မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် (၂၀၂၁-လက်ရှိ)
မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် သို့မဟုတ် ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်[၂၉] ဟု ပိုပြီး လူသိများသည့် မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေး သည် မြန်မာနိုင်ငံ တစ်ဝှမ်းတွင် အာဏာသိမ်းမှု ဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒထုတ်ဖော်မှုများ ကို နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ(နစက) က လိုက်လျောခြင်းမရှိပဲ လုံခြုံရေးအင်အားအလွန်အကျွံသုံးကာ အဓိကရုဏ်း ဖြိုခွင်းရေးလက်နက်များသာမက စစ်မြေပြင်လက်နက်များကို အသုံးပြုကာ နှိမ်နင်း ဖြိုခွင်းမှုအား တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ အနှံ့ ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသော အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် ၏ လက်နက်ကိုင် တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်သည်။[၃၀] [၃၁] ဤပဋိပက္ခကို ထကြွခြင်းထက် ပြည်တွင်းစစ်ဟု ကုလလူ့အခွင့်အရေး အကြီးအကဲက သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ [၃၂] ACLED ၏ ၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ်လတွင် ထုတ်ပြန်ချက်အရ ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းမှုအပြီး လူပေါင်း ၁၁,၀၀၀ ဦးခန့် သေဆုံးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။[၃၃][၃၄]
| မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| မြန်မာ့ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း | |||||||||
 ၂၀၂၄ မေ ၂၉ ရက်နေ့အထိ စစ်ရေးအခြေအနေများ တပ်မတော်နှင့် မဟာမိတ်များ
ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်နှင့် မဟာမိတ်များ
ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်နှင့် မဟာမိတ်များ
ကရင်နီ ခုခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ
ချင်းလဲန်းနှင့် မဟာမိတ်များ
တိုက်ပွဲမဝင်သော တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့များ[မှတ်စု ၂]
ပိုမိုတိကျသော အသေးစိတ်မြေပုံအတွက် ဤနေရာ တွင်ကြည့်ပါ။ ထိတွေ့တိုက်ပွဲများစာရင်းအတွက် ဤနေရာ တွင်ကြည့်ပါ။ | |||||||||
| |||||||||
| စစ်ရင်ဆိုင်သည့် နိုင်ငံများ | |||||||||
|
မဟာမိတ် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ
|
 ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်[၁၀] | ||||||||
| တပ်မှူးများနှင့် ခေါင်းဆောင်များ | |||||||||
| စစ်အင်အား | |||||||||
| ၁၀၀,၀၀၀ (PDF, ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၄ ခန့်မှန်း)[၁၉] နှင့် ၁၃၅,၀၀၀ (ပကဖ နှင့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ) | |||||||||
| အသေအပျောက် | |||||||||
| |||||||||
အာဏာသိမ်းပြီး လများအကြာတွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက စစ်ကောင်စီအား တိုက်ခိုက်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် အတိုက်အခံများက နယ်မြေဒေသအချို့ကို စိုးမိုးနိုင်ခဲ့သည်။[၃၅][၃၆][၃၇][၃၈][၃၉][၄၀] ကျေးရွာများနှင့် မြို့ငယ်များတွင် စစ်ကောင်စီ၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် လူပေါင်းများစွာ ထွက်ပြေးနေခဲ့ရသည်။ ၂၀၂၃ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် မြို့နယ်များ၏ သုံးပုံတစ်ပုံထက်ပို၍ လက်လွှတ်နေရပြီဖြစ်ကြောင်း မင်းအောင်လှိုင်က ဝန်ခံခဲ့သည်။[၁၂][၁၃][၁၄]
၂၀၂၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလအရ လူပေါင်း ၁.၃ သန်းသည် စစ်ဘေးရှောင်နေရပြီး ကလေးသူငယ် ၁၃,၀၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။ ၂၀၂၃ မတ်လအထိ မြန်မာနိုင်ငံရှိ လူပေါင်း ၁၇.၆ သန်းသည် လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီများ လိုအပ်လျက်ရှိကာ ၁.၆ သန်းမှာ စစ်ဘေးရှောင်လျက်ရှိပြီး အရပ်သားနေအိမ် ၅၅,၀၀၀ ဖျက်ဆီးခံထားရကြောင်း ကုလသမဂ္ဂက ခန့်မှန်းထားသည်။ လူပေါင်း ၄၀,၀၀၀ ကျော်သည် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများသို့ ထွက်ပြေးခိုလှုံလျက်ရှိသည်ဟု UNOCHA က ဆိုသည်။[၄၁]
၂၀၂၃ တွင် နိုင်ငံ၏ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းကိုသာ တပ်မတော်က ထိန်းထားနိုင်ကြောင်း မီဒီယာများက ဖော်ပြကြသည်။[၄၂][၄၃] ၂၀၂၃ အောက်တိုဘာလတွင် တပ်မတော်အနေဖြင့် အင်အားနည်းပါးမှုပြဿနာများ၊ တပ်ပြေးများနှင့် စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းမှုပြဿနာများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည်။[၄၄] ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့နှင့် ပီဒီအက်ဖ်များ၏ အဓိကထိုးစစ်ဖြစ်သည့် ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးသည် နိုဝင်ဘာလကုန်အထိ စစ်ကောင်စီ အခြေစိုက်စခန်း ၂၂၀ ကျော်၊ နှင့် မြို့အများအပြားကို သိမ်းပိုက်ရရှိထားသည်။
၂၀၂၃ အောက်တိုဘာနှင့် နိုဝင်ဘာလတွင် လွိုင်ကော်မြို့ကို ထိုးစစ်ဆင်သော ၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေးနှင့်အတူ ရခိုင်နှင့် ချင်းပြည်နယ်များတွင်လည်း ထိုးစစ်များ ပြင်းထန်လာခဲ့သည်။[၄၅][၄၆][၄၇] ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးတွင် MNDAA အဖွဲ့သည် ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ၏ မြို့တော် လောက်ကိုင်မြို့ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ အစောပိုင်းတွင်လည်းကောင်း သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်။[၁၅][၁၆] ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းတွင် အပစ်ရပ်သည့် ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးသည် ရက္ခိုင့်တပ်တော်၏ မြောက်ဦးမြို့နှင့် အခြားနေရာများအား ထိုးစစ်ဆက်လက် ဆင်နွဲခဲ့သည်။[၄၈] ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလအထိ စစ်ကောင်စီတပ်မှ ဗိုလ်ချုပ် ၆ ဦးအပါအဝင် တပ်သားထောင်နှင့်ချီ၍ လက်နက်ချမှုများ ရှိခဲ့သည်။[၄၉] စစ်ကောင်စီက ပြည်သူလူထုအပေါ် မီးရှို့ခြင်း၊ ခေါင်းဖြတ်သတ်ခြင်း၊ အဓမ္မပြုကျင့်ခြင်းနှင့် လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခြင်းများအပါအဝင် အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်များဆောင်ရွက်ခဲ့ရာ လူဦးရေ သုံးသန်းနီးပါး စစ်ဘေးရှောင်ဖြစ်ခဲ့ရသည်။[၅၀]
၂၀၂၄ ခုနှစ် မတ်လနှောင်းပိုင်းတွင် မြန်မာနို်င်ငံအရှေ့တောင်ပိုင်းရှိ ဒီးမော့ဆိုနှင့် ဖာပွန်မြို့များကို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။[၅၁][၅၂]
နောက်ခံ
ပြင်ဆင်ရန်ရှိနှင့်ပြီးသော ပဋိပက္ခ
ပြင်ဆင်ရန်၁၉၄၈ ခုနှစ်မှစတင်ကာ မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တော်လှန်ပုန်ကန်မှုများ ဖြစ်ပွားနေဆဲ ဖြစ်သည်။ ဗဟိုအစိုးရကို ဆန့်ကျင်နေသူများတွင် ကွန်မြူနစ်သူပုန်များနှင့် ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံးတို့သည် အဓိက အတိုက်အခံများ ဖြစ်သည်။[၅၃][၅၄] ၂၀ ရာစုနှစ်တစ်ခုလုံးတွင် ထင်ရှားသော တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများသည် လွှမ်းမိုးနေဆဲ ဖြစ်သည်။ ဦးနေဝင်း၏ ၁၉၆၂ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်းနှင့် အရှိန်မြင့်လာသော နိုင်ငံရေးအခြေအနေများကြောင့် ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်ကဲ့သို့သော အဖွဲ့အစည်းများ ပေါက်ပွားလာခဲ့သည်။[၅၅] ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်းပြီးနောက် ဆန္ဒပြသူများမှ ဗမာလက်နက်ကိုင်စစ်အဖွဲ့များပေါ်ပေါက်လာပြီး တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များ ထိန်းချုပ်ရာ ဒေသများသို့ ရောက်ရှိသွားခဲ့သည်။
ရှစ်လေးလုံး လူထုအုံကြွမှုအပြီးတွင် နိုင်ငံတော် ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှု တည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့ (နောက်ပိုင်းတွင် နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ) သည် စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို စတင်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၀ ဆယ်စုနှစ်တလျောက် တပ်မတော်သည် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ၏ စခန်းများ၊ အခြေစိုက်စခန်းများကို ဖျက်ဆီးကာ ယင်းတို့ကို အင်အားချိနဲ့စေခဲ့သည်။[၅၆] ၂၀၁၁-၂၀၁၅ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးကာလတွင် စစ်အစိုးရသည် ကိုးကန့်နှင့် ကရင်ပြည်နယ်ကဲ့သို့သော နေရာဒေသများကို ပြန်လည်စိုးမိုးနိုင်ခဲ့သည်။[၅၇][၅၈]
နိုင်ငံရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးနှင့် ဒီမိုကရေစီဖြစ်ထွန်းရေးတို့၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံက ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ် (NCA) ကို ဗဟိုအစိုးရနှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ရှစ်ဖွဲ့တို့က လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။[၅၉] သို့သော်လည်း ၂၀၁၈ တွင် တပ်မတော်စစ်သားများက လမ်းဖောက်လုပ်ရန်အတွက် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တို့၏ နယ်မြေများသို့ ဝင်ရောက်သည်မှ အစပြု၍ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးသဘောတူညီချက်မှာ ပျက်ပြယ်ရန် လမ်းစဖြစ်စေခဲ့သည်။[၆၀] လက်မှတ်မရေးထိုးထားသော အဖွဲ့များသည် ပဋိပက္ခများကို ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ နိုင်ငံတကာက အာရုံစိုက်မိစေခဲ့သည်မှာ အာရကန်ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ်မတော်ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၆ တွင်ဖြစ်ပွားသော ပဋိပက္ခမှသည် ၂၀၁၇ တွင် ဗဟိုအစိုးရ၏ ရိုဟင်ဂျာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။[၆၁] ၂၀၁၆ နှောင်းပိုင်းတွင် ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်နှင့် ရက္ခိုင့်တပ်တော်အပါအဝင် NCA မရေးထိုးထားသည့် အဖွဲ့များက မြန်မာပြည်မြောက်ပိုင်း မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ကာ ဗဟိုအစိုးရနှင့် အခြားတိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များနှင့် ထိတွေ့မှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။[၆၂] ၂၀၂၀ တွင် တိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့ကာ တပ်မတော်သည် ရက္ခိုင့်တပ်တော်နှင့် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။[၆၃]
၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းခြင်းနှင့် ဆန္ဒပြမှုများ
ပြင်ဆင်ရန်၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ မနက်ပိုင်းတွင် ပြည်သူလူထုမှ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားသော အစိုးရကို စစ်တပ် မှ ဖြုတ်ချပြီး စစ်အာဏာရှင်အစိုးရကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော်သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့် ကို COVID-19 ကန့်သတ်ချက် ဖောက်ဖျက်မှုကြောင့်ဟုစွပ်စွဲကာ ဖမ်းဆီးခံခဲ့သလို နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ဝေါ်ကီတော်ကီပိုင်ဆိုင်မှုဖြင့် စွပ်စွဲဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ ဒုတိယသမ္မတ(၁) ဦးမြင့်ဆွေမှ အပ အခြားသော ဝန်ကြီးများနှင့် အစိုးရအကြီးအကဲများကိုလည်း ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် ဦးမြင့်ဆွေက မည်သူကမှ အတည်ပြုခန့်အပ်ခြင်းမရှိပဲ ယင်းက ယာယီသမ္မတဖြစ်ကြောင်းနှင့် နိုင်ငံတော်အရေးပေါ် အခြေအနေဟု ကြေညာကာ နိုင်ငံ့အာဏာ ၃ ရပ် အား ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် မင်းအောင်လှိုင်ကို လွှဲအပ်ကြောင်း စစ်တပ်ပိုင် မြဝတီမှ ကြေညာခဲ့သည်။[၆၄]သို့သော်ငြားလည်း စစ်တပ်၏ အစိုးရအဖွဲ့ကို မည်သည့်နိုင်ငံကမှ အသိအမှတ် ပြုထားခြင်းမရှိပေ။[၆၅]
အာဏာသိမ်းမှု၏ နောက်ကွယ်မှ ရည်ရွယ်ချက် အတိအကျကို ရှင်းလင်းစွာ မသိရသေးပေ။ စစ်တပ်မှ ၂၀၂၀ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ တွင် မဲပေါင်း ၈.၆သန်းကျော် ကွာဟကာ မဲမသမာမှုရှိသည် ဟု စွပ်စွဲပြောဆိုခဲ့သော်လည်း သက်သေအထောက်အထားပြနိုင်ခြင်း မရှိပေ။ အများစုကမူ လွန်ခဲ့သည် ၁၀ နှစ်တွင် ပြီးဆုံးခဲ့သော စစ်တပ်၏ စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို ပြန်လည်ကျင့်သုံးလိုသောကြောင့်ဖြစ်သည် ဟု ခန့်မှန်းကြသည်။ [၆၆]
အာဏာသိမ်းဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြပွဲများကို ရဲနှင့်စစ်တပ်အင်အားအလွန်အကျွံဖြင့် သွေးထွက်သံယို ဖိနှိပ်မှုများကြောင့် စစ်ကောင်စီ နှင့် စစ်အစိုးရအဖွဲ့ကို တွန်းလှန်ရန် လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့များ ထူထောင်ခဲ့သည်။ အာဏာသိမ်းမှုပြီးနောက် အနိုင်ရလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် အများစုဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီမှ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ကိုဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၎င်း၏ ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) အမည်ဖြင့် ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ၂၀၂၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် စစ်အစိုးရကို ခုခံဆန့်ကျင်သော "ခုခံစစ်" ကို တရားဝင်ကြေညာခဲ့သည်။[၆၇]
ရှေးဦးဖြစ်စဉ်များ
ပြင်ဆင်ရန်လက်နက်ကိုင် ဆန္ဒပြမှုများ
ပြင်ဆင်ရန်မတ်လနှောင်းပိုင်းတွင် ဆန္ဒပြသူများစွာတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံ နယ်စပ်ဒေသများသို့ သွားရောက်ကာ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များထံ ခိုလှုံ၍ သင်တန်းတက်ရောက်ခဲ့ခြင်းမှစကာ[၆၈] တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ပြည်တွင်းစစ်အခြေအနေကို မြင့်တက်စေခဲ့သည်။[၆၉] ပြည်သူ့လွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီကလည်း စစ်အာဏာရှင်အား တိုက်ထုတ်ရန် "ဖက်ဒရယ်လက်နက်ကိုင်တပ်မတော်" ဖွဲ့စည်းရေးကို အဆိုပြုခဲ့သည်။[၇၀] မတ်လမှာပင် "အရပ်သားများအား သတ်ဖြတ်နေခြင်း"ကြောင့် တပ်မတော်နှင့် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအား ပြီးဆုံးစေနိုင်သည်ဟု ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။[၇၁]
မတ်လနှောင်းပိုင်းမှာပင် တပ်မတော်၏ တိုက်ခိုက်မှုများအား ခုခံနိုင်ရန်အတွက် ဆန္ဒပြသူများသည် လက်လုပ်သေနတ်များကို သုံးစွဲမှုများ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ တဆက်တည်းမှာပင် အစိုးရအုပ်ချုပ်ရေးအဆောက်အဦများနှင့် ရဲစခန်းများအား လက်လုပ်မိုင်းများဖြင့် တိုက်ခိုက်ခြင်းနှင့် စစ်ကောင်စီတပ်သားများနှင့် ထိတွေ့တိုက်ခိုက်ခြင်းများ မကြာခဏ ဖြစ်ပွားလာခဲ့သည်။[၇၂]
တကျော့ပြန် တိုင်းရင်းသား ပဋိပက္ခများ
ပြင်ဆင်ရန်ယခင်က ငြိမ်းချမ်းပြီးသော မြို့ပြနေရာများတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များ လိုအပ်ချက်ရှိလာခြင်းက တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များအတွက် အင်အားဖြစ်စေခဲ့သည်။ ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် (ကေအိုင်အေ)သည် ဖေဖော်ဝါရီလမှ စတင်ကာ စစ်ကောင်စီနှင့် ထိတွေ့တိုက်ခိုက်မှုများ ရှိနေခဲ့ပြီးဖြစ်ကာ မတ်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် လိုင်ဇာမြို့အနီးရှိ အလောဘွမ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။[၇၃] နောက်တစ်ရက်မှာပင် ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (ကေအန်အယ်အေ)က စစ်ကောင်စီတပ်စခန်းတစ်ခုအား တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ဆယ်ဦးသေဆုံးကာ ဖမ်းဆီးရမိသူများလည်း ရှိခဲ့ပြီး ဆန္ဒပြမှုစတင်ချိန်မှစ၍ ပထမဆုံးတိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်သည်။[၇၄] နောက်ရက်တွင် ပထမဆုံး လက်နက်ကိုင်ဆောင်ထားသော စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင် ဆန္ဒပြသူများနှင့် စစ်ကောင်စီတပ်များအကြား ထိတွေ့တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ခဲ့ကာ ၂၀၂၁ ကလေး ထိတွေ့တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ဆန္ဒပြသပိတ်စခန်းကို ဝင်ရောက်စီးနင်းသော စစ်ကောင်စီတပ်သားများနှင့် လုံခြုံရေးအဖွဲ့များအား ဆန္ဒပြသူများက လက်လုပ်လက်နက်များဖြင့် ခုခံခဲ့ကြသည်။[၇၅]
မတ်လ ၂၉ ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီက စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများအားလုံးကို ရပ်ဆိုင်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သော်လည်း တပ်မတော် (ကြည်း)၏ ထိုးစစ်ဆင်နေမှုများကြောင့် ကေအိုင်အေအနေဖြင့် ဆက်လက်ခုခံနေခဲ့ရသည်။[၇၃] ဧပြီလတလျောက် ထိတွေ့တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ဧပြီ ၈ ရက်နေ့တွင် ဆန္ဒပြသူများက အမဲလိုက်ရိုင်ဖယ်များနှင့် မီးလောင်ဗုံးများဖြင့် စစ်ကောင်စီတပ်သားများအား ပြန်လည်ခုခံခဲ့ရာမှ ဆန္ဒပြသူ ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ ထိုနေ့မှာပင် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှ စတင်ခဲ့သော စစ်အာဏာသိမ်းဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြပွဲများနှင့် ဆက်စပ်၍ သေဆုံးသူဦးရေမှာ တနိုင်ငံလုံးတွင် ၆၀၀ ကျော်ရှိသွားခဲ့သည်။[၇၆]
မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားများဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦးနှင့် ကရင် အမျိုးသား အစည်းအရုံးအပါအဝင် တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးထားသော အဖွဲ့ခုနစ်ဖွဲ့မှာ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီနှင့် ညှိနှိုင်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။[၇၇] ရက္ခိုင့်တပ်တော်၊ တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်နှင့် မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်တို့ပါဝင်သော မြန်မာပြည်မြောက်ပိုင်း မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့က ရှမ်းပြည်နယ် နောင်မွန်ရဲကင်းစခန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၀ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့သည်။[၇၈] ထိုဖြစ်ရပ်ကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းပစ်ခတ်မှုများနှင့် မြေပြင်တပ်ဖွဲ့များအသုံးပြုကာ အလော့ဘွမ်စခန်းအား ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သော်လည်း အထိအခိုက်များစွာဖြင့် ပြန်လည်ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။[၇၉]
