ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု

Bangladesh genocide
the Bangladesh Liberation War ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း
ဖိုင်:Dead bodies of Bengali intellectuals, 14 December 1971.jpg Rayerbazar killing field photographed immediately after the war started, showing bodies of Bengali nationalist intellectuals (Image courtesy: Rashid Talukdar, 1971)
နေရာ	East Pakistan
ရက်စွဲ	26 March – 16 December 1971 (8 months, 2 weeks and 6 days)
ပစ်မှတ်	Bengalis
တိုက်ခိုက်မှု အမျိုးအစား	Deportation, ethnic cleansing, mass murder, genocidal rape
သေဆုံးသူဦးရေ	Estimated between 300,000 and 3,000,000
ပြစ်မှုကျူးလွန်သူများ	Pakistan Army President. Yahya Khan Lt Gen. Tikka Khan Lt Gen. A.A.K Niazi Maj Gen. Rao Farman Razakars Al-Badr Al-Shams Nagorik Shanti Committee Jamaat-e-Islami
ပတ်သက်	Racism

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုသည် အနောက်ပါကစ္စတန် လွှမ်းမိုးထားသော ပါကစ္စတန် အစိုးရအနေဖြင့် ဘင်္ဂါလီ ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်တောင်းဆိုမှုများကို နှိမ်နှင်းရန် အရှေ့ပါကစ္စတန် (ယခု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ) ကို စစ်တပ်က စတင်နှိမ်နင်းရာတွင် ၁၉၇၁ ခုနှစ် မတ်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် စတင်ခဲ့သော Operation Searchlight မှ စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ကိုးလကြာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လွတ်မြောက်ရေး စစ်ပွဲ အတွင်း ပါကစ္စတန် လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ပံ့ပိုးပေးသူ Jamaat-e-Islami မှ ပါကစ္စတန် လိုလားသော အစ္စလာမစ် ပြည်သူ့စစ်များ က လူ ၃၀၀,၀၀၀ မှ ၃,၀၀၀,၀၀၀ ကြား သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြောင်း ဘင်္ဂါလီအမျိုးသမီးများပေါင်း ၂၀၀,၀၀၀ မှ ၄၀၀,၀၀၀ ကြား မုဒိမ်းကျင့်ခံခဲ့ရသည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရ ဖော်ပြချက်အရ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအတွင်း လူပေါင်း ၃,၀၀၀,၀၀၀ သေဆုံးခဲ့ပြီး ၎င်းသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း Holocaust နောက်ပိုင်း အကြီးမားဆုံး လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ဖြစ်လာခဲ့သည်။

အမျိုးသမီးများအပေါ် ကျူးလွန်ခဲ့မှုများကို ပါကစ္စတန်ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များက ထောက်ခံခဲ့ကြပြီး ဘင်္ဂါလီအမျိုးသမီးများသည် gonimoter maal (“အများပိုင်ပစ္စည်းအတွက်ဘင်္ဂါလီ”) ဖြစ်သည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ ပဋိပက္ခကြောင့် နောက်ထပ် လူရှစ်သန်းမှ ဆယ်သန်း တို့သည် အိမ်နီးချင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ခိုလှုံရန် နိုင်ငံမှ ထွက်ပြေးခဲ့ကြသည် ။ ဘင်္ဂ လား ဒေ့ ရှ် နိုင်ငံသား အရပ်သား သန်း ၇၀ တွင် သန်း ၃၀ အထိ ပြည်တွင်းရွှေ့ပြောင်းအိုးအိမ်မဲ့ဒုက္ခသည် ဖြစ်ခဲ့ရသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။ စစ်ပွဲအတွင်း ဘင်္ဂါလီများနှင့် အူရဒူးစကားပြော ဘီဟာရီများ ကြားတွင် လူမျိုးရေးအကြမ်းဖက်မှုများ လည်း ရှိခဲ့သည်။ ဘီဟာရစ်များသည် ဘင်္ဂလီလူအုပ်များနှင့် ပြည်သူ့စစ်များ၏ လက်စားချေမှုကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ရပြီး နှင့် ၁,၀၀၀ မှ ၁၅၀,၀၀၀ အကြား သေဆုံးခဲ့သည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လွတ်မြောက်ရေး စစ်ပွဲအတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော အဖြစ်အပျက်များသည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု အဖြစ် ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ဘုံသဘောတူညီမှုတစ်ခု ရှိသော်လည်း သတ်ဖြတ်မှုသည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဟု သဘောမတူသော ပညာရှင်နှင့် စာရေးဆရာအချို့ လည်း ရှိနေပါသည်။

နောက်ခံ

ဒက်ကာ တက္ကသိုလ်မှ အမျိုးသမီး ကျောင်းသားများသည် ဘာသာစကားလှုပ်ရှားမှုနေ့၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၁ ရက် ၁၉၅၃ တွင် ချီတက်ခဲ့ကြသည်။

အိန္ဒိယ ခွဲထွက်ပြီးနောက် ပါကစ္စတန်၏ ပြည်နယ်သစ်သည် ၁,၀၀၀ မိုင် (၁,၆၀၀ ကီလိုမီတာ) ခြားထားသော တောင်ပံနှစ်စင်းဖြင့် ပထဝီဝင် ကွဲလွဲမှုကို ကိုယ်စားပြုသည်။ အိန္ဒိယနယ်မြေ။ တောင်ပံများကို ပထဝီဝင်အနေအထားအရ ခွဲခြားထားရုံသာမက ယဉ်ကျေးမှုအရလည်း ခွဲခြားထားသည်။ အနောက်နိုင်ငံများမှ အာဏာပိုင်များသည် အရှေ့တိုင်းရှိ ဘင်္ဂါလီမွတ်စလင်များကို “ဘင်္ဂါလီ” များဟု ရှုမြင်ကြပြီး ၎င်းတို့၏ အစ္စလာမ်ဘာသာကို “ယုတ်ညံ့၍ မသန့်ရှင်း” ဟု ရှုမြင်ကာ ယင်းက ဘင်္ဂလီများကို “တွဲဖက်ဘာသာရေးသမားများ” အား မယုံကြည်နိုင် ဖြစ်နေစေသည်။ ဤအတိုင်းအတာအထိ အနောက်ပါကစ္စတန်ရှိ နိုင်ငံရေးသမားများသည် ဘင်္ဂလီများကို ယဉ်ကျေးမှုအရ အတင်းအကျပ် ရောနှောရန် ဗျူဟာကို စတင်ခဲ့သည်။

ဘင်္ဂလီလူမျိုးများသည် ပါကစ္စတန်တွင် လူဦးရေအများစုဖြစ်ပြီး ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ၇၅ ဦးရှိသည်။ အရှေ့ပါကစ္စတန်တွင် သန်း ၅၅ နှင့် နှိုင်းယှဉ်သည်။ ပန်ချာပီ စကားပြောသော အနောက်ပါကစ္စတန်တွင် သန်းနှင့်ချီသည်။ အရှေ့တိုင်းရှိ အများစုမှာ မူဆလင်များဖြစ်ပြီး ဟိန္ဒူ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင်များ အများအပြားရှိသည်။ အနောက်နိုင်ငံများက အရှေ့ပါကစ္စတန်လူမျိုးများအား ဒုတိယတန်းစားနိုင်ငံသားများအဖြစ် သတ်မှတ်ကြပြီး ၁၉၇၁ ခုနှစ်တွင် အရှေ့ပါကစ္စတန်ရှိ ပါကစ္စတန်တပ်ဖွဲ့များ၏ အကြီးအကဲအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည့် Amir Abdullah Khan Niazi က ဘင်္ဂါလီများကို Pathans နှင့် Punjabis ထက် ယုတ်ညံ့သည်ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့သည်။

ပါကစ္စတန်နိုင်ငံကို တည်ထောင်ပြီး လအနည်းငယ်အကြာ ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် ဘုရင်ခံချုပ် မိုဟာမက် အလီ ဂျင်နာက အူရဒူးကို အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသော ပြည်နယ်၏ အမျိုးသားဘာသာစကားအဖြစ် ကြေညာခဲ့သည်။  ထိုအချိန်က ပါကစ္စတန်လူဦးရေ၏ ရာခိုင်နှုန်းသည် အူရဒူဘာသာစကားကို ပြောဆိုကြသည်။ အရှေ့ဘင်္ဂလား လူမျိုးများသည် ၎င်း၏ပြည်နယ်ဘာသာစကားကို ရွေးချယ်နိုင်ပြီး အူရဒူဘာသာစကားကို ပါကစ္စတန်၏အမျိုးသားဘာသာစကားအဖြစ် ဆန့်ကျင်သူများကို ကွန်မြူနစ်များ ၊ သစ္စာဖောက်များ နှင့် နိုင်ငံတော်၏ရန်သူများအဖြစ် သတ်မှတ်ကြောင်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။ ဘင်္ဂလီ ဘာသာစကားကို ဒုတိယအမျိုးသားဘာသာစကားအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုရန် အစိုးရအဆက်ဆက်က ငြင်းဆိုခြင်းသည် ဘင်္ဂါလီဘာသာစကားလှုပ်ရှားမှုတွင် အကျုံးဝင်ပြီး အရှေ့တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည့် အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသော အ ဝါမီလိဂ် အား ထောက်ခံမှု အားကောင်းလာခဲ့သည်။ 1952 ခုနှစ်တွင် အရှေ့ပါကစ္စတန်၏မြို့တော် ဒါကာ တွင် ဆန္ဒပြပွဲတစ်ခုအား အတင်းအကျပ်ဖြိုခွဲခဲ့ရာ ဆန္ဒပြသူအများအပြားသေဆုံးခဲ့သည်။ ဘင်္ဂလီအမျိုးသားရေးဝါဒီများက အသေခံသူတို့ကို အကြောင်းပြု၍ အာဇာနည်များအဖြစ် ရှုမြင်ကြပြီး အကြမ်းဖက်မှုများက ခွဲထွက်ရေးတောင်းဆိုမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ 1965 ခုနှစ် အင်ဒို-ပါကစ္စတန် စစ်ပွဲသည် စစ်တပ်မှ အရှေ့ကို ကာကွယ်ရေးအတွက် အပိုယူနစ်များ မရှိတော့သောကြောင့် နောက်ထပ် နစ်နာမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ [ ခုနှစ် ပဋိပက္ခအတွင်း အိန္ဒိယ၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် မိမိတို့နိုင်ငံအား ခုခံကာကွယ်မှု ကင်းမဲ့ခဲ့သည်ကို မြင်တွေ့ခဲ့သော ဘင်္ဂါလီများအတွက် ဤကိစ္စရပ်မှာ စိုးရိမ်စရာဖြစ်ပြီး ပါကစ္စတန်သမ္မတ Ayub Khan သည် အရှေ့ ကို ဆုံးရှုံးရန် ဆန္ဒရှိနေပါသည်။ ကက်ရှ်မီးယားကို သိမ်းပိုက်ဖို့ ဆိုလိုတာလား။

၁၉၇၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် တိုက်ခတ်ခဲ့သော Bhola ဆိုင်ကလုန်း အား တုံ့ပြန်မှု နှေးကွေးခြင်းသည် ၁၉၇၀ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ရွေးကောက်ပွဲတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေသော အချက်အဖြစ် ကျယ်ပြန့်စွာ ရှုမြင်ပါသည်။ Sheikh Mujibur Rahman ဦးဆောင်သော အရှေ့ပါကစ္စတန်အခြေစိုက် အဝါမီလိဂ်သည် ပါကစ္စတန်နိုင်ငံကို ထူထောင်ပြီးနောက်ပိုင်း ပထမဆုံးသော ဒီမိုကရက်တစ် ရွေးကောက်ပွဲတွင် အမျိုးသားအများစု အနိုင်ရခဲ့ပြီး အရှေ့ပါကစ္စတန်ကို လွှမ်းမိုးခဲ့သည်။ သို့သော် အနောက်ပါကစ္စတန် တည်ထောင်မှုသည် အစိုးရဖွဲ့ရန် တားမြစ်ထားသည်။ Zulfikar Ali Bhutto မှ အားပေးသည့် သမ္မတ Yahya Khan ၊ အဝါမီလိဂ်ကို ပိတ်ပင်ခဲ့ပြီး စစ်အုပ်ချုပ်ရေး အမိန့် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ပါကစ္စတန်စစ်တပ်သည် Ramna Kali Mandir (ဗိမာန်တော်) ကို ဖြိုချပြီး ဟိန္ဒူဘာသာဝင် ၈၅ ဦးကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၁ ခုနှစ် ဖေဖေါ်ဝါရီလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ယာယာခန်က “သူတို့ ၃ သန်းကို သတ်ပစ်ပြီး ကျန်တဲ့သူတွေက ငါတို့လက်ထဲက စားကြလိမ့်မယ်” လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

အချို့သောဘင်္ဂါလီများသည် စည်းလုံးသောပါကစ္စတန်ကို ထောက်ခံပြီး ခွဲထွက်ခြင်းကို ဆန့်ကျင်ကြသည်။ အိန္ဒိယ ပညာရှင် Sarmila Bose ၏ အဆိုအရ အဆိုပါ ပါကစ္စတန် လိုလားသော ဘင်္ဂါလီများသည် အရေးပါသော လူနည်းစုအဖြစ် ဖွဲ့စည်းထားပြီး အစ္စလမ္မစ် ပါတီများ ပါဝင်သည်။ ထို့အပြင် ပြည်နယ်၏ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို ရရှိရန် မျှော်လင့်ထားသည့် အဝါမီလိဂ်မဲဆန္ဒရှင် အများအပြားသည် ခွဲထွက်ရေးကို ဆန္ဒမရှိကြပေ။ ထို့အပြင် အချို့သော ဘင်္ဂလီအရာရှိများနှင့် စစ်သားများသည် ပါကစ္စတန်စစ်တပ်အပေါ် သစ္စာစောင့်သိကာ အခြားအနောက်ပါကစ္စတန်စစ်သားများနှင့်အတူ အိန္ဒိယမှ စစ်သုံ့ပန်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ ထို့ကြောင့် Sarmila Bose ၏အဆိုအရ၊ လွတ်မြောက်ရေးလိုလားသော တိုက်ခိုက်ရေးသမားများကို သတ်ဖြတ် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခဲ့သော အစိုးရကို လိုလားသော ဘင်္ဂါလီ အများအပြားရှိခဲ့သည်။ Sydney Schanberg သည် ၁၉၇၁ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် Pakistani Army မှ လက်နက်ကိုင်အရပ်သားတပ်ဖွဲ့များဖွဲ့စည်းကြောင်း အစီရင်ခံတင်ပြခဲ့ပါသည်။ စုဆောင်းခံရသူအနည်းစုမှာ ဘင်္ဂါလီများသာဖြစ်ပြီး အများစုမှာ ဘီဟာရီနှင့် အူရဒူးစကားပြောသူများဖြစ်သည်။ ဒေသန္တရဗဟုသုတရှိသော ယူနစ်များသည် ပါကစ္စတန်စစ်တပ်၏ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် အရေးပါသောအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ အမေရိကန် စာရေးဆရာ Gary J. Bass က ပါကစ္စတန် ပြိုကွဲမှုသည် မလွှဲမရှောင်သာ ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ပြီး 1971 ခုနှစ် မတ်လ 25 ရက်နေ့တွင် စည်းလုံးသောပါကစ္စတန်၏ အယူအဆသည် ဘင်္ဂါလီများအတွက် စစ်ဆင်ရေးစပြီး အဆုံးသတ်သည့်အချက်အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ John H. Gill ၏အဆိုအရ ပါကစ္စတန်လိုလားသောဘင်္ဂါလီများနှင့် လွတ်မြောက်ရေးလိုလားသောဘင်္ဂါလီများကြားတွင် ကျယ်ပြန့်သောသဘောကွဲလွဲမှုများရှိခဲ့သော်လည်း ထိုပြည်တွင်းရေးတိုက်ပွဲများသည် မျက်မှောက်ခေတ်ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးတွင် ဆက်လက်ပါဝင်နေဆဲဖြစ်သည်။

စစ်ဆင်ရေးရှာဖွေရေးအလင်း

Operation Searchlight သည် 1971 ခုနှစ် မတ်လတွင် အရှေ့ပါကစ္စတန်ရှိ ခွဲထွက်ရေး ဘင်္ဂါလီအမျိုးသားရေးလှုပ်ရှားမှု၏အစိတ်အပိုင်းများကို တားဆီးရန် ပါကစ္စတန်စစ်တပ်မှ လုပ်ဆောင်ရန် စီစဉ်ထားသော စစ်ရေးစစ်ဆင်ရေးတစ်ခုဖြစ်သည် ပါကစ္စတန်နိုင်ငံသည် မတ်လအစောပိုင်းတွင် ဘင်္ဂါလီများ၏ Bihari အကြမ်းဖက်မှုကို အခြေခံ၍ ရှာဖွေရေးအလင်းကို စတင်လုပ်ဆောင်ရန် တရားမျှတခဲ့သည်။ အနောက်ပါကစ္စတန်တွင် အစိုးရမှ အမိန့်ပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ၎င်းကို ၁၉၇၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် စတင်ခဲ့သည့် Operation Blitz ၏ နောက်ဆက်တွဲအဖြစ် ရှုမြင်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁ ရက်နေ့တွင် အရှေ့ပါကစ္စတန် အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ရေတပ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Syed Mohammed Ahsan အား အရှေ့ပါကစ္စတန်တွင် စစ်ရေးအရ လုပ်ဆောင်ရန် သဘောမတူသဖြင့် အစားထိုးခဲ့သည်။ ၎င်း၏ဆက်ခံသူ Sahibzada Yaqub Khan သည် အရှေ့ပါကစ္စတန်တွင် ပုန်ကန်မှုဖြေဖျောက်ရန် စစ်သားများကို အသုံးပြုရန် ငြင်းဆန်ပြီးနောက် ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။

