လန်သနမ်

လန်သနမ် (အင်္ဂလိပ်: Lanthanum) သည် ပျော့ပျောင်း၍ အလွယ်တကူ ပုံသွင်းနိုင်သော၊ ကွေးနိုင်ညွတ်နိုင်သော၊ ငွေဖြူရောင်ရှိသော သတ္ထုတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ရှားပါးသော ရေဒီယိုသတ္တိကြွ ဒြပ်စင်များထဲတွင် ထူးခြားပြီး၊ ဓာတ်ပြုနိုင်စွမ်းအား ကောင်းသော ဒြပ်စင်တစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် လေထဲ၌ အောက်စီဂျင်နှင့် လျင်မြန်စွာဓာတ်ပြုနိုင်ပြီး၊ ရေနှင့်အတူဓာတ်ပြု၍ Hydroxides ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ လန်သနမ်သည် လွယ်ကူစွာ မီးလောင် နိုင်သော်လည်း ဆားအဖြစ် ပျော်ဝင်နိုင်စွမ်းမရှိပါ။

လန်သနမ်  ₅₇La

ယေဘုယျ ဂုဏ်သတ္တိများ
အမည်၊ သင်္ကေတ	လန်သနမ်, La
အသံထွက်	/ˈlænθənəm/
အဆင်း	silvery white
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားရှိ လန်သနမ်
- ↑ La ↓ Ac ဘယ်ရီယမ် ← လန်သနမ် → ဆယ်ရီယမ်
အက်တမ် အမှတ်စဉ် (Z)	57
အုပ်စု၊ ဘလော့	group n/a
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယား	period 6
ဒြပ်စင် ကဏ္ဍ	lanthanide, sometimes considered a transition metal
စံ အက်တောမစ် အလေးချိန် (±) (Ar)	138.90547(7)
အီလက်ထရွန် ပြုပြင်မှု	[Xe] 5d1 6s2
အခွံတစ်ခုလျင် အီလက်ထရွန်ပါဝင်မှု	2, 8, 18, 18, 9, 2
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဂုဏ်သတ္တိများ
ဖေ့စ်	အစိုင်အခဲ
အရည်ပျော်မှတ်	1193 K ​(920 °C, ​1688 °F)
အရည်ဆူမှတ်	3737 K ​(3464 °C, ​6267 °F)
သိပ်သည်းမှု (အခန်းအပူချိန်)	6.162 g/cm3
5.94 g/cm3
ဖျူးရှင်းအပူ	6.20 kJ/mol
အငွေ့ပျံခြင်း အပူ	400 kJ/mol
မိုလာ အပူအင်အား	27.11 J/(mol·K)
ငွေ့ရည်ဖိအား (extrapolated) P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 2005 2208 2458 2772 3178 3726
အက်တောမစ် ဂုဏ်အင်များ
အောက်ဆိုဒ်ဒေးရှင်း အခြေနေ	3, 2, 1 ​(a strongly base oxide)
အီလက်ထရွန် ဆန့်ကျင်ဘက်ဓာတ်	Pauling scale: 1.10
အိုင်ယွန်းပြုခြင်းစွမ်းအင်	1st: 538.1 kJ/mol 2nd: 1067 kJ/mol 3rd: 1850.3 kJ/mol
အက်တောမစ် အချင်းဝက်	empirical: 187 pm
ကိုဗေးလန့်အချင်းဝက်	207±8 pm
Miscellanea
ပုံဆောင်ခဲ ဖွဲ့စည်းပုံ	​double hexagonal close-packed (dhcp)
အသံ၏အမြန်နှုန်း	2475 m/s (at 20 °C)
အပူ ပြန့်ကားမှု	α, poly: 12.1 µm/(m·K) (at r.t.)
အပူစီးကူးမှု	13.4 W/(m·K)
လျှပ်စစ် ခုခံမှု	α, poly: 615 nΩ·m (at r.t.)
သံလိုက်ဓာတ်	paramagnetic
သံလိုက် ထိတွေ့နိုင်မှု (χmol)	+118.0·10−6 cm3/mol (298 K)
Young's modulus	α form: 36.6 GPa
Shear modulus	α form: 14.3 GPa
Bulk modulus	α form: 27.9 GPa
ပိုင်ဆွန် အချိုး	α form: 0.280
Mohs hardness	2.5
Vickers hardness	360–1750 MPa
Brinell hardness	350–400 MPa
CAS Number	7439-91-0
သမိုင်းကြောင်း
ရှာဖွေတွေ့ရှိမှု	Carl Gustaf Mosander (1838)
အတည်ငြိမ်ဆုံး လန်သနမ်၏ အိုင်ဆိုတုပ်များ
iso NA သက်တမ်းဝက် DM DE (MeV) DP 137La syn 6×104 y ε 0.600 137Ba 138La 0.089% 1.05×1011 y ε 1.737 138Ba β− 1.044 138Ce 139La 99.911% is stable with 82 neutrons