ဧပြီ ၂၆ တွင် ဖြစ်ပွားသော မင်းတပ်တိုက်ပွဲမှာ ၂၀၂၁ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ပထမဆုံး ပြင်းထန်သည့် ထိတွေ့တိုက်ပွဲတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (CDF) သည် ချင်းပြည်နယ်၊ မင်းတပ်မြို့နယ်တွင် လက်နက်ကိုင်ခုခံမှုကို စတင်ခဲ့သည်။ အကျိုးဆက်အနေဖြင့် စစ်ကောင်စီက ရိက္ခာနှင့် ရေ ဖြတ်တောက်ခဲ့ကာ စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာခဲ့သည်။[၈၀] မြို့ပြင်ရှိ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းရုပ်တုအနီးတွင် ဆန္ဒပြသူများက ဖမ်းဆီးခံထားရသော ဆန္ဒပြသူ ခြောက်ဦးအားလွှတ်ပေးရန် တောင်းဆိုနေကြစဉ် လက်နက်ကိုင်စစ်သားတစ်ဦးက စတင်ပစ်ခတ်ခဲ့ရာမှ တိုက်ခိုက်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။[၈၁] အကူအညီပေးရေးဝန်ထမ်းတစ်ဦး၏ အဆိုအရ ဒေသခံ ၁၀,၀၀၀ ကျော်သည် ထိတွေ့တိုက်ပွဲများကြောင့် မင်းတပ်မှ ထွက်ပြေးနေရသည်ဟု ဆိုသည်။[၈၂] တိုက်ပွဲသည် လေးရက်ခန့်ကြာခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီတပ်သား ၃၀ သေဆုံးကာ CDF ဖက်မှ အကျအဆုံးမရှိခဲ့သော်လည်း မင်းတပ်မြို့သည် လူသူကင်းမဲ့ကာ ခြောက်ကပ်သွားခဲ့သည်။[၈၃]
ခုခံမှု စတင်ခြင်း
ပြင်ဆင်ရန်ဧပြီ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ဒီမိုကရေစီအရေးလှုပ်ရှားသူ နိုင်ငံရေးသမား မင်းကိုနိုင်က ထိန်းသိမ်းခံ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့် ဦးဝင်းမြင့်တို့၏ မူလရာထူးများအတိုင်းပါဝင်ပြီး ကချင်နှင့် ကရင်တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့အစည်း ခေါင်းဆောင်များ ပါဝင်သောအမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ ဖွဲ့စည်းခြင်းကို ကြေညာခဲ့သည်။ ထိုကြေညာချက်မှာပင် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအနေဖြင့် ထောက်ခံမှုပေးရန်လည်း တောင်းဆိုထားသည်။[၈၄][၈၅]
အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရက လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းခြင်းကို မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် ကြေညာခဲ့ကာ ယင်းရက်အား မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ် ၂၀၂၁ စတင်ရာ ရက်အဖြစ် ရည်ညွှန်းကြသည်။ စစ်အာဏာရှင်၏ တိုက်ခိုက်မှုမှ အကာအကွယ်ပေးရန်နှင့် ဖက်ဒရယ်တပ်မတော် ပေါ်ပေါက်ရေးအတွက် ပထမအဆင့်အနေဖြင့် ဖြစ်ရန်အတွက် လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့အား ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (People's Defence Force, အတိုကောက် PDF) ဟု ခေါ်ဝေါ်ခဲ့သည်။[၈၆] မေလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် မူဆယ်မြို့၌ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်နှင့် စစ်ကောင်စီတပ်မတော်တို့အကြား ထိတွေ့မှုဖြစ်ပွားခဲ့ကာ မြန်မာလုံခြုံရေးအဖွဲ့ဝင် အနည်းဆုံး ၁၃ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။[၈၇][၈၈] ဇွန်လအစောပိုင်းတွင် မြဝတီခရိုင်အတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်တို့ကို ကရင်တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် PDF ပူးပေါင်းတပ်များက တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်မှ တစ်ဒါဇင်ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။[၈၉]
ကယားပြည်နယ်ရှိ ကရင်နီပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (KPDF) က လွိုင်ကော်မြို့အနီးရှိ တပ်မတော် စစ်စခန်းများကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက် ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။[၉၀] မေလအကုန်တွင် လွိုင်ကော်နှင့် ဒီးမော့ဆိုမြို့များရှိ PDF နှင့် KPDF များကို တိုက်ခိုက်ရာတွင် တပ်မတော်က လက်နက်ကြီးနှင့် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ အသုံးပြုခဲ့သည်။[၉၁] မေလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် ကေအိုင်အေက စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်နေသော ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်နှင့် ပူးပေါင်းကာ ကသာမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီတပ်များအား တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ရှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ ပူတာအို၊ ဖားကန့်နှင့် မိုးမောက်မြို့နယ်များတွင်လည်း တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။[၉၂]
ဇွန်လ ၂၂ ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက မန္တလေးမြို့ရှိ PDF များခိုလှုံရာနေအိမ်အား ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ပြီး တော်လှန်ရေးသမား အများအပြားကို ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။[၉၃] ဒီပဲယင်းမြို့တွင် စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် ထိပ်တိုက်တွေ့ခဲ့သော လူ ၂၅ ဦးအား စစ်ကောင်စီတပ်များက သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။[၉၄] ဂန့်ဂေါမြို့နယ်အတွင်းတွင် တော်လှန်ရေးသမားများ၏ မိုင်းဆွဲတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၅၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။[၉၅] ဤတိုက်ခိုက်မှုများသည် ယခင်က လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်း မရှိသလောက်ဖြစ်ခဲ့သော မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း အညာဒေသတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
စစ်ကြေညာခြင်း
ပြင်ဆင်ရန်စက်တင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက နိုင်ငံတော်၏ အရေးပေါ်အခြေအနေအဖြစ် ကြေညာခဲ့ပြီး စစ်အာဏာရှင် ဆန့်ကျင်ရေး ပြည်သူလူထု၏ တော်လှန်ရေး စတင်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။[၉၆][၉၇]
နိုင်ငံအဝှမ်း စစ်ကောင်စီတပ်များ၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် PDF တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ပိုမိုဖြစ်ပွားလာခဲ့သည်။[၉၈] စက်တင်ဘာလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မြင်သာရွာရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့နှင့် စစ်ကောင်စီတပ်အကြား ထိတွေ့တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ လူအနည်းဆုံး ၁၇ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။[၉၉] စက်တင်ဘာလ ၁၄ ရက်နေ့တွင် လွန်ခဲ့သော သုံးလအတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၇၀၀ ကျော် သေဆုံးပြီး ၆၃၀ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ပြောကြားခဲ့သည်။[၁၀၀] စက်တင်ဘာလမှ အောက်တိုဘာလအကြား ချင်းပြည်နယ်၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ကယားပြည်နယ်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ်တို့တွင် တိုက်ပွဲများစွာ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။[၁၀၁][၁၀၂]
ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှ စတင်ကာ ခုခံတော်လှန်ရေးသမားများကြောင့် စစ်ကောင်စီအမာခံသတင်းပေး အနည်းဆုံး ၄၀၆ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ၂၈၅ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်ဟု စစ်ကောင်စီနိုင်ငံပိုင် မီဒီယာက အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။[၁၀၃] ထိုနေ့မှာပင် အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် ဖြိုးသန့်သည် အာဏာ ဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုပြုလုပ်ရန် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များနှင့် ဆက်သွယ်သည်ဟုဆိုကာ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံခဲ့ရသည်။[၁၀၄]
စက်တင်ဘာလနှောင်းပိုင်းတွင် ချင်းပြည်နယ်၊ ထန်တလန်မြို့မှ မြို့ခံလူဦးရေ ၈,၀၀၀ ခန့်သည် စစ်ကောင်စီတပ်များ၏ နေအိမ်မီးရှို့မှုများကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်သို့ ထွက်ပြေးခိုလှုံခဲ့ရသည်။[၁၀၅]
စက်တင်ဘာလ ၂၈ ရက်နေ့တွင် ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း အငိုက်တိုက်ခိုက်ခံရမှုကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား အနည်းဆုံး ၂၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ ထိတွေ့တိုက်ခိုက်မှုအတွင်း တော်လှန်ရေးသမား အနည်းဆုံး ၄ ဦးနှင့် အသက် ၇၀ အရွယ် အရပ်သားတစ်ဦးတို့လဲ သေဆုံးခဲ့သည်။[၁၀၆]
နိုဝင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ကလေးမြို့နယ်ရှိ ကလေး PDF အခြေစိုက်စခန်းအား စစ်ကောင်စီတပ်များ ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ ကလေး PDF တပ်ရင်း ၃ မှ တော်လှန်ရေးသမား နှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ဆေးတပ်သား ၉ ဦး ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည်။[၁၀၇]
အစောပိုင်း ပဋိပက္ခများ
ပြင်ဆင်ရန်၂၀၂၁–၂၀၂၂ နွေရာသီ စစ်ရေးအခြေအနေများ
ပြင်ဆင်ရန်ရှမ်းနှင့် ကယားပြည်နယ်
ပြင်ဆင်ရန်နိုဝင်ဘာလ ၁၇ ရက်နေ့တွင် ရှမ်းပြည်နယ် ဖယ်ခုံမြို့နယ်အတွင်းရှိ မိုးဗြဲ PDF စခန်းတစ်ခုကို ခမရ ၄၄၂မှ တပ်သားများက ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ လူအင်အားမမျှသဖြင့် PDF တပ်သားများ စခန်းကို စွန့်ခွာထွက်ပြေးခဲ့ရသည်။[၁၀၈] နိုဝင်ဘာလ နှောင်းပိုင်းတွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ပလ္လင်ကျေးရွာအနီးရှိ မုံရွာ PDF တပ်ခွဲ ၂၀၅ ၏ စခန်းတစ်ခုအား စစ်ကောင်စီတပ်များက ဝင်ရောက်စီးနင်းကာ ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ စီးနင်းမှုအတွင်း PDF များ၏ ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းများ ထုတ်လုပ်ရာ အလုပ်ရုံတစ်ခုလည်း ပျက်စီးခဲ့သည်။[၁၀၉] နိုဝင်ဘာလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ် ဟိုဖိတ်ရွာအနီးရှိ ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (KNDF) ၏ ရှေ့ပြေးတပ်သား လေးဦးအား စစ်ကောင်စီတပ်များက သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။[၁၁၀] ဒီဇင်ဘာလလယ်တွင် ဖရူဆိုမြို့နယ်တွင် KNDF နှင့် ကရင်နီ တပ်မတော် ပူးပေါင်းအဖွဲ့နှင့် စစ်ကောင်စီတပ်များအကြား လေးရက်ကြာဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲအတွင်း ခမရ ၄၂၈ မှ စစ်ကောင်စီတပ်သား အနည်းဆုံး လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။[၁၁၁]
ဒီဇင်ဘာလ ၁၄ ရက်နေ့တွင် မြန်မာ-ထိုင်းနယ်စပ်အနီးရှိ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး ထိန်းချုပ်နယ်မြေ လေးကေ့ကော်မြို့သစ်ကို စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၀၀ ခန့်က ဝင်ရောက်ရှာဖွေခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနှင့် PDF အဖွဲ့ဝင်များကို ရှာဖွေခဲ့ကြပြီး မြောင်းမြမြို့နယ် လွှတ်တော်အမတ် ဝေလင်းအောင် အပါအဝင် စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေးနှင့် ဆက်စပ်သော လူအများအပြားကို ဖမ်းဆီးသွားခဲ့သည်။[၁၁၂] ဒီဇင်ဘာလ ၂၀ ရက်နေ့တွင် လွိုင်ကော်မြို့နယ် ကွန်နားရွာရှိ နေအိမ်များအား စစ်ကောင်စီတပ်များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။[၁၁၃]
ဒီဇင်ဘာလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ကယားပြည်နယ်၊ မိုဆိုကျေးရွာအနီးတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် ဆုံတွေ့ခဲ့သော ဒေသခံ ၃၅ ဦးမှာ အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။[၁၁၄] သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသူများတွင် Save the Children ၏ ဝန်ထမ်းနှစ်ဦး ပါဝင်ခဲ့ကာ အဖွဲ့အနေဖြင့် ကယားပြည်နယ်တွင်း လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်နေမှုများအား ရပ်တန့်ခဲ့ရသည်။[၁၁၅] ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီက ထိုဖြစ်ရပ်အပေါ် ဝမ်းနည်းရကြောင်းနှင့် ပွင့်လင်းမြင်သာသော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု ပြုလုပ်ရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။[၁၁၆][၁၁၇]
၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ်လနှင့် ဖေဖော်ဝါရီလတလျောက်တွင် စစ်ကောင်စီက ကရင်ပြည်နယ်နှင့် ကယားပြည်နယ်တို့ရှိ အရပ်သားကျေးရွာများအပေါ် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ အကြိမ်ကြိမ် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ကျေးရွာခြောက်ရွာမှ မျက်မြင်သက်သေများအဆိုအရ စစ်ကောင်စီတပ်သားများက ကျေးရွာအတွင်းဝင်ရောက်ကာ ရွှေ၊ ငွေကြေး၊ ယာဉ်နှင့် အခြားတန်ဖိုးရှိ ပစ္စည်းများ လုယက်ယူငင်ခဲ့ကြသည်ဟု ဆိုသည်။ တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုအပေါ် ကျူးလွန်နေမှုများအတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်အဖွဲ့က စစ်ကောင်စီအား စွပ်စွဲပြောဆိုခဲ့သည်။[၁၁၈]
ကချင်ပြည်နယ်
ပြင်ဆင်ရန်နိုဝင်ဘာလနှောင်းပိုင်းတွင် ရွှေကူမြို့၏ အရှေ့ဘက် ၁၆ ကီလိုမီတာအကွာ၌ ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် (ကေအိုင်အေ) နှင့် စစ်ကောင်စီတပ်တို့ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ကေအိုင်အေက ပီဒီအက်ဖ်တို့နှင့် ပူးတွဲလုပ်ဆောင်နေသည်ဟူသော ကောလဟာလများကို ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ မြန်မာစစ်တပ်က စမ်းသပ်လျက်ရှိသော ဆူခွိုင်း ၃၀ ဖိုက်တာဂျက်လေယာဉ်နှစ်စီးဖြင့် လေကြောင်းဗုံးကျဲမှုများ ပြုလုပ်ပြီးနောက်တွင် ထိတွေ့တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။[၁၁၉] ထိုနေ့မှာပင် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်-မတူပီ က ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်နှင့် ပူးတွဲကာ ပလက်ဝ-မတူပီ ကားလမ်းပေါ်ရှိ အမှတ် ၃၀၄ ခြေမြန်တပ်ရင်းစခန်းတစ်ခုကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ယင်းတိုက်ခို်က်မှုတွင် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။[၁၂၀] ဒီဇင်ဘာလတွင် သိမ်းမင်းပီဒီအက်ဖ် စခန်းတစ်ခုအား ညအချိန်တွင် စစ်ကောင်စီက ဝင်ရောက်စီးနင်းကာ စခန်းအား မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ခုခံရေးသမားများ ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်ခဲ့ကာ သိမ်းမင်းပီဒီအက်ဖ်မှ ၂ ဦးသေဆုံးပြီး အများအပြား ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။[၁၂၁] မိုးညှင်းမြို့နယ်တွင် ကေအိုင်အေအား စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်အပြီး ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်အကြာတွင် တပ်မတော်၏ အမှတ် ၄၂ ခြေလျင်တပ်ရင်းမှ တပ်သား ၅၀ ခန့်သည် မိုးညှင်းမြို့နယ်ရှိ ညောင်ထောက်ရွာအနီး ကေအိုင်အေနယ်မြေကို ဝင်ရောက်တို်က်ခိုက်ခဲ့သည်။ ထိုနေ့မှာပင် ဖားကန့်မြို့လည်မှ ၁၇ မိုင်ခန့်အကွာ မိုးညှင်း-ဖားကန့် လမ်းပေါ်ရှိ ဝယ်လုံရွာအနီးတွင်လည်း ထိတွေ့တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ထိုတိုက်ပွဲတွင် စစ်ကောင်စီမှ လက်နက်ကြီးဖြင့် အချက် ၃၀ ခန့် ပစ်ခတ်ခဲ့သေးသည်။ ကေအိုင်အေ၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ထိခိုက်သေဆုံးမှုအသေးစိတ်ကို ပြောဆိုရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။[၁၂၂]
ဖေဖော်ဝါရီလ အစောပိုင်းတွင် ဖားကန့်မြို့နယ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော သုံးရက်တာတိုက်ပွဲအတွင်း တပ်ရင်းမှူးအပါအဝင် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် က ဆိုသည်။[၁၂၃]
မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်း
ပြင်ဆင်ရန်.jpg)
ဒီဇင်ဘာလ ၉ ရက်နေ့တွင် မကွေးတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြိုင်ပီဒီအက်ဖ်အဖွဲ့က စစ်ကောင်စီယာဉ်နှစ်စီးအား လက်လုပ်မိုင်း ၃ လုံးဖြင့် အလစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ယင်းတိုက်ခိုက်မှုတွင် စစ်ကောင်စီတပ်သား အနည်းဆုံး သုံးဦးသေဆုံးခဲ့ကြောင်း ပီဒီအက်ဖ်က ဆိုသည်။ နေ့လယ်ပိုင်းတွင် မင်းသားကျရွာမှ ခြေလျင်ထွက်ခွာသွားသော စစ်ကောင်စီတပ်အား ထပ်မံတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။[၁၂၄] စစ်ကောင်စီယာဉ်တန်းအား မိုင်းဆွဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၀၀ ခန့်က ကျေးရွာတွင်းဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး ဆားလင်းကြီး G-Z ဒေသခံပီဒီအက်ဖ် တိုက်ခိုက်ရေးသမားများနှင့် အရပ်သားတစ်ဦးကို ဖမ်းဆီးမီးရှို့သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။[၁၂၅] ဒီဇင်ဘာ ၁၃ ရက်နေ့တွင် အရာတော်မြို့နယ်ရှိ ကဲဘာရွာရှိ ပီဒီအက်ဖ်အဖွဲ့များအား တပ်မတော်က လက်နက်ကြီးပစ်ခတ်မှုအပါအဝင် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ တပ်မတော်နှင့် လက်နက်အင်အား မမျှတမှုကြောင့် တော်လှန်ရေးသမားများ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။[၁၂၆]
ဒီဇင်ဘာလအတွင်း စစ်ကောင်စီက ရဟတ်ယာဉ်ခြောက်စင်းဖြင့် ဒီပဲယင်းမြို့နယ် အနောက်ပိုင်းသို့ တပ်သား ၁၅၀ ခန့်ပို့ဆောင်ခဲ့ပြီး ပီဒီအက်ဖ်များ ရှိနိုင်သည့် ဒီပဲယင်းမြို့နယ်အား ဝိုင်းရံထားခဲ့သည်။[၁၂၇] ဒီဇင်ဘာ ၁၇ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်နှင့် ပျူစောထီးပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့သည် မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်ရှိ နှမ်းခါးရွာအား လေကြောင်းမှ အလစ်ဝင်ရောက်တို်က်ခိုက်ခဲ့ရာ ယောဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့မှ တော်လှန်ရေးသမား ၂၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။[၁၂၈]
၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ကနီမြို့နယ်ရှိ ပီဒီအက်ဖ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် စစ်ကောင်စီနှင့် ပျူစောထီးအဖွဲ့မှ အနည်းဆုံး ၃၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီ၏ ရေကြောင်းသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးယာဉ်များကိုလည်း တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး ရေယာဉ်တစ်စင်း မီးလောင်ခဲ့သည်။[၁၂၉] ဖေဖော်ဝါရီလ ၇ ရက်နေ့တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးရှိ ဒေသခံပီဒီအက်ဖ်များက စစ်ကောင်စီတပ်များကို အလစ်ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သားများ သေဆုံးခဲ့သည်။ ဤတိုက်ခိုက်မှုများသည် တော်လှန်ရေးသမားများက မောင်းသူမဲ့ဒရုန်းများ အသုံးပြုသော ပထမဆုံး တိုက်ခိုက်မှုတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။[၁၃၀]
ဖေဖော်ဝါရီ ၉ ရက်နေ့တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးရှိ သုံးမြို့နယ်တွင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များ၏ တို်က်ခိုက်မှုကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၅၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။[၁၃၁] ဖေဖော်ဝါရီနှောင်းပိုင်းတွင် ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ မိုးဗြဲနှင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ခင်ဦးမြို့နယ်တို့တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၃၂ ဦးနှင့် တော်လှန်ရေးသမား ၂၀ သေဆုံးခဲ့သည်။[၁၃၂][၁၃၃]
မန္တလေးမြို့ပေါ်တွင်လည်း မြို့ပြပျောက်ကြားအဖွဲ့များက ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များနှင့်အတူ မဟာအောင်မြေနှင့် ပြည်ကြီးတံခွန်မြို့နယ်များတွင် လက်လုပ်ဗုံးများဖြင့် တိုက်ခိုက်ခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ တပ်မတော်က တော်လှန်ရေးသမားများ ပုန်းခိုသော နေရာနှစ်ခုကို ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ပြီး မြို့ပြပျောက်ကြားအဖွဲ့ဝင် ၈ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။[၁၃၄] ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် ပီဒီအက်ဖ်များ၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် နေပြည်တော်တွင် စစ်ကောင်စီတပ်သား အနည်းဆုံး လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ ပြည်ထောင်စုနေ့ကာလအတွင်း မြို့အများအပြားတွင် ထိတွေ့တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။[၁၃၅]
