန်ဇုန် | မြန်မာစံတော်ချိန် (UTC+06:30) | ||
| ISO 3166 ကုဒ် | MM-01 | ||
| HDI (၂၀၁၇) | 0.547[၂] low · နဝမ | ||
| ဝက်ဘ်ဆိုဒ် | sagaingregion.gov.mm | ||
.svg)
ရာသီဥတုပြင်ဆင်
တောင်တန်းဒေသများရှိရာ အနောက်မြောက်ဘက်ဒေသများနှင့် ကျန်မြေပြန့်လွင်ပြင်ဒေသများမှာ ကွဲပြားခြားနားသည့် ရာသီဥတုများရှိကြသည်။
ပတ်ကွိုင် နှင့် နာဂတောင်တန်းများ၏ အပူချိန်မှာ ရေခဲမှတ်ထိ ရှိတတ်သည်။ ပျှမ်းမျှအပူချိန်မှာ အနိမ့်ဆုံး ၄၀ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် ထိရှိတတ်ပြီး အပူပိုင်းဒေသဖြစ်သည့် မုံရွာမြို့၏ အပူဆုံးအချိန်များတွင် ၁၁၀ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်ထိ ရှိတတ်သည်။ အအေးပိုင်းဒေသများ၏ အမြင့်ဆုံးအပူချိန်မှာ ၅၀ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်သာဖြစ်သည်။
မြောက်ဘက်ပိုင်းဒေသများတွင် မိုးရေချိန်မှာ ၈၀ လက်မမှ ၁၀ဝ လက်မထိ ရရှိလေ့ရှိသည်။ သို့သော် တောင်ပိုင်းဒေသများတွင်မူ ၄၀ လက်မဝန်းကျင်သာရရှိသည်။ မြို့ကြီးအချို့၏ နှစ်စဉ်ပျှမ်းမျှမိုးရေချိန်များမှာ မုံရွာမြို့တွင် ၃၁ လက်မ၊ စစ်ကိုင်းမြို့တွင် ၃၄ လက်မ နှင့် ရွှေဘိုမြို့တွင် ၃၆ လက်မ တို့ဖြစ်ကြသည်။ တခါတရံတွင် ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်တွင် ဖြစ်ပေါ်လေ့ရှိသည့် မုန်တိုင်းများကြောင့်လည်း မိုးများတတ်သည်။
မြို့တော်ပြင်ဆင်
လွပ်လပ်ရေးရပြီးခါစကာလတွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းမြို့တော်သည် စစ်ကိုင်းမြို့ဖြစ်သော်လည်း ၁၉၆၀ နောက်ပိုင်းကာလများတွင် တိုင်းဒေသကြီး၏ အချက်အချာဖြစ်ခြင်း၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းအထက်ပိုင်းနှင့် အောက်ပိုင်းတို့ပေါင်းဆုံရာ ဗဟိုအချက်အချာဖြစ်ခြင်း၊ တိုင်းဒေသကြီး၏ စီပွားရေး ဗဟိုချက်ဖြစ်နေခြင်း၊ အထက်အညာကျေးရွာများ၏ မှီခိုအားထားရာဖြစ်ခြင်း၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ကုန်စည်စီးဆင်းရာ အရပ်ဒေသဖြစ်နေခြင်းတို့ကြောင့် မုံရွာမြို့ သည် လူဦးရေးနှင့် စီပွားရေး တဟုန်ထိုး တိုးတက်လာသည့်အခါ စစ်ကိုင်းတိုင်း၏ စီပွားရေးမြို့တော်အဖြစ် မြန်မာတစ်နိုင်ငံလုံးမှ အသိမှတ်ပြုလာခဲ့ကြသည်။
၂၀၀၂ ခုနှစ်အထိ အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်နှင့် တိုင်းအဆင့် အစိုးရရုံးများသည် စစ်ကိုင်းမြို့တွင် ရှိခဲ့သော်လည်း မန္တလေးတိုင်းနှင့်နီးကပ်စွာရှိနေခြင်းကြောင့် တိုင်းမြို့သည် မန္တလေးအားမှီခိုအားထားနေရခြင်း၊ တိုင်းနယ်နိမိတ်စည်း၏ အစွန်အဖျားတွင် ရှိနေခြင်းကြောင့် အုပ်ချုပ်မူကိစ္စများတွင် နှောင်နှေးရခြင်း၊ စစ်ကိုင်းအထက်ပိုင်းဒေသအား ကုန်းလမ်းဖြင့်သာ ဆက်သွယ်နိုင်ခြင်း၊ လေကြောင်းခရီးအတိုင်းအတာအရ မန္တလေးနှင့် နီးကပ်စွာ ရှိနေခြင်းကြောင့် လေကြောင်းခရီးမပေါက်ခြင်း၊ မြို့ပေါ်နေ လူဦးရေတိုးတက်နူန်းနှေးကွေးခြင်းနှင့် စစ်ကိုင်းမြို့စီပွားရေးသည် မန္တလေး၏လက်ဝေခံဖြစ်နေခြင်း စသည့် ဆိုးကျိုးများကြောင့် အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်နှင့် တိုင်းအဆင့် အစိုးရရုံးများသည် တိုင်းဒေသကြီးဗဟိုအချက်အချာဖြစ်ရာ မုံရွာမြို့ သို့ ပြောင်းရွေ့လာခဲ့ကြသည်။