အသုံးပြုခြင်း

လန်သနမ်သည် ရှားပါးသော ဒြပ်စင်တစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ၎င်းကို အခါအားလျော်စွာ အိမ်သုံးပစ္စည်းကိရိယာများ အနေဖြင့် တွေ့ရှိနိုင်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် ရောင်စုံရုပ်မြင်သံကြားစက်များ၊ အလင်းပေးနိုင်သောမီးချောင်းများ၊ ဓာတ်အားထိန်းနိုင်သော မီးချောင်းများ စသည်တို့တွင် အသုံးပြုသည်။ ရှားပါးသောဒြပ်စင်များထဲ၌ ထူးခြားသောဂုဏ်သတ္တိများရှိသော ဒြပ်စင်လည်းဖြစ်သည်။ La2O2 အား အထူးအမြင်အား ကောင်းသော မျက်မှန်များ (အနီအောက်ရောင်ခြည် စုပ်ယူနိုင်သော မျက်မှန်များ၊ ကင်မရာများ နှင့် အဝေးကြည့် မှန်ဘီလူးများ) ပြုလုပ်ရာတွင် အသုံးပြုပါသည်။ အကယ်၍ ပြင်းအားကောင်းသော သံမဏိအနည်းငယ် ထည့်ပေါင်းလိုက်မည်ဆိုပါက အလွယ်တကူ ပုံသွင်း၍ ရသော ဂုဏ်သတ္တိတစ်မျိုးကို ရရှိစေနိုင်သည်။ လန်သနမ်ကို အဓိကကျသော လျှပ်ခေါင်း(electrodes) ပြုလုပ်ရာ ကာဗွန်များထဲတွင် ဗဟိုချက်အနေဖြင့် အသုံးပြုပါသည်။ လန်သနမ်ဆားသည် zeolite ဓာတ်ကူပစ္စည်းအမျိုးအစားတွင် ပါဝင်ပြီး၊ ၎င်းဓာတ်ကူပစ္စည်းသည် မြင့်မားသော အပူချိန်တွင်ပင် တည်ငြိမ်စွာ တည်ရှိသောကြောင့် ရေနံချက် လုပ်ငန်းများတွင် အသုံးပြုကြသည်။

သဘာဝတွင် တွေ့ရှိမှုအခြေအနေ

လန်သနမ်သည် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထဲ၌ ပမာဏအနည်းငယ်သာ ရှားရှားပါးပါးတွေ့ရှိရသော ဒြပ်စင်ဖြစ်သည်။ အများအားဖြင့် သတ္ထုရိုင်း၂မျိုး အနေဖြင့်သာ တွေ့ရှိနိုင်သည်။ Lanthanum Oxide အားတစ်ကမ္ဘာလုံးတွင် တစ်နှစ်လျှင် ၁၂ တန်ခန့် ထုတ်လုပ်နိုင်ပြီး၊ အရန်အနေဖြင့် မက်ထရစ်တန် ၆ သန်းနီးပါးခန့် ရှိသည်။ ဖန်ထည်၊ မှန်ထည်များအား အရောင် ပြောင်လက်စေရန်နှင့်၊ ဓာတ်ကူပစ္စည်းများ အဖြစ် အသုံးပြုရန်အတွက် အမှန်တကယ်လုံလောက်စွာ ထုတ်လုပ်ရမည် ဖြစ်သောကြောင့် လန်သနမ် အသုံးပြုမှုမှာ မြင့်မားနေဆဲဖြစ်သည်။

လန်သနမ်ပါဝင်သော မိုနဇိုက်သတ္တုကျောက်ရိုင်း

ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာသက်ရောက်မှုများ

လေထုစိုထိုင်းမှုနှင့်အတူ ၎င်းဓာတ်ငွေ့များကို လေနှင့်အတူ ရှူသွင်းမိစေနိုင်သောကြောင့် အသုံးချမှုဆိုင်ရာ လူမှုပတ်ဝန်းကျင်ထဲ၌ လန်သနမ်သည် အန္တရာယ်ရှိစေသော ဒြပ်စင်ဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် ၎င်းကိုအချိန်တော်ကြာ ရှူရှိုက်မိလာသည်နှင့်အမျှ အဆုတ်ကင်ဆာရောဂါ အထိ ဖြစ်ပွားနိုင်သည်။ လူ၏ ခန္ခာကိုယ်ထဲသို့ ဝင်ရောက်မှုများပြားလာပါကလည်း အသည်းရောဂါကိုပင် ဖြစ်စေနိုင်သည်။

ပူနေသော လျှက်ငုတ်ချောင်း

ပတ်ဝန်းကျင်သို့ သက်ရောက်မှုများ

လန်သနမ်(Lanthanum)အများစုသည် ရေနံထုတ်လုပ်ရာ စက်မှုပတ်ဝန်းကျင်နေရာများတွင် အဓိကအားဖြင့်စုပုံမိကြသည်။ လန်သနမ်ပါဝင်သော ပစ္စည်းကိရိယားများအား စွန့်ပစ်ကြသော အခါတွင်လည်း လန်သနမ်သည် လူ့ပတ်ဝန်းကျင်ထဲသို့ ပြန်၍ဝင်လာနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် လန်သနမ်(Lanthanum)သည် ကမ္ဘာ့အပေါ်ယံမြေဆီလွှာနှင့် ရေအောက်လွှာထဲတွင် တစ်စထက်တစ်စ တဖြည်းဖြည်းစုပုံမိလာကြသည်။ ရေနှင့်အတူပါလာသော လန်သနမ်သည် ရေသတ္တဝါများ၏ ကလက်စီးဆဲလ်များနှင့် အမှေးပါးများပျက်စီးမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ၎င်းသည် အာရုံကြောဖွဲစည်းမှုအပိုင်းနှင့် မျိုးပွားခြင်းတို့အပေါ်တွင် ထိခိုက်မှုရှိစေနိုင်သည်။ လန်သနမ်သည် ကြွက်သားများ ထဲတွင်လွယ်ကူခိုင်မြဲစွာ ခိုအောင်းနေနိုင်သည်။