ချင်းပြည်နယ်
ပြင်ဆင်ရန်ဒီဇင်ဘာ ၈ ရက်နေ့တွင် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (စီဒီအက်ဖ်) နှင့် တပ်မတော်တို့သည် တပ်မတော်က တပ်စွဲထားသော ထန်တလန်မြို့တွင် မိနစ် ၉၀ ကြာ ထိတွေ့တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲအတွင်း စီဒီအက်ဖ်မှ သုံးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ ထိုရက်သတ္တပတ်တွင် ထန်တလန်မြို့အတွင်း နေအိမ်များ ထပ်မံမီးလောင်ကျွမ်းခဲ့ပြီး မြို့၏ လေးပုံတစ်ပုံကျော် ပျက်စီးခဲ့သည်။[၁၃၆]
မတ်လ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ချင်းပြည်နယ်၊ မင်းတပ်မြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စိစစ်ကြောင်းအား အလစ်တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။[၁၃၇]
ရန်ကုန်
ပြင်ဆင်ရန်၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မြို့၊ တာမွေမြို့နယ်တွင် စစ်ကားတစ်စင်းပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး စစ်သားအများအပြား သေဆုံးခဲ့သည်။[၁၃၈] လှိုင်သာယာမြို့နယ်အတွင်း ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ရက်နေ့တွင် သံသယရှိသူ ၁၂ ဦးအား တပ်မတော်က ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ လွတ်မြောက်သွားခဲ့သူနှစ်ဦးမှာလည်း နောက်ပိုင်းတွင် အရပ်ဝတ်များက ဖမ်းဆီးခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းတွင် လက်လုပ်ဗုံး မတော်တဆမှုကြောင့် ပျောက်ကြားအဖွဲ့ဝင်အများအပြား သေဆုံးမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။[၁၃၉]
၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီလမှ စ၍ စစ်ကောင်စီအရာရှိ ၃၆၇ ဦးမှာ လုပ်ကြံခံရမှုများကြောင့် သေဆုံးခဲ့ကြောင်း စစ်ကောင်စီသတင်းရင်းမြစ်များက ဆိုသည်။[၁၄၀] အရပ်သားများအပေါ် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများအား တုံ့ပြန်ရန်အတွက် တော်လှန်ရေးသမားများသည် ရန်ကုန်မြို့အတွင်းရှိ စစ်ကောင်စီအဖွဲ့ဝင်များ၏ နေအိမ်များကို ပစ်မှတ်ထားလာခဲ့ကြသည်။[၁၄၁]
ကရင်ပြည်နယ်
ပြင်ဆင်ရန်မတ်လ ၂၁ ရက်နေ့ညနေပိုင်းတွင် ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (ကေအန်အယ်လ်အေ) တပ်မဟာ ၆ သည် ကရင်ပြည်နယ်၊ မြဝတီခရိုင်၊ ဝေါလေမြိုင်မြို့နယ်ခွဲ၊ မောခီးရွာရှိ တပ်မတော်စခန်းတစ်ခုအား ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက် သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ မောခီးစခန်းသည် မြဝတီမြို့မှ မိုင် ၅၀ အကွာနှင့် ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်မှ သုံးမိုင်ခန့်အကွာတွင် တည်ရှိသည်။[၁၄၂] ခေတ်သစ်မီဒီယာ၏ အဆိုအရ တပ်မတော်မှ ရှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။[၁၄၃][ပိုမိုကောင်းမွန်သော ရင်းမြစ် လိုအပ်သည်]
ဧပြီ ၁၄ ရက်နေ့တွင် လွိုင်ကော်မြို့အတွင်း တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။[၁၄၄] ကရင်ပြည်နယ်အတွင်း တိုက်ပွဲများကြောင့် ထိုင်းနယ်စပ်ရှိ ဒုက္ခသည်စခန်းများတွင် စစ်ရှောင်ဦးရေများ များပြားလာနေသည်။[၁၄၅]
ဧပြီ ၁၅ ရက်နေ့တွင် လေးကေ့ကော်တွင် ကေအန်အယ်လ်အေနှင့် ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲတွင် စစ်ကောင်စီမှ အနည်းဆုံး ၃၀ ခန့် ထိခိုက်သေဆုံးခဲ့သည်။[၁၄၆] ဧပြီလနှောင်းပိုင်းတွင် စစ်ကောင်စီအရာရှိနှစ်ဦးနှင့် လျှပ်စစ်ဌာနမှ ဝန်ထမ်း ၂၄ ဦးအား ကေအန်ဒီအက်ဖ်အဖွဲ့များက ဖယ်ခုံမြို့နယ်တွင် ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။[၁၄၇]
အခြားဒေသများ
ပြင်ဆင်ရန်ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်နေ့တွင် မကွေး၊ စစ်ကိုင်းနှင့် တနင်္သာရီ တိုင်းဒေသကြီးများ၊ ချင်း၊ ရှမ်းနှင့် ကယားပြည်နယ်တို့တွင် သုံးရက်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီတပ်သား အနည်းဆုံး သုံးဒါဇင်ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။[၁၄၈] မတ်လတွင် တနင်္သာရီတို်င်းဒေသကြီးရှိ ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့က ကော့သောင်းခရိုင်အတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်သား သုံးဦးအား သတ်ဖြတ်နိုင်ခဲ့ပြီး လက်နက်များ သိမ်းယူရရှိခဲ့ကြောင်း ဆိုသည်။[၁၄၉]
၂၀၂၂ ခုနှစ် အစောပိုင်းတွင် ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်နှင့် တပ်မတော်တို့အကြား ထိတွေ့တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၈ ရက်နေ့တွင် ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မောင်တောမြို့နယ်အတွင်း နှစ်ကြိမ်ခန့် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၄ ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီက မီးတိုက်ရွာ၏ အရှေ့မြောက်ဘက် လက်ပံတောင်အနီး အေအေ၏ စခန်းများအား အလစ်ဝင်ရောက်တိုက်ခို်က်ခဲ့ရာအေအေ၏ ရှေ့တန်းကင်းတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ရက္ခိုင့်တပ်တော် ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ခိုင်သုခက ဆိုသည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၆ ရက်နေ့တွင်လည်း သုံးနာရီကြာ တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် နိုဝင်ဘာလက အေအေနှင့် တပ်မတော်တို့အကြား သဘောတူခဲ့သော အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအား ပျက်စီးမည်ကို စိုးရိမ်မှုများ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။[၁၅၀] ဖေဖော်ဝါရီလ ၇ ရက်နေ့ညက မောင်တောမြို့နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲများကြောင့် အရပ်သား နှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။[၁၅၁] တိုက်ခိုက်မှုအတွင်း ဗိုလ်မှူးတစ်ဦးအပါအဝင် စစ်ကောင်စီတပ်သား အများပြား သေဆုံးခဲ့သည်.[၁၅၂]
၂၀၂၂ မုတ်သုန်ရာသီ စစ်ရေးအခြေအနေများ
ပြင်ဆင်ရန်
မိုးရွာသွန်းမှုများနှင့် ရွှံ့နွံများကြောင့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများမှာ မိုးရာသီတွင် နည်းပါးလေ့ရှိသည်။[၉၈] လက်နက်ကိုင်တော်လှန်မှု ပထမနှစ်ပတ်လည်အချိန်တွင် စစ်ကောင်စီအနေဖြင့် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများကို မိုးရာသီတွင် အလွယ်တကူ မပြုလုပ်နိုင်တော့ချေ။[၁၅၃]
မေလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မြို့၊ ဆူးလေစေတီအနီးတွင် ဗုံးပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး တစ်ဦးသေဆုံးကာ ၉ ဦးဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ နိုင်ငံပိုင် မီဒီယာများက ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သော်လည်း ပီဒီအက်ဖ်များက ငြင်းဆိုခဲ့သည်။[၁၅၄]
ဇွန်လတွင် နိုင်ငံ၏ ၄၀ မှ ၅၀ % အထိ တော်လှန်ရေးသမားများက ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ရခိုင်ပြည်နယ်၏ နေရာအတော်များများအား လွတ်လပ်သော အစိုးရအနေဖြင့် အုပ်ချုပ်ထားနိုင်ကြောင်း ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ဆိုသည်။ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး နှင့် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော် တို့ကလည်း အစိုးရသစ်အတွက် အစီအစဉ်များ ချမှတ်ခဲ့သည်။ ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် နှင့် ဝပြည် သွေးစည်းညီညွတ်ရေး တပ်မတော်တို့ မဟာမိတ် ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။[၁၅၅] သို့သော်လည်း တပ်မတော်အနေဖြင့် နိုင်ငံ၏ မြို့ပေါ်နေရာအားလုံးနီးပါးကို ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ခဲ့ပြီး ကျောက်စိမ်းလုပ်ကွက်များအပါအဝင် နိုင်ငံ၏ ရင်းမြစ်များကိုလည်း ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ဆဲ ဖြစ်သည်။[၁၅၆]
၂၀၂၂ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှစတင်ကာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂,၂၀၀ ကျော်ကို သုတ်သင်နိုင်ခဲ့ကြောင်း ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး က ဇူလိုင်လတွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။[၁၅၇] ရှမ်းပြည်နယ်၊ ဖယ်ခုံမြို့နယ်အတွင်း တိုက်ပွဲများတွင် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၄၀ ခန့်နှင့် ပီဒီအက်ဖ် ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။[၁၅၈]
နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း၏ ဆရာဖြစ်သူ အငြိမ်းစားဗိုလ်ချုပ်အုန်းသွင်အား မြို့ပြပျောက်ကြားအဖွဲ့က စက်တင်ဘာလတွင် လုပ်ကြံခဲ့သည်။[၁၅၉]
ရခိုင်တွင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ပျက်ပြယ်ခြင်း
ပြင်ဆင်ရန်ဇွန်လနှင့် ဩဂုတ်လများတွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော် (အေအေ)နှင့် စစ်ကောင်စီတို့အကြား ၂၀၂၀ နှောင်းပိုင်းတွင် ထားရှိခဲ့သည့် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ပျက်ပြယ်ခဲ့သည်။ ထိုကာလအတွင်း ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ပြည်သူ့ရေးရာ ဝန်ဆောင်မှုများနှင့် ဒေသတွင်း အုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ခဲ့ကာ စစ်ပွဲဖြစ်ပွားမှုများကို ရှောင်ရှားခဲ့သည်။ အခြားနေရာများတွင် ခုခံတော်လှန်မှု များပြားလာခြင်းနှင့် NUG နှင့် ပူးပေါင်းရန် လူထုထောက်ခံမှု ပိုမိုလာခြင်းအပေါ် ရက္ခိုင့်တပ်တော်အား တပ်မတော်က ပိုမိုအာရုံစိုက်လာခဲ့သလို ရက္ခိုင့်တပ်တော်အနေဖြင့်လည်း ရခိုင်ပြည်နယ် တောင်ပိုင်းသို့ ၎င်း၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု ချဲ့ထွင်ရန် စတင်ကြိုးပမ်းလာခဲ့သည်။[၁၆၀] ရက္ခိုင့်တပ်တော်ခေါင်းဆောင် ထွန်းမြတ်နိုင်၏ ဇွန်လအတွင်း ပြောကြားချက်များအရ ရက္ခိုင့်တပ်တော်အနေဖြင့် ပဋိပက္ခတွင်းသို့ ပါဝင်စေလာနေကြောင်း ဆိုသည်။[၁၆၁]
ဇူလိုင်လနောက်ပိုင်းတွင် ကရင်ပြည်နယ်ရှိ ရက္ခိုင့်တပ်တော်စခန်းတစ်ခုအား တပ်မတော်မှ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် တိုက်ပွဲများ ပြန်လည် စတင်လာခဲ့သည်။ ဇူလိုင်လနှောင်းပိုင်းနှင့် ဩဂုတ်လ အစောပိုင်းတို့တွင် မောင်တောမြို့နယ်နှင့် ချင်းပြည်နယ်အနောက်ပိုင်းတို့တွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်က လက်တုံ့ပြန်တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဩဂုတ်လနှောင်းပိုင်းတွင် ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းအတွင်း ခရီးသွားလာရာတွင် စစ်ဆေးရေးဂိတ်များစွာကို အကြောင်းကြားမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရသလို မြစ်ကြောင်းပိတ်ဆို့မှုများကြောင့် အများပြည်သူသုံး ရေကြောင်းပို့ဆောင်ရေးယာဉ်များ ရပ်နားခဲ့ရသည်။[၁၆၂]
ပြည်တွင်းစစ် အရှိန်တက်လာခြင်း
ပြင်ဆင်ရန်ခုခံတွန်းလှန်မှု အားကောင်းလာခြင်း
ပြင်ဆင်ရန်တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာဖြင့် ခုခံစစ်မှ ထိုးစစ်သို့ ပြောင်းလဲကာ ၂၀၂၃ နှစ်အကုန်တွင် နွေဦးတော်လှန်ရေး အောင်မြင်အဆုံးသတ်ရန် ရည်မှန်းကြောင်း အောက်တိုဘာလလယ်တွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ အဆိုပါထုတ်ပြန်မှုအပြီးတွင် မြို့ပြနေရာများနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့တောင်ပိုင်းတို့တွင် တိုက်ခိုက်မှုများ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။[၁၆၃] စစ်ကောင်စီကလည်း စစ်ကိုင်းနှင့် မကွေးတိုင်းဒေသကြီးများရှိ ကျေးရွာ ၂၀ ကျော်ကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးကာ စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်ရေးအားပျော့စေရန် "ဖြတ်လေးဖြတ်"ဗျူဟာကို ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း စစ်ကိုင်းအခြေစိုက် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ၏ အဆိုအရ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရသူများသည် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့သို့ ဝင်ရောက်လာကြသည်ဟု ဆိုသည်။[၁၆၄]
ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်များတွင် တိုးတက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လာနေသည်။ ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်သည် မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့မြောက်ပိုင်းတွင် တိုက်ခိုက်မှုများ တိုးမြှင့်လာပြီး ခုခံတော်လှန်ရေးသမားများက ပထမဆုံးသိမ်းပိုက်နိုင်သောမြို့အဖြစ် ကော့ကရိတ်မြို့ကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်နိုင်ခဲ့သည်။[၁၆၃] အောက်တိုဘာလ ၂၁ ရက်နေ့တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ အာရှအဝေးပြေးလမ်းမကြီးတွင် အလစ်အငိုက်တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ကာ မြို့နှင့် မြို့တွင်းရှိ အစိုးရရုံးများတွင်ပါ တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ နှစ်ရက်အကြာတွင် စစ်ကောင်စီ၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ပြန်လည်ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။[၁၆၅][၁၆၆] လေးရက်အကြာတွင် ကရင်ပြည်နယ်၊ ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်ရှိ အမှတ် ၃၃၉ ခြေမြန်တပ်ရင်းစခန်းတစ်ခုကို ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်ဦးဆောင်သော အဖွဲ့မှ ဝင်ရောက်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပြန်သည်။[၁၆၇] အောက်တိုဘာလ ၂၈ ရက်နေ့က ကော့ကရိတ်မြို့အနီး ဆည်တစ်ခုတွင် စစ်ကောင်စီ၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဆည်တွင် ပျက်စီးမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။[၁၆၈] ချင်းပြည်နယ်ရှိ ခုခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက ဖလမ်းမြို့နယ်ရှိ စစ်စခန်းတစ်ခုအား ဒရုန်းများ အသုံးပြုကာ တိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် စခန်းရှိ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၇၄% ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီလေတပ်၏ ဗုံးဆက်တိုက်ကြဲချမှုကြောင့် စခန်းအား သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။[၁၆၉]
နိုဝင်ဘာလအတွင်း ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးတလျောက် ခုခံတော်လှန်မှုများ တိုးမြင့်လာသည်ကို မြင်တွေ့ခဲ့ရသည်။ ပဲခူးတိုင်းအနောက်ပိုင်း မိုးညိုမြို့နယ်တွင် ရဲစခန်းအဆောက်အဦးတစ်ခုအား ပီဒီအက်ဖ်များက ဆင့်ပွားဗုံးများဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။[၁၇၀] ပဲခူးအရှေ့ပိုင်းတွင် ရေတာရှည်မြို့နယ်ရှိ ရဲစခန်းတစ်ခုအား ပဲခူးပီဒီအက်ဖ်အဖွဲ့များက ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။[၁၇၁] တော်လှန်ရေးသမားများက စစ်ကောင်စီ စစ်စခန်းသုံးခုအား ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့သဖြင့် ရွှေကျင်မြို့နယ်အတွင်းမှ ဒေသခံအရပ်သာထောင်နှင့်ချီ ထွက်ပြေးခဲ့ကြရသည်။ ဤစီးနင်းမှုကို ကေအင်ယူနှင့် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၏ တိုက်ရိုက်ထိန်းကွပ်မှုအောက်တွင်ရှိသော မြို့နယ်ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တစ်ခုတို့ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။[၁၇၂]
ဒီဇင်ဘာလအစောပိုင်းတွင် ပီဒီအက်ဖ်အဖွဲ့များက အမျိုးသမီးတစ်ဦးအား ရိုက်နှက်၍ ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခဲ့သော ဗီဒီယိုတစ်ခုမှာ လူမှုကွန်ယက်တွင် ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၏ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက အဆိုပါဖြစ်ရပ်သည် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ တမူးမြို့နယ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ပါဝင်သူများကို ဖမ်းဆီးကာ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်နေကြောင်း သတင်းထောက်များအား ပြောကြားခဲ့သည်။[၁၇၃]
၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းစဉ်ကစ၍ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၆၉၂ ဦးနှင့် ခုခံတော်လှန်ရေးသမား ၂၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (ကေအန်ဒီအက်ဖ်)က ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၇ ရက်နေ့တွင် ပြောဆိုသည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွင်း ကယားပြည်နယ်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ်တို့တွင် အရပ်သား ၂၉၃ ဦးအား စစ်ကောင်စီက သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး အရပ်သား ၁၂၆ ဦးမှာ နေအိမ်များမှ စစ်ဘေးရှောင်နေစဉ် သေဆုံးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။[၁၇၄]
ဇန်နဝါရီလ အစောပိုင်းတွင် ကနီမြို့နယ်ရှိ ပီဒီအက်ဖ်အုပ်စုများက စစ်ကောင်စီ၏ ထောက်ပို့ရေယာဉ်များကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အနည်းဆုံး စစ်ကောင်စီဖက်မှ ၂၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ ခုခံရေးသမားများက ကုန်းလမ်းအများစုကို ထိန်းချုပ်ထားသဖြင့် စစ်ကောင်စီက လက်နက်ပစ္စည်းများကို ရေကြောင်းသုံး၍ ပို့ဆောင်မှုများ များပြားလာခဲ့သည်။[၁၇၅] ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် ယင်းမာပင်ခရိုင် ပီဒီအက်ဖ်တပ်ရင်း ၁ ဦးဆောင်သော ပူးပေါင်းအဖွဲ့က ကနီမြို့နယ်ရှိ တာဝါတိုင်ကုန်း စစ်စခန်းတစ်ခုကို ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၃၀ သေဆုံးပြီး လက်နက်ခဲယမ်းအများအပြား သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည်။ [၁၇၆][၁၇၇]
ရှမ်းပြည်နယ်တွင် အင်းလေးကန်အနီး ပီဒီအက်ဖ်များနှင့် ပအိုဝ်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်တို့အကြား ထိတွေ့မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။[၁၇၈]
၂၀၂၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်က ထန်တလန်မြို့ရဲစခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ မြို့အား ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။[၁၇၉] ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်၊ ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်တို့ ပါဝင်သော ချင်းတော်လှန်ရေးပေါင်းစုံအဖွဲ့က ကလေးမြို့မှ ဖလမ်းမြို့နှင့် ဟားခါးမြို့သို့ စစ်ကူ၊ စစ်လက်နက်နှင့် ရိက္ခာများ တင်ဆောင်လာသော အစီး ၃၀ ပါ စစ်ကောင်စီယာဉ်တန်းကို ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။[၁၈၀] တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက ယာဉ်တန်းအား နှောက်ယှက်တိုက်ခိုက်နိုင်ခဲ့သလို သံချပ်ကာ ကားနှစ်စင်းကိုလည်း ဖျက်ဆီးနိုင်ခဲ့သည်။[၁၈၁] သံချပ်ကာ ကားနှစ်စင်းကို ဖျက်ဆီးနိုင်သည့်အတွက် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များအား ငွေကျပ်သိန်း ၄၀၀၀ ချီးမြှင့်ခဲ့သည်။[၁၈၁] ဖလမ်းမြို့နယ်၊ ကလေး-ဖလမ်းကားလမ်းပေါ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းတစ်ခုကို ျင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့က ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီဖက်မှ ၁၁ ဦးသေဆုံးပြီး ၁၄ ဦး ဖမ်းဆီးရမိခဲ့ကာ လက်နက်ခဲယမ်းများကိုလည်း သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည်။[၁၈၂] အလားတူ စစ်သား ၈၀ ခန့်ပါဝင်သော စစ်ကောင်စီယာဉ်တန်းကို မတူပီနှင့် ပလက်ဝမြို့အကြားတွင် ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်နှင့် မတူပီ-ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော် တို့က အကြိမ်များစွာ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်သား ၅၀ ခန့်သာ ကျန်ရှိသည်။[၁၈၃]
