ဝီကီပီးဒီးယား

မန်ဒယ်လီဗီယမ်

အက်တမ်နံပါတ်၁၀၁ရှိသောဓါတုဒြပ်စင်
(Mendelevium မှ ပြန်ညွှန်းထားသည်)

မန်ဒဲလီဗီယမ် (အင်္ဂလိပ်: Mendelevium) သည် ဓာတ်ခွဲခန်းမှသာထုတ်ယူရရှိနိုင်သည့် ပထမမြောက် ဒြပ်စင်ဖြစ်သည်။ ဘားကလေး (Berkekey) ဓာတ်ရောင်ခြည်ဓာတ်ခွဲခန်း၌ ၆၀ လက်မ ဒြပ်မှုန်အရှိန်မြင့်စက် (60-inch cyclotron) အတွင်း 253 Es အား ဟီလီယန် (helium) အယ်လဖာ ဒြပ်မှုန် နှင့်တိုက်ခိုက်စေခြင်းဖြင့် 256Md ကိုထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ၎င်း၏သက်တမ်းဝက် (half life)သည် ၇၆ မိနစ် ရှိပြီး၊ 258Md သက်တမ်းဝက်(half life) သည် ၅၂ ရက် ရှိသည်။ မန်ဒဲလီဗီယမ် ၏ ဓာတုဗေဒဆိုင်ရာ အချက်အလက်များမှာ ၎င်း၏ အက်တမ်အမှတ်စဉ် (Atomic Number)၊ သက်တမ်းဝက် (half life) နှင့် အိုင်ဆိုတုပ်စ် (isotopes) များကြောင့် ကန့်သတ်ချက်များရှိသည်။ ၎င်း၏အိုင်ဆိုတုပ်စ် အကွာအဝေးမှာ ၂၄၄ မှ ၂၆၁ အထိရှိသည်။ မန်ဒဲလီဗီယမ် ကို Periodic table ကို ပထမဆုံးတီထွင်ခဲ့သူ ရုရှားသိပ္ပံပညာရှင် မန်ဒဲလီးယပ်ဖ်အား ဂုဏ်ပြုနာမည်ပေးထားခြင်း ဖြစ်သည်။