၂၀၀၀ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် မုံရွာမြို့အား မြန်မာနိုင်ငံအရပ်ရပ်မှ ကုန်လမ်း၊ ရေလမ်း၊ လေကြောင်းမှ လွယ်ကူချောမွေ့စွာ သွားလာနိုင်နေပြီဖြစ်သည်။ ၂၀၀၂ ခုနှစ် မုံရွာမြို့ အနီးတွင် ဖွင့်လှစ်လိုက်သော ချင်းတွင်းတံတားသည် အနောက်ဘက်ချင်းတွင်းဒေသမှ ကုန်စည်စီးဆင်းများ ပိုမိုအားကောင်းသွားစေခဲ့သည်။
၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် မြို့တော်မြို့များမှ စစ်ဌာနချုပ်များရှိသော မြို့များသို့ ပြောင်းရွေ့ထားခဲ့ကြသော တိုင်းအဆင့်ရုံးများကို သက်ဆိုင်ရာတိုင်းမြို့များသို့ ပြန်လည်ပြောင်းရွေ့ သတ်မှတ်ခဲ့သော်လည်း စစ်ကိုင်းတိုင်းတွင်မူ စစ်ကိုင်းမြို့၌ မည်သည့်တိုင်းအဆင့်ရုံးမှ ပြန်လည်ပြောင်းရွှေ့ခြင်းများ မပြုလုပ်ခဲ့ကြဘဲ မြို့တော်မုံရွာမြို့တွင်သာ တိုင်းဒေသကြီးအစိုးရရုံးစိုက်ရာအဖြစ် အတည်ပြုသတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။
၂၀၁၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် ပြဋ္ဌာန်းလိုက်သော စတုတ္ထတန်း ပထဝီဖတ်စာတွင် စစ်ကိုင်းတိုင်း၏ မြို့တော်အား မုံရွာမြို့၊ မြန်မာနိုင်ငံမြေပုံများတွင်လည်း[[မုံရွာမြို့] အဖြစ်သာတွေ့ရှိရမည်ဖြစ်သည် ။ အဆိုပါကိစ္စအတွက် ပြည်သူ့လွှတ်တော်တွင် မေးခွန်းမေးမြန်းခဲ့ရာ မြန်မာနိုင်ငံ ပညာရေးဒုတိယဝန်ကြီးမှ အများသိရှိလက်ခံနေသောကြောင့် ပြဋ္ဌာန်းထားသည်ဟု အဖြစ်မှန်အတိုင်းသာ ပြောကြားခဲ့သည်။
ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု၊ ကျေးရွာများပြင်ဆင်
စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးကတွင် ခရိုင် (၁၁) ခုဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။
- ခန္တီးခရိုင်
- ကလေးခရိုင်
- ကသာခရိုင်
- ကောလင်းခရိုင်
- ကန့်ဘလူခရိုင်
- မော်လိုက်ခရိုင်
- မုံရွာခရိုင်
- စစ်ကိုင်းခရိုင်
- ရွှေဘိုခရိုင်
- တမူးခရိုင်
- ယင်းမာပင်ခရိုင်
မြို့နယ် (၃၇) မြို့နယ်၊ မြို့ပေါင်း (၅၀)မြို့၊ ရပ်ကွက်ပေါင်း (၂၇၁) ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု (၁၇၅၅) အုပ်စုနှင့် ရွာပေါင်း (၅၉၉၁) ရွာ တည်ရှိသည်။[၃]
အခြား မြို့ရွာများပြင်ဆင်
- အလုံ
- အန့်ပေါ်
- အရာတော်
- ဗန်းမောက်
- ဘော်
- ဘုတ်ကန်
- ဘုတလင်
- ချပ်သင်း
- ချောင်းဦး
- ချင်ပစ်
- ခန္တီး
- လှတော
- ဟုမ္မလင်း
- အင်းတော်
- အင်းရွာ
- ကဒူး
- ကံထူးမ
- ကလေးမြို့
- ကလေးဝ
- ကန့်ဘလူ