၂၀၂၃ ခုနှစ်သည် မြို့ပြတိုက်ပွဲများ တိုးမြင့်လာသည်ကို တွေ့မြင်ခဲ့ရသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လတွင် "Urban Owls" ဟု အမည်ပေးထားသော ပျောက်ကြားအဖွဲ့က စစ်ဗိုလ်ချုပ်များ၏ ဥပဒေအကြံပေးဆောင်ရွက်နေသူ မင်းတေဇာညွန့်တင်ကို ပစ်ခတ်လုပ်ကြံခဲ့သည်။[၁၈၄] ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့တွင်လည်း ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် ဒု-ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် အငြိမ်းစား ဒုဗိုလ်မှူး ကြး ဦးစိုင်းကျော်သူအား For the Yangon မြို့ပြတော်လှန်ရေးအဖွဲ့က ပစ်သတ်ခဲ့သည်။[၁၈၅]
စစ်ကောင်စီ၏ လက်တုံ့ပြန်မှုများနှင့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများ
ပြင်ဆင်ရန်အောက်တိုဘာလအတွင်းတွင် တိုက်ပွဲများနှင့် ထိတွေ့မှုများ ပိုမိုဖြစ်ပွားလာခဲ့သလို စစ်ကောင်စီ၏ အရပ်သားများအပေါ် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများကိုလည်း တွေ့မြင်ခဲ့ရသည်။ အောက်တိုဘာလ ၂၁ ရက်နေ့က မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ တောင်မြင့်ရွာတွင် စစ်ကောင်စီတပ်သားများက ကျေးရွာအား ဝင်ရောက်မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သလို အထက်တန်းကျောင်းဆရာတစ်ဦးဖြစ်သူ စောထွန်းမိုးအာ ခေါင်းဖြတ်သတ်ဖြတ်ခဲ့ကာ ဦးခေါင်းအား အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၏ စာသင်ကျောင်းခြံစည်းရိုးတွင် ချိတ်ဆွဲထားခဲ့သည်။[၁၈၆] နှစ်ရက်အကြာ၊ အောက်တိုဘာလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် ကချင်ပြည်နယ်၊ ဖားကန့်မြို့နယ်ရှိ အနန့်ပါဒေသတွင် ကေအိုင်အေ၏ ၆၂ နှစ်မြောက် အခမ်းအနားပြုလုပ်နေစဉ် စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းမှ ပစ်ခတ်မှုကြောင့် လူ ၈၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂက ထိုဖြစ်ရပ်အပေါ် ရှုံ့ချခဲ့သော်လည်း စစ်ကောင်စီကမူ အရပ်သားများသေဆုံးခြင်းအပေါ် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။[၁၈၇] နိုဝင်ဘာလတွင် စစ်ကောင်စီက စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းရှိ ကျေးရွာများအား ဆက်လက်မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ကာ မြန်မာနိုင်ငံ ကတ်သလစ်သာသနာပိုင် ချားလ်မောင်ဘို၏ ကျေးရွာလည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။[၁၈၈] ရွှေဘိုမြို့နယ်အတွင်းတွင် စစ်ကောင်စီတပ်သားများက အလုပ်သမားများအဖြစ် ဟန်ဆောင်ကာ အရပ်သားယာဉ်များပေါ်တွင် ပုန်းခို၍ ဒေသခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များအား တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။[၁၈၉]
နိုဝင်ဘာလတွင် ခုခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက အချက်အခြာကျသည့် နေရာများနှင့် စခန်းများအား ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ခဲ့သလို စစ်ကောင်စီ၏ လေကြောင်းသုံးတိုက်ခိုက်မှုများလည်း များပြားလာခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာလ ၂၁ ရက်နေ့ရက်သတ္တပတ်တွင် မိုးညှင်းမြို့နယ်နှင့် ဗန်းမောက်မြို့နယ်အနီး စစ်ကိုင်း-ကချင် နယ်နမိတ်တွင် စစ်ကောင်စီ၏ လေကြောင်းဖြင့် မကြာခဏ တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ၈၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သလို ကုန်စည်စီးဆင်းမှုလည်း ပြတ်တောက်သွားခဲ့သည်။ လေ့လာသူများ၏အဆိုအရ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု ပိုမိုအသုံးပြုလာခြင်းသည် စစ်ကောင်စီ၏ ကုန်းကြောင်းတိုက်ခိုက်နိုင်စွမ်း ကျဆင်းနေသည်ကို ညွှန်ပြနေသည်။[၁၉၀] မြေပြင်တွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းတွင် ဆက်လက်မြေလှန်ထိုးစစ်ဆင်နေပြီး ယင်းတို့ မကာကွယ်နိုင်တော့သော စခန်းများကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ခြင်းများ ပြုလုပ်လာခဲ့သည်။[၁၉၁] ယင်းထိုးစစ်များကြောင့် ဒေသခံအရပ်သားအများအပြား နေရပ်စွန့်ခွာတိမ်းရှောင်မှုများ များပြားလာခဲ့သည်။[၁၉၂] စစ်ကောင်စီမြေပြင်တပ်များ ရှုံးနိမ့်ခြင်းနှင့် တိုက်ခိုက်ခံရခြင်းများရှိချိန်တွင် လက်နက်ကြီးများ ပစ်ခတ်ခြင်းနှင့် လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခြင်းများမှာ ပုံမှန်လို ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ပိတ်မိနေသော စစ်ကောင်စီတပ်သားများ လေကြောင်းပစ်ကူရရှိပါက မြေလှန်ထိုးစစ်ပြုလုပ်လေ့ရှိသည်။[၁၉၃] စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးရှိ စစ်ကောင်စီ၏ စစ်ရေးတွင် ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်ရှိ လက်ပံတောင်းတောင် ကြေးနီသတ္တုတွင်းကို လုံခြုံရေးပေးရန်လည်း တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်သည်။[၁၉၄]
၂၀၂၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂ ရက်နေ့တွင် ခုခံတော်လှန်မှုများရှိနေသည့် မြို့နယ် ၃၇ မြို့နယ်အား စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကြေညာခဲ့ရာ ဒေသခံသန်းပေါင်းများစွာအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိခဲ့သည်။[၁၉၅] စစ်ကောင်စီက အရပ်သားများအား လက်နက်ကိုင်ဆောင်ခွင့် ခွင့်ပြုမည်ဟူသော ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနမှ ပေါက်ကြားလာသည့် စာရွက်စာတမ်းများတွင် ဖော်ပြထားကြောင်း ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် သတင်းထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။[၁၉၆]
မတ်လနှင့် ဧပြီလများတွင် စစ်ကောင်စီ၏ ရက်စက်မှုများစွာကို တွေ့မြင်ခဲ့ရသည်။ မတ်လတွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ တာတိုင် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှုတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက ကျေးရွာသား ၁၇ ဦးအား သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။[၁၉၇] ထို့အပြင် ရှမ်းပြည်နယ်၊ ပင်လောင်း အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှုတွင်လည်း ရဟန်းသုံးပါးအပါအဝင် ရွာသား အနည်းဆုံး ၃၀ ကိုလည် သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။[၁၉၈] ဧပြီလလယ်တွင် စစ်ကောင်စီလေတပ်က စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ပဇီကြီးကျေးရွာတွင် အခမ်းအနားပြုလုပ်နေသည့်အပေါ် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ကလေးငယ်များအပါအဝင် အရပ်သား အနည်းဆုံး ၁၆၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။[၁၉၉] စစ်ကောင်စီ၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ပီဒီအက်ဖ်များ၏ ရုံးခန်းဖွင့်ပွဲပြုလုပ်နေခြင်းကြောင့် ကျေးရွာအား တိုက်ခိုက်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ ကုလသမဂ္ဂက အဆိုပါ တိုက်ခိုက်မှုအား ရှုံ့ချခဲ့ပြီး အရပ်သားများအား ကာကွယ်မှုပေးရန် ပြောဆိုခဲ့သည်။[၂၀၀]
မတိုးသာမဆုတ်သာ ယာယီ အခြေအနေများ
ပြင်ဆင်ရန်ရခိုင်အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေးနှင့် ရှေ့တန်းမျက်နှာပြင်အသစ်များ
ပြင်ဆင်ရန်နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်နှင့် စစ်ကောင်စီတို့အကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအတွက် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအတွက် နီပွန်ဖောင်ဒေးရှင်းဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သူ ဆာဆာကာဝါ က ကြားဝင်စေ့စပ်ပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ လူသားချင်းစာနာမှုအရ အပစ်အခတ်ရပ်စဲခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတကာဖိအားကြောင့်မဟုတ်ကြောင်း ရက္ခိုင့်တပ်တော် ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ပြောဆိုခဲ့သည်။ အပစ်အခတ်ရပ်စဲလိုက်သော်လည်း တပ်စွဲထားသည်များကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ရုပ်သိမ်းခဲ့ခြင်းမရှိပေ။[၂၀၁] စစ်ကောင်စီပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ရက္ခိုင့်တပ်တော်နှင့် အမြဲတမ်းအပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအတွက် ပထမအဆင့် ဖြစ်သည်ဟု ပြောဆိုခဲ့သည်။[၂၀၂] ဒီဇင်ဘာလလယ်အထိ ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် နှစ်ဖက်တပ်စွဲထားမှုများ ဆက်လက်ရှိနေခဲ့ပြီး တင်းမာမှုများ ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။[၂၀၃]
နိုဝင်ဘာလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် တရုတ်မြန်မာနယ်စပ်၊ ချင်းရွှေဟော်မြို့အနီးရှိ ကိုးကန့် မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်၏ စခန်းတစ်ခုအား တပ်မတော်က လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။ ဤတိုက်ခိုက်မှုသည် ဒီဇင်ဘာလ ၂ ရက်နေ့အထိ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီတပ်သား ၅၀၀ ကိုလည်း ပို့ဆောင်ခဲ့သည်။[၂၀၄]
စစ်ကောင်စီက တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (TNLA) နှင့်လည်း ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းတွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဒီဇင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီက နမ့်ဆန်မြို့တွင် TNLA ဖြစ်ပွားသော တိုက်ပွဲတွင် လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။[၂၀၅] ခြောက်ရက်ကြာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက် စစ်ကောင်စီဘက်မှ ၇၀ ခန့်ကျဆုံးခဲ့ကာ ၂၈ ဦးအား TNLA က ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီထိန်းချုပ်ထားသော ကျေးရွာ လေးရွာကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ဒီဇင်ဘာလ ၁၇ ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီက PDF ကို ပစ်မှတ်ထားခြင်းဖြစ်ပြီး TNLA နှင့် မှားယွင်းတိုက်ခိုက်မိခြင်းဖြစ်ကြောင်းဆိုကာ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သော်လည်း TNLA ကမူ စစ်ကောင်စီထုတ်ပြန်ချက်ကို ငြင်းဆိုခဲ့သည်။[၂၀၆] ဒီဇင်ဘာနှောင်းပိုင်းအထိ ထိတွေ့တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေခဲ့ကာ အရပ်သားထောင်ပေါင်းများစွာသည် မိုးကုတ်မြို့သို့ စစ်ဘေးရှောင်ခဲ့ရသည်။[၂၀၇]
၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် စစ်ကောင်စီက စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးရှိ ကျေးရွာတစ်ရွာအား လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုပြုလုပ်ခဲ့ရာ အရပ်သား ၇ ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။[၂၀၈] ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီတပ်များက ဧရာဝတီနှင့် မူးမြစ်တလျောက် ကျေးရွာများအား ဆက်တိုက် စီးနင်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။[၁၉၇] ထိုကာလအတွင်း အမှတ် ၉၉ ခြေမြန်တပ်မမှ တပ်သားများက တာတိုင် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှုတွင် ရွာသား ၁၇ ဦးအား သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။[၁၉၇] ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၃ ရက်နေ့မှ မတ်လ ၅ ရက်နေ့အထိ စစ်ကောင်စီတပ်များက စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတွင် ရွာသူရွာသား ၉၉ ဦးကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး တော်လှန်ရေးသမား ၂၀ ကို ခေါင်းဖြတ်သတ်ဖြတ်ခဲ့သလို အမျိုးသမီး အနည်းဆုံး သုံးဦးကိုလည်း အဓမ္မပြုကျင့်ခဲ့ကြသည်။[၂၀၉]
အရပ်သားများ၊ နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများနှင့် စစ်မှုထမ်းများအပါအဝင် "နိုင်ငံအား သစ္စာစောင့်သိသူများ"နှင့် အဖွဲ့အစည်းများအား လက်နက်ကိုင်ဆောင်ခွင့်ပြုမည့် ကြေညာချက်ကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ [၂၁၀][၂၁၁] ကြေညာချက်တွင် အသက် ၁၈ နှစ် ပြည့်မြောက်ပြီး ပုဂ္ဂိုလ်ရေးရာ လုံခြုံရေးအတွက် လက်နက်ကိုင်ဆောင်ရန် လိုအပ်သူများအနေဖြင့် ကိုင်ဆောင်ခွင့် လျောက်ထားနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။[၂၁၁][၂၁၂][၂၁၃][၂၁၄]
ပြောက်ကျားတိုက်ပွဲများ
ပြင်ဆင်ရန်
ရေးမြို့နယ်အခြေစိုက် ဒေသခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့ ရေးဘီလူးသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇွန်လအတွင် ပြောက်ကျားတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ဇွန်လ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ချောင်းတောင်တံတားစစ်ဆေးရေးဂိတ်ကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား လေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။[၂၁၅] ဇွန်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် ရေးမြို့နယ်၊ ဒူးယားရွာရှိ ပျူစောထီးခေါင်းဆောင်ကို ပစ်ခတ်လုပ်ကြံခဲ့သည်။[၂၁၆] ဇွန်လ ၂၈ ရက်နေ့တွင် အမှတ်(၁၉)စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်မှ ယာဉ်တန်းကို အလစ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီဖက်မှ ငါးဦးသေဆုံးခဲ့ပြီး အများအပြား ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။[၂၁၇] ထိုတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် လမိုင်းမြို့၊ ခေါဇာမြို့နှင့် ရေးမြို့ရှိ အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးရုံးများကို ပိတ်ထားခဲ့ရသည်။ ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်၏ ဦးဆောင်မှုဖြင့် ရေးဘီလူးနှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် ပူးပေါင်းအဖွဲ့များက မော်လမြိုင်-ရေး-ထားဝယ် အမှတ် ၈ ပြည်ထောင်စုလမ်းမကြီးပေါ်တွင် စစ်ဆေးရေးဂိတ်များဖွင့်လှစ်ကာ စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။[၂၁၈][၂၁၉]
မြို့ပေါ်နေရာများတွင်လည်း ပြောက်ကျားတိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် လုံခြုံရေးအကြီးအကဲ ဗိုလ်မှူးဟောင်း ဦးရဲခိုင်ကို ရန်ကုန်အခြေစိုက် မြို့ပြပြောက်ကျားအဖွဲ့တစ်ခုဖြစ်သည့် Urban Owls က ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။[၂၂၀][၂၂၁]
၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇွန်လအစောပိုင်းတွင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၏ ပထမဆုံးသော ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် တပ်ရင်း ၅၁၀၁ ဖွဲ့စည်းလိုက်ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ကြေညာခဲ့သည်။[၂၂၂]
၂၀၂၃ မုတ်သုန်ရာသီ စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ
ပြင်ဆင်ရန်ဇန်နဝါရီလမှ ဇူလိုင်လအထိ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၃,၀၁၂ ဦးအား သုတ်သင်နိုင်ခဲ့ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက ဩဂုတ်လတွင် ဆိုသည်။ ကယားပြည်နယ်တွင် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၆၆၇ ဦးနှင့် တော်လှန်ရေးသမား ၉၉ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး[၂၂၃] ကေအင်ယူ ထိန်းချုပ်နယ်မြေတွင် တိုက်ပွဲပေါင်း ၂,၄၉၅ ခု ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။
စက်တင်ဘာ ၁၅ ရက်နေ့တွင် သံတောင်မြောက်ပိုင်း ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့က နေပြည်တော် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်အနီးရှိ ဧလာစစ်စခန်းအား ဒရုန်းဖြင့် လက်လုပ်ဗုံးနှစ်လုံး ကြဲချခဲ့သည်။[၂၂၄]
စက်တင်ဘာလ ၂၈ ရက်နေ့က ပြုလုပ်သော အင်တာဗျူးတစ်ခုတွင် ယာယီသမ္မတ ဒူဝါလရှီးလက တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များအနေဖြင့် နိုင်ငံ၏ ၆၀% အထိ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။[၂၂၅]
ကနောင်စစ်ဆင်ရေး
ပြင်ဆင်ရန်တအောင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်နှင့် မန္တလေးပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်တို့ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်သော ကနောင်စစ်ဆင်ရေးတွင် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်မှ စက်တင်ဘာလအထိ စစ်ကောင်စီတပ်သား အနည်းဆုံး ၇၆ သေဆုံးခဲ့သည်။[၂၂၆]
၂၀၂၃ နှောင်းပိုင်း အဓိက စစ်ရေးအခြေအနေများ
ပြင်ဆင်ရန်ပြည်တွင်းစစ်၏ သွေးစွန်းခဲ့သော မလူးသာမလှုပ်သာ နှစ်နှစ်တာကာလသည် တိုင်းရင်းသား ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့ (တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်၊ မြန်မာအမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်မဟာမိတ်တပ်မတော်နှင့် ရက္ခိုင့်တပ်တော်) ၏ အောင်မြင်သော ထိုးစစ်နှင့်အတူ ချိုးဖြတ်ခဲ့သည်ဟု ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ အစောပိုင်းတွင် ဘီဘီစီသတင်းက ဆိုသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် စတင်ခဲ့သော ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးသည် ကိုးကန့်ဒေသ၏ မြို့တော် လောက်ကိုင်မြို့ ကျဆုံးခြင်း၊ ထောင်ပေါင်းများစွာသော စစ်ကောင်စီတပ်သားများ လက်နက်ချခြင်းတို့နှင့်အတူ အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။[၁၆][၄၉]
၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး
ပြင်ဆင်ရန်
၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် မြောက်ပိုင်းဒေသ ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့များဖြစ်သော မြန်မာအမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်မဟာမိတ်တပ်မတော်(MNDAA)၊ တအောင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်(TNLA) နှင့် ရက္ခိုင့်တပ်တော်(AA)တို့က ရှမ်းပြည်နယ်၊ မြောက်ပိုင်းရှိ စစ်ကောင်စီ၏ ရှေ့တန်းစခန်းများ၊ အခြေချစခန်းများ၊ ယာယီစခန်းများ၊ တပ်ရင်းတပ်ဖွဲ့များကို တစ်ပြိုင်နက် အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကို စတင်ကြောင်းပူးတွဲကြေညာခဲ့သည်။ ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့များက စစ်အာဏာရှင်စနစ် အမြစ်ပြတ်ရန်၊ တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ်အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ကျယ်ပြန့်လာသော အွန်လိုင်းလောင်းကစားလိမ်လည်မှု ပပျောက်ဖို့၊ Online Game (ကျဖျင်) ကုမ္ပဏီများနှင့် အဆိုပါ လုပ်ငန်းများကို လုပ်ဆောင်နေသည့် စစ်ကောင်စီနဲ့ ပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့များကို နှိမ်နင်းနိုင်ရန် ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကို စတင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးစတင်ပြီးနောက် ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကို ကြိုဆိုကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့အပြားတွင် ပြည်သူများက အသိပေးကြသည်။ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကြောင့် စစ်ကောင်စီ၏ အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်နယ်မြေအတွင်း ပြင်းပြင်းထန်ထန် အထိနာခဲ့သည်။ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် ပြည်သူ့စစ်အားကောင်းခြင်း၊ အပစ်အခတ်ရပ်စဲထားခြင်းနှင့် လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များပြားခြင်းတို့ကြောင့် စစ်ကောင်စီ၏ တိုက်ခိုက်ရေးတပ်များမှာ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် အင်အားလုံလောက်စွာ မရှိကြခြင်း၊ ခံစစ်များပြင်ဆင်ထားမှုမရှိခြင်း၊ စိတ်ဓာတ်ပျက်ပြားနေခြင်းတို့ကြောင့် ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး၏ အစပိုင်းမှာပင် စစ်ကောင်စီ၏ တပ်ဖွဲ့ဝင် ရာနှင့်ချီသေဆုံးခဲ့သည်။