မန်ဒယ်လီဗီယမ်  101Md
ယေဘုယျ ဂုဏ်သတ္တိများ
အမည်၊ သင်္ကေတမန်ဒယ်လီဗီယမ်, Md
အသံထွက်/ˌmɛndəˈlɛviəm/ or /ˌmɛndəˈliːviəm/
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားရှိ မန်ဒယ်လီဗီယမ်
Element 1: ဟိုက်ဒရိုဂျင် (H), Other non-metal
Element 2: ဟီလီယမ် (He), Noble gas
Element 3: လီသီယမ် (Li), Alkali metal
Element 4: ဘယ်ရီလီယမ် (Be), Alkaline earth metal
Element 5: ဘိုရွန် (B), Metalloid
Element 6: ကာဗွန် (C), Other non-metal
Element 7: နိုက်ထရိုဂျင် (N), Other non-metal
Element 8: အောက်ဆီဂျင် (O), Other non-metal
Element 9: ဖလိုရင်း (F), Halogen
Element 10: နီယွန် (Ne), Noble gas
Element 11: ဆိုဒီယမ် (Na), Alkali metal
Element 12: မဂ္ဂနီစီယမ် (Mg), Alkaline earth metal
Element 13: အလူမီနီယမ် (Al), Other metal
Element 14: ဆီလီကွန် (Si), Metalloid
Element 15: ဖော့စဖောရပ် (P), Other non-metal
Element 16: ဆာလဖာ (S), Other non-metal
Element 17: ကလိုရင်း (Cl), Halogen
Element 18: အာဂွန် (Ar), Noble gas
Element 19: ပိုတက်ဆီယမ် (K), Alkali metal
Element 20: ကယ်လဆီယမ် (Ca), Alkaline earth metal
Element 21: စကန္ဒီယမ် (Sc), Transition metal
Element 22: တိုင်‌တေနီယမ် (Ti), Transition metal
Element 23: ဗနေဒီယမ် (V), Transition metal
Element 24: ခရိုမီယမ် (Cr), Transition metal
Element 25: မက်ဂနိစ် (Mn), Transition metal
Element 26: သံ (သတ္တု) (Fe), Transition metal
Element 27: ကိုဘော့ (ဒြပ်စင်) (Co), Transition metal
Element 28: နီကယ် (Ni), Transition metal
Element 29: ကြေးနီ (Cu), Transition metal
Element 30: သွပ် (Zn), Transition metal
Element 31: ဂဲလီယမ် (Ga), Other metal
Element 32: ဂျာမေနီယမ် (Ge), Metalloid
Element 33: စိန်ဖြူ (As), Metalloid
Element 34: ဆီလီနီယမ် (Se), Other non-metal
Element 35: ဘရိုမင်း (Br), Halogen
Element 36: ကရစ်ပတွန် (Kr), Noble gas
Element 37: ရူဘီဒီယမ် (Rb), Alkali metal
Element 38: စထရွန်တီယမ် (Sr), Alkaline earth metal
Element 39: အိတ်တြီယမ် (Y), Transition metal
Element 40: ဇာကိုနီယမ် (Zr), Transition metal
Element 41: နိုင်အိုဘီယမ် (Nb), Transition metal
Element 42: မိုလိပ်ဒီနမ် (Mo), Transition metal
Element 43: တက္ကနက်တီယမ် (Tc), Transition metal
Element 44: ရက်သီနီယမ် (Ru), Transition metal
Element 45: ရိုဒီယမ် (Rh), Transition metal
Element 46: ပယ်လေဒီယမ် (Pd), Transition metal
Element 47: ငွေ (သတ္တု) (Ag), Transition metal
Element 48: ကတ်မီယမ် (Cd), Transition metal
Element 49: အိန္ဒီယမ် (In), Other metal
Element 50: သံဖြူ (Sn), Other metal
Element 51: ခနောက်စိမ်း (Sb), Metalloid
Element 52: တယ်လူရီယမ် (Te), Metalloid
Element 53: အိုင်အိုဒင်း (I), Halogen
Element 54: ဇီနွန် (Xe), Noble gas
Element 55: ဆယ်ဆီယမ် (Cs), Alkali metal
Element 56: ဘေရီယမ် (Ba), Alkaline earth metal
Element 57: လန်သနမ် (La), Lanthanoid
Element 58: ဆယ်ရီယမ် (Ce), Lanthanoid
Element 59: ပရာဆီယိုဒိုင်ယမ် (Pr), Lanthanoid
Element 60: နီယိုဒိုင်မီယမ် (Nd), Lanthanoid
Element 61: ပရိုမီသီယမ် (Pm), Lanthanoid
Element 62: ဆမ္မာရီယမ် (Sm), Lanthanoid
Element 63: ယူရိုပီယမ် (Eu), Lanthanoid
Element 64: ဂါဒိုလီနီယမ် (Gd), Lanthanoid
Element 65: တာဘီယမ် (Tb), Lanthanoid