အိန္ဒိယ ပညာရှင် Sarmila Bose ၏ အဆိုအရ မတ်လ ၁ ရက်နေ့တွင် အမျိုးသား ညီလာခံကို ရွှေ့ဆိုင်းခြင်းသည် မတ်လ ၁ ရက်နေ့မှ ၂၅ ရက်နေ့ အတွင်း ဘင်္ဂလီ ဆန္ဒပြသူများ၏ တရားမဲ့ ပျံ့နှံ့မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး ပါကစ္စတန် အစိုးရသည် နယ်မြေ အများအပြားကို ထိန်းချုပ်ခွင့် ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ ပြည်နယ် Bose နှင့် Anthony Mascarenhas တို့၏အဆိုအရ Bose နှင့် Anthony Mascarenhas တို့က မတ် ၂၅ ရက်အထိ ဘင်္ဂါလီမဟုတ်သော ဘင်္ဂါလီများ၏ တိုက်ခိုက်မှုများသည် အဖြစ်များကြောင်း Bose မှ အခိုင်အမာ ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ စတင်ခဲ့သည်။ Bose သည် ပါကစ္စတန်စစ်တပ်၏ ရက်စက်ယုတ်မာမှုများကို သူမ၏စာအုပ်တွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။ Anthony Mascarenhas ၏ အဆိုအရ ပါကစ္စတန်စစ်တပ်၏ လုပ်ရပ်များသည် ဘင်္ဂါလီများ၏ အကြမ်းဖက်မှုနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက "လုံးဝ ဆိုးရွားပြီး ကြီးကျယ်ခမ်းနားသော အတိုင်းအတာ" ဖြစ်သည်။

1971 ခုနှစ် မတ်လ 25 ရက်ညတွင် ပါကစ္စတန်စစ်တပ်သည် စစ်ဆင်ရေးရှာဖွေရေးအလင်းကို စတင်ခဲ့သည်။ Time မဂ္ဂဇင်းသည် Operation Searchlight တွင်သူ၏အခန်းကဏ္ဍအတွက် General Tikka Khan ကို "Butcher of Bengal" ဟုအမည်ပေးခဲ့သည်။ စစ်ဆင်ရေး၏ပစ်မှတ်များတွင် ဒါကာတက္ကသိုလ်၏ မွတ်စလင်မဟုတ်သောကျောင်းသားများအတွက် အဆောင်တစ်ခုဖြစ်သည့် Jagannath Hall ၊ Rajarbagh Police Lines နှင့် East Pakistan Rifles ဌာနချုပ်ဖြစ်သည့် Pilkhana တို့ ပါဝင်သည်။ ဒါကာတက္ကသိုလ်၏ အဆောင်များတွင် ကျောင်းသား ၃၄ ဦးခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ ဟိန္ဒူအများစုနေထိုင်သည့် ဒါကာမြို့ဟောင်းရှိ ရပ်ကွက်များကိုလည်း တိုက်ခိုက်ခံခဲ့ရသည်။ အမေရိကန် သတင်းထောက် Robert Payne သည် ထိုညတွင် လူပေါင်း ၇,၀၀၀ သေဆုံးခဲ့ရပြီး ၃,၀၀၀ ခန့် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရကြောင်း ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ ပါကစ္စတန်စစ်တပ်၏ စစ်ဆင်ရေးတွင် ဒါကာတက္ကသိုလ်မှ ဆရာဆရာမများ သေဆုံးခဲ့သည်။ Sheikh Mujib အား ပါကစ္စတန်စစ်တပ်က မတ်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ Ramna Kali Mandir ကို ၁၉၇၁ ခုနှစ် မတ်လတွင် ပါကစ္စတန်စစ်တပ်မှ ဖြိုခွင်းခဲ့သည်

မူလစီမံချက်သည် ၁၉၇၁ ခုနှစ် မတ်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် မြို့ကြီးများကို သိမ်းပိုက်ရန် မျှော်မှန်းထားပြီး အတိုက်အခံများ၊ နိုင်ငံရေး သို့မဟုတ် စစ်ရေးအားလုံးကို ဖယ်ရှားပစ်ရန် ရည်ရွယ်ထားသည်။ ကာလရှည်ကြာ ဘင်္ဂါလီခုခံမှုကို ပါကစ္စတန်မှ စီစဉ်သူများက မမျှော်လင့်ထားပေ။ Searchlight စစ်ဆင်ရေး၏ အဓိကအဆင့်သည် မေလလယ်တွင် ဘင်္ဂလီလက်ထဲသို့ နောက်ဆုံးမြို့ကြီး ကျဆုံးသွားခြင်းနှင့်အတူ အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ ကျေးလက်ဒေသသည် အပြိုင်အဆိုင်နီးပါး ရှိနေသေးသည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ ပထမဆုံးအစီရင်ခံစာကို အနောက်ပါကစ္စတန်သတင်းထောက် Anthony Mascarenhas မှ 1971 ခုနှစ် ဇွန်လ 13 ရက်နေ့တွင် လန်ဒန်မြို့ The Sunday Times တွင် "လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု" ခေါင်းစဉ်ဖြင့် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ သူက “ဟိန္ဒူဘာသာဝင်တွေကို တစ်ရွာမှတစ်ရွာ လိုက်ရှာပြီး တစ်အိမ်တက်ဆင်း လိုက်လံဖမ်းဆီးတဲ့ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်တွေဟာ အရေဖျားမလှီးဘဲ လက်တိုလက်တိုနဲ့ အရေဖျား လှီးဖြတ်ပြီး သေနတ်နဲ့ ပစ်သတ်တာကို မြင်ခဲ့ရတယ်။ Comilla ရှိ Circuit House (မြို့ပြအုပ်ချုပ်ရေးရုံးချုပ်) ဝင်းအတွင်း လူသေသည်အထိ ရိုက်နှက်ခံရသည့် လူများ၏ အော်သံကို ငါကြားလိုက်ရသည်။ အခြားလူသားပစ်မှတ်များ၏ ကုန်တင်ကားကြီးများနှင့် ၎င်းတို့အား 'စွန့်ပစ်ရန်' မှောင်မိုက်ဖုံးလွှမ်းမှုအောက်တွင် 'စွန့်ပစ်ရန်' တွန်းပို့ရန် ကြိုးစားရာတွင် လူသားဆန်သောစိတ်ရှိသူများကို ကျွန်ုပ်တွေ့မြင်ခဲ့ရပါသည်။" ဤဆောင်းပါးသည် ပါကစ္စတန်အပေါ် ကမ္ဘာလှည့်အမြင်ကို အထောက်အကူဖြစ်စေပြီး အိန္ဒိယအစိုးရအား ကြားဝင်စွက်ဖက်ရန် ပြတ်ပြတ်သားသား အားပေးခဲ့သည်။ 1971 ခုနှစ် ဩဂုတ်လ 2 ရက်နေ့တွင် Time မဂ္ဂဇင်းမှ သတင်းထောက်က အရှေ့ပါကစ္စတန်တွင် ပါကစ္စတန်စစ်တပ်ဦးဆောင်သော ဖျက်ဆီးမှုအသေးစိတ်ဖော်ပြချက်အား ပေးပို့ခဲ့သည်။ ကျည်ဆန်များနှင့် လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲမှုများကြောင့် မြို့ကြီးများတွင် အစိတ်အပိုင်းများ တစ်ခုလုံး ပျက်စီးခဲ့ကြောင်း ရေးထားသည်။ "ဒါကာမှာ စစ်သားတွေက မီးလောင်မှုဖြစ်ပွားပြီး မြို့ဟောင်းရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေကို မီးတောက်တွေနဲ့ တောက်ပြီး ထောင်နဲ့ချီတဲ့ စက်သေနတ်တွေနဲ့ ပစ်ခဲ့တဲ့အတွက်၊ ပိတ်ဆို့ထားတဲ့ ၂၅ တုံးနီးပါးကို ဘူဒိုဇာတွေနဲ့ ရှင်းပစ်ခဲ့ပြီး ပွင့်လင်းတဲ့ ဧရိယာတွေကြားမှာ ရှုပ်ထွေးမှုတွေ ကျန်ရစ်ခဲ့ပါတယ်။ - ပြည့်ကျပ်နေသော ဆင်းရဲသားရပ်ကွက်များ။ "ဒါဟာ ပိုလန်မှာ နာဇီတွေလက်ထက်ကတည်းက မယုံနိုင်စရာ အကောင်းဆုံး တွက်ချက်ထားတဲ့ အရာပဲ" လို့ အမေရိကန် အကြီးတန်း အရာရှိတစ်ဦးကို ကိုးကားပြီး ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

Archer K. Blood ၊ အမေရိကန်သံတမန်တစ်ဦးဖြစ်သူ Richard Nixon သည် အခြေအနေအား လျစ်လျူရှုထားခြင်းမရှိကြောင်း ပြောကြားသည့် Blood Telegram တွင် ရေးသားခဲ့သည်- " Pak စစ်တပ်၏ ပံ့ပိုးမှုဖြင့် ဘင်္ဂါလီမဟုတ်သော ဘင်္ဂါလီများသည် ဆင်းရဲသားရပ်ကွက်များကို စနစ်တကျ တိုက်ခိုက်ပြီး ဘင်္ဂါလီများနှင့် ဟိန္ဒူများကို သတ်ဖြတ်နေကြသည်" ဟု ရေးသားခဲ့သည်။

ခန့်မှန်းခြေ အသတ်ခံရသည့် အရေအတွက်

လွတ်မြောက်ရေးစစ်ပွဲပြတိုက်တွင် ၁၉၇၁ ခုနှစ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုမှ လူသားအကြွင်းအကျန်များနှင့် စစ်ပစ္စည်းများ

နောက်ဆုံးတွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အာဏာပိုင်များက လူပေါင်း ၃ သန်းခန့် သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရကြောင်း၊ အနိမ့်ဆုံးခန့်မှန်းချက်မှာ အရပ်သား ၂၆,၀၀၀ သေဆုံးခဲ့ရသည့် ကိန်းဂဏန်းမှာ ၂၆,၀၀၀ ရှိသည်ဟု ပါကစ္စတန်အစိုးရ၏ တရားဝင်စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုမှ အငြင်းပွားဖွယ် Hamoodur Rahman Commission မှ ထွက်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်။ 3 သန်း၏ကိန်းဂဏန်းသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ယဉ်ကျေးမှု နှင့် စာပေ များတွင်ထည့်သွင်းထားသည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ ပထမဆုံး နိုင်ငံခြားရေး အတွင်းဝန် Sayyid A. Karim က အဆိုပါ ကိန်းဂဏန်း အရင်းအမြစ်သည် ဆိုဗီယက် ယူနီယံ ကွန်မြူနစ် ပါတီ သတင်း လက်ရုံး Pravda ဖြစ်သည် ဟု စွပ်စွဲ ခဲ့သည်။ အမှီအခိုကင်းသော သုတေသီများက သေဆုံးသူဦးရေမှာ ၃၀၀,၀၀၀ မှ ၅၀၀,၀၀၀ ဝန်းကျင်ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းထားသော်လည်း အခြားသေဆုံးသူဦးရေမှာ ၃ သန်းရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။ လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှု တစ်ဝက်တစ်ပျက်မှာ CIA နဲ့ နိုင်ငံခြားရေးဌာနက လူပေါင်း 200,000 သေဆုံးခဲ့တယ်လို့ ရှေးရိုးဆန်စွာ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအတွင်း သေဆုံးခဲ့သူတွေရဲ့ အရိုးစုတွေ

Sarmila Bose ၏ အငြင်းပွားဖွယ်စာအုပ် Dead Reckoning: Memories of the 1971 Bangladesh War အရ အရေအတွက်သည် 50,000 နှင့် 100,000 ကြားတွင်ရှိသည်။ သို့သော်လည်း သူမ၏စာအုပ်သည် ဂျာနယ်လစ်များ၏ ပြင်းထန်သော ဝေဖန်မှုများ၏ ဘာသာရပ်ဖြစ်သည်။ စာရေးဆရာနှင့် အမြင် အနုပညာရှင် Naeem Mohaiemen ; Durham တက္ကသိုလ်မှ မနုဿဗေဒပညာရှင် Nayanika Mookherjee၊ နှင့်အခြားသူများ။

1976 ခုနှစ်တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသည် ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျှောရောဂါ သုတေသနဗဟိုဌာနမှ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လူဦးရေစစ်တမ်းကို Matlab၊ Noakhali တွင် ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး စစ်အတွင်း ပိုလျှံသေဆုံးမှု စုစုပေါင်း 868 ကို မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ ယင်းကြောင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံးတွင် သေဆုံးသူဦးရေမှာ ခန့်မှန်းခြေ ၅၀၀,၀၀၀ နီးပါးအထိ ရှိခဲ့သည်။ ဤလေ့လာမှုကိုအခြေခံ၍ 2008 ခုနှစ်တွင် British Medical Journal မှ Ziad Obermeyer၊ Christopher JL Murray နှင့် Emmanuela Gakidou တို့မှ လေ့လာမှုတစ်ခုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ပဋိပက္ခကြောင့် အရပ်သား 125,000 မှ 505,000 သေဆုံးခဲ့သည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။ Uppsala တက္ကသိုလ်နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး သုတေသနဌာန၊ အော်စလိုမှ ယခင် ခန့်မှန်းချက် 58,000 ထက် များစွာ မြင့်မားကြောင်း စာရေးသူ သတိပြုမိပါသည်။ ဤကိန်းဂဏန်းကို ၁၉၉၆ ခုနှစ်တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် စာရေးဆရာ Ahmed Sharif ၏ ပြောကြားချက်မှ ထောက်ခံခဲ့ပြီး “နိုင်ငံရေးအရ အားသာချက်များရရှိရန် အမှန်တရားကို ဖုံးကွယ်ထားခဲ့ကြသည်” ဟု ထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့သည်။ အမေရိကန် နိုင်ငံရေး သိပ္ပံပညာရှင် Richard Sisson နှင့် Leo E. Rose တို့က အနိမ့်ဆုံး ခန့်မှန်းချက် အရ 300,000 သေဆုံးပြီး ပါတီအားလုံးက သတ်ဖြတ်ပြီး လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှု ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ကို ငြင်းဆိုကြပြီး အမေရိကန် နိုင်ငံရေး သိပ္ပံပညာရှင် RJ Rummel က ခန့်မှန်းချေ 1.5 ခန့်၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံမှာ လူပေါင်း သန်းနဲ့ချီ သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ အိန္ဒိယ ဂျာနယ်လစ် Nirmal Sen က သေဆုံးသူ စုစုပေါင်း အရေအတွက်မှာ ၂၅၀,၀၀၀ ခန့် ရှိပြီး ၎င်းတို့အနက် ၁၀၀,၀၀၀ ခန့်မှာ ဘင်္ဂါလီများ ဖြစ်ပြီး ကျန် များမှာ Biharis ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။

