ဝီကီပီးဒီးယား

တိုင်‌တေနီယမ်

အက်တမ်အမှတ်စဉ် ၂၂ ရှိသော ဓာတုဒြပ်စင်
(တိုက်တေနီယမ် မှ ပြန်ညွှန်းထားသည်)

တိုင်‌တေနီယမ်သတ္တုကို ၁၇၉၁ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်လူမျိုး ဝီလျံဂရက်ဂါဆိုသူက စတင်‌တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဂျာမန်လူမျိုး အမ်၊ အိပ်၊ ကလပ်ပရုပ်ဆိုသူက ရူတီး‌ခေါ် တိုင်‌တေးနီယမ်‌အောက် ဆိုက် တွင်းထွက်ပစ္စည်းရိုင်းမှ ‌အောင်မြင်စွာ ထုတ်ယူရရှိ၍ ဂရိဒဏ္ဍာရီ၌ပါ‌သော ယူ‌ရေးနပ်၏သား တိုင်တန်ကို အစွဲပြုပြီးလျှင် တိုင်‌တေးနီယမ်ဟု အမည်‌ပေးခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့အ‌ပေါ်ယံ ‌မြေလွှာတွင် တိုင်‌တေးနီယမ်သည် ရာခိုင်နှုန်း ဝ. ၆၅ မျှပါဝင် သည်။ ကမ္ဘာ‌ပေါ်တွင် အ‌တွေ့ရအများဆုံး ဒြပ်စင်စာရင်းတွင် ယင်းသည် နဝမ‌မြောက် ဒြပ်စင်ဖြစ်သည်။ အစ်လမင်နိုက်နှင့် ရူတီး တွင်းထွက်ပစ္စည်းရိုင်းနှစ်မျိုးသည် တိုင်‌တေးနီယမ်သတ္တုမှ ထုတ်ယူ ရရှိ‌သော အဓိက ပစ္စည်းနှစ်မျိုးဖြစ်သည်။ သို့‌သော် တိုင်‌တေးနီဖာရပ် မက်ဂနက်တိုက်၊ တိုင်တင်းနိုက်၊ ပီ‌ရော့စ ကိုက်နှင့် အခြားတွင်းထွက်ပစ္စည်းရိုင်များတွင်လည်း ဤသတ္တု ပါဝင်သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ကနေဒါနိုင်ငံ၊ ဆွီဒင်နိုင်ငံ၊ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၊ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ ဘရာဇီးနိုင်ငံ၊ ရုရှနိုင်ငံနှင့် ‌နော်ဝေနိုင်ငံများတွင် တိုင်‌တေနီယမ် တွင်းထွက်ပစ္စည်းရိုင်းကို အနှံ့အပြား ‌တွေ့ရ သည်။