Element 66: ဒိုင်စပရိုဆီယမ် (Dy), Lanthanoid
Element 67: ဟိုမီယမ် (Ho), Lanthanoid
Element 68: အာဘီယမ် (Er), Lanthanoid
Element 69: ကျူလီယမ် (Tm), Lanthanoid
Element 70: အိတ္တာဘီယမ် (Yb), Lanthanoid
Element 71: လူတက်သီယမ် (Lu), Lanthanoid
Element 72: ဟက်ဖ်နီယမ် (Hf), Transition metal
Element 73: တန်တလမ် (Ta), Transition metal
Element 74: တန်စတင် (W), Transition metal
Element 75: ရီနီယမ် (Re), Transition metal
Element 76: အော့စမီယမ် (Os), Transition metal
Element 77: အိုင်ရီဒီယမ် (Ir), Transition metal
Element 78: ရွှေဖြူ (Pt), Transition metal
Element 79: ရွှေ (Au), Transition metal
Element 80: ပြဒါး (Hg), Transition metal
Element 81: သယ်လီယမ် (Tl), Other metal
Element 82: ခဲ (သတ္တု) (Pb), Other metal
Element 83: ကြွပ် (Bi), Other metal
Element 84: ပိုလိုနီယမ် (Po), Metalloid
Element 85: အက်စ်တက်တိုင်း (At), Halogen
Element 86: ရေဒွန် (Rn), Noble gas
Element 87: ဖရန်စီယမ် (Fr), Alkali metal
Element 88: ရေဒီယမ် (Ra), Alkaline earth metal
Element 89: အက်တီနီယမ် (Ac), Actinoid
Element 90: သိုရီယမ် (Th), Actinoid
Element 91: ပရိုတက်တီနီယမ် (Pa), Actinoid
Element 92: ယူရေနီယမ် (U), Actinoid
Element 93: နပ်ကျူနီယမ် (Np), Actinoid
Element 94: ပလူတိုနီယမ် (Pu), Actinoid
Element 95: အမေရိစီယမ် (Am), Actinoid
Element 96: ကျူရီယမ် (Cm), Actinoid
Element 97: ဘာကီလီယမ် (Bk), Actinoid
Element 98: ကာလီဖိုနီယမ် (Cf), Actinoid
Element 99: အိုင်စ်တိုင်နီယမ် (Es), Actinoid
Element 100: ဖာမီယမ် (Fm), Actinoid
Element 101: မန်ဒယ်လီဗီယမ် (Md), Actinoid
Element 102: နိုဘယ်လီယမ် (No), Actinoid
Element 103: လော်ရန်စီယမ် (Lr), Actinoid
Element 104: ရူသာဖော်ဒီယမ် (Rf), Transition metal
Element 105: ဒပ်ဘ်နီယမ် (Db), Transition metal
Element 106: ဆီဘော်ဂျီယမ် (Sg), Transition metal
Element 107: ဘိုဟ်ရီယမ် (Bh), Transition metal
Element 108: ဟက်စ်စီယမ် (Hs), Transition metal
Element 109: မိုက်ဒ်နီရီယမ် (Mt), Transition metal
Element 110: ဒမ်စတဒ်တီယမ် (Ds), Transition metal
Element 111: ရွန့်ဂန္နီယမ် (Rg), Transition metal
Element 112: ကော့ပါနီဆီယမ် (Cn), Transition metal
Element 113: နီဟိုနီယမ် (Uut)
Element 114: ဖလရိုဗီယမ် (Uuq)
Element 115: မော်စကိုဗီယမ် (Uup)
Element 116: လီဗာမိုရီယမ် (Uuh)
Element 117: တန်နဆီး (Uus)
Element 118: အိုဂန်နက်ဆွန် (Uuo)
 Tm
↑
Md
↓
(Upp)
ဖာမီယမ် ← မန်ဒယ်လီဗီယမ် → နိုဘယ်လီယမ်
အက်တမ် အမှတ်စဉ် (Z)101
အုပ်စု၊ ဘလော့group n/a
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားperiod 7
ဒြပ်စင် ကဏ္ဍ  actinide
စံ အက်တောမစ် အလေးချိန် (Ar)(258)
အီလက်ထရွန် ပြုပြင်မှု[Rn] 5f13 7s2
အခွံတစ်ခုလျင် အီလက်ထရွန်ပါဝင်မှု2, 8, 18, 32, 31, 8, 2
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဂုဏ်သတ္တိများ
ဖေ့စ်အစိုင်အခဲ (predicted)
အရည်ပျော်မှတ်1100 K ​(827 °C, ​1521 °F) (predicted)
သိပ်သည်းမှု (အခန်းအပူချိန်)10.3(7) g/cm3 (predicted)[၁]
အက်တောမစ် ဂုဏ်အင်များ
အောက်ဆိုဒ်ဒေးရှင်း အခြေနေ2, 3
အီလက်ထရွန် ဆန့်ကျင်ဘက်ဓာတ်Pauling scale: 1.3
အိုင်ယွန်းပြုခြင်းစွမ်းအင်1st: 635 kJ/mol (estimated)
Miscellanea
ပုံဆောင်ခဲ ဖွဲ့စည်းပုံ ​face-centered cubic (fcc)
Face-centered cubic crystal structure for မန်ဒယ်လီဗီယမ်