Christian Gerlach ၏ 2018 စာတမ်းတစ်စောင်တွင် အရှေ့ပါကစ္စတန်စစ်ပွဲကြောင့် စုစုပေါင်းသေဆုံးမှုမှာ တစ်သန်းခွဲကျော်ရှိပြီး 1 သန်းထက် မကျော်လွန်နိုင်ကြောင်း နိဂုံးချုပ်ဖော်ပြထားသည်၊ သေဆုံးမှုအများစုမှာ ကျေးလက်နေပြည်သူများဖြစ်ကြပြီး “ငတ်မွတ်မှု၊ လိုချင်မှု၊ ပဋိပက္ခဖြစ်ပြီးနောက် တစ်နှစ်တာအတွင်း သေဆုံးမှုများစွာဖြင့် ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှု ” နှင့် ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှုများ” ၊ အဝါမီလိဂ်အဖွဲ့ဝင် 200,000 တွင် 17,000 သေဆုံးခဲ့ပြီး 167 တွင် 167 တွင် 15 မှ 20 သေဆုံးမှုအချိုးကို လိဂ်ခေါင်းဆောင်များနှင့်အတူ သတ်ပစ်ခဲ့ကြောင်း စာတမ်းတွင်ဖော်ပြထားသည် “ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဝါဒဖြန့်ချိရေး ဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်တဲ့ အချက်အလက်ကို လက်ခံရင် တက္ကသိုလ် ပါမောက္ခအားလုံးရဲ့ ၄.၂ ရာခိုင်နှုန်း သတ်ဖြတ်ခံရပြီး ၁.၄ ရာခိုင်နှုန်း သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရတယ်လို့ ကိန်းဂဏန်း အထောက်အထားတွေအပေါ် အခြေခံပြီး စာတမ်းမှာ ငြင်းဆိုထားပါတယ်။ ကောလိပ်ဆရာအားလုံး၊ အလယ်တန်းနှင့် မူလတန်းပြဆရာအားလုံး၏ ၀.၆ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် သင်ကြားရေးဝန်ထမ်းအားလုံး၏ ၀.၆ ရာခိုင်နှုန်းတို့ ဖြစ်သည်။ အထက်ဖော်ပြပါ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ အချက်အလက်များအပေါ် အခြေခံ၍ သင်ကြားရေးဝန်ထမ်းအားလုံး၏ ၁.၂ ရာခိုင်နှုန်း သေဆုံးခဲ့သည်။ ဒါဟာ သုတ်သင်ရှင်းလင်းရေး လှုပ်ရှားမှုရဲ့ သက်သေပြဖို့ ခဲယဉ်းပါတယ်။"

သေဆုံးသူအများစုသည် Razakars ၊ Al-Shams နှင့် Al-Badr တပ်ဖွဲ့များအပါအဝင် အနောက်ပါကစ္စတန်စစ်တပ်မှ ဖွဲ့စည်းထားသော အစွန်းရောက်ဘာသာရေး အရံပြည်သူ့စစ်များ၏ သားကောင်များဖြစ်သည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သင်္ချိုင်းများစွာ ရှိပြီး၊ နှင့် အခြား သင်္ချိုင်းများကို ဆက်လက် ရှာဖွေနေဆဲ (ဥပမာ- ၁၉၉၉ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သော ဒါကာ ရှိ ဗလီတစ်ခုအနီးရှိ ရေတွင်းဟောင်းတစ်ခု ကဲ့သို့)၊ . ဘင်္ဂလီစစ်ပွဲ ပထမညတွင် ဒါကာရှိ အမေရိကန်ကောင်စစ်ဝန်ရုံးမှ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဌာနသို့ ကြေးနန်းစာဖြင့် မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် ဘင်္ဂလီများ စစ်ပွဲအတွင်း ဒါကာတက္ကသိုလ်မှ ကျောင်းသားများနှင့် အခြားအရပ်သားများကို ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်းမရှိဘဲ သတ်ဖြတ်ခြင်းများကို မြင်တွေ့ခဲ့ရသည်။

၂၀၀၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ဂျော့ခ်ျဝါရှင်တန် တက္ကသိုလ်၏ အမျိုးသားလုံခြုံရေး မော်ကွန်းတိုက်မှ ထုတ်ဝေလိုက်သော အမျိုးအစားခွဲထားသော စာရွက်စာတမ်းများ အစုအဝေးသည် ဒါကာနှင့် အိန္ဒိယရှိ USIS စင်တာများနှင့် အမေရိကန်သံရုံးများမှ အရာရှိများနှင့် ဝါရှင်တန်ဒီစီရှိ အရာရှိများအကြား အများစုပါဝင်သော အမျိုးအစားခွဲခြားထားသော စာရွက်စာတမ်းများကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရှိ သံတမန်အဖွဲ့အစည်းများတွင် အလုပ်လုပ်နေသော အမေရိကန်အရာရှိများသည် ထိုအချိန်က သိရှိခဲ့သော အဖြစ်အပျက်များကို ဖော်ပြရန်အတွက် Selective Genocide နှင့် Genocide ( သွေးကြေးနန်း ကို ကြည့်ပါ) ဟူသော ဝေါဟာရများကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ Nixon အုပ်ချုပ်ရေးထံ အစီရင်ခံထားသည့်အတိုင်း အဖြစ်အပျက်များ၏ အပြည့်အစုံကို နိုင်ငံတော်ဌာန ဝဘ်ဆိုဒ်တွင် တွေ့ရှိနိုင်သည်။

အစ္စလာမ္မစ်ပြည်သူ့စစ်များ

Jamaat-e-Islami ပါတီ နှင့် အခြားသော ပါကစ္စတန်လိုလားသူ အစ္စလမ်မစ် အချို့က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လွတ်လပ်ရေး ကြိုးပမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ပြီး အစ္စလမ္မစ် စည်းလုံးညီညွတ်မှုမှ ပါကစ္စတန် အစိုးရနှင့် လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေး သိပ္ပံပညာရှင် Peter Tomsen ၏ အဆိုအရ ပါကစ္စတန်၏ လျှို့ဝှက်ဝန်ဆောင်မှုသည် နိုင်ငံရေး ပါတီ Jamaat-e-Islami နှင့် ပူးပေါင်း၍ Al-Badr ("the moon") နှင့် Al-Shams ("နေ") ကဲ့သို့သော ပြည်သူ့စစ်များကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ အမျိုးသားရေးလှုပ်ရှားမှုကို ဆန့်ကျင်သည်။ ဤပြည်သူ့စစ်များသည် တိုက်ပွဲဝင်မဟုတ်သူများကို ပစ်မှတ်ထားပြီး မုဒိမ်းမှုအပြင် အခြားရာဇဝတ်မှုများကိုပါ ကျူးလွန်ခဲ့သည်။ ရာဇာကာများ ဟု လူသိများသော ဒေသတွင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သူများသည် ရက်စက်ယုတ်မာမှုများတွင်လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ ထိုဝေါဟာရသည် အနောက်တိုင်း အခေါ်အဝေါ် " Judas " နှင့် ဆင်တူသည်။

မွတ်ဆလင်အဖွဲ့ချုပ် ၊ Nizam-e-Islam ၊ Jamaat-e-Islami နှင့် Jamiat Ulema Pakistan ရွေးကောက်ပွဲတွင် ရှုံးနိမ့်ခဲ့သော အဖွဲ့ဝင်များသည် စစ်တပ်နှင့် ပူးပေါင်းကာ ၎င်းတို့အတွက် ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုအဖြစ် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ Jamaat-e-Islami အဖွဲ့ဝင်များနှင့် ၎င်း၏ခေါင်းဆောင်အချို့သည် ပါကစ္စတန်တပ်ဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ မုဒိမ်းကျင့်ပြီး ပစ်မှတ်ထား သတ်ဖြတ်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ Al-Badr နှင့် Al-Shams တို့၏ ရက်စက်ယုတ်မာမှုများသည် သတင်းအေဂျင်စီများမှ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံး၏ အာရုံစိုက်မှုကို ရရှိခဲ့သည်။ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများနှင့် မုဒိမ်းမှုမှတ်တမ်းများကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဖော်ပြခဲ့သည်။

ပညာတတ်များကို သတ်ဖြတ်ခြင်း

စစ်ပွဲအတွင်း ပါကစ္စတန်စစ်တပ်နှင့် ၎င်း၏ပြည်တွင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သူများ အဓိကအားဖြင့် Jamaat e Islami သည် ထိပ်တန်းဘင်္ဂါလီ ပညာတတ်များကို စနစ်တကျ ကွပ်မျက်ခဲ့သည်။ စစ်ပွဲ၏ပထမရက်အနည်းငယ်အတွင်း ဒါကာတက္ကသိုလ်မှ ပါမောက္ခအများအပြား သေဆုံးခဲ့သည်။ သို့သော် စစ်ပွဲ၏နောက်ဆုံးရက်အနည်းငယ်အတွင်း ပညာတတ်များကို ပစ်မှတ်ထားသတ်ဖြတ်ခြင်း ၏ အဆိုးရွားဆုံးဖြစ်ရပ်များ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ပါမောက္ခများ၊ ဂျာနယ်လစ်များ၊ ဆရာဝန်များ၊ အနုပညာရှင်များ၊ အင်ဂျင်နီယာများနှင့် စာရေးဆရာများကို ပါကစ္စတန်စစ်တပ်နှင့် ရာဇာကာပြည်သူ့စစ်တို့က ဝိုင်းရံထားပြီး Mirpur၊ Mohammadpur ၊ Nakhalpara ၊ Rajarbagh နှင့် အခြားနေရာများရှိ အခြားနေရာများတွင် မျက်စိမှိတ်ထားကာ၊ အထူးသဖြင့် Rayerbazar နှင့် Mirpur တို့တွင် အစုလိုက်အပြုံလိုက် ကွပ်မျက်ခဲ့သည်။ ပါကစ္စတန်စစ်တပ်နှင့် ၎င်း၏အရံလက်ရုံး Al-Badr နှင့် Al-Shams တပ်ဖွဲ့များသည် ဆရာဝန်များ၊ ဆရာများ၊ ကဗျာဆရာများနှင့် ပညာရှင်စာရင်းကို ဖန်တီးခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲထားသည်။

စစ်ပွဲ၏ ကိုးလတာကာလအတွင်း ဒေသတွင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သူများ၏အကူအညီဖြင့် ပါကစ္စတန်စစ်တပ်သည် ခန့်မှန်းခြေ ဆရာ ၉၉၁ ဦး၊ သတင်းထောက် ၁၃ ဦး၊ ဆေးသမား ၄၉ ဦး၊ ရှေ့နေ ၄၂ ဦးနှင့် စာရေးဆရာများ၊ အနုပညာရှင်များနှင့် အင်ဂျင်နီယာ ၁၆ ဦးတို့ကို စနစ်တကျ ကွပ်မျက်ခဲ့သည်။ ဒီဇင်ဘာ ၁၆ ရက် စစ်ပွဲ တရားဝင် ပြီးဆုံးပြီးနောက်တွင်ပင် လက်နက်ကိုင် ပါကစ္စတန် စစ်သားများ သို့မဟုတ် ၎င်းတို့၏ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်သူများ သတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်ခဲ့ကြောင်း သတင်းများ ထွက်ပေါ်နေပါသည်။ ထိုအဖြစ်အပျက်တစ်ခုတွင်၊ ထင်ရှားသောရုပ်ရှင်ဒါရိုက်တာ Jahir Raihan သည် Beharis လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့မှ 1972 ခုနှစ်ဇန်နဝါရီလ 30 ရက်နေ့တွင် Mirpur တွင်သေဆုံးခဲ့သည်။ အသတ်ခံခဲ့ရသူတွေကို အောက်မေ့သတိရတဲ့အနေနဲ့ ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ရက်နေ့ကို Shaheed Buddhijibi Dibosh ("အာဇာနည်နေ့ ဉာဏပညာတတ်များနေ့") အဖြစ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှာ ကျင်းပပါတယ်။

၁၉၇၁ ခုနှစ် မတ်လ ၂၅ ရက်မှ ဒီဇင်ဘာ ၁၆ ရက်အထိ အသတ်ခံခဲ့ရသော ထင်ရှားသော ပညာတတ်များမှာ ဒါကာတက္ကသိုလ်မှ ပါမောက္ခ ဒေါက်တာ Govinda Chandra Dev (ဒဿနိကဗေဒ)၊ ဒေါက်တာ Munier Chowdhury (ဘင်္ဂါလီစာပေ)၊ ဒေါက်တာ Mufazzal Haider Chaudhury (၊ ဘင်္ဂါလီစာပေ), ဒေါက်တာ အန်ဝါပါရှာ (ဘင်္ဂါလီစာပေ), ဒေါက်တာ M Abul Khair (သမိုင်း), ဒေါက်တာ Jyotirmoy Guhathakurta (အင်္ဂလိပ်စာပေ), Humayun Kabir (အင်္ဂလိပ်စာပေ), Rashidul Hasan (အင်္ဂလိပ်စာပေ), Ghyasuddin Ahmed, Sirajulque Khan ၊ Faizul Mahi ၊ ဒေါက်တာ Santosh Chandra Bhattacharyya နှင့် Saidul Hassan (ရူပဗေဒ)၊ Rajshahi တက္ကသိုလ်မှ ပါမောက္ခ Dr. Hobibur Rahman (သင်္ချာ)၊ ပါမောက္ခ Sukhranjan Somaddar (သက္ကတ)၊ ပါမောက္ခ Mir Abdul Quaiyum (စိတ်ပညာ) နှင့် ဒေါက်တာ Mohammed Fazlez တို့ Rabbee (နှလုံးအထူးကု)၊ ဒေါက်တာ AFM Alim Chowdhury (မျက်စိအထူးကုဆရာဝန်)၊ Shahidullah Kaiser (ဂျာနယ်လစ်)၊ Nizamuddin Ahmed (ဂျာနယ်လစ်)၊ Selina Parvin (ဂျာနယ်လစ်)၊ Altaf Mahmud (ဂီတစာဆိုနှင့် ဂီတပညာရှင်)၊ Dhirendranath Datta (နိုင်ငံရေးသမား)၊ Jahir Raihan (ဝတ္ထုရေးဆရာ၊ သတင်းစာဆရာ၊ ရုပ်ရှင်ဒါရိုက်တာ) နှင့် Ranadaprasad Saha (ပရဟိတသမား)။

အကြမ်းဖက်မှု

အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှု

ကိုးလကြာပဋိပက္ခအတွင်း အစုလိုက်အပြုံလိုက် မုဒိမ်းမှုများအတွက် ယေဘူယျလက်ခံထားသောကိန်းဂဏန်းမှာ ၂၀၀,၀၀၀ မှ ၄၀၀,၀၀၀ ကြားဖြစ်သည်။ စစ်ပွဲအတွင်း၊ အနောက်ပါကစ္စတန်မှ ဆင်းသက်လာသော ဖာ ဝါဟုခေါ်သော ဘင်္ဂလီလွတ်လပ်ရေးတိုက်ပွဲဝင်သူများသည် ဟိန္ဒူဘာသာဝင်များဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့၏ အမျိုးသမီးများကို စစ်၏လက်ကျန်အဖြစ် သိမ်းယူနိုင်သည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ ပါကစ္စတန်၏ အီမာမ်များနှင့် မူဆလင်ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များက ဘင်္ဂါလီအမျိုးသမီးများသည် 'gonimoter maal' (war booty) ဖြစ်ကြောင်း လူသိရှင်ကြားကြေညာခဲ့ပြီး ၎င်းတို့သည် ပါကစ္စတန်စစ်တပ်မှ ဘင်္ဂါလီအမျိုးသမီးများအား မုဒိမ်းကျင့်မှုကို ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ထောက်ခံခဲ့ကြသည်။ စစ်ပွဲအတွင်း အမျိုးသမီးအများအပြား ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်း၊ အဓမ္မပြုကျင့်သတ်ဖြတ်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ ဟိန္ဒူအမျိုးသမီးများ မုဒိမ်းကျင့်ခံရပြီး အသတ်ခံခဲ့ရပြီး ဘင်္ဂလီမူဆလင်အမျိုးသမီးများသည် “စင်ကြယ်သော” မွတ်စ်လင်မ်များကိုမွေးဖွားရန် အသက်ရှင်ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။ အသက် 17 နှစ်အရွယ် ဟိန္ဒူသတို့သမီးတစ်ဦးအား ပါကစ္စတန်စစ်သားများက အုပ်စုဖွဲ့အဓမ္မပြုကျင့်ခြင်းကိုလည်း မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။

နှစ်ယောက်သား သတို့သမီးလေးအတွက် ဆောက်ထားတဲ့ အခန်းထဲကို ဝင်သွားတယ်။ ကျန်တစ်ဦးမှာ မိသားစုနှင့်အတူ ကျန်ရစ်ခဲ့ပြီး တစ်ဦးက သေနတ်ဖြင့် ဖုံးအုပ်ထားသည်။ ဟောင်တဲ့အမိန့်သံကို ကြားပြီး သတို့သားရဲ့ ကန့်ကွက်သံကို ကြားလိုက်ရတယ်။ ထို့နောက် သတို့သမီး အော်ဟစ်သည်အထိ တိတ်ဆိတ်သွားသည်။ . . မိနစ်အနည်းငယ်ကြာတော့ စစ်သားတစ်ယောက် ထွက်လာပြီး သူ့ယူနီဖောင်း ဝရုန်းသုန်းကားနဲ့ ထွက်လာတယ်။ သူ့အဖော်တွေကို ပြုံးပြတယ်။ နောက်ထပ် စစ်သားတစ်ယောက်က သူ့နေရာကို အပိုအခန်းထဲမှာ နေရာယူလိုက်တယ်။ ခြောက်ယောက်လုံး ရွာရဲ့ ကွမ်းတောင်ကိုင်ကို အဓမ္မပြုကျင့်တဲ့အထိ ဖြစ်သွားတယ်။ ထို့နောက် ခြောက်ယောက်စလုံး ကမန်းကတန်း ထွက်သွားကြသည်။ ဖခင်ဖြစ်သူက သမီးဖြစ်သူအား ကြိုးတန်းကုတင်ပေါ်တွင် လဲလျောင်းနေပြီး သွေးထွက်နေသည်ကို ဖခင်ဖြစ်သူက တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ခင်ပွန်းသည်သည် ကြမ်းပြင်ပေါ်တွင် ဝပ်တွားနေပြီး အော့အန်ခြင်းကြောင့် ဒူးထောက်လျက် ရှိသည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် သတင်းရင်းမြစ်များက စစ်ပွဲအတွင်း ကလေး ထောင်ပေါင်းများစွာကို မွေးဖွားပေးသည့် အမျိုးသမီး ၂၀၀,၀၀၀ ၏ မုဒိမ်းကျင့်မှု ကိန်းဂဏန်းကို ကိုးကားဖော်ပြခဲ့သည်။ ပါကစ္စတန်စစ်တပ် နှင့် ရာဇဝတ် စစ်သားများသည်လည်း ပါကစ္စတန်စစ်တပ်စခန်းများတွင် လိင်ကျွန်အဖြစ် ဘင်္ဂါလီအမျိုးသမီးများကို ထားရှိခဲ့ပြီး အများအပြားမှာ ကိုယ်ဝန်ရှိခဲ့ကြသည်။ ကျူးလွန်သူများတွင် Mukti Bahini နှင့် အိန္ဒိယစစ်တပ်တို့ ပါဝင်ပြီး တိုက်ခိုက်ရေးသမားများကို ပစ်မှတ်ထားပြီး မုဒိမ်းမှုကျူးလွန်ခြင်းအပြင် အခြားသော ရာဇဝတ်မှုများလည်း ပါဝင်သည်။ အခြားသတင်းရင်းမြစ်များထဲတွင် Susan Brownmiller သည် ခန့်မှန်းခြေ အမျိုးသမီး 200,000 မှ 400,000 အဓမ္မပြုကျင့်ခံရမှုကို ရည်ညွှန်းသည်။ မုဒိမ်းမှုဖြစ်စဉ်များ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ကို ငြင်းဆိုခြင်းမရှိသော်လည်း အရေအတွက်မှာ များစွာနည်းပါးကြောင်း ပါကစ္စတန်သတင်းရင်းမြစ်များက ဆိုသည်။ Brownmiller က

Khadiga, thirteen years old, was interviewed by a photojournalist in Dacca. She was walking to school with four other girls when they were kidnapped by a gang of Pakistani soldiers. All five were put in a military brothel in Mohammedpur and held captive for six months until the end of the war.