တိုင်‌တေနီယမ်  22Ti
ယေဘုယျ ဂုဏ်သတ္တိများ
အမည်၊ သင်္ကေတတိုင်‌တေနီယမ်, Ti
အဆင်းsilvery grey-white metallic
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားရှိ တိုင်‌တေနီယမ်
Element 1: ဟိုက်ဒရိုဂျင် (H), Other non-metal
Element 2: ဟီလီယမ် (He), Noble gas
Element 3: လီသီယမ် (Li), Alkali metal
Element 4: ဘယ်ရီလီယမ် (Be), Alkaline earth metal
Element 5: ဘိုရွန် (B), Metalloid
Element 6: ကာဗွန် (C), Other non-metal
Element 7: နိုက်ထရိုဂျင် (N), Other non-metal
Element 8: အောက်ဆီဂျင် (O), Other non-metal
Element 9: ဖလိုရင်း (F), Halogen
Element 10: နီယွန် (Ne), Noble gas
Element 11: ဆိုဒီယမ် (Na), Alkali metal
Element 12: မဂ္ဂနီစီယမ် (Mg), Alkaline earth metal
Element 13: အလူမီနီယမ် (Al), Other metal
Element 14: ဆီလီကွန် (Si), Metalloid
Element 15: ဖော့စဖောရပ် (P), Other non-metal
Element 16: ဆာလဖာ (S), Other non-metal
Element 17: ကလိုရင်း (Cl), Halogen
Element 18: အာဂွန် (Ar), Noble gas
Element 19: ပိုတက်ဆီယမ် (K), Alkali metal
Element 20: ကယ်လဆီယမ် (Ca), Alkaline earth metal
Element 21: စကန္ဒီယမ် (Sc), Transition metal
Element 22: တိုင်‌တေနီယမ် (Ti), Transition metal
Element 23: ဗနေဒီယမ် (V), Transition metal
Element 24: ခရိုမီယမ် (Cr), Transition metal
Element 25: မက်ဂနိစ် (Mn), Transition metal
Element 26: သံ (သတ္တု) (Fe), Transition metal
Element 27: ကိုဘော့ (ဒြပ်စင်) (Co), Transition metal
Element 28: နီကယ် (Ni), Transition metal
Element 29: ကြေးနီ (Cu), Transition metal
Element 30: သွပ် (Zn), Transition metal
Element 31: ဂဲလီယမ် (Ga), Other metal
Element 32: ဂျာမေနီယမ် (Ge), Metalloid
Element 33: စိန်ဖြူ (As), Metalloid
Element 34: ဆီလီနီယမ် (Se), Other non-metal
Element 35: ဘရိုမင်း (Br), Halogen
Element 36: ကရစ်ပတွန် (Kr), Noble gas
Element 37: ရူဘီဒီယမ် (Rb), Alkali metal
Element 38: စထရွန်တီယမ် (Sr), Alkaline earth metal
Element 39: အိတ်တြီယမ် (Y), Transition metal
Element 40: ဇာကိုနီယမ် (Zr), Transition metal
Element 41: နိုင်အိုဘီယမ် (Nb), Transition metal
Element 42: မိုလိပ်ဒီနမ် (Mo), Transition metal
Element 43: တက္ကနက်တီယမ် (Tc), Transition metal
Element 44: ရက်သီနီယမ် (Ru), Transition metal
Element 45: ရိုဒီယမ် (Rh), Transition metal
Element 46: ပယ်လေဒီယမ် (Pd), Transition metal
Element 47: ငွေ (သတ္တု) (Ag), Transition metal
Element 48: ကတ်မီယမ် (Cd), Transition metal
Element 49: အိန္ဒီယမ် (In), Other metal
Element 50: သံဖြူ (Sn), Other metal
Element 51: ခနောက်စိမ်း (Sb), Metalloid
Element 52: တယ်လူရီယမ် (Te), Metalloid
Element 53: အိုင်အိုဒင်း (I), Halogen
Element 54: ဇီနွန် (Xe), Noble gas
Element 55: ဆယ်ဆီယမ် (Cs), Alkali metal
Element 56: ဘေရီယမ် (Ba), Alkaline earth metal
Element 57: လန်သနမ် (La), Lanthanoid
Element 58: ဆယ်ရီယမ် (Ce), Lanthanoid
Element 59: ပရာဆီယိုဒိုင်ယမ် (Pr), Lanthanoid
Element 60: နီယိုဒိုင်မီယမ် (Nd), Lanthanoid
Element 61: ပရိုမီသီယမ် (Pm), Lanthanoid
Element 62: ဆမ္မာရီယမ် (Sm), Lanthanoid
Element 63: ယူရိုပီယမ် (Eu), Lanthanoid
Element 64: ဂါဒိုလီနီယမ် (Gd), Lanthanoid
Element 65: တာဘီယမ် (Tb), Lanthanoid
Element 66: ဒိုင်စပရိုဆီယမ် (Dy), Lanthanoid
Element 67: ဟိုမီယမ် (Ho), Lanthanoid
Element 68: အာဘီယမ် (Er), Lanthanoid
Element 69: ကျူလီယမ် (Tm), Lanthanoid
Element 70: အိတ္တာဘီယမ် (Yb), Lanthanoid
Element 71: လူတက်သီယမ် (Lu), Lanthanoid
Element 72: ဟက်ဖ်နီယမ် (Hf), Transition metal
Element 73: တန်တလမ် (Ta), Transition metal
Element 74: တန်စတင် (W), Transition metal
Element 75: ရီနီယမ် (Re), Transition metal
Element 76: အော့စမီယမ် (Os), Transition metal
Element 77: အိုင်ရီဒီယမ် (Ir), Transition metal
Element 78: ရွှေဖြူ (Pt), Transition metal
Element 79: ရွှေ (Au), Transition metal
Element 80: ပြဒါး (Hg), Transition metal
Element 81: သယ်လီယမ် (Tl), Other metal
Element 82: ခဲ (သတ္တု) (Pb), Other metal
Element 83: ကြွပ် (Bi), Other metal