- ကနီ
- ကသာ
- ကောင်းဟိန်း
- ကောလင်း
- ကင်း
- ကင်းတပ်
- ခင်ဦး
- ကုက္ကိုကုန်း
- ကူတော်
- ကွမ်းတောင်
- ကျားတတ်
- ကျောက်ကာ
- ကျောက်မြောင်း
- ကွန်းလှ
- လဟယ်
- လောသာ
- လေရှီး
- မလည်
- မံစီ
- မစိန်
- မောင်းထောင်
- မောင်းခမ်း
- မော်လိုက်
- မော်လူး
- မဲဇာ
- မင်းကင်း
- မင်းကွန်း
- မင်းတိုင်ပင်
- ကြောင်ဝင်ဒူး
- ချောင်းဦးရွာ
- မိုးဒါး
- မုဆိုးချုံ
- မုံရွေး
- မြောင်
- မြေမွန်
- မြင်းမူ
- မြင်သာဆိပ်
- မြို့သစ်
- နဘား
- နမ့်တိန်ခွန်(ဂျိတ်ဆော)
- နန်းယွန်း
- နတ်ချောင်း
- ညောင်ကန်
- အုန်းတော
- အုန်းသာ
- ပဒူ
- ပုလဲ
- ပုလွေရွှေ
- ပန်ဆောင်
- ပန်းသာ
- ဖလံဂုဏ်ရွာ
- ဖောင်းပြင်
- ပင်လည်ဘူး
- ပြောင်ဘုတ်
- ရိတုဂါး
- ဆားတောင်
- ဆားတွင်းကြီး
- ဆားလင်းကြီး
- စာရေး
- ဆွပ်ခွန်
- ရှိန်းမကား
- ရွှေတွင်း
- ဆင်ကုန်း
- ဆင်လမောင်း
- စစ်တောင်း
- ဆွမ္မရာ
- ဒီပဲယင်း
- ထမံသီ
- တတ်လွင်
- တန့်ဆည်
- တယ်ပင်
- သန
- သောင်ဝွဋ်
- သာစည်
- သက္ကယ်ကျင်း
- ထီးချိုင့်
- တုန်ဟဲ
- ဝက်လက်
- ဝန်ကြီး
- ဝန်းသို
- ရေဦး
- ယင်းမာပင်
- ရွာရှည်
- ရွာသစ်ကြီး
- စေတီ
- ဇီးကုန်း
- ခမ်းပါတ်
စိတ်ဝင်စားဖွယ်နေရာများပြင်ဆင်
- မင်းကွန်းခေါင်းလောင်းတော်ကြီး (ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး အသံမြည်ခေါင်းလောင်းကြီး)
- ကျောက္ကာရွှေဂူနီဘုရားကြီး
- မိုးညှင်းသမ္ဗုဒေဘုရား
- လေးကျွန်းစကြာ ရပ်တော်မူဘုရားကြီး
- တွင်းတောင်
- အလောင်းတော် ကဿဖ
- နာဂနှစ်သစ်ကူးပွဲ
- ဖလံဂုဏ်ရွာ (နန်းမတော်မယ်နု ၏ဇာတိ)
- (လင်းနို့ဂူ)(ကန့်ဘလူမြို့ ဇင်းရွာ)
ဒေသထွက်ကုန်များပြင်ဆင်
ပဲပြောင်း နှမ်းဝါ ကွမ်းနှင့်ကွမ်းယာပစ္စည်းများလည်း ထွက်ရှိသည်။ စပါး မြေပဲ နေကြာ စသည်တို့ကို စစ်ကိုင်းတိုင်းအထက်ပိုင်း၌ အစိုက်များကြသည်။
တွင်းထွက်များပြင်ဆင်
ရွှေ(ကျောက်ပုထိုးဒေသ၊ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးရွှေထွက်ရာဒေသ)၊ ကျောက်စိမ်း(ခန္တီးမြို့) ရေနံ(ပန်းသာ၊ အင်းတော်ဒေသ) ကျောက်မီးသွေး(ကလေး၊ ကလေးဝ၊ မော်လိုက်တစ်ကြော) မြန်မာနိုင်ငံ၌ ကျောက်မီးသွေးအရည်အသွေး အကောင်းဆုံးနှင့် အများဆုံးထွက်ရှိသည့် တိုင်းဒေသကြီး ဖြစ်သည်။
ကိုးကားပြင်ဆင်
- ↑ Census Report။ The 2014 Myanmar Population and Housing Census။ 2။ Naypyitaw: Ministry of Immigration and Population။ May 2015။ p. 17။
- ↑ Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab (in en)။
- ↑ တိုင်းဒေသကြီး/ပြည်နယ်များနှင့် နေပြည်တော်ကောင်စီအတွင်းရှိ ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ကျေးရွာအုပ်စုနှင့် ကျေးရွာဦးရေ စာရင်းချုပ်(၁၆−၁၀−၂၀၁၉)
- ↑ D.P.S. MYANMAR GUIDE MAP. 2000.
- ↑ မြန်မာပြည်ဖွားဂေါ်ရခါး၊ ရေး-မေမြို့ချစ်ဆွေ၊ ၂၀၀၀ ခုနစ်ထုတ်