ဝီကီပီးဒီးယား

ဖာမီယမ်

ဖာမီယမ် (အင်္ဂလိပ်: Fermium) သည် ရေဒီယိုသတ္တိကြွ ဒြပ်စင်တစ်ခုဖြစ်ပြီး အက်တမ်အမှတ်စဉ် ၈၉ မှ ၁၀၃ရှိသော (Actinoids) အုပ်စုထဲတွင်ပါဝင်သည်။ ၎င်း၏ ဓာတုဗေဒ ဂုဏ်သတ္တိကို အသေးစိတ်လေ့လာရန် ခက်ခဲသော်လည်း လေ၊ ရေနွေးငွေ၊ အက်ဆစ် တို့ဖြင့်တိုက်စားလျှင် ငွေသတ္တုစပ်အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲနိုင်သည်ဟု ယူဆကြသည်။ Tm ကို (Actinoids) အုပ်စုထဲတွင် ၈ ခုမြောက်အဖြစ် ရှာတွေ့ခဲ့သည်။ ၁၉၅၂ ခုနှစ်တွင် Albert Ghiorso နှင့် သူ၏တွဲဖက် လက်ထောက်များက အပူထုတ်နယူကလီးယားပေါက်ကွဲခြင်း (Thermonuclear explosion) ဖြင့်ဓာတ်ခွဲခန်းတွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ ၁၉၅၃ နှင့် ၁၉၅၄ ခုနှစ်အစောပိုင်းကာလများတွင် အက်တမ် အမှတ်စဉ် ၉၉ နှင့် ၁၀၀ တွေ့ရှိမှုကို လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ အကြောင်းပြချက်ဖြင့် ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခွင့်မပြုခဲ့ပေ။ ဆွီဇလန်နိုင်ငံ မြို့တော် Stockholm ရှိ Nobel Institute of Physics မှ အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့သည် 238U ကို 16O ion နှင့် တိုက်ခိုက်စေခြင်းဖြင့် ၃၀ မိနစ်ခန့် ကြာသော alpha ရောင်စဉ်တန်း တစ်ခု သီးခြား ထွက်ပေါ်လာသည်။ ထို alpha ရောင်စဉ်တွင် atomic weight 250 ဝန်းကျင်နှင့် proton အရည်အတွက် 100 ပါဝင်နေသည်။ (တနည်းအားဖြင့်ဆိုသော် 100Fm250 ဖြစ်သည်)။ ထိုအဖွဲ့သည် ၎င်းတွေ့ရှိမှုအား ၁၉၅၄ ခုနှစ်တိုင်အောင် ကြေညာနိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ နောက်ပိုင်းတွင် Fm250 အိုင်ဆိုတုပ်အဖြစ် အတိအကျ သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။ ၎င်းဒြပ်စင်၏ သက်တမ်းဝက်(half-life) မှာ ၃၀ မိနစ်ဖြစ်သည်။ ဖာမီယမ်၏ ဓာတုဗေဒ ဂုဏ်သတ္တိကို လေ့လာရန်မှာ မရှိသလောက်ဖြစ်သည်။ 254Fm နှင့် စွမ်းအားမြင့် အိုင်ဆိုတုပ်ပ်များမှ ပမာဏကြီးမားသော နယူထရွန်စီးကြောင်းကို ပလူတိုနီယမ်ဒြပ်စင် ကဲ့သို့ ထုတ်လွတ်ပေးသည်။ ဖာမီယမ်တွင် အိုင်ဆိုတုပ် ၁၆ ခု ပါဝင်ကြောင်း ုတွေ့ရှိနိုင်သည်။ 257Fm သည် ရက်ပေါင်း ၁၀၀.၅ အထိ သက်တမ်းရှည်နိုင်ပြီး 250Fm သည် ၃၀ မိနစ်သာခံသည်။ 250Fm ကို ဓာတုဗေဒနည်းဖြင့် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာအတည်ပြုကာ 120Nb (nobelium) ကိုထုတ်လုပ်သည်။