Element 84: ပိုလိုနီယမ် (Po), Metalloid
Element 85: အက်စ်တက်တိုင်း (At), Halogen
Element 86: ရေဒွန် (Rn), Noble gas
Element 87: ဖရန်စီယမ် (Fr), Alkali metal
Element 88: ရေဒီယမ် (Ra), Alkaline earth metal
Element 89: အက်တီနီယမ် (Ac), Actinoid
Element 90: သိုရီယမ် (Th), Actinoid
Element 91: ပရိုတက်တီနီယမ် (Pa), Actinoid
Element 92: ယူရေနီယမ် (U), Actinoid
Element 93: နပ်ကျူနီယမ် (Np), Actinoid
Element 94: ပလူတိုနီယမ် (Pu), Actinoid
Element 95: အမေရိစီယမ် (Am), Actinoid
Element 96: ကျူရီယမ် (Cm), Actinoid
Element 97: ဘာကီလီယမ် (Bk), Actinoid
Element 98: ကာလီဖိုနီယမ် (Cf), Actinoid
Element 99: အိုင်စ်တိုင်နီယမ် (Es), Actinoid
Element 100: ဖာမီယမ် (Fm), Actinoid
Element 101: မန်ဒယ်လီဗီယမ် (Md), Actinoid
Element 102: နိုဘယ်လီယမ် (No), Actinoid
Element 103: လော်ရန်စီယမ် (Lr), Actinoid
Element 104: ရူသာဖော်ဒီယမ် (Rf), Transition metal
Element 105: ဒပ်ဘ်နီယမ် (Db), Transition metal
Element 106: ဆီဘော်ဂျီယမ် (Sg), Transition metal
Element 107: ဘိုဟ်ရီယမ် (Bh), Transition metal
Element 108: ဟက်စ်စီယမ် (Hs), Transition metal
Element 109: မိုက်ဒ်နီရီယမ် (Mt), Transition metal
Element 110: ဒမ်စတဒ်တီယမ် (Ds), Transition metal
Element 111: ရွန့်ဂန္နီယမ် (Rg), Transition metal
Element 112: ကော့ပါနီဆီယမ် (Cn), Transition metal
Element 113: နီဟိုနီယမ် (Uut)
Element 114: ဖလရိုဗီယမ် (Uuq)
Element 115: မော်စကိုဗီယမ် (Uup)
Element 116: လီဗာမိုရီယမ် (Uuh)
Element 117: တန်နဆီး (Uus)
Element 118: အိုဂန်နက်ဆွန် (Uuo)
 –
↑
Ti
↓
Zr
စကန္ဒီယမ် ← တိုင်‌တေနီယမ် → ဗနေဒီယမ်
အက်တမ် အမှတ်စဉ် (Z)22
အုပ်စု၊ ဘလော့group 4
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားperiod 4
စံ အက်တောမစ် အလေးချိန် (Ar)
အီလက်ထရွန် ပြုပြင်မှု[Ar] 3d2 4s2
အခွံတစ်ခုလျင် အီလက်ထရွန်ပါဝင်မှု2, 8, 10, 2
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဂုဏ်သတ္တိများ
အရည်ပျော်မှတ်1941 K ​(1668 °C, ​3034 °F)
အရည်ဆူမှတ်3560 K ​(3287 °C, ​5949 °F)
သိပ်သည်းမှု (အခန်းအပူချိန်)4.506 g/cm3
4.11 g/cm3
ဖျူးရှင်းအပူ14.15 kJ/mol
အငွေ့ပျံခြင်း အပူ425 kJ/mol
မိုလာ အပူအင်အား25.060 J/(mol·K)
ငွေ့ရည်ဖိအား
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 1982 2171 (2403) 2692 3064 3558
အက်တောမစ် ဂုဏ်အင်များ
အီလက်ထရွန် ဆန့်ကျင်ဘက်ဓာတ်Pauling scale: 1.54
အိုင်ယွန်းပြုခြင်းစွမ်းအင်1st: 658.8 kJ/mol
2nd: 1309.8 kJ/mol
3rd: 2652.5 kJ/mol
(more)
အက်တောမစ် အချင်းဝက်empirical: 147 pm
ကိုဗေးလန့်အချင်းဝက်160±8 pm
Miscellanea
ပုံဆောင်ခဲ ဖွဲ့စည်းပုံ ​hexagonal close-packed (hcp)
Hexagonal close packed crystal structure for တိုင်‌တေနီယမ်
အသံ၏အမြန်နှုန်း ပါးလွှာသော သံချောင်း5090 m/s (at r.t.)
အပူ ပြန့်ကားမှု8.6 µm/(m·K) (at 25 °C)
အပူစီးကူးမှု21.9 W/(m·K)
လျှပ်စစ် ခုခံမှု420 nΩ·m (at 20 °C)
သံလိုက်ဓာတ်paramagnetic
သံလိုက် ထိတွေ့နိုင်မှု (χmol)+153.0×10−6 cm3/mol (293 K)[၁]
Young's modulus116 GPa
Shear modulus44 GPa
Bulk modulus110 GPa
ပိုင်ဆွန် အချိုး0.32
Mohs hardness6.0
Vickers hardness830–3420 MPa
Brinell hardness716–2770 MPa
CAS Number7440-32-6
သမိုင်းကြောင်း
ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုWilliam Gregor (၁၇၉၁)
ပထမဆုံး ခွဲထုတ်မှုယန်စ် ယာကော့ဘ် ဘာရှဲလီယော့စ် (၁၈၂၅)
အမည်တပ် ခဲ့Martin Heinrich Klaproth (၁၇၉၅)
အတည်ငြိမ်ဆုံး တိုင်‌တေနီယမ်၏ အိုင်ဆိုတုပ်များ
iso NA သက်တမ်းဝက် DM DE (MeV) DP
44Ti syn 63 y ε – 44Sc
γ 0.07D, 0.08D –
46Ti 8.25% is stable with 24 neutrons
47Ti 7.44% is stable with 25 neutrons
48Ti 73.72% is stable with 26 neutrons
49Ti 5.41% is stable with 27 neutrons
50Ti 5.18% is stable with 28 neutrons
ဝီကီဒေတာတွင် |
| ကိုးကား

ကိုးကား

ပြင်ဆင်ရန်
  1. ↑ Weast၊ Robert (1984)။ CRC, Handbook of Chemistry and Physics။ Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing။ pp. E110။ ISBN 0-8493-0464-4။
"https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=တိုင်‌တေနီယမ်&oldid=722916" မှ ရယူရန်