မဇ္ဈိမနိကာယ်
မဇ္ဈိမ ဆိုသည်မှာ အလယ်အလတ်ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ မဇ္ဈိမနိကာယ်သည် "ဒီဃနိကာယ်ကဲ့သို့လည်း မကျယ်လွန်း မရှည်လွန်း၊ ခုဒ္ဓကနိကာယ်ကဲ့သို့လည်း မကျဉ်းလွန်း မတိုလွန်း" မတိုမရှည်၊အလယ်အလတ် ဒေသနာများ သတ္တုန်များကို စုစည်းထားခြင်းဖြစ်သည်။ (မဇ္ဈိမ= အလယ်အလတ်+ နိကာယ = အစု) မဇ္ဈိမနိကာယ၌ ဒေသနာငါးဆယ်လျှင် တစ်ကျမ်းပြုကာ သုံးကျမ်းခွဲခြားထား၏။ မဇ္ဈိမနိကာယတွင် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာနှင့် ခေတ်ပြိုင် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော အယူဝါဒအမျိုးမျိုးတို့ကို ဗုဒ္ဓအဆုံးအမနှင့် ကွဲပြားခြားနားပုံ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် သူတော်စင်တို့၏ ပန်းတိုင်ဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်ကို အဆင့်အဆင့် လေ့ကျင့်မှသာလျှင်ရနိုင်ပုံ၊ ရတနာသုံးပါးဂုဏ်ကို ညှိုးနွမ်းအောင် ကြံဆောင်နေသာ သစ္စကကို ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ အောင်မြင်ပုံစသည်တို့ ပါဝင်သည်။[၁]
ထိုမဇ္ဈိမနိကာယ၌ပါရှိသော ဒေသနာများ ငါးဆယ်လျှင် တစ်ကျမ်းပြုကာ သုံးကျမ်းခွဲထားပြန်လေသည်။ ၎င်းတို့မှာ-
- မူလပဏ္ဏာသ (ရှေးဦးအစဖြစ်သည့် ဒေသနာ ဝါ သုတ်ငါးဆယ်ပါသောကျမ်း)
- မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသ (အလယ်ဖြစ်သည့် ဒေသနာ ဝါ သုတ်ငါးဆယ်ပါသောကျမ်း)
- ဥပရိပဏ္ဏာသ (နောက်ဆုံးဖြစ်သည့် ဒေသနာ ၅၂-သုတ်ပါသောကျမ်း)တို့ ဖြစ်ကြလေသည်။
၎င်းတို့ကို ပဏ္ဏာသသုံးကျမ်းဟုလည်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ (ပဏ္ဏာသ= ပညာသ = ငါးဆယ်)[၂]
မူလပဏ္ဏာသပါဠိတော်
ပြင်ဆင်ရန်မူလပရိယာယဝဂ်
ပြင်ဆင်ရန်- မူလပရိယာယသုတ်
- သဗ္ဗာသဝသုတ်
- ဓမ္မဒါယာဒသုတ်
- ဘယဘေရဝသုတ်
- အနင်္ဂဏသုတ်
- အာကင်္ခေယျသုတ်
- ဝတ္ထသုတ်
- သလ္လေခသုတ်
- သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတ်
- မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ်
သီဟနာဒဝဂ်
ပြင်ဆင်ရန်- စူဠသီဟနာဒသုတ်
- မဟာသီဟနာဒသုတ်
- မဟာဒုက္ခက္ခန္ဓသုတ်
- စူဠဒုက္ခက္ခန္ဓသုတ်
- အနုမာနသုတ်
- စေတောခိလသုတ်
- ဝနပတ္တသုတ်
- မဓုပိဏ္ဍိကသုတ်
- ဒွေဓာဝိတက္ကသုတ်
- ဝိတက္ကသဏ္ဍာနသုတ်
ဩပမ္မဝဂ်
ပြင်ဆင်ရန်- ကကစူပမသုတ်
- အလဂဒ္ဒူပမသုတ်
- ဝမ္မိကသုတ်
- ရထဝိနီတသုတ်
- နိဝါပသုတ်
- ပါသရာသိသုတ်
- စူဠဟတ္ထိပဒေါပမသုတ်
- မဟာသာရောပမသုတ်
- စူဠသာရောပမသုတ်
မဟာယမကဝဂ်
ပြင်ဆင်ရန်- စူဠဂေါသိင်္ဂသုတ်
- မဟာဂေါသိင်္ဂသုတ်
- မဟာဂေါပါလကသုတ်
- စူဠဂေါပါလကသုတ်
- စူဠသစ္စကသုတ်
- မဟာသစ္စကသုတ်
- စူဠတဏှာသင်္ခယသုတ်
- မဟာတဏှာသင်္ခယသုတ်
- မဟာအဿပုရသုတ်
- စူဠအဿပူရသုတ်
စူဠယမကဝဂ်