ဖာမီယမ်  100Fm
ယေဘုယျ ဂုဏ်သတ္တိများ
အမည်၊ သင်္ကေတဖာမီယမ်, Fm
အသံထွက်/ˈfɜːrmiəm/
FER-mee-əm
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားရှိ ဖာမီယမ်
Element 1: ဟိုက်ဒရိုဂျင် (H), Other non-metal
Element 2: ဟီလီယမ် (He), Noble gas
Element 3: လီသီယမ် (Li), Alkali metal
Element 4: ဘယ်ရီလီယမ် (Be), Alkaline earth metal
Element 5: ဘိုရွန် (B), Metalloid
Element 6: ကာဗွန် (C), Other non-metal
Element 7: နိုက်ထရိုဂျင် (N), Other non-metal
Element 8: အောက်ဆီဂျင် (O), Other non-metal
Element 9: ဖလိုရင်း (F), Halogen
Element 10: နီယွန် (Ne), Noble gas
Element 11: ဆိုဒီယမ် (Na), Alkali metal
Element 12: မဂ္ဂနီစီယမ် (Mg), Alkaline earth metal
Element 13: အလူမီနီယမ် (Al), Other metal
Element 14: ဆီလီကွန် (Si), Metalloid
Element 15: ဖော့စဖောရပ် (P), Other non-metal
Element 16: ဆာလဖာ (S), Other non-metal
Element 17: ကလိုရင်း (Cl), Halogen
Element 18: အာဂွန် (Ar), Noble gas
Element 19: ပိုတက်ဆီယမ် (K), Alkali metal
Element 20: ကယ်လဆီယမ် (Ca), Alkaline earth metal
Element 21: စကန္ဒီယမ် (Sc), Transition metal
Element 22: တိုင်‌တေနီယမ် (Ti), Transition metal
Element 23: ဗနေဒီယမ် (V), Transition metal
Element 24: ခရိုမီယမ် (Cr), Transition metal
Element 25: မက်ဂနိစ် (Mn), Transition metal
Element 26: သံ (သတ္တု) (Fe), Transition metal
Element 27: ကိုဘော့ (ဒြပ်စင်) (Co), Transition metal
Element 28: နီကယ် (Ni), Transition metal
Element 29: ကြေးနီ (Cu), Transition metal
Element 30: သွပ် (Zn), Transition metal
Element 31: ဂဲလီယမ် (Ga), Other metal
Element 32: ဂျာမေနီယမ် (Ge), Metalloid
Element 33: စိန်ဖြူ (As), Metalloid
Element 34: ဆီလီနီယမ် (Se), Other non-metal
Element 35: ဘရိုမင်း (Br), Halogen
Element 36: ကရစ်ပတွန် (Kr), Noble gas
Element 37: ရူဘီဒီယမ် (Rb), Alkali metal
Element 38: စထရွန်တီယမ် (Sr), Alkaline earth metal
Element 39: အိတ်တြီယမ် (Y), Transition metal
Element 40: ဇာကိုနီယမ် (Zr), Transition metal
Element 41: နိုင်အိုဘီယမ် (Nb), Transition metal
Element 42: မိုလိပ်ဒီနမ် (Mo), Transition metal
Element 43: တက္ကနက်တီယမ် (Tc), Transition metal
Element 44: ရက်သီနီယမ် (Ru), Transition metal
Element 45: ရိုဒီယမ် (Rh), Transition metal
Element 46: ပယ်လေဒီယမ် (Pd), Transition metal
Element 47: ငွေ (သတ္တု) (Ag), Transition metal
Element 48: ကတ်မီယမ် (Cd), Transition metal
Element 49: အိန္ဒီယမ် (In), Other metal
Element 50: သံဖြူ (Sn), Other metal
Element 51: ခနောက်စိမ်း (Sb), Metalloid
Element 52: တယ်လူရီယမ် (Te), Metalloid
Element 53: အိုင်အိုဒင်း (I), Halogen
Element 54: ဇီနွန် (Xe), Noble gas
Element 55: ဆယ်ဆီယမ် (Cs), Alkali metal
Element 56: ဘေရီယမ် (Ba), Alkaline earth metal
Element 57: လန်သနမ် (La), Lanthanoid
Element 58: ဆယ်ရီယမ် (Ce), Lanthanoid
Element 59: ပရာဆီယိုဒိုင်ယမ် (Pr), Lanthanoid
Element 60: နီယိုဒိုင်မီယမ် (Nd), Lanthanoid
Element 61: ပရိုမီသီယမ် (Pm), Lanthanoid
Element 62: ဆမ္မာရီယမ် (Sm), Lanthanoid
Element 63: ယူရိုပီယမ် (Eu), Lanthanoid
Element 64: ဂါဒိုလီနီယမ် (Gd), Lanthanoid
Element 65: တာဘီယမ် (Tb), Lanthanoid
Element 66: ဒိုင်စပရိုဆီယမ် (Dy), Lanthanoid