အောက်တိုဘာလ ၂၈ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းတွင် ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့များထိန်းချုပ်ထားသော ချင်းရွှေဟော်မြို့သို့ စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းမှတစ်ဆင့် လေထီးတပ်သား ၈၀ ခန့်ကို စစ်ကူချပေးခဲ့ရာ မြန်မာအမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်မဟာမိတ်တပ်မတော်က လက်ဦးမှုရယူပြီး ပစ်ခတ်ချေမှုန်းခဲ့ရာ ၇၀ ကျော်သေဆုံးပြီး ၃ ဦးကို အရှင်ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။
နိုဝင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့နေ့လယ်ပိုင်းတွင် စစ်ကောင်စီလေတပ်၏ ရုရှားနိုင်ငံထုတ် YAK-130 အမျိုးအစား အဆင့်မြင့်လေ့ကျင့်ရေးတိုက်လေယာဉ်တစ်စီးကို ပွိုင့်-၅ လေယာဉ်ပစ်လက်နက်ဖြင့် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ ပျက်ကျသွားပြီး လေယာဉ်မှူးနှစ်ဦးမှာ ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်သွားခဲ့သည်။
တော်လှန်ရေးမဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များ၏ ပိုမိုပြင်းထန်လာသော မြို့သိမ်းထိုးစစ်များကြောင့် စစ်ကောင်စီတပ်များမှာ ပို၍အထိနာလျက်ရှိရာ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၄ ရက်တွင် ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်(လောက်ကိုင်) လက်အောက်ခံ အမှတ်(၁၂၉)ခြေမြန်တပ်ရင်းမှ တပ်ရင်းမှူးဦးဆောင်၍ တပ်ဖွဲ့ဝင် (၁၂၆) ဦး နှင့် မိသားစုဝင် (၁၃၄) ဦး စုစုပေါင်း (၂၆၂) ဦးသည် ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့များထံ ဆက်သွယ်လာကာ လက်နက်များနှင့်တကွ အညံ့ခံအလင်းဝင်လာခဲ့သည်။ အလင်းဝင်လာသူများအား စစ်သားတစ်ဦးလျှင် ၁၀ သိန်းနှင့် မိသားစုဝင်တစ်ဦးလျှင် ၁ သိန်းစီ ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့များက ချီးမြှင့်ခဲ့ကြသည်။
နိုဝင်ဘာလနှောင်းပိုင်းနှင့် ဒီဇင်ဘာလတွင် ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ၏ မြို့တော် လောက်ကိုင်မြို့အထိ MNDAA က နီးကပ်လာခဲ့ပြီး လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲအတွင်း ဗျူဟာကျသော စစ်စခန်းပေါင်းများစွာကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။[၂၂၇] MNDAA တပ်ဖွဲ့များက လောက်ကိုင်မြို့၏တောင်ဘက်အနီး ဘုရားကုန်းပေါ်ရှိ စစ်စခန်းအပါအဝင် မြို့ပတ်လည်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းများကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။[၂၂၈] ဒီဇင်ဘာ ၂၆ ရက်နေ့တွင် အမှတ် ၅၅ ခြေမြန်တပ်ရင်းမှ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၉၀ ကျော်သည် MNDAA ထံတွင် လက်နက်ချခဲ့သည်။[၂၂၉] ဒီဇင်ဘာ ၂၈ ရက်နေ့တွင် လောက်ကိုင်မြို့အား MNDAA က သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။[၂၃၀] ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၅ ရက်နေ့တွင် လောက်ကိုင်မြို့ရှိ အရှေ့မြောက်ပိုင်းတိုင်း စစ်ဌာနချုပ်အား MNDAA က သိမ်းပိုက်လိုက်ပြီးနောက် လောက်ကိုင်မြို့သည် MNDAA လက်အောက်သို့ အလုံးစုံ ရောက်ရှိသွားခဲ့သည်။[၁၆]
ရက်အနည်းငယ်အကြာတွင် သိန္နီမြို့ရှိ အမှတ် ၁၆ စစ်ဆင်ရေးဌာနချုပ်ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးနောက် ကွတ်ခိုင်နှင့် သိန္နီမြို့များကို သိမ်းပိုက်ရရှိပြီဖြစ်ကြောင်း ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။[၂၃၁]
တောင်သမန် စစ်ဆင်ရေး
ပြင်ဆင်ရန်
၁၁၀၇ နှင့် ၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေး
ပြင်ဆင်ရန်၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးရိုက်ခတ်လာသည့် ကရင်နီပြည်နယ်၊ လွိုင်ကော်မြို့တွင် နိုဝင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် ၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေးအဖြစ် ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် ကရင်နီတပ်မတော်တို့က တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များနှင့်အတူ လွိုင်ကော်မြို့တွင် တိုက်ပွဲများ စတင်ခဲ့သည်။[၂၃၂] စစ်ဆင်ရေးပထမရက်တွင် တပ်မတော် (လေ) တိုက်လေယာဉ်တစ်စင်းအား KNDF က ပစ်ချနိုင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ စစ်ကောင်စီကမူ စက်ချို့ယွင်းမှုကြောင့် ပျက်ကျခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။[၂၃၃]
နိုဝင်ဘာလ ၁၃ ရက်နေ့တစ်နေ့လုံး ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့(KNDF)က လွိုင်ကော်တက္ကသိုလ်အခြေချထားသော အမှတ်(၄၂၅)ခြေမြန်တပ်ရင်းနှင့် အမှတ်(၆)ခြေမြန်တပ်ရင်းတို့ကို ဝင်ရောက်တိုက်ခဲ့သည်။ အမှတ်(၄၂၅)ခြေမြန်တပ်ရင်းမှ တပ်ရင်းမှူး၊ ဒုတိယတပ်ရင်းမှူးအပါအဝင် တပ်ရင်းတစ်ရင်းလုံးနီးပါးနှင့် အမှတ်(၆)ခြေမြန်တပ်ရင်းမှ တပ်ရင်းတစ်ဝက်နီးပါး သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် နိုဝင်ဘာလ ၁၄ ရက်တွင် လွိုင်ကော်တက္ကသိုလ်အတွင်း ကျန်ရှိနေသည့် အမှတ်(၆)ခြေမြန်တပ်ရင်းတပ်ဖွဲ့ဝင်များကို အပြီးသတ်ချေမှုန်းရန် စစ်ဆင်ရေးဆောင်ရွက်ခဲ့ရာ ကျန်ရှိနေသည့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များကို လက်နက်ချအညံ့ခံရန် အခွင့်အရင်းပေးခဲ့သဖြင့် ဗိုလ်ကြီးတစ်ဦး ဦးစီးသော စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃၂ ဦးသည် လက်နက်ချအညံ့ခံခဲ့သည်။[၂၃၄]
တကျော့ပြန် ရခိုင်စစ်
ပြင်ဆင်ရန်၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးသည် ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် စတင်လာပြီးနောက် ကျောက်တော်မြို့နယ်ရှိ အပေါက်ဝရဲစခန်းကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က လက်နက်မချလျှင် တိုက်ခိုက်မည်ဟု အကြောင်းကြားပြီးနောက် အပေါက်ဝရဲစခန်းမှ စခန်းမှူးအပါအဝင် စခန်းတစ်ခုလုံးသည် လက်နက်ချအလင်းဝင်ခဲ့သည်။
နိုဝင်ဘာလ ၁၃ ရက်နေ့ နံနက်ပိုင်းတွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ရသေ့တောင်မြို့နယ်ရှိ နယ်ခြားစောင့်ရဲစခန်းနှစ်ခုကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာမှ စစ်ကောင်စီနှင့် ရက္ခိုင့်တပ်တော်တို့အကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ပျက်ပြားခဲ့သည်။ ဒုံးပိုက်စခန်းအား နံနက် ၆ နာရီခွဲတွင် သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။[၂၃၅]
နိုဝင်ဘာလ ၁၄ ရက်နေ့တွင် ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ စစ်စခန်း ၄၀ ကျော်အား စစ်ကောင်စီအဖွဲ့များ စွန့်ပစ်သွားကြသည်ဟု ဆိုသည်။ သို့သော်လည်း ရက္ခိုင့်တပ်တော်လက်အောက်သို့ ချက်ခြင်းကျရောက်ခြင်း မဟုတ်ခဲ့ပေ။[၂၃၆] နောက်ရက်တွင် မြန်မာစစ်ကောင်စီ လုံခြုံရေးအဖွဲ့ဝင်အများအပြား ရက္ခိုင့်တပ်တော်ထံ လက်နက်ချ ခဲ့သည်။[၂၃၇]
ထိုညတွင် ပေါက်တောမြို့နယ် ရဲစခန်းကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာ ၁၆ ရက်နေ့နံနက်တွင် မြို့အား ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီက ရေကြောင်းနှင့် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။[၂၃၈]
ချင်း ထိုးစစ်ဆင်မှု
ပြင်ဆင်ရန်ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်နှင့် ဒေသခံ ချင်းကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များက နှစ်ရက်ကြာ တိုက်ခိုက်ပြီးနော် နိုဝင်ဘာလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်ရှိ ရိဒ်ခေါဒါရ်မြို့ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။[၂၃၉] စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် လက်နက်ကိုင်ခုခံတော်လှန်မှုဖြစ်ပွားချိန်မှစ၍ ချင်းပြည်နယ်တွင် ပထမဆုံး သိမ်းပိုက်ရမိသော မြို့ဖြစ်သည်။ စစ်ကောင်စီတပ်သားနှင့် ရဲတပ်သား အနည်းဆုံး ၄၀ ခန့်မှာ အိမ်နီးချင်းအိန္ဒိယနိုင်ငံတွင်းသို့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့ကြသည်။ ယင်းတို့အား ဒေသခံရဲအဖွဲ့က အာသံရိုင်ဖယ်တပ်သို့ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့ရာ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့ ပြန်ပို့ခံခဲ့ရသည်။[၂၄၀]
နိုဝင်ဘာလ ၁၄ ရက်နေ့တွင် ချင်း-ရခိုင်နယ်စပ်ရှိ ပလက်ဝမြို့နယ်တွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။ အဆိုပါထိုးစစ်အတွင်း တပ်မတော်က ဓာတုလက်နက်များ အသုံးပြုခဲ့သည်ဟု ရက္ခိုင့်တပ်တော်က စွပ်စွဲထားသည်။[၂၄၁] ဒီဇင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့တွင် မြို့နယ်တွင်းရှိ စစ်စခန်းကြီးတစ်ခုကို သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့ကြောင်း ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ကြေညာခဲ့သည်။[၂၄၂]
နိုဝင်ဘာလ ၂၁ ရက်နေ့တွင် ဒေသခံချင်းကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များက ကနေဒီတောင်ထိပ်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။[၂၄၃]
မတူပီမြို့နယ်ရှိ လိုင်လင်းပီမြို့ကို သုံးရက်ကြာ တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်က နိုဝင်ဘာလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်။[၂၄၄]
နိုဝင်ဘာလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် မတူပီမြို့နယ်ရှိ ရေဇွာမြို့ကို ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော်နှင့် ချင်းကာကွယ်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်။[၂၄၅]
တပ်မတော်အပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှု
ပြင်ဆင်ရန်
တပ်မတော်သည် နေပြည်တော်အား ကာကွယ်ရန် အခြားတိုင်းဒေသကြီးများမှ စစ်သည်များ ရွှေ့ပြောင်းခြင်း၊ ဝန်ထမ်းများအား လက်နက်တပ်ဆင်ခြင်းများအပါအဝင် တပ်သား ၁၄,၀၀၀ ဖြင့် ပြင်ဆင်လျက်ရှိသည်ဟု နိုဝင်ဘာလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ဧရာဝတီသတင်းဌာနက ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး စတင်ပြီး မကြာမီ ယင်းသို့ ပြင်ဆင်နေခြင်း ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် မန္တလေး၊ ပဲခူးနှင့် ရန်ကုန်အား ကာကွယ်ရန် တပ်သား ၁၀,၀၀၀ ဖြင့်လည်း ပြင်ဆင်လျက်ရှိသည်။ နေပြည်တော် ရဲစခန်းများတွင် ကွန်ကရစ်တုံးများ ချခြင်း၊ သဲအိတ်များကာရံခြင်းများအပါအဝင် အကာအရံအတားအဆီးများ ပြင်ဆင်ခြင်းများလည်း ပါဝင်သည်။[၂၄၆]
ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးအတွင်း ဒရုန်းနှင့် ဆက်စပ်ပစ္စည်းများ ရောင်းဝယ်ခြင်းနှင့် တရားမဝင်ပျံသန်းခြင်းများကို တားမြစ်ကြောင်း အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာနက နိုဝင်ဘာလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် ကြေညာခဲ့သည်။[၂၄၇]
သာမန်ပြစ်မှုကျူးလွန်ခဲ့သည့် ခွင့်မဲ့ နှင့် စစ်ပြေးများအား နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးအတွက် စစ်မှုထမ်းနိုင်ရန် လက်ခံမည်ဟု တပ်မတော်က ဒီဇင်ဘာလ အစောပိုင်းတွင် ကြေညာသည်။[၂၄၈]
ပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့များ
ပြင်ဆင်ရန်စစ်တပ်ထောက်ခံသော ပျူစောထီးပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့သည် အရပ်သားများအပေါ် ကျူးလွန်သော စစ်ရာဇဝတ်မှုများနှင့် ဒေသခံများအား ပါဝင်ရန်အင်အားသုံးခြင်းတို့တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်ဟု ဘီဘီစီသတင်းက ဆိုသည်။[၄၉]
၂၀၂၄ စစ်ရေးအခြေအနေများ
ပြင်ဆင်ရန်အသက် ၁၈ မှ ၃၅ ကြား အမျိုးသားများနှင့် အသက် ၁၈ မှ ၂၇ ကြား အမျိုးသမီးများ စစ်မှုထမ်းရမည့် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေကို ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် အာဏာတည်ကြောင်း စစ်ကောင်စီက ကြေညာသည်။ စစ်မှုထမ်းရန်ပျက်ကွက်ပါက ထောင်ဒဏ် ၅ နှစ်အထိ ချနိုင်မည်ဖြစ်သည်။[၂၄၉]
လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲ
ပြင်ဆင်ရန်
နိုဝင်ဘာလနှင့် ဒီဇင်ဘာလနှောင်းပိုင်းတွင် မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA) သည် ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ၏ မြို့တော် လောက်ကိုင်မြို့တွင် ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကို ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် လောက်ကိုင်တိုက်ပွဲအတွင်း ဗျူဟာမြောက် နေရာအများအပြားကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။[၂၅၀] MNDAA တပ်ဖွဲ့များသည် လောက်ကိုင်တောင်ဘက်ရှိ ဘုရားလေးဆူ ကင်းစခန်းအပါအဝင် မြို့တဝိုက်ရှိ စစ်အခြေစိုက်စခန်းများကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဒီဇင်ဘာလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် စစ်အစိုးရ၏ အမှတ် ၅၅ ခြေလျင်တပ်မမှ တပ်သားပေါင်း ၉၀ ကျော် MNDAA သို့ လက်နက်ချခဲ့သည်။[၂၅၁] လောက်ကိုင်မြို့တွင်း အမြောက်မြားဖြင့် ပစ်ခတ်မှု ရပ်တန့်ခဲ့ပြီး မြို့ဧရိယာအများစုမှာ MNDAA ထိန်းချုပ်မှုအောက်သို့ ဒီဇင်ဘာ ၂၈ ရက်က ကျရောက်ခဲ့သည်။[၂၅၂] ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၅ ရက်နေ့တွင် MNDAA မှ လောက်ကိုင်ရှိ အရှေ့မြောက်တိုင်း စစ်ဌာနချုပ် ဌာနချုပ်အား သိမ်းပိုက်ပြီး မြို့ကို အပြည့်အဝ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။[၁၆]
ရက်အနည်းငယ်အကြာတွင် ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့သည် သိန္နီမြို့ရှိ အမှတ် ၁၆ စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်အပါအဝင် မြို့ပေါ်ရှိ စစ်အစိုးရတပ်စခန်းများကို သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ဇန်နဝါရီ ၈ ရက်တွင် ကွတ်ခိုင်နှင့် သိန္နီမြို့များကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။[၂၅၃] လောက်ကိုင်တွင် လက်နက်ချခဲ့သော ဗိုလ်မှူးချုပ် ၃ ဦးကို ဇန်နဝါရီလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် သေဒဏ် ချမှတ်ခဲ့ပြီး ကျန် ၃ ဦးကိုလည်း စစ်ဥပဒေဖြင့် ထောင်ဒဏ် တစ်သက်တစ်ကျွန်း ချမှတ်ခဲ့သည်။[၂၅၄]
ပြင်းထန်သည့် အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေး
ပြင်ဆင်ရန်ဒီဇင်ဘာလအစောပိုင်းတွင် တပ်မတော်သည် ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကို ရပ်တန့်ရန် ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့အား ဖိအားပေးရန် တရုတ်နိုင်ငံထံ အကြောင်းကြားခဲ့သည်။[၂၅၅] ဇန်နဝါရီလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် တရုတ်နိုင်ငံသည် စစ်အစိုးရနှင့် ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့တို့အကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ညှိနှိုင်းခဲ့ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ နှစ်ဘက်စလုံး ပစ်ခတ်မှုများ ရပ်တန့်ထားရန် သဘောတူခဲ့ပြီး တရုတ်နယ်စပ်နေထိုင်သူများ၏ လုံခြုံရေးကို မထိခိုက်စေရန် ကတိပြုခဲ့သည်။[၂၅၆] ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့၏ အဆိုအရ ၎င်းတို့သည် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းရှိ မြို့များကို ထပ်မံသိမ်းယူခြင်းမပြုရန် သဘောတူထားပြီး စစ်ကောင်စီက ထိုဒေသကို ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခြင်းမပြုရန် သဘောတူထားသည်။[၂၅၇] နောက်တစ်နေ့တွင် လားရှိုးမြို့နယ်နှင့် ကျောက်မဲမြို့နယ် အပါအဝင် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းရှိ မြို့နယ်အသီးသီးတွင် စစ်ကောင်စီက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများပြုလုပ်ခဲ့ပြီး အပစ်ရပ်စာချုပ်ကို ချိုးဖောက်ခဲ့ကြောင်း TNLA က ဆိုခဲ့သည်။[၂၅၈]
၂၀၂၄ ခုနှစ် မတ်လ ၅ ရက်နေ့တွင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးစာချုပ်အရ TNLA ၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် ရှိနေသော မြို့နယ်သုံးမြို့နယ်အား တပ်မတော်ပ စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာခဲ့သည်။[၂၅၉]
၂၀၂၄ ရခိုင် ထိုးစစ်
ပြင်ဆင်ရန်
၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၈ ရက်နေ့တွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်မှ ရခိုင်ပြည်နယ် ကျောက်တော်မြို့နယ်ရှိ တောင်ရှည်အခြေစိုက်စခန်းနှင့် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၂၀၀ တို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ၎င်းတို့သည် အင်ဒို-မြန်မာ ကုလားတန် ဘက်စုံ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး စီမံကိန်းအတွက် အချက်အချာကျသော ပလက်ဝမြို့ကို သိမ်းပိုက်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ပလက်ဝမြို့နယ်သို့ ထိုးစစ်အရှိန်မြှင့်ခဲ့သည်။[၂၆၀] ဇန်နဝါရီ ၁၅ ရက်နေ့၌ ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ပလက်ဝမြို့နယ်တစ်ခုလုံးကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး “စစ်ကောင်စီကင်းမဲ့နယ်မြေ” ဟုကြေညာခဲ့သည်။[၂၆၁] တစ်ပတ်အကြာတွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်သည် ရခိုင်ပြည်နယ် ပေါက်တောမြို့ကိုလည်း သုံးလကြာ တိုက်ပွဲအပြီးတွင် ထပ်မံသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။[၂၆၂]
၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၇ ရက်နေ့တွင် အိန္ဒိယနယ်စပ် ဖလမ်းလမ်းပေါ်ရှိ တိုင်ဂျင်စခန်းအား ချင်းတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ လက်နက်ခဲယမ်းများ သိမ်းဆည်းရမိခဲ့သည်။[၂၆၃] စစ်ကောင်စိစစ်သားနှင့် ဒုက္ခသည် ၆၀၀ ကျော်တို့ အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်ကို ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်ခြင်းများ ဖြစ်ပွားပြီးနောက် ၁၆၄၃ ကီလိုမီတာ အရှည်ရှိသော နယ်စပ်ခြံစည်းရိုးခတ်မည့် အစီအစဉ်ကို အိန္ဒိယအစိုးရက ဇန်နဝါရီ ၂၀ ရက်တွင် ကြေညာခဲ့သည်။[၂၆၄]
၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၃ ရက်နေ့တွင် ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် တပ်မတော်နှင့် ရက္ခိုင့်တပ်တော်တို့အကြား တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားလျက်ရှိရာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နယ်မြေအတွင်းသို့ မော်တာကျည်ဆန်များနှင့် ကျည်ဆန်အများအပြား ကျရောက်လာခဲ့ကာ ဒေသခံအချို့ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ ကော့ဘဇားမြို့ Ukhia မှ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်-မြန်မာနယ်စပ်တစ်လျှောက် သေနတ်သံများနှင့် ပေါက်ကွဲသံများကို ထပ်ခါတလဲလဲ ကြားနေခဲ့ရသည်။[၂၆၅] မြန်မာနယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့ (BGP) မှ တပ်ဖွဲ့ဝင် ၂၂၉ ဦးထက်မနည်းသည် Tumbru နယ်စပ်ဂိတ်မှတဆင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်ခြားစောင့်တပ် က ၎င်းတို့အား လက်နက်ဖြုတ်သိမ်းကာ ဘန်ဒါဘန်ခရိုင်တွင် ခိုလှုံခွင့်ပေးခဲ့သည်။[၂၆၆] ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၅ ရက်နေ့တွင် မြန်မာဘက်မှ ပစ်ခတ်ခဲ့သော မော်တာကျည် ကျရောက်ခဲ့သောကြောင့် ဘန်ဒါဘန်နယ်စပ် Ghumdum တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အမျိုးသမီးတစ်ဦးနှင့် ရိုဟင်ဂျာ အမျိုးသားတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။[၂၆၇]
ရက္ခိုင့်တပ်တော်သည် မင်းပြားမြို့နယ်အတွင်း ကျန်ရှိနေသည့် တပ်မတော်ခြေကုပ်စခန်းများကို ဖေဖော်ဝါရီ ၆ ရက်က သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပြီး မင်းပြားမြို့နယ်ကို ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။ ထိုနေ့တွင်ပင် AA သည် မောင်တောမြို့နယ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ်ရှိ တောင်ပြိုစစ်စခန်းအား သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။[၂၆၈] ရက္ခိုင့်တပ်တော်သည် ဖေဖေါ်ဝါရီလ ၇ ရက်နေ့တွင် ကျောက်တော်မြို့ကို ထပ်မံသိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး မြောက်ဦးနှင့် ရမ်းဗြဲတို့တွင် တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်စွာ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။[၂၆၉] ဖေဖော်ဝါရီလ ၉ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်သည် ကျောက်ဖြူသို့သွားရန်အတွက် မြေပုံမြို့နယ်ကို ဆုတ်ခွာ စွန့်လွှတ်ခဲ့သည်။[၂၇၀] နောက်တစ်နေ့တွင် အေအေ သည် မြောက်ဦးမြို့နယ်ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။[၄၈][၂၇၁] တိုက်ပွဲအတွင်း မြန်မာ့ရေတပ်၏ ကမ်းတက်ရေယာဉ် ၃ စီး နစ်မြုပ်ခဲ့ကြောင်း သိရသည်။[၂၇၂] မြို့သုံးမြို့ သိမ်းယူမှုကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် ကျောက်တော်မြို့နယ်နှင့် ပြည်နယ်၏မြို့တော် စစ်တွေရှိ တံတားများကို စစ်အစိုးရက ဖောက်ဖျက်ခဲ့သည်။
ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်က မြေပုံမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး[၂၇၃]ရမ်းဗြဲမြို့နယ်သို့ ထိုးစစ်ကို အရှိန်မြှင့်ခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ မှ ၂၆ အကြားတွင် စစ်ကောင်စီ၏ စစ်ကူတပ်သား ၈၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။[၂၇၄] ဖေဖော်ဝါရီ ၂၈ ရက်နေ့တွင် မင်းပြားမြို့နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ နောက်ဆုံးလက်ကျန် စစ်စခန်းကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး တစ်မြို့နယ်လုံးအား ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။[၂၇၅]
မတ်လ ၅ ရက်နေ့တွင် ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့နယ်အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ဆက်လက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။[၂၇၆] တိုက်ပွဲအတွင်း စစ်ကောင်စီ၏ တိုက်ရေယာဉ်များနှင့် ဖိုက်တာဂျက်လေယာဉ်များက မြို့အား ပစ်ခတ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ပုဏ္ဏားကျွန်းနှင့် ရသေ့တောင်မြို့အား ဆက်သွယ်ထားသော စေတီပြင်တံတား ပျက်စီးခဲ့သည်။[၂၇၇] ရသေ့တောင်နှင့် ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်များအား ဆက်လက် ထိုးစစ်ဆင်သွားမည်ဟု ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့အား သိမ်းပိုက်ခဲ့သည့်အတွက် အရှေ့မြောက်ဘက် ၃၃ ကီလိုမီတာအကွာရှိ ပြည်နယ်၏ မြို့တော် စစ်တွေမြို့ကို ခြိမ်းခြောက်ထားနိုင်သည့် အခြေအနေ ဖြစ်စေသည်။[၂၇၈]
စစ်ကောင်စီက ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ ရိုဟင်ဂျာများအား တပ်သားသစ်အဖြစ် စုဆောင်းမှုများ ပြုလုပ်နေသဖြင့် ရိုဟင်ဂျာများအနေဖြင့် ရက္ခိုင့်တပ်တော် ထိန်းချုပ်ရာဒေသများသို့ ထွက်ပြေးကြရန် ရက္ခိုင့်တပ်တော်က မတ်လ ၆ ရက်နေ့တွင် တိုက်တွန်းခဲ့သည်။[၂၇၉] ပလက်ဝမြို့နယ်တွင် အရပ်သားအုပ်ချုပ်ရေး စတင်နိုင်ရန်အတွက် ဒေသခံချင်းခေါင်းဆောင်များနှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်နေကြောင်း မတ်လ ၈ ရက်နေ့တွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။[၂၈၀]
မတ်လ ၁၂ ရက်နေ့တွင် ရမ်းဗြဲမြို့အား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ၈၅ ရက်ကြာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက် သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။[၂၈၁] မောင်တောမြို့နယ်တွင် နယ်စပ်စခန်းတစ်ခုအား ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့ရာ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၁၇၉ ဦးမှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင်းသို့ ထွက်ပြေးခဲ့သည်။[၂၈၂]
ကချင် ထိုးစစ်များ
ပြင်ဆင်ရန်ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်သည် မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်အဖွဲ့တွင် ပါဝင်ထားပြီး ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့နှင့် စစ်ရေးနိုင်ငံရေး နီးကပ်မှုရှိသော်လည်း တရုတ်နိုင်ငံက ကြားဝင်စေ့စပ်ထားသော အပစ်ရပ်စဲရေးတွင် မပါဝင်ပေ။ ကေအိုင်အေ၊ အေဘီအက်စ်ဒီအက်ဖ်နှင့် ကချင်ပီဒီအက်ဖ်များ ပါဝင်သော ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် ဇန်နဝါရီလ ၁၉ ရက်နေ့တွင် မိုးမိတ်မြို့နှင့် ဇန်နဝါရီလ ၂၀ ရက်နေ့တွင် မဘိမ်းမြို့များကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ဇန်နဝါရီလ ၂၁ ရက်နေ့တွင် နမ့်ခမ်း-ရွှေလီလမ်းပေါ်ရှိ ဗျူဟာကျသော မန်ဝိန်းကြီးစခန်းကို ဆက်လက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။[၂၈၃] ၃ ရက်ကြာပြီးနောက် နမ့်ဖတ်ကာရွာကို ကေအိုင်အေ က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ဇန်နဝါရီလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် မိုးမိတ်မြို့ကို စစ်ကောင်စီတပ်များက ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ဇန်နဝါရီနှောင်းပိုင်းမှ စတင်ကာ ဖားကန့်မြို့နယ်အတွင်း တိုက်ခိုက်မှုများကို ကေအိုင်အေက တိုးမြှင့်လာခဲ့သည်။[၂၈၄] ဇန်နဝါရီ ၂၀ ရက်နေ့တွင် ဖားကန့်မြို့ အနောက်တောင်ဘက်ရှိ စစ်ကောင်စီစခန်းကို ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။[၂၈၅] ဖေဖော်ဝါရီလ ၂ ရက်နေ့တွင် ကေအို်င်အေနှင့် ကချင်ပီဒီအက်ဖ်များက နမ့်တိန်စစ်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ ဖားကန့်မှ မြစ်ကြီးနားလမ်းကို ခြိမ်းခြောက်နိုင်ခဲ့သည်။[၂၈၆] ထိုနေ့တွင်ပင် မံစီမြို့နယ်ရှိ ဘလောင်ဒိန်ဆာကျေးရွာအခြေစိုက် စစ်စခန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီမှ နှစ် ၃၀ ကြာစခန်းချထားသော စီခမ်းကြီးအခြေစိုက်စခန်းကို ကေအိုင်အေက စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ လေးရက်အကြာတွင် စီခမ်းကြီးစခန်းကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။[၂၈၇] သုံးရက်ကြာတိုက်ခိုက်ပြီးနောက် မံစီမြို့နယ်ရှိ မဂျီဂုံကြီးဗျူဟာ တောင်ကုန်းသုံးခုကို ကေအိုင်အေက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။[၂၈၈]
မတ်လ ၇ ရက်နေ့တွင် ကချင်ပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်းရှိ စစ်ကောင်စီစခန်း ဆယ်ခုကျော်ကို ကေအိုင်အေက တပြိုင်နက် စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ကချင်ပြည်နယ်၏ မြို့တော် မြစ်ကြီးနားနှင့် ဗန်းမော်မြို့ အဝေးပြေးလမ်းတလျောက်နှင့် လိုင်ဇာမြို့တဝိုက်တွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။[၂၈၉] မတ်လ ၈ ရက်အထိ ကေအိုင်အေက စစ်ကောင်စီ၏ အဓိက အခြေစိုက်စခန်း သုံးခုနှင့် ရှေ့တန်းစခန်းများစွာကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။[၂၉၀] တိုက်ပွဲများအတွင်း လီဆူအမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီမှ ပြည်သူ့စစ်ခေါင်းဆောင် သည် အောင်မြေ ၂ရွာတွင် သေဆုံးခဲ့သည်။[၂၉၁]
မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့တောင်ပိုင်း
ပြင်ဆင်ရန်ကရင်ပြည်နယ်
ပြင်ဆင်ရန်အောက်တိုဘာလတွင် ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးနှင့် ကော့ကရိတ်တိုက်ပွဲပြီးနောက် KNLA သည် ကရင်ပြည်နယ်၊ မွန်ပြည်နယ်၊ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးနှင့် တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးများတွင် နယ်မြေစိုးမိုးနိုင်ရန် ဆက်လက်ကြိုးပမ်းနေခဲ့သည်။[၂၉၂] ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်မှ Eurocopter AS365 ရဟတ်ယာဉ် ဆင်းသက်နေစဉ် KNLA နှင့် PDF တပ်ဖွဲ့များက ပစ်ချသဖြင့် အမှတ် (၄၄) ခြေမြန်တပ်ရင်းမှ ဗိုလ်မှူးချုပ် အေးမင်းနောင်နှင့် အခြားလေးဦး သေဆုံးခဲ့သည်။[၂၉၃] ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ဒေသခံပီဒီအက်ဖ်များနှင့် KNLA တပ်များသည် ထားဝယ်မြို့၏ အရှေ့ဘက် မိုင် ၃၀ အကွာရှိ မေတ္တာမြို့၏ ဧရိယာအများစုကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။[၂၉၄] ၂၀၂၁ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးအတွင်း စစ်ကောင်စီ အထိနာဆုံးဖြစ်ရပ်ဖြစ်သည့် ယာဉ်ငါးစီးပျက်စီးပြီး ၁၈ ဦးသေဆုံးခဲ့သည့် ဖြစ်ရပ်ပြီးနောက် လေးရက်အကြာတွင် သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။[၂၉၅] ဖေဖော်ဝါရီ ၂၉ ရက်နေ့အထိ KNLA နှင့် မဟာမိတ်ကရင်တပ်များသည် ကော့ကရိတ်မြို့နယ်၏ ထက်ဝက်ခန့်ကို စိုးမိုးထားနိုင်ခဲ့သည်။[၂၉၆] မတ်လ ၉ ရက်နေ့တွင် ကော့ကရိတ်-မြဝတီ အဝေးပြေးလမ်းပေါ်ရှိ သင်္ဃန်းညီနောင်ကို KNLA တပ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။[၂၉၇]
ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်သည် တိုက်ပွဲတွင် ပါဝင်ရန် စစ်အစိုးရ၏ အမိန့်ကို ငြင်းဆိုခြင်းကြောင့် အစိုးရတပ်နှင့် ကရင် နယ်ခြားစောင့်တပ် (BGF) အကြား တင်းမာမှုများ မြင့်တက်လာသည်။ ဇန်နဝါရီလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် ဒု-စစ်ဦးစီးချုပ် စိုးဝင်းသည် ဘားအံသို့ သွားရောက်ကာ ကရင်ပြည်နယ် BGF ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်မှူးကြီး စောချစ်သူနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ရာ နေပြည်တော်သို့ လာရောက်ပြီး စစ်အစိုးရနှင့် တွေ့ဆုံရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။[၂၉၈] ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်သည် စစ်ကောင်စီထံမှ လစာနှင့် စရိတ်များမယူတော့ဘဲ ကြားနေအဖြစ် ရပ်တည်သွားမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ မတ်လ ၆ ရက်နေ့တွင် "ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော်" ဟု အမည်ပြောင်းလဲမည်ဖြစ်ကြောင်း နယ်ခြားစောင့်တပ်က ကြေညာခဲ့သည်။[၂၉၉]
မွန်နှင့် ကရင်နီ ဒေသများ
ပြင်ဆင်ရန်စစ်ကိုင်းတိုင်းရှိ တပ်မတော်၏ တန်ပြန်ထိုးစစ်
ပြင်ဆင်ရန်၁၀ ရက်နီးပါး တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ကောလင်းမြို့အား တပ်မတော်က ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။[၃၀၀] ယင်းနောက် ကောလင်းမြို့ပေါ်နှင့် အနီးနား ကျေးရွာများအား စစ်ကောင်စီတပ်များက ဖျက်ဆီးခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။[၃၀၁] ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် မော်လူးမြို့အား ကေအိုင်အေနှင့် အေဘီအက်စ်ဒီအက်ဖ် တို့ထံမှ ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် တပ်မတော်က ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။[၃၀၂] ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအတွင်း အရေးပါသောမြို့ကို တော်လှန်ရေးပူးပေါင်းအဖွဲ့များက ၂၀၂၃ ဒီဇင်ဘာလအတွင်းက သိမ်းပိုက်ထားခဲ့ကာ ရွှေဘို-မြစ်ကြီးနားလမ်းကို ပိတ်ဆို့ထားခဲ့သည်။[၃၀၃] မတ်လ ၁၄ ရက်နေ့တွင် ကလေးမြို့နယ်ရှိ ကမ်းပါးနီရွာကို စစ်ကောင်စီတပ်များက ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။[၃၀၄]
စစ်ကောင်စီ၏ တန်ပြန်ထိုးစစ်ဆင်နေစဉ်အတွင်း မတ်လ ၇ ရက်နေ့တွင် ကနီမြို့အား တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။[၃၀၅] ၁၀ ရက်နီးပါးကြာ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက် စစ်ကောင်စီ၏ ထိုးစစ်များကြောင့် ကနီမြို့မှ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ ဆုတ်ခွာခဲ့သည်။[၃၀၆]
လူသားချင်းစာနာမှု အခြေအနေများနှင့် စစ်ရာဇဝတ်မှုများ
ပြင်ဆင်ရန်
မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပြည်တွင်းစစ် စတင်ဖြစ်ပွားစဉ်ကတည်းက လူ့အခွင့်အရေး အခြေအနေသည် သိသိသာသာ ဆိုးရွားလာခဲ့သည်။ မြန်မာစစ်တပ်သည် လူသတ်မှု၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှု၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုနှင့် အရပ်သားများကို ပစ်မှတ်ထားမှုအပါအဝင် စစ်ရာဇဝတ်မှုများကို အရှိန်မြှင့်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။[၃၀၇][၃၀၈] စစ်အစိုးရသည် ရာနှင့်ချီသော မိသားစုများကို ခြိမ်းခြောက်သည့် နည်းဗျူဟာ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် နိုင်ငံရေး ပြိုင်ဘက်များ၏ ပိုင်ဆိုင်မှုများကို သိမ်းယူခဲ့သည်။[၃၀၉]
ပြည်တွင်း ပဋိပက္ခ စတင်ချိန်မှစ၍ မြန်မာစစ်တပ်နှင့် တော်လှန်ရေး အင်အားစု နှစ်ခုစလုံးသည် ပညာရေးဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံများကို အခြေစိုက်စခန်းများနှင့် ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းများအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။[၃၁၀] ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ၁၃ ခုတွင် စာသင်ကျောင်းများ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်ခံရမှု ၁၉၀ ကျော်ရှိခဲ့ကြောင်း သိရသည်။.[၃၁၀] ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဇွန်လ စာရင်းအရ ကလေး ၇.၈ သန်းမှာ ကျောင်းပြင်ပတွင် ရောက်ရှိခဲ့သည်။[၃၁၁]
မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးစနစ်သည် သိသာစွာ ပြိုလဲသွားခဲ့ပြီး[၃၁၂] ပြည်တွင်းစစ်သည် နိုင်ငံ၏ စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံရေး အကျပ်အတည်းကို ပိုမိုဆိုးရွားစေကာ လူလေးဦးတွင် တစ်ဦးသည် စားနပ်ရိက္ခာ မလုံလောက်မှု ကြုံတွေ့နေရသည်။[၃၁၃] ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှင့် စားနပ်ရိက္ခာမလုံလောက်မှုသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ စိုက်ပျိုးမြေဧရိယာ၏ ၈၀% ကျော်ရှိပြီး နိုင်ငံ၏လူဦးရေ၏ သုံးပုံတစ်ပုံနေထိုင်သည့် ဧရာဝတီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသနှင့် အပူပိုင်းဇုန်တို့ကို အချိုးမညီမျှစွာ ထိခိုက်စေခဲ့သည်။[၃၁၄]
၂၀၂၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလအထိ လူပေါင်း ၁.၃ သန်းသည် ပြည်တွင်း ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ရပြီး ကလေး ၁၃,၀၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ရသည်။[၃၀၇][၄၁] အာဏာသိမ်းပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံတွင် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီများ လိုအပ်နေပြီး လူပေါင်း ၁၇.၆ သန်းခန့် ပြည်တွင်း အိုးအိမ်မဲ့ဖြစ်ခဲ့ရကာ အရပ်ဘက် အဆောက်အအုံ ၅၅,၀၀၀ ပျက်ဆီးသွားကြောင်း ကုလသမဂ္ဂက ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လတွင် ခန့်မှန်းတွက်ချက်ထားသည်။[၃၁၅]
အခြားရှုထောင့်များ
ပြင်ဆင်ရန်နိုင်ငံရေးပြစ်ဒဏ်များနှင့် နိုင်ငံတကာ အာရုံစိုက်မှု
ပြင်ဆင်ရန်အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၏ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ဦးရည်မွန်က နိုင်ငံတကာအနေဖြင့် ယူကရိန်းအား ထောက်ပံ့မှုပေးသကဲ့သို့ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များအား အကူအညီပေးရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။[၃၁၆]
၂၀၂၂ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၃ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီက ဦးဖြိုးဇေယျာသော်နှင့် ဦးကျော်မင်းယုအပါအဝင် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားလေးဦးအား ကွပ်မျက်ပြီးဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့ရာ ၁၉၈၀ နောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ပထမဆုံး ပြန်လည်ကျင့်သုံးသော သေဒဏ်စီချင်ရက် ဖြစ်ခဲ့သည်။[၃၁၇][၃၁၈][၃၁၉][၃၂၀] ကွပ်မျက်မှုအပေါ် ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်၊ ဂျီ-၇ နိုင်ငံများဖြစ်သည့် ကနေဒါ၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမနီ၊ အီတလီ၊ ဂျပန်၊ ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ နှင့် ဥရောပ သမဂ္ဂတို့က အလွန်ဝမ်းနည်းရကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့ကြသည်။[၃၂၁][၃၂၂]
စစ်ကောင်စီ၏ တရားရုံးက နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အား အဂတိလိုက်စားမှုဖြင့် ထောင်ဒဏ် ခြောက်နှစ်ကို ဇူလိုင်လတွင် ချမှတ်ခဲ့သည်။[၃၂၃] စက်တင်ဘာလ ၂ ရက်နေ့တွင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အား ရွေးကောက်ပွဲ မဲသမာမှုဖြင့် နောက်ထပ် ထောင်ဒဏ် သုံးနှစ်ကို ချမှတ်ခဲ့ရာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အတွက် ပုဒ်မအမျိုးမျိုးဖြင့် စုစုပေါင်းထောင်ဒဏ် နှစ် ၂၀ ချမှတ်ခံခဲ့ရသည်။[၃၂၄]
ဩဂုတ်လ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရှိ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းတစ်ခုသို့ တပ်မတော်က ပစ်ခတ်လိုက်သော မော်တာကျည်နှစ်လုံး ကျရောက်ပေါက်ကွဲခဲ့ရာ တစ်ဦးသေဆုံးပြီး ငါးဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ တပ်မတော် (လေ)၏ ရဟတ်ယာဉ်များသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်လေပိုင်နက်သို့ ဝင်ရောက်ကာ ရက္ခိုင့်တပ်တော်အား တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ နှစ်ရက်အကြာတွင် မြန်မာသံအမတ် အောင်ကျော်စိုးအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံက ဆင့်ခေါ်ကာ သတိပေးခဲ့သည်။[၃၂၅][၃၂၆] အောက်တိုဘာလနှောင်းပိုင်းတွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အေကေ အဘူမိုမန်က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ တရုတ်သံအမတ်နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီးနောက် နယ်စပ်ဒေသတွင် မြန်မာမှ ဗုံးကြဲနေမှုများ ရပ်တန့်ရန် ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။[၃၂၇]
၂၀၂၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ လက်ယက်ကုန်းရွာရှိ စာသင်ကျောင်းတစ်ခုအား တပ်မတော်က လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ခဲ့ရာ ကလေး ၁၁ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီး ၁၇ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။[၃၂၈] တပ်မတော်ကမူ အဆိုပါရွာအတွင်း ကေအိုင်အေနှင့် ပီဒီအက်ဖ်များ ခိုအောင်းနေသဖြင့် တိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။[၃၂၉] အဆိုပါတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် ကုလသမဂ္ဂနှင့် ဥရောပ သမဂ္ဂအပါအဝင် နိုင်ငံတကာက ရှုတ်ချခဲ့သည်။[၃၃၀][၃၃၁]
