ရေဒီယမ်

ရေဒီယမ် (Radium) သည် ငွေရောင်တောက်ပပြီး နူးညံ့သည့် သတ္တု တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ရေဒီယိုသတ္တိကြွ ဓာတ်အားပြင်းပါသည်။ လေထုနှင့် ထိတွေ့သည့်အခါ ဓာတ်တိုးပြီး အဖြူရောင်နီးပါးရှိသော အရောင်မှ အနက်ရောင်သို့ ပြောင်းသွားသည်။ အလင်းရောင်ဖြာထွက်စေနိုင်သည်။ ရေထဲတွင် Alkaline-earth အုပ်စုထဲတွင် အင်အားအပြည့်ဝဆုံး အုပ်စုဝင်ဖြစ်သော်လည်း ငွေ့ရည်ပျံဖို့အလွယ်ဆုံးဖြစ်သည်။

ရေဒီယမ်  ₈₈Ra

ယေဘုယျ ဂုဏ်သတ္တိများ
အမည်၊ သင်္ကေတ	ရေဒီယမ်, Ra
အဆင်း	silvery white metallic
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားရှိ ရေဒီယမ်
Ba ↑ Ra ↓ (Ubn) ဖရန်စီယမ် ← ရေဒီယမ် → အက်တီနီယမ်
အက်တမ် အမှတ်စဉ် (Z)	88
အုပ်စု၊ ဘလော့	group 2 (alkaline earth metals)
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယား	period 7
စံ အက်တောမစ် အလေးချိန် (Ar)
အီလက်ထရွန် ပြုပြင်မှု	[Rn] 7s2
အခွံတစ်ခုလျင် အီလက်ထရွန်ပါဝင်မှု	2, 8, 18, 32, 18, 8, 2
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဂုဏ်သတ္တိများ
အရည်ပျော်မှတ်	973 K ​(700 °C, ​1292 °F) (disputed)
အရည်ဆူမှတ်	2010 K ​(1737 °C, ​3159 °F)
သိပ်သည်းမှု (အခန်းအပူချိန်)	5.5 g/cm3
ဖျူးရှင်းအပူ	8.5 kJ/mol
အငွေ့ပျံခြင်း အပူ	113 kJ/mol
ငွေ့ရည်ဖိအား P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 819 906 1037 1209 1446 1799
အက်တောမစ် ဂုဏ်အင်များ
အီလက်ထရွန် ဆန့်ကျင်ဘက်ဓာတ်	Pauling scale: 0.9
အိုင်ယွန်းပြုခြင်းစွမ်းအင်	1st: 509.3 kJ/mol 2nd: 979.0 kJ/mol
ကိုဗေးလန့်အချင်းဝက်	221±2 pm
ဗန်ဒါဝေါ့စ် အချင်းဝက်	283 pm
Miscellanea
ပုံဆောင်ခဲ ဖွဲ့စည်းပုံ	​body-centered cubic (bcc)
အပူစီးကူးမှု	18.6 W/(m·K)
လျှပ်စစ် ခုခံမှု	1 µΩ·m (at 20 °C)
သံလိုက်ဓာတ်	nonmagnetic
CAS Number	7440-14-4
သမိုင်းကြောင်း
ရှာဖွေတွေ့ရှိမှု	ပယ်ရီကျူရီ နှင့် မာရီ ကျူးရီး (၁၈၉၈)
ပထမဆုံး ခွဲထုတ်မှု	မာရီ ကျူးရီး (၁၉၁၀)
အတည်ငြိမ်ဆုံး ရေဒီယမ်၏ အိုင်ဆိုတုပ်များ
iso NA သက်တမ်းဝက် DM DE (MeV) DP 223Ra trace 11.43 d α 5.99 219Rn 224Ra trace 3.6319 d α 5.789 220Rn 225Ra trace 14.9 d β− 0.356 225Ac 226Ra trace 1600 y α 4.871 222Rn 228Ra trace 5.75 y β− 0.046 228Ac

အသုံးပြုခြင်း

ဆိုးဆေးများ တောက်ပစေရန် အတွက်အသုံးပြုပါသည်။ (radium bromide အနေနှင့်သုံးသည်) ရေဒီယမ်နှင့် ဘာယေလီယမ် ကို နယူထရွန်များ၏ လွယ်ကူရင်းမြစ်များ(Portable source of neutrons) အဖြစ်သုံးခဲ့ဖူးပါသည်။ ရေဒီယမ်ကို ကင်ဆာ ဆေးများထဲတွင် adon gas ကိုပြုလုပ်ဖို့ သုံးခဲ့သည် ။ ၁၉ ရာစုနှစ် အစတွင် ရေဒီယမ်ကို ပေါင်းစပ် ပစ္စည်း အနေဖြင့် သွားတိုက်ဆေး၊ ဆံပင်လိမ်းဆေး နှင့် အစားအစာများတွင်လည်း ထည့်ပြီးသုံးခဲ့ကြသည်။ ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ရေဒီယမ် ကို ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင်ဧရိယာ၏ ၁ square kilometer ( အနက်40 cm ) စီမှာ radium 1 gram ပါသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။ ၂၀ရာစုနှစ်အစပိုင်းတွင် radium ကို uranium သတ္တုရိုင်း များမှထုတ်ယူရှိပြီး ဆိုးဆေးများ တောက်ပစေရန်နှင့် ဆေးကုသမှုများအတွက် အသုံးပြုပါသည်။ Uranium သတ္တုရိုင်းထဲတွင် radium ပါဝင်မှုသည် 150 နှင့် 350 mg/ton အထိပါဝင်နိုင်ပါပြီး Zaire နှင့် Canada နိုင်ငံရှိ သတ္တုရိုင်းတွင်းများတွင် အများဆုံး တွေ့ရှိရသည်။