Element 67: ဟိုမီယမ် (Ho), Lanthanoid
Element 68: အာဘီယမ် (Er), Lanthanoid
Element 69: ကျူလီယမ် (Tm), Lanthanoid
Element 70: အိတ္တာဘီယမ် (Yb), Lanthanoid
Element 71: လူတက်သီယမ် (Lu), Lanthanoid
Element 72: ဟက်ဖ်နီယမ် (Hf), Transition metal
Element 73: တန်တလမ် (Ta), Transition metal
Element 74: တန်စတင် (W), Transition metal
Element 75: ရီနီယမ် (Re), Transition metal
Element 76: အော့စမီယမ် (Os), Transition metal
Element 77: အိုင်ရီဒီယမ် (Ir), Transition metal
Element 78: ရွှေဖြူ (Pt), Transition metal
Element 79: ရွှေ (Au), Transition metal
Element 80: ပြဒါး (Hg), Transition metal
Element 81: သယ်လီယမ် (Tl), Other metal
Element 82: ခဲ (သတ္တု) (Pb), Other metal
Element 83: ကြွပ် (Bi), Other metal
Element 84: ပိုလိုနီယမ် (Po), Metalloid
Element 85: အက်စ်တက်တိုင်း (At), Halogen
Element 86: ရေဒွန် (Rn), Noble gas
Element 87: ဖရန်စီယမ် (Fr), Alkali metal
Element 88: ရေဒီယမ် (Ra), Alkaline earth metal
Element 89: အက်တီနီယမ် (Ac), Actinoid
Element 90: သိုရီယမ် (Th), Actinoid
Element 91: ပရိုတက်တီနီယမ် (Pa), Actinoid
Element 92: ယူရေနီယမ် (U), Actinoid
Element 93: နပ်ကျူနီယမ် (Np), Actinoid
Element 94: ပလူတိုနီယမ် (Pu), Actinoid
Element 95: အမေရိစီယမ် (Am), Actinoid
Element 96: ကျူရီယမ် (Cm), Actinoid
Element 97: ဘာကီလီယမ် (Bk), Actinoid
Element 98: ကာလီဖိုနီယမ် (Cf), Actinoid
Element 99: အိုင်စ်တိုင်နီယမ် (Es), Actinoid
Element 100: ဖာမီယမ် (Fm), Actinoid
Element 101: မန်ဒယ်လီဗီယမ် (Md), Actinoid
Element 102: နိုဘယ်လီယမ် (No), Actinoid
Element 103: လော်ရန်စီယမ် (Lr), Actinoid
Element 104: ရူသာဖော်ဒီယမ် (Rf), Transition metal
Element 105: ဒပ်ဘ်နီယမ် (Db), Transition metal
Element 106: ဆီဘော်ဂျီယမ် (Sg), Transition metal
Element 107: ဘိုဟ်ရီယမ် (Bh), Transition metal
Element 108: ဟက်စ်စီယမ် (Hs), Transition metal
Element 109: မိုက်ဒ်နီရီယမ် (Mt), Transition metal
Element 110: ဒမ်စတဒ်တီယမ် (Ds), Transition metal
Element 111: ရွန့်ဂန္နီယမ် (Rg), Transition metal
Element 112: ကော့ပါနီဆီယမ် (Cn), Transition metal
Element 113: နီဟိုနီယမ် (Uut)
Element 114: ဖလရိုဗီယမ် (Uuq)
Element 115: မော်စကိုဗီယမ် (Uup)
Element 116: လီဗာမိုရီယမ် (Uuh)
Element 117: တန်နဆီး (Uus)
Element 118: အိုဂန်နက်ဆွန် (Uuo)
 Er
↑
Fm
↓
(Upq)
အိုင်စ်တိုင်နီယမ် ← ဖာမီယမ် → မန်ဒယ်လီဗီယမ်
အက်တမ် အမှတ်စဉ် (Z)100
အုပ်စု၊ ဘလော့group n/a
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားperiod 7
ဒြပ်စင် ကဏ္ဍ  actinide
စံ အက်တောမစ် အလေးချိန် (Ar)(257)
အီလက်ထရွန် ပြုပြင်မှု[Rn] 5f12 7s2
အခွံတစ်ခုလျင် အီလက်ထရွန်ပါဝင်မှု2, 8, 18, 32, 30, 8, 2
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဂုဏ်သတ္တိများ
ဖေ့စ်အစိုင်အခဲ (predicted)
အရည်ပျော်မှတ်1800 K ​(1527 °C, ​2781 °F) (predicted)
သိပ်သည်းမှု (အခန်းအပူချိန်)9.7(1) g/cm3 (predicted)[၁]
အက်တောမစ် ဂုဏ်အင်များ
အောက်ဆိုဒ်ဒေးရှင်း အခြေနေ2, 3
အီလက်ထရွန် ဆန့်ကျင်ဘက်ဓာတ်Pauling scale: 1.3
အိုင်ယွန်းပြုခြင်းစွမ်းအင်1st: 627 kJ/mol (estimated)
Miscellanea
ပုံဆောင်ခဲ ဖွဲ့စည်းပုံ ​face-centered cubic (fcc)
Face-centered cubic crystal structure for ဖာမီယမ်