ကြားကာလ ဗဟိုဘဏ်
ပြင်ဆင်ရန်စီမံကိန်း၊ ဘဏ္ဍာရေးနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရေးဝန်ကြီး ဦးတင်ထွန်းနိုင်ဦးဆောင်သော ကြားကာလဗဟိုဘဏ်ကို အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ရည်ရွယ်ချက်မှာ နေပြည်တော်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ်က ထိန်းချုပ်ထားသော နိုင်ငံခြား အရံငွေများများ ပြန်လည်ရယူရန် ရည်ရွယ်သည်။[၃၃၂] အခြားဘဏ်များမှ ကျပ်ငွေ ၄၄ ဘီလီယံကို ကြားကာလဗဟိုဘဏ်က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်ဟု သတင်းများက ဆိုသည်။[၃၃၃]
ကြားကာလဗဟိုဘဏ်၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် နွေဦးဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်ကိုလည်း တည်ထောင်ထားသည်။[၃၃၄][၃၃၅]
ဒေသအလိုက် ထိတွေ့မှုများနှင့် အဖွဲ့အစည်းများ
ပြင်ဆင်ရန်| နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ(SAC) | အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG) | အခြားအဖွဲ့အစည်း | |
|---|---|---|---|
| ကချင်ပြည်နယ် | တပ်မတော်
နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့
ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်
|
ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန
ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်
|
|
| မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး | တပ်မတော်
မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့
အမျိုးသား၊ ဘာသာ၊ သာသနာ စောင့်ရှောက်ရေးအဖွဲ့
|
ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန
ဒေသဆိုင်ရာ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ
|
|
| ပြည်ထောင်စုနယ်မြေ | တပ်မတော်
မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့
|
ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန
ဒေသဆိုင်ရာ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ
|
|
| ရှမ်းပြည်နယ်(မြောက်ပိုင်း) | တပ်မတော်
ပြည်သူ့စစ်
မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့
|
ဒေသဆိုင်ရာ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ
ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်
မြန်မာအမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်မဟာမိတ်တပ်မတော်
တအောင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်
|
ရှမ်းပြည်တပ်မတော်(မြောက်ပိုင်း)
|
| ရခိုင်ပြည်နယ် | တပ်မတော်
မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့
ရခိုင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်
|
ရက္ခိုင့်တပ်တော်
|
နှစ်ဖက်အင်အား
ပြင်ဆင်ရန်နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ
ပြင်ဆင်ရန်တပ်မတော် (ကြည်း)တွင် တိုက်ခိုက်ရေးတပ်များဖြစ်သည့် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်၊ ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်၊ ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်၊ စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်များ လက်အောက်ခံ ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်းပေါင်း ၅၂၂ ရင်းရှိပြီး ပျှမ်းမျှအင်အား ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်းတစ်ရင်းလျှင် အင်အား ၁၄၀ ခန့်ဖြင့် စုစုပေါင်း အင်အား ၇၅,၀၀၀ အောက်သာရှိသည်။ လက်ရုံး/ဝန်ထမ်း/အကူ တပ်ရင်း/တပ်ဖွဲ့များမှာ ခြေလျင်/ခြေမြန်တပ်ရင်းများထက် ခိုင်မာသဖြင့် တပ်ရင်းတစ်ရင်းလျှင် အင်အား ၂၀၀ မှ ၃၀၀ ကျော်အထိ ရှိပြီး တပ်ရင်းပေါင်း ၂၀၀ ကျော်ဖြင့် လက်ရုံး/ဝန်ထမ်း/အကူတပ်ရင်းများ စုစုပေါင်း အင်အား ၆၀,၀၀၀ ခန့်ရှိသည်။ စစ်ရုံးအပါအဝင်၊ တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်များ၊ ဒေသကွပ်ကဲမှုစစ်ဌာနချုပ်များ၊ လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးစစ်ဆင်ရေးဌာနချုပ်များ၊ အမြှောက်စခန်းဌာနချုပ်များ၊ သံချပ်ကာစစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်များ၊ ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်များ၊ စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်များ၊ ကာကွယ်ရေးပစ္စည်းစက်ရုံများ၊ စစ်ကြောရေးစခန်းများ၊ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်/ကျောင်းများ၊ တပ်မတော်ဆေးရုံများ၊ အခြားဌာနများ အစရှိသည်တို့တွင် ဦးစီးတာဝန်(ရုံးလုပ်ငန်း) ထမ်းဆောင်သူများ၊ အခြားဝန်ထမ်းများ စုစုပေါင်း အင်အား ၂၀,၀၀၀ အောက်တွင် ရှိသည်။ တပ်မတော်(ကြည်း)က ဖွဲ့စည်းထားသော အထူးတပ်ဖွဲ့မှာ အင်အား ၂,၀၀၀ အောက်တွင် ရှိသည်။ သို့ဖြစ်၍ တပ်မတော်(ကြည်း)၏ အင်အားမှာ ၁၅၀,၀၀၀ ဝန်းကျင်တွင် ရှိသည်။[ကိုးကားချက်လိုသည်] တပ်မတော် (ရေ)တွင် ရေတပ်စခန်းဌာနချုပ်များ၊ ရေတပ်သင်္ဘောကျင်းများ၊ ရေယာဉ်စုများ၊ ရေတပ်တပ်ရင်းများရှိပြီး စုစုပေါင်း အင်အား ၂၀,၀၀၀ ကျော်ရှိသည်။[ကိုးကားချက်လိုသည်] တပ်မတော် (လေ)တွင် လေတပ်ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ်များ၊ လေတပ်စခန်းဌာနချုပ်များ၊ လေတပ်နှင့်သက်ဆိုင်သည့် ရုံး/စခန်း/ဌာန/တပ်များရှိပြီး စုစုပေါင်း အင်အား ၂၀,၀၀၀ ကျော်ရှိသည်။[ကိုးကားချက်လိုသည်]
ထို့ကြောင့် တပ်မတော်၏ စုစုပေါင်းအင်အားမှာ ၂၀၀,၀၀၀ အောက်တွင်ရှိသည်။ ထို့အပြင် တပ်မတော်တွင် တက္ကသိုလ်လေ့ကျင့်ရေးတပ်(UTC)များ ဖွဲ့စည်းထားရှိခဲ့ရာ တပ်ဖွဲ့ဝင်သင်တန်းသားပေါင်း သောင်းဂဏန်းအထိ ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့မှာ အင်အား ၇၀,၀၀၀ အောက်ရှိသည်။ နယ်ခြားစောင့်တပ်များ၊ ပြည်သူ့စစ်များမှာ နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး၌ ၁၀,၀၀၀ ကျော် ရှိသည်။ အမျိုးသားရေးသမားများ၊ စစ်တပ်ထောက်ခံသူများကို အခြေပြုထားသော ပျူစောထီးများမှာ နိုင်ငံအနှံ့တွင် အင်အား သောင်းကျော် ရှိသည်။
မြန်မာနိုင်ငံစစ်မှုထမ်းဟောင်းအဖွဲ့၊ အရန်မီးသတ်တပ်ဖွဲ့၊ မြန်မာနိုင်ငံကြက်ခြေနီအသင်း စသော အဖွဲ့အစည်းများကိုလည်း စစ်ကောင်စီက လုံခြုံရေးအဖွဲ့များ ဖွဲ့စည်းထားရန် ညွှန်ကြားထားပြီး လက်နက်တပ်ဆင်ခြင်းမရှိသော်လည်း ရပ်ကွက်/ကျေးရွာ၊ မြို့နယ်လုံခြုံရေးများတွင် ဖွဲ့စည်းပေးထားရာ တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် စုစုပေါင်း အင်အား ၂၀၀,၀၀၀ ဝန်းကျင်ရှိသည်။
စစ်ကောင်စီ၏ နောက်ထပ်အင်အားအရင်းအမြစ်မှာ အစိုးရတာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများဖြစ်သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလအတွင်း ပေါက်ကြားလာသော လျှို့ဝှက်အမိန့်စာများအရ အစိုးရဌာနဆိုင်ရာတိုင်းတွင် ဝန်ထမ်းများဖြင့် တပ်ခွဲ ၂ ခွဲစီ ဖွဲ့စည်းပြီး လုံခြုံရေးတာဝန်ပေးအပ်ရန်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနက ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ပြင်ဆင်ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သော လက်နက်ခဲယမ်းကိုင်ဆောင်ခွင့်မူ အရ အစိုးရဝန်ထမ်းများသည် လိုင်စင်မလိုအပ်ဘဲ ပါမစ်ဖြင့် လက်နက်ကိုင်ဆောင်နိုင်ကြောင်း ပြဋ္ဌာန်းထားရာ နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများအား စစ်ကောင်စီက စစ်ရေးအင်အားအဖြစ် ပြောင်းလဲလာနိုင်ကြောင်း အများက ရှုမြင်သုံးသပ်ကြသည်။ သို့သော် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဦးစီးဌာန၊ သစ်တောဦးစီးဌာန၊ အကျဉ်းဦးစီးဌာန၊ အထူးစုံစမ်းစစ်ဆေးရေးဦးစီးဌာန အစရှိသော ဌာနများမှာ အစကပင် ကန့်သတ်ချက်ဖြင့် လက်နက်ကိုင်ဆောင်ခွင့်ရရှိထားပြီး တပ်မတော်နှင့် စစ်ရေးအရ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ဝန်ထမ်းများအပါအဝင် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဦးရေ ၂ သန်းကျော်ရှိသည်။
တပ်မတော်က အာဏာသိမ်းပြီးနောက်တွင် တပ်ပြေးနှင့် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များနှင့်ပူးပေါင်းသွားသူ(CDM) ဦးရေမှာ ၁၅,၀၀၀ ကျော်အထိရှိပြီး တပ်တွင်း၌ပင် အခါအခွင့်သင့်လျှင် စွန့်ခွာရန် စောင့်ဆိုင်းနေသူများ ရှိကြသည်။ သို့ရာတွင် ရှေ့တန်းစစ်ဆင်ရေးမထွက်ရသော တပ်မတော်(ရေ)နှင့် တပ်မတော်(လေ)ကဲ့သို့ တပ်ဖွဲ့များမှာ တပ်မတော်(ကြည်း)နှင့်ယှဉ်လျှင် အင်အားပြုန်းတီးမှု နည်းပါးသည်။ ပြည်သူအများစုမှာ တပ်မတော်ကိုလက်မခံကြသဖြင့် တပ်မတော်၏ စစ်သားစုဆောင်းရေးအပြင် အရာရှိလောင်းများမှာလည်း သိသိသာသာ ကျဆင်းလျက်ရှိသည်။ အမျိုးသားရေးသမားများ၊ စစ်တပ်ထောက်ခံသူများ၊ ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီဝင်များ၊ ၎င်းတို့နှင့်ပတ်သက်ဆက်နွယ်သူများပင် တပ်မတော်၏ ရင်ဆိုင်နေရသော အခြေအနေများကြောင့် တပ်မတော်ထဲဝင်ရန် ဆန္ဒမရှိကြပေ။ သို့ရာတွင် ၎င်းတို့အပါအဝင် အစိုးရဝန်ထမ်းများ၊ ရပ်ကျေးအဖွဲ့များမှာ မူဝါဒအရ တပ်မတော်ကို ထောက်ခံကြသူများလည်း ရှိကြသည်။။ ခရိုနီ (ခေါ်) နိုင်ငံထိပ်တန်းစီးပွားရေးလုပ်ငန်းယှဉ်များမှာလည်း တပ်မတော်ကို ငွေကြေး၊ နည်းပညာ အစရှိသည်တို့ဖြင့် ကူညီထောက်ပံ့ကြသည်။ ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်အချို့မှာလည်း လက်ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ အကြီးအကဲများနှင့် ရင်းနှီးသော ဆက်ဆံရေးများ ရှိကြသည်။
အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ
ပြင်ဆင်ရန်အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရတွင် အဓိက စစ်ရေးအင်အားမှာ သန္ဓေပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (တစ်နည်းအားဖြင့် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနကွပ်ကဲမှုကို ခံယူသော PDF များ) နှင့် ဒေသခံပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (Local PDF) ဟူ၍ ရှိသည်။ သန္ဓေပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များကို တပ်ရင်း ၃၀၀ ကျော်၊ မြို့နယ်များအလိုက် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့(ပကဖ)များဖွဲ့စည်းထားပြီး ဒေသခံပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များမှာမူ ကျေးလက်/မြို့ပြဒေသ နေရာအနှံ့အပြားတွင် ရှိသည်။ အင်အားအားဖြင့် ဒေသခံပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များမှာ ဒေသခံပြည်သူများပါဝင်ကြသဖြင့် သန္ဓေပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များထက် အင်အားများကြသည်။ သို့ရာတွင် ဒေသခံပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ၏ အားနည်းချက်မှာ လက်နက်၊ ရိက္ခာလုံလောက်စွာ မရရှိကြပေ။ အချို့တပ်ဖွဲ့များမှာ ခေတ်မီလက်နက်များ ကိုင်ဆောင်နိုင်သော်လည်း အချို့တပ်ဖွဲ့များမှာ လက်လုပ်လက်နက်များကိုသာ အသုံးပြုကြရသည်။ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနကွပ်ကဲမှုအောက်ရှိ တပ်ဖွဲ့များမှာမူ လက်နက်၊ ရိက္ခာပိုမိုလုံလောက်ကြပြီး ဖွဲ့စည်းပုံလည်း ကျစ်လျစ်ကြသည်။ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၏ မဟာမိတ် စစ်ရေးအင်အားမှာ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ ဖြစ်ကြသည်။ ကချင်ပြည်နယ်တွင် ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်၊ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်၊ ချင်းပြည်နယ်တွင် ချင်းအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နှင့် ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်မတော်၊ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် တအောင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်၊ မြန်မအမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်မဟာမိတ်တပ်မတော်၊ ကယားပြည်နယ်တွင် ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့၊ ကရင်နီတပ်မတော်၊ ကရင်ပြည်နယ်တွင် ကရင်အမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့၊ ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်၊ ကော်သူးလေတပ်မတော် အစရှိသည်တို့ဖြင့် စစ်ရေးမဟာမိတ်အဖြစ်သော်လည်းကောင်း၊ သက်ဆိုင်ရာ တိုင်း/ပြည်နယ်၏ အစိုးရနှင့် ဖက်ဒရယ်အစိုးရကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအဖြစ်သော်လည်းကောင်း၊ ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ အစိတ်အပိုင်းအဖြစ်သော်လည်းကောင်း နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီနှင့် ၎င်းအင်အားစုများကို တော်လှန်တိုက်ခိုက်လျက်ရှိသည်။
အခြားကြည့်ရန်
ပြင်ဆင်ရန်
မှတ်စုများ
ပြင်ဆင်ရန်ကိုးကား
ပြင်ဆင်ရန်- ↑ Interview: 'Our Strength is in the People' (25 May 2021)။ 28 June 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 25 May 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Sagaing and Magway PDFs launch guerrilla attacks on military columns"၊ Myanmar Now၊ 12 October 2021။
- ↑ "Yangon PDF Central Command announces attacks after Kyimyindine crackdown"၊ Burma News International၊ 7 December 2021။
- ↑ "Curfew imposed after clashes near Myanmar-China border"။
- ↑ "Intense clash in Mese, Karenni State"၊ Democratic Voice of Burma၊ 20 June 2023။
- ↑ "The 4K, the clash in Mese, and the military movement of Karenni State"၊ People's Spring၊ 20 June 2023။
- ↑ Pyu Saw Htee militia။
- ↑ "Murders in Yangon and Mandalay linked to Thwe Thout"၊ Myanmar Now၊ 23 May 2022။
- ↑ Mathieson၊ David Scott။ "Myanmar raising bloodthirsty death squads"၊ Asia Times၊ 10 June 2022။
- ↑ Paul Lu: ZRO/ZRA Has Abducted And Killed Our CJDC Members (in en)။ 28 June 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2022-06-28 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "In the shadow of Ukraine, Myanmar's crisis gets worse"၊ 3 February 2023။
- ↑ ၁၂.၀ ၁၂.၁ "Myanmar junta extends state of emergency, effectively delaying polls"၊ Agence France-Presse၊ Yangon: France24၊ 4 February 2023။
- ↑ ၁၃.၀ ၁၃.၁ "Myanmar junta 'losing control' as armed resistance digs in, rights experts say"၊ South China Morning Post၊ 5 September 2022။
- ↑ ၁၄.၀ ၁၄.၁ "Myanmar's iron-fisted ruler Min Aung Hlaing fights to stay on his throne"၊ Nikkei Asia၊ 1 February 2023။
- ↑ ၁၅.၀ ၁၅.၁ ကိုးကား အမှား - Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedkawlin - ↑ ၁၆.၀ ၁၆.၁ ၁၆.၂ ၁၆.၃ ၁၆.၄ "MNDAA captures military command centre outside Laukkai, taking full control of city" (in en)၊ Myanmar Now၊ 5 January 2024။
- ↑ Chinese-backed rebels in Myanmar declare new country on India's eastern border။
- ↑ "KNPLF Says No Fake Peace" (in en)၊ BNI၊ 6 March 2020။
- ↑ "With Conscription Law, Myanmar's Generals Are Digging Their Own Graves"၊ The irrawaddy၊ 14 February 2024။
- ↑ ၂၀.၀ ၂၀.၁ Myanmar's military numbers။
- ↑ Myanmar’s Military Is Smaller Than Commonly Thought — and Shrinking Fast။
- ↑ "ACLED Dashboard"၊ ACLED၊ 22 April 2022။
- ↑ AAPP | Assistance Association for Political Prisoners။
- ↑ Myanmar Emergency Update (as of 2 October 2023) (2 October 2023)။ 23 November 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 17 November 2023 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar: Intensification of Clashes Flash Update #10 (as of 15 December 2023) (15 December 2023)။ 7 January 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Conflict seen escalating in Myanmar on the anniversary of PDF။
- ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedthediplomat.com - ↑ Daily Briefing in Relation to the Military Coup (28 March 2022)။
- ↑ ပြည်သူ့ခုခံ တော်လှန်စစ်သတင်းများ (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)၊ 4 February 2022 တွင် မူရင်းမှ မော်ကွန်းတင်ပြီး ၊ 2022-02-03 တွင် ပြန်စစ်ပြီး
- ↑ "Myanmar Violence Escalates With Rise of 'Self-defense' Groups, Report Says"၊ June 27, 2021။ 14 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 8 January 2022။
- ↑ "Myanmar anti-coup insurgents destroy police post, kill security forces -media"၊ May 23, 2021။ 14 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 5 January 2022။
- ↑ "The deadly battles that tipped Myanmar into civil war"၊ 2022-02-01။ 14 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 10 February 2022။
- ↑ 10 Conflicts to Worry About in 2022: Myanmar။ 8 March 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ UCDP Candidates data set January to December 2021: Version 21.01.21.12 (31 January 2022)။
- ↑ "Myanmar's shadow government launches 'people's defensive war' against the military junta"၊ CNN။
- ↑ "The deadly battles that tipped Myanmar into civil war"၊ The BBC၊ 1 February 2022။
- ↑ "The World Must Respond to Myanmar's Civil War Rather Than Its Coup"၊ The Diplomat၊ 14 September 2022။
- ↑ "Myanmar's junta can't win the civil war it started"၊ 21 July 2022။
- ↑ "Who is winning Myanmar's civil war?"၊ Deutsche Welle၊ 1 July 2022။
- ↑ "Is Myanmar's military starting to lose the war?"၊ Asia Times၊ 30 May 2022။
- ↑ ၄၁.၀ ၄၁.၁ Mike (15 September 2022)။ Mass Exodus: Successive Military Regimes in Myanmar Drive Out Millions of People (in en-US)။ 2022-09-22 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ The civil war in Myanmar: No end in sight (in en-US)။ 2023-10-10 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar’s Junta Is Losing the Civil War (in en)။ 2023-10-10 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar Junta Troops Lost Will to Fight: Brotherhood Alliance (4 November 2023)။ 7 November 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2023-11-05 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Northern offensive brings 'new energy' to Myanmar's anti-coup resistance"၊ 3 November 2023။
- ↑ Irrawaddy၊ The (2023-11-15)။ Kayah Resistance Seizes Myanmar Junta Bases in State Capital (in en-US)။ 16 November 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2023-11-15 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "ရသေ့တောင်မြို့နယ် နယ်ခြားစောင့်ရဲစခန်းနှစ်ခုကို ရက္ခိုင့်တပ်တော် ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ဒုံးပိုက်စခန်းကိုသိမ်းပိုက်ရရှိပြီဟုဆို" (in my)၊ Narinjara News၊ 13 November 2023။