ကျန်းမာရေးသက်ရောက်မှု

သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်တွင် ရေဒီယိုသတ္တိကြွဒြပ်စင်များသည် အလွန်သေးငယ်သော အစိတ်အပိုင်းများအဖြစ် ပါဝင်နေပါသည်။ ရောင်ခြည် ဖြာထွက်ခြင်းကြောင့် ၎င်း တွင်ပါဝင်သော ရေဒီယို သတ္တိကြွ ခြင်းကို မြင်စေနိုင်သည်။ လူ့အဖွဲ့ အစည်းတွင် ရေဒီယိုသတ္တိကြွခြင်း အခန်းကဏ္ဍသည် သိသာစွာ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ လူတို့သည် သတ္တုကြွသော ရေဒီယမ်များကို ကျောက်မီးသွေးနှင့် အခြားလောင်စာများကို လောင်ကျွမ်းစေခြင်းအားဖြင့် ပတ်ဝန်းကျင်ထဲသို့ စွန့်ထုတ်ပါသည်။ ရေဒီယိုသတ္တိကြွ ပစ္စည်းများစွန့်ပစ်ရာ ပတ်ဝန်းကျင်တွင် တည်ရှိသော မြေအောက်ရေထဲတွင် ရေဒီယမ် ပါဝင်မှုနှုန်းသည် မြင့်မားပါသည်။ ယခုလက်ရှိ အခြေအနေအားဖြင့် လေထုနှင့် မြေကြီးထဲတွင်ရှိသော ရေဒီယမ်ပမာဏ နှင့် ပက်သက်၍ အသုံးချနိုင်သော နည်းပညာကို မတွေ့ရှိနိုင်သေးပါ။ သဘာဝကျစွာ ပါဝင်နေသောရေဒီယမ် ပမာဏကို လူ့ကျန်းမာရေးအတွက် အန္တရာယ်ကင်းစွာ ဖော်ထုတ်နိုင်ခြင်းမရှိသေးပါ။ သို့သော် ရေဒီယမ် သတ္တိကြွနှုန်းများပါက ကျန်းမာရေးကို ပိုမိုထိခိုက် စေနိုင်သည်။ ဥပမာ – သွားကျိုးခြင်း၊ anaemia(သွေးနီဥနည်းခြင်း)၊cataract (မျက်စိရောင်ခြင်း)။

နောက်ဆုံး လေ့လာချက်အရ ရေဒီယမ်၏ ရေဒီယိုသတ္တိကြွခြင်းသည် ကင်ဆာရောဂါအပြင် အချိန်တိုအတွင်း သေစေနိုင်သည်။ ၎င်းဆိုးကျိုးများကို မှတ်သားထားသင့်ပါသည်။ ထိုအရာများသည် ရေဒီယံထဲတွင်ပါဝင်သော ဂမ်မာ(gamma ray) ရောင်ခြည် ကြောင့်ဖြစ်သည်။ ၎င်းရောင်ခြည် (gamma ray )သည် လေထုကိုဖြတ်ပြီး အကွာဝေးတော်တော်များများထိ ဖြာထွက်နိုင်သည်။ ရေဒီယမ်၏ သတ္တုကြွမှုသည် လူကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်နိုင်သည့်အတွက် ၎င်းကိုလိုအပ်မှသာ သုံးသင့်ပါသည်။

ပတ်ဝန်းကျင်သို့ သက်ရောက်မှုများ

ရေဒီယမ်သည် Uranium and thorium (nuclear fuel) များ ယိုယွင်းပျက်စီးသွားလျှင် ရေဒီယို သတ္တုကြွ အက်တမ်များအဖြစ် အဆက်မပြတ် ထုတ်လွှတ်ပါသည်။ ကျောက်တုံးများနှင့် မြေကြီးထဲတွင်လည်း ရေဒီယမ်ပါဝင်မှု အနည်းငယ်ရှိသည်။ သို့သော် ရေနှင့် အချို့နေရာများတွင် ရေဒီယမ်သည် သိပ်သည်းမှုမြင့်မားစွာ ပါဝင်နေပါသည်။ ယူရေနီယမ် သတ္တုတွင်း အနီးအနားတွင် ရှိသောရေထဲတွင် ရေဒီယမ် ပါဝင်မှုနှုန်းသည် မြင့်မားနေပါသည်။ အပင်များသည် မြေကြီးထဲမှ ရေဒီယမ်ကို စုပ်ယူကြသည်။ ထို့အတူ သတ္တဝါများသည်လည်း ထိုအပင်များကို စားသုံခြင်းကြောင့် ရေဒီယမ်များကို စားသုံးနေသကဲ့သို့ ဖြစ်နေပါသည်။