New York Times သတင်းတစ်ပုဒ်တွင် 'အရှေ့ပါကစ္စတန်၏ ကြောက်မက်ဖွယ်ရာ မျှော်လင့်ချက်ကို စိတ်ပျက်လက်ပျက်အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲခြင်း' ဟု အမည်ပေးထားသည့် သတင်းတစ်ပုဒ်တွင် Malcolm W. Browne က ရေးသားခဲ့သည်   ယေဘူယျအားဖြင့် ၎င်းတို့၏ အထက်အရာရှိများက ထောက်ခံသော်လည်း စစ်သားများ၏ ချိုသာသော သဘောထားသည် ပါကစ္စတန်စစ်တပ်၏ ဒေသဆိုင်ရာ အဆင့်မြင့်ကွပ်ကဲမှုကို ထိတ်လန့်စေခဲ့သည်။ ၁၉၇၁ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် တိုင်းမှူးများထံ လျှို့ဝှက်စာချွန်လွှာတွင် နီယာဇီက မကျေမနပ်ဖြစ်ပြီး၊  

Anthony Mascarenhas သည် 1971 ခုနှစ် ဇွန်လတွင် Genocide in Genocide ဟူသော ခေါင်းစဉ်ဖြင့် သတင်းစာတစ်စောင်ကို ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး ဘီဟာရစ်အပေါ် ဘင်္ဂါလီများ ကျူးလွန်သည့် အကြမ်းဖက်မှုများအကြောင်းလည်း ရေးသားခဲ့သည်။

ပထမအချက်မှာ ဘင်္ဂါလီအမုန်းပွားမှု ပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားနေသည့် ဘင်္ဂါလီမဟုတ်သူများကို အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ အခုတော့ အနောက်ပါကစ္စတန်စစ်တပ်က တမင်တကာ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ . . အနောက်ပါကစ္စတန်စစ်သားများသည် အရှေ့ဘင်္ဂလားတွင် သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသော တစ်ခုတည်းသောသူများမဟုတ်သည်မှာ သေချာပါသည်။ မတ် ၂၅ ရက် ညတွင် အရှေ့ပါကစ္စတန်တွင် တပ်စွဲထားသော ဘင်္ဂလီတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် အရံတပ်များသည် သူပုန်မဟုတ်သော ဘင်္ဂါလီများကို ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်စွာ တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ 1947 ခုနှစ် ခွဲထွက်ရေး အဓိကရုဏ်းများ ဖြစ်ပွားချိန်တွင် ပါကစ္စတန်ကို ရွေးချယ်ခဲ့သည့် ဘီဟာမှ ဒုက္ခသည် အများစုမှာ ကံဆိုးသော မွတ်စလင် မိသားစု ထောင်ပေါင်းများစွာကို အညှာတာခြင်းမရှိဘဲ သုတ်သင်ပစ်ခဲ့သည်။ အမျိုးသမီးများအား အဓမ္မပြုကျင့်ခြင်း သို့မဟုတ် အထူးခေတ်မီသောဓားများဖြင့် ရင်သားများကို စုတ်ပြဲစေခဲ့သည်။ ကလေးများသည် ထိတ်လန့်ခြင်းမှ လွတ်မြောက်ခြင်းမရှိပါ။ ကံကောင်းသူများသည် ၎င်းတို့၏ မိဘများနှင့်အတူ သေဆုံးခဲ့ကြသည်။ . .

ပါကစ္စတန်ဗိုလ်ချုပ် Khadim Hussain Raja က Niazi သည် ဘင်္ဂလီအရာရှိများထံတွင် ' Main iss haramzadi qom ki nasal badal doonga (ဘင်္ဂါလီလူမျိုးကို ပြောင်းလဲပစ်မည်)' ဟု သူ၏စာအုပ်တွင် ရေးသားခဲ့သည်။ ကော်မရှင်ထံ သက်သေထွက်ဆိုချက်တစ်ခုတွင် "တပ်မှူး (ဗိုလ်ချုပ်ကြီး နီယာဇီ) ကိုယ်တိုင်က မုဒိမ်းကျင့်ခံရတဲ့အခါ ဘယ်လို တားဆီးနိုင်မလဲလို့ တပ်က ပြောခဲ့ဖူးတယ်။ .

အဓမ္မပြုကျင့်ခံရသည့် အမျိုးသမီးများထံမှ တိုက်ရိုက်အတွေ့အကြုံများပါဝင်သည့် နောက်ထပ်အလုပ်တစ်ခုမှာ Nilima Ibrahim မှ Ami Birangona Bolchhi ("I, the heroine, speak") ဖြစ်သည်။ စစ်ပြီးခေတ် Sheikh Mujibur Rahman မှပေးသော Birangona (Heroine) ဟူသော စကားလုံးမှ ၎င်း၏အမည်တွင် စစ်ပွဲအတွင်း အဓမ္မပြုကျင့်ခံရသော အမျိုးသမီးများအား နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ ဒါဟာ လူ့အဖွဲ့အစည်းမှာ အမျိုးသမီးတွေ ကြုံတွေ့ရနိုင်တဲ့ လူမှုရေးဆိုင်ရာ အမည်းစက်တွေကို လျော့ပါးသက်သာစေဖို့ သတိရှိရှိ အားထုတ်မှုပါပဲ။

ပါကစ္စတန်စစ်တပ်က ထူထောင်ထားတဲ့ “မုဒိမ်းမှုစခန်း” တွေအကြောင်း မျက်မြင်သက်သေ အစီရင်ခံစာတွေ ရှိတယ်။ အမေရိကန်အခြေစိုက် Women Under Siege Project ၏ Women's Media Center ၏ အဆိုအရ အသက် ၈ နှစ်အောက် မိန်းကလေးများနှင့် အသက် ၇၅ နှစ်ကြား အမျိုးသမီးငယ်များကို ပါကစ္စတန် စစ်တန်းလျားများတွင် ထိန်းသိမ်းထားပြီး တစ်ခါတစ်ရံ အစုလိုက်အပြုံလိုက် မုဒိမ်းကျင့်ခြင်း၏ သားကောင်များ ဖြစ်ခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ အစီရင်ခံစာသည် အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူများနှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုအပေါ် အခြေခံထားသည်။ မုဒိမ်းမှုကျူးလွန်ခံရသူများအပေါ် နှောင်းပိုင်းတွင် ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချမှုလုပ်ဆောင်ရန်အတွက် ဩစတြေးလျဆရာဝန် Geoffrey Davis ကို ကုလသမဂ္ဂနှင့် နိုင်ငံတကာစီစဉ်မိဘများအဖွဲ့ချုပ်က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ ခေါ်ဆောင်ခဲ့သည်။ မုဒိမ်းကျင့်ခံရသူ 200,000 မှ 400,000 သည် လျှော့တွက်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု သူထင်မြင်သည်။ ပါကစ္စတန်စစ်တပ်ရဲ့ လုပ်ရပ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ သူက “သူတို့က ခြေလျင်တပ်ကို ပြန်ထိန်းထားပြီး အမြောက်တွေနဲ့ ပစ်ထားပြီး ဆေးရုံတွေနဲ့ စာသင်ကျောင်းတွေကို ပစ်ခတ်မယ်လို့ ပြောပါတယ်။ အဲဒါက မြို့ထဲမှာ လုံးဝ မငြိမ်မသက် ဖြစ်စေတယ်။ ပြီးတော့ ခြေလျင်တပ်က ဝင်ပြီး အမျိုးသမီးတွေကို ခွဲခိုင်းတယ်။ ကလေးသူငယ်များအပြင် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရင့်ကျက်သူများအားလုံးကို ခွဲခြားထားမည်ဖြစ်သည်။ . ထို့နောက် အမျိုးသမီးများအား အစောင့်အကြပ်များဖြင့် ခြံဝင်းအတွင်း ထားရှိကာ တပ်ဖွဲ့ဝင်များထံ ပို့ဆောင်ပေးမည်ဖြစ်သည်။ . . သူတို့ပြောပြတဲ့ ဇာတ်လမ်းတွေထဲက တချို့က ထိတ်လန့်စရာကောင်းတယ်။ အထပ်ထပ် အဓမ္မပြုကျင့်ခံရခြင်း။ မုဒိမ်းမှု စခန်းများတွင် အများအပြား သေဆုံးခဲ့ကြသည်။ အရာရာတိုင်းအပေါ် မယုံကြည်နိုင်စရာ လေလှိုင်းတွေ ရှိနေတယ်။ တကယ်ဖြစ်ခဲ့တာကို ဘယ်သူမှ အသိအမှတ်ပြုလို့ မရပါဘူး။ ဒါပေမယ့် သက်သေအထောက်အထားတွေက ပြတ်ပြတ်သားသား သက်သေပြနေပါတယ်။”

၂၀၀၅ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် Sarmila Bose သည် စစ်ပွဲအတွင်း အသေအပျောက်များနှင့် မုဒိမ်းမှုစွပ်စွဲချက်များကို နိုင်ငံရေးရည်ရွယ်ချက်အတွက် အလွန်ချဲ့ကားပြောဆိုခဲ့သည်ဟု အကြံပြုထားသော စာတမ်းတစ်စောင်ကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ သူမသည် လေးပုံတစ်ပုံ၏ ချီးကျူးမှုကို ရရှိခဲ့သော်လည်း၊ သုတေသီအများအပြားသည် Bose ၏ ကိန်းဂဏန်းဆိုင်ရာ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုနည်းစနစ် ချို့ယွင်းချက်၊ ကိုးကားထားသော အရင်းအမြစ်များကို လွဲမှားစွာ တင်ပြခြင်းနှင့် ပါကစ္စတန်စစ်တပ်၏ သက်သေခံချက်အတွက် အချိုးမညီသော အလေးချိန် အပါအဝင် သုတေသီများစွာသည် Bose ၏ အလုပ်တွင် မမှန်ကန်ကြောင်း ပြသခဲ့ကြသည်။

</br>သမိုင်းပညာရှင် Christian Gerlach က "ကိန်းဂဏန်းအချက်အလက်တွေ စနစ်တကျစုဆောင်းတာကို ဖျက်သိမ်းလိုက်ရတယ်၊ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့ အချက်အလက်တွေက လူသုံးသန်းသေဆုံးပြီး အနည်းဆုံး အမျိုးသမီး 200,000 မုဒိမ်းကျင့်ခံရတယ်ဆိုတဲ့ အထောက်အထားမခိုင်လုံတာကြောင့် ဖြစ်နိုင်တယ်" လို့ ဆိုပါတယ်။

ဟိန္ဒူများကို ပစ်မှတ်ထားခြင်း

1971 ခုနှစ် ဩဂုတ်လ 2 ရက်နေ့ထုတ် Time မဂ္ဂဇင်း ပါ ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်တွင် "ဒုက္ခသည်များ၏ လေးပုံတစ်ပုံနှင့် သေဆုံးသူအများစု၏ လေးပုံတစ်ပုံဖြစ်သော ဟိန္ဒူများသည် မွတ်ဆလင်စစ်တပ်၏ မုန်းတီးမှုဒဏ်ကို ခံနေကြရသည်" ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ဒါကာရှိ ပါကစ္စတန်စစ်တပ် အရှေ့ပိုင်းကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်မှ တာဝန်ရှိသူများက အရှေ့ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရ၏ မူဝါဒကို ရှင်းလင်းပြောကြားခဲ့သည်။ ဟိန္ဒူများကို ဖယ်ရှားခြင်း သို့မဟုတ် ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးပြီးနောက် ၎င်းတို့၏ပိုင်ဆိုင်မှုများကို လူလတ်တန်းစား မွတ်စလင်များအကြား မျှဝေသုံးစွဲသွားမည်ဖြစ်သည်။ Colonel Naim ၏ အဆိုအရ ဟိန္ဒူများသည် “မွတ်ဆလင် အစုအဝေးကို ထိခိုက်စေသည်” ဟု ဆိုသည်။ ဘင်္ဂလီယဉ်ကျေးမှုသည် ဟိန္ဒူယဉ်ကျေးမှု အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ရှိပြီး “ပြည်ကို ပြည်သူတွေ ပြန်လည်ရရှိအောင် ခွဲထုတ်ရမှာပေါ့” ဟု ပြောသည်။ ဧပြီလ 1971 တွင် Comilla တွင် Major Rathore သည် ဟိန္ဒူဘာသာဝင်များနှင့် ပတ်သက်၍ Anthony Mascarenhas အား “ယခု တိုက်ပွဲများ ဖုံးလွှမ်းမှုအောက်တွင် ၎င်းတို့အား အဆုံးသတ်ရန် အကောင်းဆုံးအခွင့်အရေးတစ်ခုရှိသည်။ [။ . . ] ဟုတ်ပါတယ် [... ]၊ ငါတို့က ဟိန္ဒူလူတွေကိုပဲ သတ်နေတာ။ ကျွန်ုပ်တို့သည် သူပုန်များကဲ့သို့ လူယုတ်မာများမဟုတ်၊ စစ်သည်များဖြစ်သည်။"

ဟိန္ဒူတွေဟာ အဝါမီလိဂ်ကို ဖောက်ပြန်ခဲ့တယ်လို့ စွပ်စွဲခံခဲ့ရပါတယ်။ ပါကစ္စတန်စစ်သားများသည် ဟိန္ဒူဘာသာဝင်များကို သတ်ရန် လာသည်ဟု အမေရိကန်ကောင်စစ်ဝန် အာချာသွေးအား ကြိမ်ဖန်များစွာ ဝါကြွားခဲ့သည်။ မျက်မြင်သက်သေတစ်ဦးက စစ်သားတစ်ဦးအား “မင်းတို့ မွတ်ဆလင်မ်တွေကို ဘာကြောင့်သတ်တာလဲ၊ ဟိန္ဒူများကိုသာ သတ်ရန် ကျွန်ုပ်တို့ အမိန့်ပေးခဲ့သည်။" ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ လူနည်းစု အထူးသဖြင့် ဟိန္ဒူများသည် ပါကစ္စတန်စစ်တပ်၏ သီးခြားပစ်မှတ်များဖြစ်ကြောင်း အမေရိကန်အစိုးရ ကြေးနန်းစာများတွင် မှတ်သားထားသည်။ အမေရိကန်ကောင်စစ်ဝန်ရုံးများက ဟိန္ဒူအမျိုးသားများကို ဖြိုခွင်းမှုပထမ ၂၄ နာရီအတွင်း မြို့ကြီးများတွင် နည်းလမ်းတကျ သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြောင်း အစီရင်ခံတင်ပြခဲ့သည်။ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်များ နေထိုင်ရာ ရွာများသို့ တပ်မတော် တပ်ဖွဲ့ဝင်များက ဝင်ရောက် မေးမြန်းခြင်း၊ ဟိန္ဒူအမျိုးသားတွေကို သတ်တာက "ပုံမှန်ပုံစံ" ပါ။ အရေဖျားလှီးခြင်းမပြုသောကြောင့် ဟိန္ဒူဘာသာဝင်များကို ဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ ဟိန္ဒူ အသတ်မခံတဲ့ နယ်မြေတွေလောက်သာ ရှိခဲ့တယ်။ တစ်ခါတစ်ရံ စစ်တပ်သည် ဟိန္ဒူအမျိုးသမီးများကို အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ ဟိန္ဒူအမျိုးသားများကို သတ်ဖြတ်ခြင်းနှင့် အမျိုးသမီးများကို မုဒိမ်းကျင့်ခြင်းများ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဟိန္ဒူဘာသာဝင် အများအပြား အစုလိုက်အပြုံလိုက် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည့် မှတ်တမ်းများတွင် Jathibhanga အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု ၊ Chuknagar အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု နှင့် Shankharipara အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုတို့ ပါဝင်သည်။

