ရိုဒီယမ်

ရိုဒီယမ် (Rhodium) သည် ruthenium, palladium, osmium, နှင့် iridium တို့နှင့် element အဖွဲ့အစည်း တစ်ခုဖြစ်သည်။ ရိုဒီယမ်သည် platinum ကဲ့သို့ group metals မှာတာဝန်ထမ်းဆောင်သည်။ Rhodium သည် အရောင်စိုသည့် ငွေဖြူရောင်ဖြစ်သည်။ Platinum ပြီးနောက် rhodiunm သည် အမြင့်မားဆုံးသော အရည်ပျော်မှတ် နှင့် အနိမ့်ဆုံးသော သိပ်သည်းဆ ရှိသည်။ Rhodium သည် မြင့်မားသော အပူချိန်၊ မာကျောမှု ရှိပြီး ကြာရှည်အသုံးခံနိုင်သည်။၎င်းကို အနီရောင်(red) ဖြစ်ခါနီးအထိအပူပေးပါက oxide ဖြစ်သွားပြီး မြင့်မားတဲ့အပူချိန်မှာဆိုရင်တော့ element အဖြစ်ပြောင်းသွားသည်။ 600°C အပေါ်မှာဆိုရင် ၎င်းသည် လေထုနဲ့ ရေထုကို မထိခိုက်နိုင်ပေ။၎င်းမှာ aqua regia (nitrohydrochloric acid) ပါဝင် သည့်အတွက်ကြောင့်အက်ဆစ်အများစု ထဲမှာမပျော်ဝင်ပဲ ပူနွေးပြီး ပြင်းအားရှိတဲ့ sulfuric acid အထဲတွင်သာပျော်ဝင်သည်။ ထို့အပြင် molten alkalis အားဖြင့်လည်းပြိုကွဲနိုင်သည်။

ရိုဒီယမ်  ₄₅Rh

ယေဘုယျ ဂုဏ်သတ္တိများ
အမည်၊ သင်္ကေတ	ရိုဒီယမ်, Rh
အဆင်း	silvery white metallic
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားရှိ ရိုဒီယမ်
Co ↑ Rh ↓ Ir ရက်သီနီယမ် ← ရိုဒီယမ် → ပယ်လေဒီယမ်
အက်တမ် အမှတ်စဉ် (Z)	45
အုပ်စု၊ ဘလော့	group 9
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယား	period 5
စံ အက်တောမစ် အလေးချိန် (Ar)
အီလက်ထရွန် ပြုပြင်မှု	[Kr] 4d8 5s1
အခွံတစ်ခုလျင် အီလက်ထရွန်ပါဝင်မှု	2, 8, 18, 16, 1
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဂုဏ်သတ္တိများ
ဖေ့စ်	အစိုင်အခဲ
အရည်ပျော်မှတ်	2237 K ​(1964 °C, ​3567 °F)
အရည်ဆူမှတ်	3968 K ​(3695 °C, ​6683 °F)
သိပ်သည်းမှု (အခန်းအပူချိန်)	12.41 g/cm3
10.7 g/cm3
ဖျူးရှင်းအပူ	26.59 kJ/mol
အငွေ့ပျံခြင်း အပူ	493 kJ/mol
မိုလာ အပူအင်အား	24.98 J/(mol·K)
ငွေ့ရည်ဖိအား P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 2288 2496 2749 3063 3405 3997
အက်တောမစ် ဂုဏ်အင်များ
အီလက်ထရွန် ဆန့်ကျင်ဘက်ဓာတ်	Pauling scale: 2.28
အိုင်ယွန်းပြုခြင်းစွမ်းအင်	1st: 719.7 kJ/mol 2nd: 1740 kJ/mol 3rd: 2997 kJ/mol
အက်တောမစ် အချင်းဝက်	empirical: 134 pm
ကိုဗေးလန့်အချင်းဝက်	142±7 pm
Miscellanea
ပုံဆောင်ခဲ ဖွဲ့စည်းပုံ	​face-centered cubic (fcc)
အသံ၏အမြန်နှုန်း	4700 m/s (at 20 °C)
အပူ ပြန့်ကားမှု	8.2 µm/(m·K) (at 25 °C)
အပူစီးကူးမှု	150 W/(m·K)
လျှပ်စစ် ခုခံမှု	43.3 nΩ·m (at 0 °C)
သံလိုက်ဓာတ်	paramagnetic
သံလိုက် ထိတွေ့နိုင်မှု (χmol)	6996111000000000000♠+111.0×10−6 cm3/mol (298 K)
Young's modulus	380 GPa
Shear modulus	150 GPa
Bulk modulus	275 GPa
ပိုင်ဆွန် အချိုး	0.26
Mohs hardness	6.0
Vickers hardness	1100–8000 MPa
Brinell hardness	980–1350 MPa
CAS Number	7440-16-6
သမိုင်းကြောင်း
ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုနှင့် ပထမဆုံးခွဲထုတ်ခြင်း	William Hyde Wollaston (1804)
အတည်ငြိမ်ဆုံး ရိုဒီယမ်၏ အိုင်ဆိုတုပ်များ
iso NA သက်တမ်းဝက် DM DE (MeV) DP 99Rh syn 16.1 d ε – 99Ru γ 0.089, 0.353, 0.528 – 101mRh syn 4.34 d ε – 101Ru IT 0.157 101Rh γ 0.306, 0.545 – 101Rh syn 3.3 y ε – 101Ru γ 0.127, 0.198, 0.325 – 102mRh syn 3.7 y ε – 102Ru γ 0.475, 0.631, 0.697, 1.046 – 102Rh syn 207 d ε – 102Ru β+ 0.826, 1.301 102Ru β− 1.151 102Pd γ 0.475, 0.628 – 103Rh 100% is stable with 58 neutrons 105Rh syn 35.36 h β− 0.247, 0.260, 0.566 105Pd γ 0.306, 0.318 –