ပြင်ဆင်ရန်မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသပါဠိတော်
ပြင်ဆင်ရန်ဂဟပတိဝဂ်
ပြင်ဆင်ရန်- ကန္ဒရကသုတ်
- အဋ္ဌကနာဂရသုတ်
- သေခသုတ်
- ပေါတလိယသုတ်
- ဇီဝကသုတ်
- ဥပါလိသုတ်
- ကုက္ကုရဝတိကသုတ်
- အဘယရာဇကုမာရသုတ်
- ဗဟုဝေဒနီယသုတ်
- အပဏ္ဏကသုတ်
ဘိက္ခုဝဂ်
ပြင်ဆင်ရန်- အမ္ဗလဋ္ဌိကရာဟုလောဝါဒသုတ်
- မဟာရာဟုလောဝါဒသုတ်
- စူဠမာလုကျပုတ္တသုတ်
- မဟာမာလုကျပုတ္တသုတ်
- ဘဒ္ဒါလိသုတ်
- လဋုကိကောပမသုတ်
- စာတုမသုတ်
- နဠကပါနသုတ်
- ဂေါလိယာနိသုတ်
- ကီဋာဂိရိသုတ်
ပရိဗ္ဗာဇကဝဂ်
ပြင်ဆင်ရန်- တေဝိဇ္ဇဝစ္ဆသုတ်
- အဂ္ဂိဝစ္ဆသုတ်
- မဟာဝစ္ဆသုတ်
- ဒီဃနခသုတ်
- မာဂဏ္ဍိယသုတ်
- သန္ဒကသုတ်
- မဟာသကုလုဒါယိသုတ်
- သမဏမုဏ္ဍိကသုတ်
- စူဠသကုလုဒါယီသုတ်
- ဝေခနသသုတ်
ရာဇဝဂ်
ပြင်ဆင်ရန်- ဃဋိကာရသုတ်
- ရဋ္ဌပါလသုတ်
- မဃဒေဝသုတ်
- မဓုရသုတ်
- ဗောဓိရာဇကုမာရသုတ်
- အင်္ဂုလိမာလသုတ်
- ပိယဇာတိကသုတ်
- ဗာဟိတိကသုတ်
- ဓမ္မစေတိယသုတ်
- ကဏ္ဍကတ္ထလသုတ်
ဗြဟ္မဏဝဂ်
ပြင်ဆင်ရန်ဥပရိပဏ္ဏာသပါဠိတော်
ပြင်ဆင်ရန်ဒေဝဒဟဝဂ်
ပြင်ဆင်ရန်- ဒေဝဒဟသုတ်
- ပဉ္စတ္တယသုတ်
- ကိန္တိသုတ်
- သာမဂါမသုတ်
- သုနက္ခတ္တသုတ်
- အာနေဉ္ဇသပ္ပါယသုတ်
- ဂဏကမောဂ္ဂလ္လာနသုတ်
- ဂေါပကမောဂ္ဂလ္လာနသုတ်
- မဟာပုဏ္ဏမသုတ်
- စူဠပုဏ္ဏမသုတ်
အနုပဒဝဂ်
ပြင်ဆင်ရန်- အနုပဒသုတ်
- ဆဗ္ဗိသောဓနသုတ်
- သပ္ပုရိသသုတ်
- သေဝိတဗ္ဗာသေဝိတဗ္ဗသုတ်
- ဗဟုဓာတုကသုတ်
- ဣသိဂိလိသုတ်
- မဟာစတ္တာရီသကသုတ်
- အာနာပါနဿတိသုတ်
- ကာယဂတာသတိသုတ်
- သင်္ခါရုပပတ္တိသုတ်
သုညတဝဂ်
ပြင်ဆင်ရန်- စူဠသုညတသုတ်
- မဟာသုညတသုတ်
- အစ္ဆရိယအဗ္ဘုတသုတ်
- ဗာကုလသုတ်
- ဒန္တဘူမိသုတ်
- ဘူမိဇသုတ်
- အနုရုဒ္ဓသုတ်
- ဥပက္ကိလေသသုတ်
- ဗာလပဏ္ဍိတသုတ်
- ဒေဝဒူတသုတ်
ဝိဘင်္ဂဝဂ်
ပြင်ဆင်ရန်- ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ်
- အာနန္ဒဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ်
- မဟာကစ္စာနဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ်
- လောမသကင်္ဂိယဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ်
- စူဠကမ္မဝိဘင်္ဂသုတ်
- မဟာကမ္မဝိဘင်္ဂသုတ်
- သဠာယတနဝိဘင်္ဂသုတ်
- ဥဒ္ဒေသဝိဘင်္ဂသုတ်
- အရဏဝိဘင်္ဂသုတ်
- ဓာတုဝိဘင်္ဂသုတ်
- သစ္စဝိဘင်္ဂသုတ်
- ဒက္ခိဏာဝိဘင်္ဂသုတ်
သဠာယတနဝဂ်
ပြင်ဆင်ရန်- အနာထပိဏ္ဍိကောဝါဒသုတ်
- ဆန္နောဝါဒသုတ်
- ပုဏ္ဏောဝါဒသုတ်
- နန္ဒကောဝါဒသုတ်
- စူဠရာဟုလောဝါဒသုတ်
- ဆဆက္ကသုတ်
- မဟာသဠာယတနိကသုတ်
- နဂရဝိန္ဒေယျသုတ်
- ပိဏ္ဍပါတပါရိသုဒ္ဓိသုတ်
- ဣန္ဒြိယဘာဝနာသုတ်
ကိုးကား
ပြင်ဆင်ရန်- ↑ Dr. Tin Swe,MBBS,Ph.D - Illustrated History of Buddha's Sasana (Vol.2. 1990)
- ↑ ပါဠိတော်မြန်မာပြန်ကျမ်းများ၏ ကျမ်းဦးမှတ်ဖွယ်များ (သာသနာရေး ဝန်ကြီးဌာန)