(predicted)[၁]
CAS Number7440-72-4
သမိုင်းကြောင်း
အမည်တပ်ခြင်းafter Enrico Fermi
ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုLawrence Berkeley National Laboratory (1952)
အတည်ငြိမ်ဆုံး ဖာမီယမ်၏ အိုင်ဆိုတုပ်များ
iso NA သက်တမ်းဝက် DM DE (MeV) DP
252Fm syn 25.39 h SF – –
α 7.153 248Cf
253Fm syn 3 d ε 0.333 253Es
α 7.197 249Cf
255Fm syn 20.07 h SF – –
α 7.241 251Cf
257Fm syn 100.5 d α 6.864 253Cf
SF – –
ဝီကီဒေတာတွင် |
| ကိုးကား

အသုံးပြုခြင်း

ပြင်ဆင်ရန်

ဖာမီယမ်ကို စီးပွားဖြစ်ထုတ်လုပ်ရန် အကြောင်းပြချက်မရှိပေ။ သို့သော် တနေ့နေ့တွင်တော့ ဆေးပညာနယ်ပယ်တွင် အသုံးချနိုင်ပါလိမ့်မည်။

ကျန်းမာရေးအပေါ်သက်ရောက်မှုများ

ပြင်ဆင်ရန်

ဖာမီယမ်သည် သဘာဝတွင် ဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိပေ။ ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင်အလွာ တွင်လဲမတွေ့ရပေ။ ထို့ကြောင့် ၎င်း၏ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ဆိုးကျိုးများ ကို ဖော်ပြပြောဆိုနိုင်ခြင်း မရှိပေ။

ပတ်ဝန်းကျင်သို့ သက်ရောက်မှုများ

ပြင်ဆင်ရန်

ဖာမီယမ်သည် သဘာဝတွင် ဖြစ်ပေါ်ခြင်းမရှိပေ။ ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင်အလွာ တွင်လဲမတွေ့ရပေ။ ထို့ကြောင့် ၎င်း၏ ပတ်ဝန်းကျင်အပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုများကို ဖော်ပြပြောဆိုနိုင်ခြင်း မရှိပေ။

ကိုးကား

ပြင်ဆင်ရန်
  1. ↑ ၁.၀ ၁.၁ Fournier, Jean-Marc (1976). "Bonding and the electronic structure of the actinide metals". Journal of Physics and Chemistry of Solids 37 (2): 235–244. doi:10.1016/0022-3697(76)90167-0. 
"https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=ဖာမီယမ်&oldid=697898" မှ ရယူရန်