ဆီးနိတ်အမတ် Edward Kennedy က ၁၉၇၁ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့ ရက်စွဲပါ အမေရိကန် အထက်လွှတ်တော် နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး သက်သေခံချက် ကော်မတီ၏ အစီရင်ခံစာတွင် “အပြင်းထန်ဆုံး ထိခိုက်နစ်နာမှုမှာ ဟိန္ဒူအသိုက်အဝန်း၏ လယ်မြေများနှင့် ဈေးဆိုင်များကို လုယက်ခြင်း၊ စနစ်တကျ သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ အချို့နေရာများတွင် "H" ဟု အမှတ်အသားပြုထားသော အဝါရောင်အကွက်များ ခြယ်ထားသည်။ ဤအရာအားလုံးကို အစ္စလာမာဘတ် မှ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအမိန့်ဖြင့် တရားဝင် ပိတ်ဆို့အရေးယူထားပြီး၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးသွားသော ဘင်္ဂါလီဒုက္ခသည်များ၏ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်မှာ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်များဖြစ်သည်။ ဟိန္ဒူများအပေါ် ကျယ်ပြန့်သော အကြမ်းဖက်မှုသည် ဟိန္ဒူနှင့် အိန္ဒိယတို့၏ လွှမ်းမိုးမှုဟု မြင်ထားသည့် အရှေ့ပါကစ္စတန်ကို သုတ်သင်ရှင်းလင်းရန် မူဝါဒဖြင့် လှုံ့ဆော်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟု စွပ်စွဲထားသည်။ တစ်နှစ်ပတ်လုံး ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုရားကျောင်းများနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးများကိုလည်း တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၁ ခုနှစ် မေလတွင် ဟိန္ဒူဘာသာဝင်များအား သတ်ဖြတ်ရန် အမိန့်ပေးခဲ့ကြောင်း ဒုဗိုလ်မှူးကြီး Aziz Ahmed Khan က အစီရင်ခံတင်ပြခဲ့ပြီး ဗိုလ်ချုပ်ကြီး နီအာဇီက ဟိန္ဒူဘာသာဝင် မည်မျှသတ်ခဲ့ကြောင်း တပ်ဖွဲ့ဝင်များအား မေးမြန်းခဲ့သည်။

ဟာ ဝိုင်အီ တက္ကသိုလ်မှ နိုင်ငံရေးသိပ္ပံ ပါမောက္ခ RJ Rummel ၏ အဆိုအရ၊

The genocide and gendercidal atrocities were also perpetrated by lower-ranking officers and ordinary soldiers. These "willing executioners" were fueled by an abiding anti-Bengali racism, especially against the Hindu minority. "Bengalis were often compared with monkeys and chickens. Said General Niazi, 'It was a low lying land of low lying people.' The Hindus among the Bengalis were as Jews to the Nazis: scum and vermin that [should] best be exterminated. As to the Moslem Bengalis, they were to live only on the sufferance of the soldiers: any infraction, any suspicion cast on them, any need for reprisal, could mean their death. And the soldiers were free to kill at will. The journalist Dan Coggin quoted one Pakistani captain as telling him, "We can kill anyone for anything. We are accountable to no one." This is the arrogance of Power.

ပူလစ်ဇာဆုရှင် ဂျာနယ်လစ် Sydney Schanberg သည် စစ်ပွဲစတင်ချိန်ကို ခြုံငုံပြီး ဟိန္ဒူဘာသာဝင်များအပါအဝင် အရှေ့ဘင်္ဂါလီများ၏ ဆင်းရဲဒုက္ခအကြောင်းကို အကျယ်တဝင့် ရေးသားဖော်ပြခဲ့သည်။ "The Pakistani Slaughter That Nixon Lig No. "အခြားသတိပေးချက်များမှာ ဟိန္ဒူများ၏နေအိမ်များ၊ မွတ်စလင်စစ်တပ်၏ပစ်မှတ်များ" ("မွတ်ဆလင်စစ်တပ်" ဟုအဓိပ္ပာယ်ရသည့် ပါကစ္စတန်စစ်တပ် ၊ ၊ ဘင်္ဂလီမူဆလင်များကို ပစ်မှတ်ထားခဲ့သည့် ပါကစ္စတန်စစ်တပ်၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ရှိ သာသနာပြုများသည် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများ နေ့စဉ်နီးပါး ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း Schanberg သို့ သတင်းပို့ခဲ့သည်။ တစ်ရက်တည်းမှာပင် တောင်ပိုင်း Barisal ခရိုင်တွင် ဟိန္ဒူဘာသာဝင် တစ်ထောင်ကျော် အသတ်ခံရကြောင်း သတင်းပို့ခဲ့သည်။ အခြားအဆိုအရ၊ အရှေ့မြောက်ပိုင်း Sylhet ခရိုင်ရှိ ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မတီက ဒေသခံများကို အတူတကွ ခေါ်ဝေါ်ခဲ့သည်။ တပ်ဖွဲ့တွေရောက်လာပြီး စုဝေးနေတဲ့ လူအုပ်ထဲက ဟိန္ဒူဘာသာဝင် ၃၀၀ ကို ရွေးပြီး ပစ်သတ်ခဲ့ပါတယ်။

Biharis ၏နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခြင်း။

1947 ခုနှစ်တွင် ခွဲထွက်ပြီး ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ ထူထောင်ချိန်တွင် ဘီဟာရီ မွတ်ဆလင် အများစုသည် ခွဲထွက်ရေး ကာလအတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော အကြမ်းဖက်မှုများမှ ထွက်ပြေးလာကာ အိန္ဒိယမှ လွတ်လပ်သော အရှေ့ပါကစ္စတန်သို့ ပြောင်းရွှေ့လာခဲ့ကြသည်။ အဆိုပါ အူရဒူးစကားပြောသူများသည် အနောက်ပါကစ္စတန် အုပ်ချုပ်သူများအပေါ် သစ္စာစောင့်သိကြသောကြောင့် ဘင်္ဂလီဘာသာစကားလှုပ်ရှားမှုနှင့် နောက်ဆက်တွဲ အမျိုးသားရေးလှုပ်ရှားမှုများကို မုန်းတီးကြကာ ဒေသတွင်း အမျိုးသားရေးဝါဒီ ဘင်္ဂါလီများအကြား ဘီဟာရီ ဆန့်ကျင်ရေး စိတ်ဓာတ်များ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ 1971 ခုနှစ် မတ်လ 1 ရက်နေ့တွင် Yahya Khan မှ အမျိုးသားညီလာခံကျင်းပခြင်းကို ရွှေ့ဆိုင်းခဲ့ပြီးနောက် အရှေ့ပါကစ္စတန်ရှိ အတိုက်အခံများသည် အနောက်ပါကစ္စတန်ကို ပံ့ပိုးပေးခဲ့သော Bihari အသိုင်းအဝိုင်းကို ပစ်မှတ်ထားလာကြသည်။

၁၉၇၁ ခုနှစ် မတ်လအစောပိုင်းတွင် စစ်တကောင်းတစ်မြို့တည်းတွင် ဘင်္ဂါလီလူအုပ်ကြီး၏ ဆူပူအုံကြွမှုကြောင့် ဘီဟာရီ ၃၀၀ လောက် သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။ ပါကစ္စတန် အစိုးရသည် ၎င်း၏ နာမည်ဆိုးဖြင့် ကျော်ကြားသော ရှာဖွေရေးအလင်း စစ်ဆင်ရေးကို မတ်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် အရှေ့ပါကစ္စတန်တွင် ၎င်း၏ တပ်ဖြန့်ချထားမှုကို အကြောင်းပြရန် 'Bihari အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု' ကို ခဲ့သည်။ 1971 ခုနှစ်စစ်ပွဲဖြစ်ပွားသောအခါ Biharis သည် Pakistani Army နှင့်တဖက်သတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့ထဲမှ အချို့သည် Razakar နှင့် Al-Shams ပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကာ ဘင်္ဂါလီလူမျိုးများအပေါ် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများကို လက်တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် ၎င်းတို့၏ဘင်္ဂါလီလူမျိုးများအား နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခြင်းနှင့် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ဘင်္ဂါလီများ၏ ပိုင်ဆိုင်မှုများကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လုယက်ခြင်းနှင့် အခြားသော ရာဇဝတ်မှုများ ကျူးလွန်ခြင်းတို့ အပါအဝင်၊ ဘီဟာရီစစ်ပွဲပြီးသွားသောအခါတွင် ပြင်းထန်သောလက်တုံ့ပြန်မှုကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ရပြီး လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု တန်ပြန်မှုနှင့် ဘင်္ဂါလီမဟုတ်သူ တစ်သန်းကျော် အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်ခဲ့ရသည်။

Minorities at Risk ပရောဂျက်အရ ဘီဟာရီမှာ ဘင်္ဂါလီတွေ သတ်ဖြတ်ခံရတဲ့ အရေအတွက်ဟာ ၁,၀၀၀ လောက်ရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ Rudolph Rummel သည် 150,000 ခန့်အသတ်ခံရသည်။ နိုင်ငံတကာ ခန့်မှန်းချက်များ ကွဲပြားသော်လည်း အချို့မှာ ထောင်နှင့်ချီသော သေဆုံးမှုများ ရှိနေသည်။ ဘီဟာရီသည် မူကတီဘာဟီနီနှင့် ပြည်သူ့စစ်များထံမှ လက်စားချေမှုများနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရပြီး နှင့် 500,000 မှ 550,000 အသတ်ခံခဲ့ရသည်။ Bihari ကိုယ်စားလှယ်များက Biharis အသတ်ခံရသူ 600,000 ရှိသည်ဟုဆိုသည်။

စစ်ပွဲအပြီးတွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရသည် Bihari လူဦးရေ၏ ပိုင်ဆိုင်မှုများကို သိမ်းဆည်းခဲ့သည်။ ဘီဟာရီ အစုလိုက်အပြုံလိုက် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သူများဟု စွပ်စွဲခံထားရသော အစီရင်ခံစာများစွာ ရှိပြီး ၁၉၇၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ပါကစ္စတန်စစ်တပ် လက်နက်ချပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည် 1971 ဒီဇင်ဘာလ 18 ရက်နေ့တွင် ကင်မရာဖြင့် ရိုက်ကူးထားသော အဖြစ်အပျက်တစ်ခုတွင် နိုင်ငံခြား သတင်းထောက် Abdul Kader Siddiqui နှင့်အတူ Kaderia Bahini ပြောက်ကျားများနှင့်အတူ ၎င်းကို သူ့အမည်ဖြင့် အမည်တပ်ကာ လှံစွပ်ဖြင့် ပစ်သတ်ကာ အကျဉ်းသားတစ်စုကို လှံစွပ်ဖြင့် ပစ်သတ်ခဲ့သည်။ Razakar အရံတပ်ဖွဲ့များပိုင်သည်ဟုစွပ်စွဲခံရသောစစ်ပွဲ။

နိုင်ငံတကာ တုံ့ပြန်မှုများ

အနောက်ပါကစ္စတန် ရန်သူများက အရှေ့ပါကစ္စတန်များကို သတ်ဖြတ်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ အမေရိကန် အဆင့်မြင့်အရာရှိကြီးတစ်ဦးက "ဒါဟာ ပိုလန်မှာ နာဇီတွေလက်ထက်ကတည်းက မယုံနိုင်စရာ အကောင်းဆုံး၊ တွက်ချက်ထားတဲ့ အရာပဲ" လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ Genocide သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံရှိ အဓိက ထုတ်ဝေမှုနှင့် သတင်းစာတိုင်းတွင် အဖြစ်အပျက်ကို ဖော်ပြရန် အသုံးပြုသည့် အသုံးအနှုန်းဖြစ်သည်။ ဟူသော အသုံးအနှုန်းကို "လူမျိုးစု၊ လူမျိုးရေး ဘာသာရေး သို့မဟုတ် အမျိုးသားအုပ်စုတစ်စုလုံး သို့မဟုတ် တစိတ်တပိုင်းအားဖြင့် တမင်တကာ စနစ်တကျ ဖျက်ဆီးခြင်း" ဟူ၍ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားသည်။

အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဥပဒေပညာရှင်များ ကော်မရှင် (ICJ) ၏ ၁၉၇၂ ခုနှစ် အစီရင်ခံစာတွင် ပဋိပက္ခတွင် နှစ်ဖက်စလုံးက လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်သည်ဟု အပြန်အလှန် စွပ်စွဲခဲ့ကြောင်း မှတ်သားထားသည်။ “ပါကစ္စတန်စစ်တပ်နှင့် ၎င်းတို့၏ အရန်တပ်ဖွဲ့များက ဘင်္ဂါလီလူမျိုးများကို တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း သို့မဟုတ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း လုံးလုံးလျားလျား ဖျက်ဆီးပစ်ရန် ရည်ရွယ်သည့် “ပါကစ္စတန်စစ်တပ်နှင့် ၎င်းတို့၏ အရန်တပ်ဖွဲ့များက ပြုလုပ်သော စစ်ရေးအရ အရေးယူမှုနှင့် ဖိနှိပ်မှုတစ်ရပ်လုံးသည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု” ဟူသော အခိုင်အမာပြောဆိုချက်ကို သက်သေပြရန် ခက်ခဲနိုင်ကြောင်း အစီရင်ခံစာတွင် လေ့လာတွေ့ရှိရသည်။ နိုင်ငံရေးအရ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် မရအောင် တားဆီးခြင်းသည် လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်ခြင်း မဟုတ်ဘဲ လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်ခြင်း မဟုတ်ဘဲ ပြည်သူတစ်ရပ်လုံး သို့မဟုတ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖျက်ဆီးလိုသော ရည်ရွယ်ချက် ဖြစ်ရမည်။ ပါကစ္စတန်စစ်တပ်နှင့် ၎င်းတို့၏ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သူများ ကျူးလွန်ခဲ့သော သတ်ဖြတ်မှုတွင် ဘင်္ဂလီများ၏ သီးခြားအပိုင်းသုံးပိုင်းကို ပစ်မှတ်ထားကာ အဝါမီလိဂ်အဖွဲ့ဝင်များ၊ ကျောင်းသားများနှင့် အရှေ့ပါကစ္စတန်နိုင်ငံသားများဖြစ်သည့် အဝါမီလိဂ် အဖွဲ့ဝင်များ၊ ကျောင်းသားများနှင့် ဟိန္ဒူ အရှေ့ပါကစ္စတန်နိုင်ငံသားများ ရည်ရွယ်ချက်ကို သက်သေပြရန် ခက်ခဲသည်ဟု ယူဆပါသည်။ ဘာသာတရား။ သို့သော်လည်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု အထူးသဖြင့် စစ်ပွဲအပြီးတွင် ဘင်္ဂလီများကို ခွဲခြားဆက်ဆံခံရသည့်အခါတွင် ပြင်းထန်သော ဖြစ်ရပ်တစ်ခု ရှိကြောင်း အစီရင်ခံစာတွင် လေ့လာတွေ့ရှိရပါသည်။ အလားတူပင် အရှေ့ပါကစ္စတန်ရှိ ဟိန္ဒူလူမျိုးများအပေါ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်ခဲ့သည့် ပြင်းထန်သော အမှုတွဲ တစ်ခု ရှိနေသည်ဟု ခံစားခဲ့ရသည်။