(predicted)[၁]
CAS Number7440-11-1
သမိုင်းကြောင်း
အမည်တပ်ခြင်းဒမီသရီ အီဗန်နိုဗစ် မန်းဒယ်လိယပ် အား အစွဲပြု၍
ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုLawrence Berkeley National Laboratory (၁၉၅၅)
အတည်ငြိမ်ဆုံး မန်ဒယ်လီဗီယမ်၏ အိုင်ဆိုတုပ်များ
iso NA သက်တမ်းဝက် DM DE (MeV) DP
257Md syn 5.52 h ε 0.406 257Fm
α 7.558 253Es
SF – –
258Md syn 51.5 d ε 1.230 258Fm
260Md syn 31.8 d SF – –
α 7.000 256Es
ε – 260Fm
β− 1.000 260No
ဝီကီဒေတာတွင် |
| ကိုးကား

အသုံးပြုခြင်း

ပြင်ဆင်ရန်

ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ် ရှိသော ဒြပ်စင်ဖြစ်သောကြောင့် စီးပွားရေး နှင့် အခြား နေရာများအားလုံးတွင် အသုံးပြုနိုင်ခြင်း မရှိသေးပေ။

ပတ်ဝန်းကျင်တွင်တွေ့ရှိရမှုအခြေအနေ

ပြင်ဆင်ရန်

ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ် ရှိသော ဒြပ်စင်များသည် သဘာတွင်မတည်ရှိသည့်အပြင် အလွန်မတည်ငြိမ်သော nuclei ဖြစ်ကြောင်း တွေရှိသည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့ကို ရှာတွေ့ရန်ခက်ခဲသည်။

ကျန်းမာရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုများ

ပြင်ဆင်ရန်

မန်ဒဲလီဗီယမ်သည် သဘာဝတွင် ဖြစ်တည်ခြင်း မရှိသည့်အပြင် ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင်လွာတွင် လဲမတွေ့ရပေ။ ထို့ကြောင့် ၎င်း၏ ကျန်းမာရေးအပေါ် သက်ရောက်မှုများကို ထည့်တွက်စရာမလိုပေ။

ပတ်ဝန်းကျင်အပေါ် သက်ရောက်မှုများ

ပြင်ဆင်ရန်

မန်ဒဲလီဗီယမ်သည် သဘာဝတွင် ဖြစ်တည်ခြင်း မရှိသည့်အပြင် ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင်လွာတွင် လဲမတွေ့ရပေ။ ထို့ကြောင့် ပတ်န်းကျင်အပေါ် သက်ရောက်မှုများကို ထည့်တွက်စရာမလိုပေ။

ကိုးကား

ပြင်ဆင်ရန်
  1. ↑ ၁.၀ ၁.၁ Fournier, Jean-Marc (1976). "Bonding and the electronic structure of the actinide metals". Journal of Physics and Chemistry of Solids 37 (2): 235–244. doi:10.1016/0022-3697(76)90167-0. 
"https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=မန်ဒယ်လီဗီယမ်&oldid=506745" မှ ရယူရန်