အသုံးပြုပုံ

ရိုဒီယမ် ဒြပ်စင်၏ ၈၅ ရာခိုင်းနှုန်းသည် ကားများ အတွက် catalytic converters အဖြစ် အသုံးပြုသည်။ ၎င်းဒြပ်စင်၏ အဓိက အသုံးပြုမှုများသည် platinum နှင့် iridium တို့တွင် သတ္ထုစပ် အဖြစ်အသုံးပြုသည်။ ၎င်းသတ္ထုစပ်များကို မီးပြင်းဖိုများ ၊ ကလောင်တံများ၊ ဆေးထိုးအပ်များ၊ ဝါယာကြိုးပြုလုပ်ခြင်း များနှင့် ပလပ်ခုံ များ ပြုလုပ်မှုများတွင် အသုံးပြုသည်။ ၎င်းဒြပ်စင် ကို BP-Monsanto ဖြစ်စဉ်များကဲ့သို့ စက်မှု လုပ်ငန်းများတွင် ကျယ်ပြန့်စွာ အသုံးပြု သည်။

၇၈ ဂရမ် ရိုဒီယမ်နမူနာ

ရှာဖွေတွေ့ရှိသူ ဝယ်လက်စတွန် ဝီလီယမ်ဟိတ် ဂျက်ဆွန်

ရိုဒီယမ်အုပ်ထားသည့် ရွှေဖြူ လက်ထပ်လက်စွပ်

ပတ်ဝန်းကျင်တွင်တွေ့ရှိမှုအခြေအနေ

ရိုဒီယမ်ဒြပ်စင်သည် ပေါင်းစပ်မှု့မရှိသော ဒြပ်စင်များကဲ့သို့ ရှားပါးစွာတွေ့ရသည်။ ရိုဒီယမ်ကို စီးပွားဖြစ် အနေဖြင့် ကြေးနီးများ နှင့် နီကယ်များ သန့်စင်မှု့များ သန့်စင်မှုများ အားဖြင့် ပေါ်ပေါက်လာသည်။ ၎င်း ဖြစ်စဉ်တွင် ရေဒီယမ် ပမာဏ သည် ဝ.၁ ရာခိုင်နှုန်း ပါဝင်သည်။ ရေဒီယမ်အများစုကို တောင်အာဖရိက နှင့် ရုရှားနိုင်ငံများတွင် ထုပ်လုပ်ကြသည်။ ၎င်း ဒြပ်စင်၏ ၁ နှစ်အတွင်းပြန်းမျှထုပ်လုပ်မှူသည် ၁၆ တန်ဝန်းကျင် ရှိသည်။

ကျန်းမာရေးအပေါ်သက်ရောက်မှုများ

Rhodium ဒြပ်စင်များကို ရှားပါး တွေ့ရှိရသည်။ များစွာသော Rhodium compound များကြောင့် အဆိပ်သင့်ခြင်းများ၊ ကင်ဆာရောဂါများ ဖြစ်စေနိုင်သည်။ ထို့အပြင် Rhodium compounds များသည် အရေအပြားများကို ပြင်းထန်စွာ ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရစေသည်။