လွတ်မြောက်ရေးစစ်ပွဲအတွင်းနှင့် အပြီးတွင် ဘင်္ဂလီမဟုတ်သော ဘင်္ဂါလီများ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများနှင့် ပတ်သက်၍ ICJ အစီရင်ခံစာတွင် “လူအုပ်က အန္တရာယ်နှင့် ရန်လိုမှုကို ခံစားရသည့် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုကို အလိုအလျောက် ရူးသွပ်ကာ အကြမ်းဖက်မှု ဖြစ်ရန် မဖြစ်နိုင်ကြောင်း စောဒကတက်ခဲ့သည်။ လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှု ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်ရန် ကြံရွယ်မှု ဆိုင်ရာ လိုအပ်သော အစိတ်အပိုင်း တစ်ရပ်ကို ပိုင်ဆိုင်သည်ဟု မှတ်ယူသည်” ဟု ဆိုသော်လည်း၊ အထူးသဖြင့် ကိစ္စများတွင် dolus specialisation ကို သက်သေပြရမည် ဆိုပါက၊ ယင်းတို့သည် ဘင်္ဂါလီ မဟုတ်သူများကို လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ယူဆပါသည်။

လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ ကွန်ဗင်းရှင်း တွင် အနည်းဆုံးနိုင်ငံပေါင်း ၂၀ ပါဝင်လာပြီးနောက် ၁၉၅၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတကာဥပဒေအဖြစ် အသက်ဝင်ခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုအချိန်တွင် ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီ၏ အမြဲတမ်းအဖွဲ့ဝင် ငါးဦးတွင် နှစ်ဦးသာ စာချုပ်ပါဝင်သည့် အဖွဲ့ဝင်များဖြစ်ကြပြီး နောက်ဆုံးအဖွဲ့ဝင်ငါးဦးအနက်မှ နောက်ဆုံးအဖွဲ့ဝင်များသည် 1988 ခုနှစ်တွင် အဆိုပါစာချုပ်ကို အတည်ပြုပြီးနောက် စစ်အေးတိုက်ပွဲကြီး ပြီးဆုံးသွားခဲ့သည်။ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဥပဒေသည် စတင်ကျင့်သုံးနေပြီဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ၁၉၇၁ ခုနှစ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လွတ်မြောက်ရေး စစ်ပွဲအတွင်း လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်ခဲ့သည်ဟူသော စွပ်စွဲချက်ကို ကုလသမဂ္ဂ၏ ပံ့ပိုးမှုဖြင့် တည်ထောင်ထားသော နိုင်ငံတကာ ခုံရုံးက စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု မပြုခဲ့ပေ။

Rudolph Rummel က "၁၉၇၁ ခုနှစ်တွင် ပါကစ္စတန်၏ ကိုယ်တိုင်ခန့်အပ်ထားသော သမ္မတနှင့် တပ်မတော်၏ စစ်ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Agha Mohammed Yahya Khan နှင့် ၎င်း၏ ထိပ်တန်းဗိုလ်ချုပ်ကြီးများသည် အရှေ့ပါကစ္စတန်အပေါ် ဂရုတစိုက်နှင့် စနစ်တကျ စစ်ရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် နိုင်ငံရေး စစ်ဆင်ရေး (ယခုအခါ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်)။ ၎င်းတို့သည် ထိုနိုင်ငံ၏ ဘင်္ဂလီ ဉာဏ၊ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် နိုင်ငံရေး အထက်တန်းစားများကို သတ်ဖြတ်ရန် ကြံစည်ခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် ၎င်း၏ ဟိန္ဒူဘာသာဝင် ထောင်ပေါင်းများစွာကို သတ်ပစ်ရန် ကြံစည်ပြီး ကျန်သူများကို အိန္ဒိယသို့ မောင်းထုတ်ရန် စီစဉ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် အနည်းဆုံး မျိုးဆက်တစ်ခုအထိ အနောက်ပါကစ္စတန်၏ လက်အောက်ခံဖြစ်လာကြောင်း သေချာစေရန် ၎င်း၏စီးပွားရေးအခြေစိုက်စခန်းကို ဖျက်ဆီးပစ်ရန် စီစဉ်ခဲ့သည်။ ဤစက်ဆုပ်ဖွယ်ကောင်းပြီး လည်ချောင်းဖြတ်သည့် အစီအစဉ်သည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု လုံးဝဖြစ်သည်။"

လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို တိုက်ငယ်အပြင်ဘက်ရှိ စာပေအချို့တွင်လည်း ဖော်ပြထားပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ဂင်းနစ်မှတ်တမ်းစာအုပ်တွင် ရက်စက်ယုတ်မာမှုများသည် နှစ်ဆယ်ရာစုအတွင်း အကြီးမားဆုံး လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုငါးခုတွင် တစ်ခုအဖြစ် စာရင်းပြုစုထားသည်။

US ရှုပ်ထွေးမှု

ပါကစ္စတန်သမ္မတ Yahya Khan သည် အမေရိကန်သမ္မတ Richard Nixon နှင့် ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်၊

သမ္မတ Richard Nixon က ပါကစ္စတန်ကို စစ်အေးခေတ် မဟာမိတ်အဖြစ် ရှုမြင်ပြီး ၎င်း၏ လုပ်ရပ်များကို ရှုတ်ချရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ အိမ်ဖြူတော်တိပ်ခွေမှ "သမ္မတက မယုံကြည်ရတဲ့ နိုင်ငံခြားရေးဌာနက ဘင်္ဂါလီတွေကို သတ်ခဲ့တဲ့အတွက် Yahya ကို သူ့ဘာသာသူ ရှုံ့ချမှာ မဟုတ်ကြောင်း သေချာအောင် လုပ်နေပုံရပါတယ်။ နစ်ဆင်နှင့် တရုတ်တို့သည် အရှေ့ပါကစ္စတန်မှ ထွက်ပေါ်လာသည့် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာများကို ဖိနှိပ်ရန် ကြိုးစားခဲ့ကြသည်။ Nixon သည် အာရှရှိ အဖြစ်အပျက်များကို ဂရုမစိုက်ဘဲ အမေရိကန်လူမျိုးများကို အားကိုးအားထားပြုခဲ့သည်– “ Biafra က ကက်သလစ်အနည်းငယ်ကို နှိုးဆော်ခဲ့တယ်။ ဒါပေမယ့် မင်းသိပါတယ်၊ ဘာ့ကြောင့်လဲဆိုတော့ Biafra က Pakistan ထက်ပိုပြီး လူတွေကို နှိုးဆော်ခဲ့တယ်ထင်တယ်၊ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ Pakistan က သူတို့ဟာ အညိုရောင် နတ်ဆိုး မွတ်ဆလင်တွေပဲ ဖြစ်တယ်။"

အမေရိကန်အစိုးရသည် အီရန် ၊ တူရကီ ၊ နှင့် ဂျော်ဒန် ပါကစ္စတန်သို့ လက်နက်များ တင်ပို့ရောင်းချမှုကို လျှို့ဝှက်စွာ အားပေးခဲ့ပြီး ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်၏ ကန့်ကွက်မှုများကြားမှ အဆိုပါနိုင်ငံများကို ၎င်းတို့အတွက် ပြန်လည်ပေးဆပ်ခဲ့သည်။

ဝါရှင်တန်၊ ဒီစီရှိ အမေရိကန်အရာရှိများနှင့် ဒါကာ ရှိ USIS စင်တာများနှင့် အိန္ဒိယရှိ သံရုံးများနှင့် USIS စင်တာများရှိ ဆက်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ အများစုပါဝင်သော ခွဲခြားသတ်မှတ်ထားသော အမေရိကန်အစိုးရစာရွက်စာတမ်းများ စုစည်းမှုတွင် အဆိုပါအစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှုများနှင့်ပတ်သက်၍ အမေရိကန်တာဝန်ရှိသူများက ထိုအချိန်က သိရှိထားပြီး အမှန်တကယ်အားဖြင့် ၎င်းကို အသုံးပြုခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။ ဥပမာအားဖြင့် "လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု" နှင့် "ရွေးချယ်ထားသော လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု" ဟူသော ဝေါဟာရများ ဥပမာ၊ " Blood Telegram ." Henry Kissinger မှ အကြံပေးသော သမ္မတ Nixon သည် ပါကစ္စတန်၏ အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်လိုသောကြောင့် ဤလျှို့ဝှက်အတွင်းရေးအကြံဉာဏ်ကို နှိမ့်ချရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်၊ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် သူသည် USSR နှင့် အိန္ဒိယ၏ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုကို ကြောက်ရွံ့သောကြောင့် ပါကစ္စတန်၏ အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်လိုသောကြောင့်၊ ပါကစ္စတန်ကို ထောက်ပံ့ခဲ့သည်။

သူ၏ Trial of Henry Kissinger စာအုပ်တွင် Christopher Hitchens သည် ဘင်္ဂလီများဘက်မှ လွတ်လပ်ရေးဆန္ဒကို ဖျက်စီးရန် Kissinger ၏ ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုအဖြစ် သူမြင်ခဲ့သည်များကို အသေးစိတ်ဖော်ပြထားသည်။ Hitchens သည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဟူသော စကားလုံးသည် ရုန်းကန်မှုရလဒ်များကိုဖော်ပြရန် သင့်လျော်သည်ဟု ဆိုရုံသာမကဘဲ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေသော ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအဖြစ် ရှုတ်ချခဲ့သော အခြားသူများကို နှောင့်ယှက်ဖျက်ဆီးရန် Henry Kissinger ၏ ကြိုးပမ်းမှုများကိုလည်း ထောက်ပြသည်။ Hitchens က “Kissinger သည် Sheikh Mujibur Rahman အပါအဝင် လူထောင်ပေါင်းများစွာကို သတ်ဖြတ်မှုအတွက် တာဝန်ရှိသည်” ဟု ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။

အချို့သော အမေရိကန် နိုင်ငံရေးသမားများက ထုတ်ပြောကြသည်။ အထက်လွှတ်တော်အမတ် Ted Kennedy က ပါကစ္စတန်ကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်ကြောင်း စွဲချက်တင်ပြီး ပါကစ္စတန်ကို အမေရိကန်ရဲ့ စစ်ရေးနဲ့ စီးပွားရေး အကူအညီတွေ အပြည့်အဝ ဖြတ်တောက်ဖို့ တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။

စစ်ရာဇဝတ်မှုများ ကို ခုံရုံးတင်ရန်ကြိုးပမ်းမှု

1971 ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ 22 ရက်နေ့အစောပိုင်းတွင် အိန္ဒိယစစ်တပ်သည် ဒါကာတွင် ပညာတတ်များ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုနှင့် ဆက်နွှယ်နေသည့် ထိပ်တန်း ပါကစ္စတန်စစ်တပ် အရာရှိများအား စစ်ရာဇဝတ်မှုကျူးလွန်ရန် လုံလောက်သော အထောက်အထားများ စုဆောင်းရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ထိုအချိန်က ကွပ်ကဲရေးမှူးရာထူးများ သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုများ စိစစ်ရေးကော်မတီနှင့် ချိတ်ဆက်ထားသော အရာရှိများစာရင်းကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

၁၉၇၂-၁၉၇၅

1971 ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ 24 ရက်နေ့တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး AHM Qamaruzzaman က "စစ်ရာဇဝတ်ကောင်များသည် ဥပဒေလက်မှ လွတ်မြောက်လိမ့်မည်မဟုတ်ပေ။ သတ်ဖြတ်မှု၊ မုဒိမ်းမှုမှာ ပါဝင်ပတ်သက်တဲ့ ပါကစ္စတန်စစ်တပ်က ဝန်ထမ်းတွေကို ခုံရုံးတင်စစ်ဆေးရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။” Sheikh Mujib နှင့် Indira Gandhi တို့အကြား တွေ့ဆုံမှုအပြီး ပူးတွဲထုတ်ပြန်ချက်တွင် အိန္ဒိယအစိုးရသည် စစ်ရာဇဝတ်ကောင်များအား တရားမျှတမှုသို့ ပို့ဆောင်ရေးအတွက် လိုအပ်သည့်အကူအညီအားလုံးကို ပေးမည်ဟု အာမခံခဲ့သည်။ ၁၉၇၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရသည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ရာဇဝတ်မှုများအတွက် အကြီးတန်း ပါကစ္စတန် အရာရှိနှင့် အရာရှိ ၁၀၀ ကို ရုံးတင်စစ်ဆေးရန် အစီအစဉ်ကို ကြေညာခဲ့သည်။ အဆိုပါစာရင်းတွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး အေကေနီယာဇီ နှင့် အခြားဗိုလ်ချုပ်လေးဦးတို့ ပါဝင်သည်။

စစ်ပွဲအပြီးတွင် အိန္ဒိယစစ်တပ်သည် ပါကစ္စတန် စစ်သုံ့ပန်း ၉၂,၀၀၀ ကို ထိန်းသိမ်းထားပြီး ၎င်းတို့အနက် ဦးသည် စစ်ရာဇဝတ်မှုကျူးလွန်သည်ဟု သံသယရှိခဲ့သည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ ပါကစ္စတန်နှင့် အိန္ဒိယတို့ကြား သုံးနိုင်ငံ ဒေလီသဘောတူညီချက်အရ ၁၉၅၄ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် ပြန်လည်လွတ်မြောက်ခဲ့ပြီး ပါကစ္စတန်နိုင်ငံသို့ ပြန်လည်ပို့ဆောင်ခဲ့ပြီး ပါကစ္စတန်၏ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကို အသိအမှတ်ပြုမှု ပြန်လည်ပေးအပ်ခဲ့သည်။ အဆိုပါ အရာရှိ ၁၉၅ ဦးကို တရားစွဲရန် ပါကစ္စတန်က စိတ်ဝင်စားကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ပါကစ္စတန်မှာ ပိတ်မိနေတဲ့ ဘင်္ဂါလီ ၄၀၀,၀၀၀ ရဲ့ ကံကြမ္မာကို စိုးရိမ်တဲ့အတွက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က သူတို့ကို ပါကစ္စတန်အာဏာပိုင်တွေဆီ လွှဲပြောင်းပေးဖို့ သဘောတူခဲ့ပါတယ်။

1971 ခုနှစ် လွတ်မြောက်ရေး စစ်ပွဲအတွင်း ပါကစ္စတန် လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းကူညီခဲ့သည့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သူများ (အထူးခုံရုံးများ) အမိန့်ကို 1972 ခုနှစ် အမိန့်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည် 10,000 နှင့် 40,000 အကြားရှိ 10,000 နှင့် 40,000 ကြားတွင် 1972 Collaborators Order အရ ရုံးတင်စစ်ဆေးခံရသည့်လူအရေအတွက်၏ ကွဲလွဲသောအကောင့်များရှိပါသည်။ ထိုအချိန်က စုံစမ်းမှုများကို ပြည်တွင်းပြည်ပ အကဲခတ်များက ပြဿနာတက်သည်ဟု ယူဆကြပြီး ၎င်းတို့အား နိုင်ငံရေး စွန့်စားမှုများ လုပ်ဆောင်ရန်အတွက် အသုံးပြုခဲ့ကြပုံပေါ်သည်။ တရားရုံးမှာ လေ့လာသူဖြစ်ခဲ့တဲ့ ဗြိတိန်ပါလီမန်အမတ် R. MacLennan က 'အထိုင်မှာ တရားခံတွေဟာ (အသက် ၈၈ နှစ်အရွယ် တရားခံရှေ့နေ) က မောင်းထုတ်ခဲ့တဲ့ ရှုပ်ထွေးတဲ့ တရားလိုပြသက်သေတွေရဲ့ ဆက်ခံမှုထက် ပိုသနားစရာကောင်းတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ပါကစ္စတန် အစိုးရမှာလည်း တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ဖူးပေမယ့် အခုအခါမှာ သူတို့ရဲ့ စစ်မှန်တဲ့ သစ္စာစောင့်သိမှုဟာ အဝေးရောက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရအပေါ် သစ္စာစောင့်သိကြောင်း မျက်စိစုံမှိတ် ကျိန်ဆိုဖို့ အဆင်သင့်ဖြစ်နေပါပြီ။' 1973 ခုနှစ် မေလတွင် ပါကစ္စတန်အစိုးရသည် ပါကစ္စတန်တွင် သောင်တင်နေသော ဘင်္ဂါလီအစိုးရဝန်ထမ်းများနှင့် ၎င်းတို့၏ မိသားစုဝင်များကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်ရန် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ ကြိုးပမ်းမှုကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ ပါကစ္စတန်သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဟူသော အသုံးအနှုန်းကို လျှောက်ထားမှုကို ဆန့်ကျင်ရန် နိုင်ငံတကာတရားရုံးသို့ ငါးကြိမ်တိုင်တိုင် လျှောက်လဲချက် မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရသည် ၁၉၇၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် အထွေထွေ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး မုဒိမ်းမှု၊ လူသတ်မှု၊ သတ်ဖြတ်ရန် ကြိုးပမ်းမှု သို့မဟုတ် မီးရှို့မှုဖြင့် အပြစ်ပေးခံရသော ပုဂ္ဂိုလ်များမှလွဲ၍ ကျန်လူအားလုံးကို ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ ၁၉၇၂ ခုနှစ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သူများ အမိန့်ကို ၁၉၇၅ ခုနှစ်တွင် ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်

1973 ခုနှစ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်မှုများ (ခုံရုံးများ) အက်ဥပဒေအား လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများတွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသည့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းများကို ဖောက်ဖျက်ကျူးလွန်သည်ဟု စွပ်စွဲခံထားရသည့် နိုင်ငံသားမခွဲခြားဘဲ မည်သည့်ပုဂ္ဂိုလ်ကိုမဆို တရားစွဲရန် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ 1949 ခုနှစ် ဂျီနီဗာကွန်ဗင်းရှင်းများ နှင့် "နိုင်ငံတကာဥပဒေအရ အခြားရာဇဝတ်မှုများ" ၁၉၇၃ ခုနှစ် အထွေထွေ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ဖြင့် လွတ်မြောက်ခြင်း မရှိသော ၁၉၇၂ ခုနှစ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သူများ အမိန့်အရ ထိန်းသိမ်းခံထားရသော အကျဉ်းသားများကို ဤအက်ဥပဒေဖြင့် စစ်ဆေးမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုများ မပြုလုပ်ခဲ့ဘဲ ၁၉၇၅ ခုနှစ်တွင် Sheikh Mujibur Rahman လုပ်ကြံခံရ ပြီးနောက် အက်ဥပဒေနှင့် ပတ်သက်သည့် လှုပ်ရှားမှုများအားလုံး ရပ်တန့်သွားခဲ့သည်

၁၉၇၁ စစ်ပွဲအတွင်း စစ်ရာဇဝတ်မှုကျူးလွန်သူဟု စွပ်စွဲခံထားရသူများကို သော ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ပြင်ပတွင် ရာဇဝတ်မှုဆိုင်ရာ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ သို့မဟုတ် စုံစမ်းမှုများလုပ်ခဲ့သည့် သက်သေအထောက်အထား မရှိပါ။ ၁၉၉၅ ခုနှစ်တွင်ထုတ်လွှင့်ခဲ့သည့် Channel 4 မှတ်တမ်းရုပ်ရှင်အရ စစ်ရာဇဝတ်မှုကျူးလွန်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခံထားရသော United Kingdom တွင်နေထိုင်သူများအား စုံစမ်းစစ်ဆေးရန် မြို့တော်ရဲတပ်ဖွဲ့က ကနဦးခြေလှမ်းများလုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ယနေ့အချိန်အထိ အဆိုပါ ပုဂ္ဂိုလ်များကို စွဲချက်တင်ထားခြင်း မရှိသေးပေ။

၁၉၉၁-၂၀၀၆

ဘင်္ဂလာဒေ့ခ်ျ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုမှ ဒုက္ခသည်များ၏ ရွှံ့မြေအောက်မေ့ဖွယ်။

1991 ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ 29 ရက်နေ့တွင် ပါကစ္စတန်နှင့် ပူးပေါင်းသူဟု စွပ်စွဲခံရသော Ghulam Azam သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံရေး ပါတီ Jamaat-e-Islami ၏ ဥက္ကဋ္ဌ သို့မဟုတ် Ameer ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ယင်းကြောင့် စာရေးဆရာနှင့် နိုင်ငံရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ Jahanara Imam ၏ အဆိုပြုချက်အတိုင်း 'လူသတ်သမားများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သူများကို တွန်းလှန်ရန် အမျိုးသားကော်မတီ' ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၉၂ ခုနှစ် မတ်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် Ghulam Azam သည် သေဒဏ်ချမှတ်ခဲ့သော ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဝေဖန်ခံရသော ရုံးချိန်းတွင် အပြစ်ရှိကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည့် လှောင်ပြောင်သော ပြည်သူ့တရားရုံးကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတွင် သူသည် 2014 ခုနှစ်တွင် ထောင်ထဲတွင် သေဆုံးသွားခဲ့သည်

ပါကစ္စတန် လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သူများ က ၁၉၇၁ ခုနှစ်အတွင်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၊ စစ်ရာဇဝတ်မှုများနှင့် လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ဟူသည့်ရာဇဝတ်မှုများ အတွက် ၂၀၀၆ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၂၀ ရက်နေ့တွင် ဩစတြေးလျဖက်ဒရယ်တရားရုံး၌ အမှုဖွင့်ခဲ့သည်။ တရားလိုဖြစ်သူ မစ္စတာ ဆိုလိုင်မန်အတွက် လိုက်ပါဆောင်ရွက်ပေးသည့် ရေမွန်ဆိုလိုင်မန်နှင့် တွဲဘက်များက သတင်းထုတ်ပြန်ချက်တစ်ခု ထုတ်ပြန်ခဲ့ရာ အခြားအရာများအနက်မှ ပြောကြားခဲ့သည်-

We are glad to announce that a case has been filed in the Federal Magistrate's Court of Australia today under the Genocide Conventions Act 1949 and War Crimes Act. This is the first time in history that someone is attending a court proceeding in relation to the [alleged] crimes of Genocide, war crimes and crimes against humanity during 1971 by the Pakistani Armed Forces and its collaborators. The Proceeding number is SYG 2672 of 2006. On 25 October 2006, a direction hearing will take place in the Federal Magistrates Court of Australia, Sydney registry before Federal Magistrate His Honor Nicholls.

၂၀၀၇ ခုနှစ် မေလ ၂၁ ရက်နေ့တွင် လျှောက်ထားသူအား ၂၀၀၆ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂၀ ရက်နေ့တွင် တင်သွင်းခဲ့သော လျှောက်လွှာအား ရပ်ဆိုင်းရန် လျှောက်ထားသူအား ခွင့်ပန်ကြားခဲ့ပါသည်

၂၀၀၇-လက်ရှိ

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် ဖယောင်းတိုင်များ ကိုင်ဆောင်ကာ ဆန္ဒပြသူများ၊

၂၀၀၉ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဥပဒေ၊ တရားရေးနှင့် ပါလီမန်ရေးရာ ဝန်ကြီးက ၁၉၇၃ ခုနှစ် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှု (ခုံရုံးများအက်ဥပဒေ) အရ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံသားများအား တရားမဝင် စစ်ဆေးမည်မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါသည် ဤဆုံးဖြတ်ချက်သည် ၁၉၇၁ ခုနှစ်တွင် ကျူးလွန်ခဲ့သော ရာဇဝတ်မှုအများစုအတွက် နောက်ဆုံးတွင် တာဝန်ရှိသည်ဟု ယေဘုယျအားဖြင့် ယူဆထားသော ပါကစ္စတန်စစ်တပ်၏ တပ်မှူးများကို ထိထိရောက်ရောက် လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ပေးသောကြောင့် နိုင်ငံတကာ ဥပဒေပညာရှင်များ၏ ဝေဖန်မှုကို ခံခဲ့ရပါသည်

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် ဆန္ဒပြသူများက မီးရှူးတိုင်များ ကိုင်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။

International Crimes Tribunal (ICT) သည် ပါကစ္စတန်စစ်တပ် နှင့် ၎င်းတို့၏ ဒေသခံ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သူများ ဖြစ်သည့် Razakars၊ Al-Badr နှင့် Al-Shams တို့၏ 1971 ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအတွက် သံသယရှိသူများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရန်နှင့် တရားစွဲဆိုရန်အတွက် ဘင်္ ဂ လားဒေ့ရှ်တွင် 2009 ခုနှစ်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် စစ်ရာဇဝတ်မှုခုံရုံးဖြစ်သည်။ လွတ်မြောက်ရေးစစ်ပွဲ ။ ၂၀၀၈ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ တွင် အဝါမီလိဂ် (AL) သည် စစ်ရာဇဝတ်ကောင်များကို စမ်းသတ်မည်ဟု ကတိပြုခဲ့သည်။

အဝါမီအဖွဲ့ချုပ်သည် ၂၀၀၈ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ၌ ပါလီမန်တွင် သုံးပုံနှစ်ပုံကျော်ဖြင့် အနိုင်ရပြီးနောက် ခုံရုံးကို အစိုးရက တည်ထောင်ခဲ့သည်။ စစ်ရာဇဝတ်မှုဆိုင်ရာ အချက်အလက်ရှာဖွေရေးကော်မတီသည် စုံစမ်းစစ်ဆေးရန်နှင့် အထောက်အထားရှာဖွေရန် တာဝန်ပေးခဲ့ပြီး သံသယရှိသူ ၁၆၀၀ ကို ဖော်ထုတ်ခဲ့ပြီး ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ၎င်း၏အစီရင်ခံစာကို အပြီးသတ်ခဲ့သည်။ ICT မဖွဲ့စည်းမီတွင် ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အစီအစဉ်သည် ခုံရုံးဖွဲ့စည်းခြင်းအတွက် ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် အကူအညီပေးခဲ့သည်။ 2009 ခုနှစ်တွင် ပါလီမန်သည် အဆိုပါ ခုံရုံးအား ပြင်ဆင်မွမ်းမံရန် အခွင့်အာဏာပေးခဲ့သော ၁၉၇၃ အက်ဥပဒေကို ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။

နှစ်များတစ်လျှောက်လုံးတွင် အမျိုးသမီးများ အပါအဝင် သောင်းနှင့်ချီသော လူငယ်ဆန္ဒပြသူအများစုသည် စစ်ရာဇဝတ်မှုများအတွက် သေဒဏ်ပေးရန် တောင်းဆိုခဲ့ကြသည်။ နိုင်ငံအနေဖြင့် စုံစမ်းမှုများကို အနီးကပ်လိုက်နာဆောင်ရွက်နေသောကြောင့် အဆိုပါရာထူးကို ထောက်ခံသည့် အကြမ်းမဖက်ဆန္ဒပြမှုများသည် အခြားမြို့များတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ပထမအကြိမ် စွဲချက်တင်ခြင်းကို 2010 ခုနှစ်တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်

၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံအတွင်း အကြီးဆုံး အစ္စလာမ္မစ်ပါတီဖြစ်သည့် Jamaat-e-Islami ၏ ခေါင်းဆောင် ကိုးဦးနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အမျိုးသား ပါတီမှ နှစ်ဦးတို့သည် စစ်ရာဇဝတ်မှုများတွင် သံသယရှိသူများအဖြစ် စွဲချက်တင်ခံခဲ့ရသည်။ Jamaat ၏ခေါင်းဆောင် သုံးဦးသည် ပထမအကြိမ် စုံစမ်းခြင်းခံရသည်။ တစ်ဦးစီသည် စစ်ရာဇဝတ်မှုများစွာဖြင့် ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခံခဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခံရသူမှာ Abul Kalam Azad ဖြစ်ပြီး ၎င်းသည် နိုင်ငံမှ ထွက်ခွာသွားစဉ် <i id="mwA5k">မျက်ကွယ်တွင်</i> တရားစီရင်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် သေဒဏ်ချမှတ်ခံခဲ့ရသည်

2013 ခုနှစ် Shahbag သည် 1971 စစ်ပွဲ၏စစ်ရာဇဝတ်သားများကိုသေဒဏ်ပေးရန်တောင်းဆိုဆန္ဒပြပွဲများ

လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့များ နှင့် အမျိုးမျိုးသော နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းများ သည် ခုံရုံးဖွဲ့စည်းခြင်းကို ကနဦးတွင် ထောက်ခံခဲ့သော်လည်း တရားမျှတမှုနှင့် ပွင့်လင်းမြင်သာမှုဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များအပြင် စွပ်စွဲခံရသူကိုယ်စားပြု ရှေ့နေများနှင့် သက်သေများကို နှောင့်ယှက်ကြောင်း အစီရင်ခံတင်ပြခဲ့သည်။ Jamaat-e-Islami ထောက်ခံသူများနှင့် ၎င်းတို့၏ ကျောင်းသားခေါင်းဆောင် Islami Chhatra Shibir တို့က ခုံရုံးများကို ဆန့်ကျင်သည့်အနေဖြင့် ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၄ ရက်နေ့တွင် တစ်နိုင်ငံလုံး အထွေထွေသပိတ်ကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ဆန္ဒပြခေါင်းဆောင်တွေက ခုံရုံးကို အပြီးတိုင်ဖျက်သိမ်းဖို့နဲ့ သူတို့ရဲ့ခေါင်းဆောင်တွေကို ချက်ချင်းပြန်လွှတ်ပေးဖို့ တောင်းဆိုခဲ့ကြပါတယ်။

အမြင့်မားဆုံးသော စီရင်ချက်တစ်ခုမှာ ဂျာမက်စ်၏ လက်ထောက်အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး Abdul Quader Mollah မှဖြစ်ပြီး၊ 2013 ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခံခဲ့ရပြီး Shahbag ဆန္ဒပြမှုများ တွင် အဆုံးအဖြတ်ပေးခဲ့သော ပြင်းထန်သော ထောင်ဒဏ်တစ်သက် ချမှတ်ခံခဲ့ရသည်။ အစိုးရသည် ကနဦးတွင် တွန့်ဆုတ်နေသော်လည်း နောက်ဆုံးတွင် မိုလာကို သေဒဏ်ချမှတ်ခဲ့သည့် တရားရုံးချုပ်တွင် နောက်ဆုံးတွင် အယူခံဝင်ခဲ့သည်။ Abdul Quader Mollah သည် စစ်ပွဲခုံရုံးကြားနာစစ်ဆေးခြင်းတရားဝင်မှုအပေါ် အငြင်းပွားမှုများကြားတွင် အမေရိကန်၊ ဗြိတိန်နှင့် တူရကီတို့အပြင် ကုလသမဂ္ဂအပါအဝင် နိုင်ငံများမှ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဝေဖန်မှုများကြားတွင် Abdul Quader Mollah ကို ကြာသပတေးနေ့တွင် ကွပ်မျက်ခဲ့သည်။ မငြိမ်မသက်ဖြစ်ခဲ့ရတဲ့ ကာလတစ်ခုပါ။ သို့သော် လူအများစုသည် ကွပ်မျက်ခြင်းကို ထောက်ခံကြသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။

Delwar Hossain Sayeedi သည် အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ မုဒိမ်းကျင့်ခြင်း၊ မီးရှို့ခြင်း၊ လုယက်ခြင်းနှင့် ဟိန္ဒူဘာသာ သို့ အစ္စလာမ်ဘာသာသို့ အတင်းအကြပ်ကူးပြောင်းခြင်းတို့တွင် ပါဝင်မှုကြောင့် စစ်ရာဇဝတ်မှုများဖြင့် ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခံခဲ့ရသည်။ ကြိုးဆွဲချ သေဒဏ် ချမှတ်ခံရသည်။ သို့သော် နောက်ပိုင်းတွင် ၎င်း၏ ပြစ်ဒဏ်ကို ထောင်ဒဏ်တစ်သက်သို့ ပြောင်းလဲခဲ့သည်။

Motiur Rahman Nizami ကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၊ မုဒိမ်းမှုနှင့် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု စွဲချက် ၁၆ ချက်ဖြင့် ၂၀၁၅ ခုနှစ် မေလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် ကြိုးပေး ကွပ်မျက်ခဲ့သည်။

Salahuddin Quader Chowdhury နှင့် Ali Ahsan Mohammad Mujahid တို့ နှစ်ဦးစလုံးသည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုနှင့် မုဒိမ်းမှုတို့ဖြင့် ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခံထားရသော Dhaka Central Jail တွင် 2015 ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ 22 ရက်နေ့ ညသန်းခေါင်ကျော် မကြာမီတွင် ကြိုးပေးဆွဲခံခဲ့ရသည်

2016 ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ 3 ရက်နေ့တွင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် သူဌေးကြီး Mir Quasem Ali သည် လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများဖြင့် သံသယရှိ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လွတ်မြောက်ရေးသမားများကို ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက် သတ်ဖြတ်မှုဖြင့် ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခံခဲ့ရပြီး Kashimpur အကျဉ်းထောင်တွင် ကြိုးမိန့်ပေးခဲ့သည်။

2016 ခုနှစ်တွင်၊ ဒစ်ဂျစ်တယ်လုံခြုံရေးဥပဒေမူကြမ်းကို အပြီးသတ်ပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အတည်ပြုချက်ရယူရန် ထားရှိခဲ့သည်။ လွတ်မြောက်ရေးစစ်ပွဲကို ဆန့်ကျင်သည့် မည်သည့်ဝါဒဖြန့်မှုမျိုးကိုမဆို သိမြင်နိုင်သော၊ အာမခံမရနိုင်သော ဥပဒေအဖြစ် အဆိုပြုထားသည်။

ပါကစ္စတန်ရှိ မြင်ကွင်းများ

တမ်းပလိတ်:Denial of Mass Killings စစ်ပွဲအပြီးတွင် ပါကစ္စတန်အစိုးရမှ တည်ထောင်ထားသော Hamoodur Rahman ကော်မရှင်သည် ပါကစ္စတန်စစ်တပ်မှ ကျူးလွန်ခဲ့သော ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများကို သတိပြုမိခဲ့သည်- ကျေးလက်ဒေသတွင် အနှံ့အပြား မီးရှို့မှုနှင့် သတ်ဖြတ်မှုများ၊ ပညာတတ်များနှင့် ပညာရှင်များကို သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ ပုန်ကန်မှုဟန်ဆောင်ပြီး ဘင်္ဂါလီစစ်တပ်အရာရှိများနှင့် စစ်သားများကို သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ ဘင်္ဂါလီအရပ်သားအရာရှိများ၊ စီးပွားရေးသမားများနှင့် စက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များကို သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ လက်စားချေခြင်း၊ လက်တုံ့ပြန်ခြင်းနှင့် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်းတို့ကို တမင်တကာ လုပ်ရပ်အဖြစ် ဘင်္ဂလီအမျိုးသမီး အများအပြားကို မုဒိမ်းကျင့်ခြင်း၊ ဘင်္ဂါလီ ဟိန္ဒူလူနည်းစုဝင်များကို တမင်သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ နှင့် အစုလိုက် အပြုံလိုက် သင်္ချိုင်းများ ဖန်တီးခြင်း . Hamoodur Rahman ကော်မရှင်က ဤသို့ရေးသားခဲ့သည်- "[ကျွန်ုပ်] ခွဲခြားမဆက်ဆံဘဲ သတ်ဖြတ်ခြင်းနှင့် လုယက်ခြင်းသည် ပါကစ္စတန်၏ရန်သူများကိုသာ စွမ်းဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ကြမ်းတမ်းခက်ထန်မှုတွင်၊ အရှေ့ပါကစ္စတန်၏ အသံတိတ်လူများစု၏ ထောက်ခံမှုကို ကျွန်ုပ်တို့ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ . . . CO 53 Field Regiment, Lt. Gen. ၏အမိန့်အရ Comilla Cantonment အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှု (မတ်လ 27/28 ရက်၊ 1971)၊ ဘင်္ဂလီအရာရှိ ၁၇ ဦးနှင့် အရာရှိ ၉၁၅ ဦးတို့ အသတ်ခံခဲ့ရသည့် Yakub Malik သည် အရာရှိတစ်ဦး၏ လက်ချောင်းများဖြင့် ကွပ်မျက်ခံခဲ့ရခြင်းမှာ စံနမူနာပြအဖြစ် လုံလောက်ပါသည်။ ကော်မရှင်၏ အစီရင်ခံစာနှင့် တွေ့ရှိချက်များကို ပါကစ္စတန် အစိုးရမှ နှစ်ပေါင်း ၃၀ ကျော် ဖိနှိပ်ခဲ့သော်လည်း ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် အိန္ဒိယနှင့် ပါကစ္စတန် မီဒီယာများသို့ ပေါက်ကြားခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ကော်မရှင်၏ အနိမ့်ဆုံးသေဆုံးသူ ၂၆,၀၀၀ သည် စစ်ပွဲကို ဖြူစင်စေရန် ကြိုးပမ်းမှုအဖြစ် ဝေဖန်ခံခဲ့ရသည်။

1971 ခုနှစ်စစ်ပွဲအတွင်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည့် အနောက်ပါကစ္စတန်စစ်တပ်မှ အရာရှိဟောင်းအချို့သည် ၎င်းတို့၏တပ်ဖွဲ့များ၏ ကြီးမားသောရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများကို ဝန်ခံခဲ့သည်။

၁၉၇၁ ခုနှစ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လွတ်မြောက်ရေး စစ်ပွဲ အတွင်း ပါကစ္စတန်၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ( အရှေ့ပါကစ္စတန် ) က ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း ပါကစ္စတန်အစိုးရက ဆက်လက်ငြင်းဆိုထားသည်။ ၎င်းတို့သည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ “ရန်သူအေးဂျင့်များ” အဖြစ် အစီရင်ခံတင်ပြသော ပါကစ္စတန် သတင်းထောက်များ (ဥပမာ Anthony Mascarenhas ) ကို စွပ်စွဲလေ့ရှိသည်။ Ithaca College မှ နိုင်ငံရေးသိပ္ပံ ပါမောက္ခ Donald W. Beachler ၏ အဆိုအရ :

The government of Pakistan explicitly denied that there was genocide. By their refusal to characterise the mass-killings as genocide or to condemn and restrain the Pakistani government, the US and Chinese governments implied that they did not consider it so.

အလားတူပင် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတွင် ပါဝင်ပတ်သက်နေသော စစ်ရာဇဝတ်ကောင်များကို ဆန့်ကျင်သည့် 2013 Shahbag ဆန္ဒပြမှုများ အပြီးတွင် အင်္ဂလိပ်သတင်းစာဆရာ Philip Hensher က ရေးသားခဲ့သည်-

The genocide is still too little known about in the West. It is, moreover, the subject of shocking degrees of denial among partisan polemicists and manipulative historians.

၁၉၇၄ ခုနှစ် ဒေလီသဘောတူညီချက် တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သည် စစ်ရာဇဝတ်မှုများ ၊ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇ ဝတ်မှုများ၊ လူမျိုး သုဉ်းသတ်ဖြတ်မှုတို့အတွက် စစ်ရာဇဝတ်မှုများနှင့် နိုင်ငံတကာဥပဒေ ပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များအရ စစ်ဘက်အရာရှိ ၁၉၅ ဦးကို တရားစွဲဆိုရန် ပါကစ္စတန်ကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ပါကစ္စတန်က ကျူးလွန်ခဲ့သည့် ရာဇဝတ်မှုများအတွက် အလွန်နောင်တရမိကြောင်း တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် က တောင်းဆိုသည့်အတိုင်း ကျူးလွန်သူများကို ၎င်း၏မြေပေါ်တွင် စာရင်းပြုစုရန် ပျက်ကွက်ခဲ့သည်။ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ၏ ရာထူးကို ၁၉၇၄ ခုနှစ်တွင် Zulfikar Ali Bhutto က ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပြီး ၁၉၇၁ ခုနှစ်အတွက် "နောင်တ" နှင့် ပါကစ္စတန်သမ္မတဟောင်း ပါဗက်ဇ် မူရှာရက်ဖ် သည် ၁၉၇၁ ခုနှစ်တွင် ကျူးလွန်ခဲ့သော "ပိုလျှံမှုများ" အတွက် ဝမ်းနည်းကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည့်

1971 ခုနှစ်တွင် အသက်ရှင်ကျန်ရစ်ခဲ့သော ပါကစ္စတန်လိုလားသော ပြည်သူ့စစ်များ၏ ပူးပေါင်းပါဝင်သူများကို တရားစွဲဆိုရန် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံးသည် ပါကစ္စတန် နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေးအသိုင်းအဝိုင်းတွင် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဝေဖန်ခံနေရသည်။ 2015 ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ 30 ရက်နေ့တွင် ဝန်ကြီးချုပ် Nawaz Sharif ၏ အစိုးရသည် အစောပိုင်း ရာထူးများမှ နုတ်ထွက်ခဲ့ပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ၏ ရက်စက်ယုတ်မာမှုများတွင် ပါကစ္စတန်၏ အခန်းကဏ္ဍကို ငြင်းဆိုထားကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ခေတ္တဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် မဟာမင်းကြီးအား ဆင့်ခေါ်ပြီးနောက် ပါကစ္စတန်နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန၏ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် “ပါကစ္စတန်သည် ရာဇဝတ်မှုများ သို့မဟုတ် စစ်ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများ ကျူးလွန်ရာတွင် ပါဝင်ပတ်သက်မှုဟု စွပ်စွဲပြောဆိုခြင်းကို ပယ်ချခဲ့သည်။ သမ္မာတရားနှင့် ဝေးကွာ၍ မရနိုင်။" အဆိုပါ ထုတ်ပြန်ချက်သည် ပါကစ္စတန်တွင် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ငြင်းဆိုမှု တိုးလာနေသည့် လမ်းကြောင်းကို အမှတ်အသားပြုကာ အငြင်းပွားဖွယ်ရာ အိန္ဒိယ ပညာရှင် Sarmila Bose က Mukti Bahini အား စစ်ရာဇဝတ်မှုဟု စွပ်စွဲပြီးနောက် အရှိန်အဟုန် မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ ဘီဟာရစ်အပေါ် ဘင်္ဂါလီများက ကျူးလွန်ခဲ့သည့် စစ်ရာဇဝတ်မှုများအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် ပိုမိုငြင်းဆိုထားကြောင်း Bose က အခိုင်အမာ ပြောကြားခဲ့သည်။

ပါကစ္စတန်၏ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်း အများအပြားမှ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအား ခြွင်းချက်မရှိ တောင်းပန်ရန်နှင့် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို အသိအမှတ်ပြုရန် တောင်းဆိုခဲ့ကြသည့် ဂျာနယ်လစ် Hamid Mir ၊ အမေရိကန်နိုင်ငံဆိုင်ရာ ပါကစ္စတန်သံအမတ်ဟောင်း Husain Haqqani ၊ လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားသူ Asma Jahangir ၊ ပါကစ္စတန်လေတပ်အကြီးအကဲဟောင်း Asghar Khan ၊ ယဉ်ကျေးမှုတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ Salima Hashmi ၊ နှင့် ကာကွယ်ရေးလေ့လာသုံးသပ်သူ Muhammad Ali Ehsan။ Asma Jahangir သည် ရက်စက်ယုတ်မာမှုများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရန် လွတ်လပ်သော ကုလသမဂ္ဂ စုံစမ်းရေးကော်မရှင်ကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။ Jahangir သည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအား ပါကစ္စတန်စစ်တပ်၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒအပေါ် လွှမ်းမိုးမှုရလဒ်ကြောင့် ပါကစ္စတန်၏ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို အသိအမှတ်ပြုရန် တွန့်ဆုတ်နေခြင်းကိုလည်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၁၉၇၁ ခုနှစ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအား ပိတ်ပစ်ရန် လိုအပ်ကြောင်း သူမက ပြောကြားခဲ့သည်။ ပါကစ္စတန်သမိုင်းပညာရှင် Yaqoob Khan Bangash က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လွတ်မြောက်ရေး စစ်ပွဲအတွင်း ပါကစ္စတန်စစ်တပ်၏ လုပ်ရပ်ကို "သောင်းကျန်းသူ" အဖြစ် ဖော်ပြခဲ့သည်။

မှတ်တမ်းရုပ်ရှင်များနှင့် ရုပ်ရှင်များ

• Stop Genocide (1971) မှတ်တမ်းရုပ်ရှင်။
• Major Khaled's war (1971) မှတ်တမ်းရုပ်ရှင်
• Nine Months to Freedom: The Story of Bangladesh (1972) မှတ်တမ်းရုပ်ရှင်
• Children of War (2014) သည် ၁၉၇၁ ခုနှစ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတွင် ရက်စက်ယုတ်မာမှုများကို ပုံဖော်ထားသည့် ရုပ်ရှင်ဖြစ်သည်။
• Merciless Mayhem: The Bangladesh Genocide Through Pakistani Eyes (2018) တီဗီရုပ်ရှင် ။

ကြည့်ပါ။

• 1971 Dhaka တက္ကသိုလ် လူသတ်ပွဲ
• ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လွတ်မြောက်ရေးစစ်ပွဲ
• Akhira လူသတ်ပွဲ
• Bakhrabad လူသတ်ပွဲ
• ဘင်္ဂါလီ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု အောက်မေ့ဖွယ်နေ့
• Burunga လူသတ်ပွဲ
• Jinjira လူသတ်ပွဲ
• Chuknagar လူသတ်ပွဲ
• The Concert for Bangladesh ၏ ပထမဆုံးသော အကျိုးရှိစေမည့် ဖျော်ဖြေပွဲ
• ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် စစ်ရာဇဝတ်ကောင်တွေကို တရားစီရင်ဖို့ တောင်းဆိုတဲ့ လှုပ်ရှားမှု<span typeof="mw:DisplaySpace" id="mwBGI"> </span>: ၁၉၇၂ မှ လက်ရှိအချိန်ထိ
• ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လွတ်မြောက်ရေးစစ်ပွဲ စာကြည့်တိုက်နှင့် သုတေသနစင်တာ ၊ ဒစ်ဂျစ်တယ်စာကြည့်တိုက်သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လွတ်မြောက်ရေးစစ်ပွဲနှင့် 1971 ခုနှစ်တွင် အပြစ်မဲ့ဘင်္ဂါလီလူမျိုးများကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုနှင့်ပတ်သက်သည့် သမိုင်းဝင်စာတမ်းများကို 'ထိန်းသိမ်းပြီး လူသိရှင်ကြား ဖြန့်ဝေရန်' လုပ်ဆောင်နေသည်။

မှတ်စုများ

ကိုးကားချက်များ

• Abul Barkat, An Inquiry into Causes and Consequences of Deprivation of Hindu Minorities in Bangladesh through the Vested Property Act: Framework for a Realistic Solution Publisher: PRIP Trust (2001) ASIN: B005PWD15O
• Abul Barkat, Deprivation of Hindu Minority in Bangladesh: Living with Vested Property (Published English and Bengali languages 2008, 2009)
• The Genocide Debate: Politicians, Academics, and Victims။ 2011။
• International political earthquakes။ 2008။
• Women in Muslim societies: diversity within unity။ 1998။
• Nationbuilding, Gender and War Crimes in South Asia။ 2011။
• Conflict Unending: India-Pakistan Tensions Since 1947။ 2002။
• Extremely Violent Societies: Mass Violence in the Twentieth-Century World။ 2010။
• Fearful Symmetry: India-pakistan Crises In The Shadow Of Nuclear Weapons။ 2005။
• Encyclopedia of World Geography: The Indian subcontinent။ 2001။
• Islam in the World Today: A Handbook of Politics, Religion, Culture, and Society။ 2010။
• Pakistan: Between Mosque and Military။ 2005။
• Language Policy, Culture, and Identity in Asian Contexts။ 2006။
• Genocide: A Comprehensive Introduction။ 2010။
• Origins of Political Extremism: Mass Violence in the Twentieth Century and Beyond။ 2011။
• Enskat၊ Spiess, ed. (2004)။ Political Parties in South Asia။
• Traitors: Suspicion, Intimacy, and the Ethics of State-Building။ 2009။
• [Simon Payaslian 20th Century Genocides]။ 27 October 2013 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
• Samuel Totten, ed. (2012)။ Plight and Fate of Women During and Following Genocide။ pp. 219–248။
• Deadly Embrace: Pakistan, America, and the Future of the Global Jihad။ 2011။
• South Asian Partition Fiction in English: From Khushwant Singh to Amitav Ghosh။ 2010။
• Women, War, and the Making of Bangladesh: Remembering 1971။ 2011။
• The Routledge Handbook of Terrorism Research။ 2011။
• The Foreign Policy of Pakistan: Ethnic Impacts on Diplomacy, 1971–1994။ 1997။
• "Rape as Genocide: Bangladesh, the Former Yugoslavia, and Rwanda" (2000): 89–102. 
• Fair, ed. (2010)။ Political Islam and Governance in Bangladesh။
• War and Secession: Pakistan, India, and the Creation of Bangladesh။ 1992။
• Genocide Since 1945။ 2012။
• The Wars of Afghanistan: Messianic Terrorism, Tribal Conflicts, and the Failures of Great Powers။ 2011။
• Language and National Identity in Asia။ 2007။

နောက်ထပ်ဖတ်ရန်

• ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ Genocide in 1971၊ A Gendercide Watch case study
• ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ရှိ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်များ၏ အခြေအနေ

ပြင်ပလင့်များ

• ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုမှတ်တမ်း
• လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုနေ့ ၊ ခေတ်သစ် ၊ 14 မတ်လ 2017 ကို တနိုင်ငံလုံးကျင်းပသင့်သည်။
• Delwar Jahid မှ လူမျိုးသုဉ်းသတ်ဖြတ်မှုနေ့အား နိုင်ငံတကာအသိအမှတ်ပြု လေးစားလိုက်နာရန် တောင်းဆိုအပ်ပါသည်။
• ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သည် ၁၉၇၁ ခုနှစ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအား ကုလသမဂ္ဂ၏ အသိအမှတ်ပြုမှု ရယူရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။
• ယနေ့ Genocide နေ့ Archived 24 February 2021 at the Wayback Machine.
• ၁၉၇၁ ခုနှစ်အတွက် အောက်မေ့ဖွယ်အဖြစ် မတ်လ ၂၅ ရက်နေ့ကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုနေ့အဖြစ် ကုလသမဂ္ဂက သတ်မှတ်ပေးရန် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် တောင်းဆို ၊ Hindustan Times ၊ မတ် ၂၃၊ ၂၀၁၇
• ဘင်္ဂလားဒေ့ခ်ျတွင် အိန္ဒိယ၏ စွက်ဖက်မှုသည် တောင်အာရှကို ပုံဖော်ပုံ ၊ Hindustan Times ၊ စက်တင်ဘာ ၂၂၊ ၂၀၁၆
• လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုနေ့ကို အထိမ်းအမှတ်ပြုခြင်းဖြင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သည် ပါကစ္စတန်ကို မေ့ထားလိုသောအရာကို အမှတ်ရရန် ကြိုးစားနေကြောင်း ၊ Scroll.in၊ 25 မတ်လ 2017