- ↑ ၄၈.၀ ၄၈.၁ Htoo Zan (February 9, 2024)။ AA: Historic Mrauk U Seized From Myanmar's Junta။ 11 February 2024 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 February 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ၄၉.၀ ၄၉.၁ ၄၉.၂ "Myanmar's army is losing – and facing fire from a militant monk"၊ 23 January 2024။
- ↑ You must specify archiveurl = and archivedate = when using {{cite web}}.Burnings and beheadings: Myanmar junta escalates terror tactics against its people။ CNN (2024-03-27)။ April 2, 2024 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
- ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs nameddemoso - ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedhpa - ↑ Hensengerth, Oliver (2005). "The Burmese Communist Party and the State-to-State Relations between China and Burma". Leeds East Asia Papers 67. Archived 28 May 2008 at the Wayback Machine. မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ။ 28 May 2008 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 31 May 2023 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Callahan၊ Mary Patricia (2003)။ Making Enemies: War and State Building in Burma (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ Ithaca, NY: Cornell University Press။ ISBN 978-0-8014-7267-1။
- ↑ Pavković, 2011: 476
- ↑ Flint၊ Colin; Kirsch၊ Scott (2011)။ Reconstructing Conflict: Integrating War and Post-war Geographies (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ Farnham: Ashgate Publishing။ ISBN 978-1-4094-0470-5။
- ↑ Myanmar says Kokang rebels killed 47 of its soldiers။ CNN (13 February 2015)။
- ↑ Ray Pagnucco and Jennifer Peters။ "Myanmar's National Ceasefire Agreement isn't all that national"၊ 15 October 2015။
- ↑ "Myanmar Signs Historic Cease-Fire Deal With Eight Ethnic Armies" (in en)၊ Radio Free Asia။ 31 May 2023 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 25 March 2016။
- ↑ "Conflict Resumes in Karen State After Myanmar Army Returns" (in en)၊ Voice of America၊ 31 May 2018။
- ↑ "Myanmar tensions: Dozens dead in Rakhine militant attack"၊ BBC News၊ 25 August 2017။
- ↑ "8 killed as ethnic rebels hit Muse- DVB Multimedia Group"၊ DVB Multimedia Group၊ 22 November 2016။ 31 May 2023 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 4 May 2018။
- ↑ You must specify title = and url = when using {{cite web}}. (in my)။ 16 July 2020 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 4 August 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar military announces new State Administrative Council (2 February 2021)။ 3 February 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 14 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ။ 15 February 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 15 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Min Aung Hlaing: the heir to Myanmar's military junta (in en) (1 February 2021)။ 1 February 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 14 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Myanmar shadow government calls for uprising against military"၊ aljazeera.com၊ 7 Sep 2021။ 14 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 8 September 2021။
- ↑ 'The last fight': With growing support for federal army, Kachin prepares for war (3 April 2021)။ 3 April 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 4 April 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "UN envoy urges action to prevent Myanmar 'civil war'"၊ The Straits Times via Eleven Myanmar၊ 1 April 2021။
- ↑ "As slaughter of civilians continues, some decide it's time to take up arms" (in en)၊ Myanmar Now၊ 30 March 2021။
- ↑ Brotherhood Alliance tells military to stop killings, threatens to abandon ceasefire။ 30 March 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 4 April 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ The Junta Is Dragging Myanmar Into Full-Blown Civil War (in en-US) (2 April 2021)။ 10 April 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 10 April 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ၇၃.၀ ၇၃.၁ KIA says more clashes likely despite junta's ceasefire announcement။ 2 April 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 4 April 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "10 soldiers killed in Myanmar base attack: Rebel group"၊ 27 March 2021။
- ↑ Myanmar Villagers Take Up Homemade Weapons Against Regime's Security Forces (in en-US) (2 April 2021)။ 10 April 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 10 April 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Eleven killed as Myanmar protesters fight troops with hunting rifles, firebombs – media"၊ Reuters၊ 8 April 2021။
- ↑ "MYANMAR'S MEDIATION BLUES: Negotiation or zero-sum game?"၊ BNI၊ 3 June 2021။
- ↑ "Ten Myanmar policemen killed in attack by ethnic armies opposed to junta-report"၊ Reuters၊ 10 April 2021။
- ↑ Junta's armed forces launch attack to reclaim base seized by KIA။ 3 June 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 3 June 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ {{cite ]]news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-57197081%7Ctitle=Myanmar: The small embattled town that stood up to the army|access-date=3 June 2021|archive-date=2 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210602213654/https://www.bbc.com/news/world-asia-57197081%7Curl-status=live}}
- ↑ At least 30 regime soldiers killed by Mindat locals in four-day battle။
- ↑ Junta cuts off water and food supplies to rebel town of Mindat (3 June 2021)။
- ↑ Who are the Chinland Defense Force (CDF), Chin Myanmar။ 12 May 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 24 March 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Aung San Suu Kyi supporters unveil Myanmar 'national unity government'"၊ Financial Times၊ 16 April 2021။
- ↑ "Opponents of Myanmar's junta set up national unity government"၊ France24၊ 16 April 2021။
- ↑ "Can Myanmar's New 'People's Defense Force' Succeed?"၊ 26 April 2021။
- ↑ "Myanmar rebels claim police killings as Aung San Suu Kyi appears in court" (in en)၊ The Guardian၊ 24 May 2021။
- ↑ "Myanmar: 13 security forces members killed in clash with anti-coup bloc's defence force"၊ ANI News၊ 24 May 2021။
- ↑ "Karen Rebel Leader Warns Myanmar Regime of More Fighting"၊ 3 June 2021။
- ↑ "Karenni resistance fighters open new front against junta" (in en)၊ Myanmar Now၊ 26 May 2021။
- ↑ "Myanmar carries out air strikes after militia attacks – witnesses"၊ Reuters၊ 31 May 2021။
- ↑ Myanmar Junta Forces and KIA in Fresh Fighting in Northern Myanmar (31 May 2021)။ 2 June 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 3 June 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Myanmar Junta Troops Battle Civilian Resistance Fighters in Mandalay"၊ 22 June 2021။
- ↑ Myanmar military kills at least 25 people in raid on central town။ 5 July 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 16 July 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ 50 Myanmar Junta Soldiers Killed in Landmine Attacks https://www.irrawaddy.com/news/burma/50-myanmar-junta-soldiers-killed-in-landmine-attacks.html Archived 14 February 2022 at the Wayback Machine.
- ↑ "[https://web.archive.org/web/20230622043443/https://www.bbc.com/burmese/live/burma-58396049/page/16 တော်လှန်ရေး စတင်ကြောင်း NUG ကြေညာ – ဘီဘီစီ မြန်မာ]" (in my-MM)၊ BBC News မြန်မာ။ 22 June 2023 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 22 June 2023။
- ↑ Ratcliffe၊ Rebecca။ "Myanmar opposition announces 'defensive war' against junta"၊ The Guardian၊ 7 September 2021။
- ↑ ၉၈.၀ ၉၈.၁ Post-coup Myanmar in six warscapes။ 28 October 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 28 October 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Deadly unrest reported in Myanmar after opposition urges 'defensive war'"၊ reuters။
- ↑ Over 1700 Junta Soldiers Killed in Past Three Months, Civilian Government Says။ The Irrawaddy (14 September 2021)။ 13 February 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 16 September 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Over 30 Junta Soldiers Killed In Fierce Weekend Fighting။ The Irrawaddy (27 September 2021)။ 14 February 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 7 October 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Over 40 Myanmar Soldiers Killed in Ambush။ The Irrawaddy (6 October 2021)။ 6 October 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 7 October 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Hundreds Of Myanmar Junta Informants Killed Or Wounded။ The Irrawaddy (7 October 2021)။ 7 October 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 7 October 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar Military Detains North-Western Commander For Planning to Defect: Ethnic Insurgent Sources။ The Irrawaddy (7 October 2021)။ 7 October 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 7 October 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar: Whole town flees amid fierce fighting (in en-GB) (22 September 2021)။ 22 September 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
- ↑ Myanmar Junta Troops Ambushed in Shan State။ The Irrawaddy (28 September 2021)။ 14 February 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 7 October 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Soldiers capture PDF medics during a raid on resistance base camp in Kalay"၊ Myanmar NOW။
- ↑ Esther J.။ "Dozens of junta troops ambush Moebye PDF outpost"၊ Myanmar Now၊ 18 November 2021။
- ↑ "Military raid destroys resistance base in Monywa, PDF says"၊ Myanmar NOW။
- ↑ "Military kills four KNDF members in Demoso"၊ Myanmar NOW။
- ↑ Swe၊ Nyein။ "Clashes in Kayah State kill at least four regime soldiers: KNDF"၊ Myanmar Now၊ 15 December 2021။
- ↑ "Military arrests NLD lawmaker in KNU territory"၊ Myanmar Now၊ 14 December 2021။
- ↑ Esther J။ "More houses torched as junta troops leave Loikaw village"၊ Myanmar Now၊ 20 December 2021။
- ↑ J.၊ Esther။ "As details of Christmas Eve massacre emerge, calls for justice grow"၊ Myanmar Now၊ 24 January 2022။
- ↑ "Save the Children confirms staff killed in Myanmar massacre"၊ Al Jazeera၊ 28 December 2021။
- ↑ "UN 'horrified' by massacre of dozens of civilians in Myanmar"၊ Al Jazeera၊ 26 December 2021။
- ↑ "Myanmar: Security Council condemns attack killing dozens"၊ UN News၊ 29 December 2021။
- ↑ Myanmar: Military onslaught in eastern states amounts to collective punishment (in en) (31 May 2022)။ 22 October 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2022-10-22 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Military deploys Russian-made fighter jets against KIA targets"၊ Myanmar NOW။
- ↑ "Chinland Defence Force attacks junta soldiers in Matupi"၊ Myanmar NOW။
- ↑ Waiting for official news report to be used as citation
- ↑ "KIA clashes with junta soldiers in Hpakant and Mohnyin"၊ Myanmar NOW။
- ↑ Over 200 Myanmar Junta Troops Killed in Three Days: Kachin Independence Army။ The Irrawaddy (7 February 2022)။ 14 February 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 7 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Soldiers target villagers after ambush by Myaing PDF"၊ Myanmar NOW။
- ↑ "Junta soldiers massacre and burn 11, including teenagers, during raid on village in Sagaing"၊ Myanmar NOW။
- ↑ "Myanmar military torches 100 homes in Sagaing Region village"၊ Myanmar NOW။
- ↑ "Junta soldiers murder three more villagers in Depayin"၊ Myanmar NOW။
- ↑ "At least 20 killed in air raid on Magway village"၊ Myanmar NOW။
- ↑ Thirty Junta Soldiers reportedly killed in Upper Myanmar။ The Irrawaddy (1 February 2022)။ 14 February 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 1 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ 38 Junta Soldiers Reported Killed in Upper Myanmar။ The Irrawaddy (7 February 2022)။ 13 February 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 7 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Resistance Fighters Claim To Have Killed Around 50 Myanmar Junta Personnel။ The Irrawaddy (10 February 2022)။ 13 February 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Both Sides Sustain Casualties as Fighting Rages Between PDFs and Myanmar Junta။ The Irrawaddy (18 February 2022)။ 22 February 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Resistance Fighters Suffer Heavy Losses During Sagaing Clash With Myanmar Junta။ The Irrawaddy (18 February 2022)။ 22 February 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Myanmar Junta Claims to Have Killed 8 Resistance Fighters in Mandalay Raids"၊ Myanmar NOW။
- ↑ Junta Soldiers Killed; Social Media Users Boycott Myanmar Coup Leader's Parade။ The Irrawaddy (14 February 2022)။ 14 February 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 14 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Well over a quarter of Thantlang now destroyed by fire as rebel group vows to 'drive out' junta soldiers"၊ Myanmar NOW။
- ↑ Myanmar Junta Convoy Under Repeated Attack in Chin State။ The Irrawaddy (30 March 2022)။ 30 April 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 30 April 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ https://myanmar-now.org/en/news/army-truck-with-soldiers-inside-blown-up-in-yangon/
- ↑ Esther J။ "Three injured guerrilla fighters among 12 arrested after accidental explosion in Yangon"၊ Myanmar Now၊ 14 December 2021။
- ↑ Almost 370 Junta Officials Assassinated Since Coup။ The Irrawaddy (2 February 2022)။ 14 February 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 3 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Resistance Fighters Target Homes of Myanmar Junta Pilots After Airstrikes on Civilians (9 February 2022)။ 10 February 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ KNU rebels kill soldier and seize 'great number of weapons' in attack on junta base near Thai border (in en) (22 March 2022)။ 28 March 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 29 March 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ The Irrawaddy – Burmese Edition။ 26 March 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 26 March 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar: Additional armed clashes between military and armed groups likely in Kayah State through mid-May /update 9 (in en)။ 19 April 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2022-04-19 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Fighting in Myanmar's Kayin state drives thousands to Thai border (in en)။ 19 April 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2022-04-19 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Regime troops retreat with heavy causalities in Lay Kay Kaw (in en)။ 22 April 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 21 April 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Karenni Resistance Force Captures Junta Personnel in Roadside Ambush။ Myanmar Now (27 April 2022)။ 27 April 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 28 April 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar Resistance Kills Dozens of Junta Soldiers in Three Days of Clashes။ The Irrawaddy (31 January 2022)။ 13 February 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 1 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Resistance Force Claims Victory in Clashes With Military in Myanmar's Southernmost District။ Myanmar Now။ 27 April 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 28 April 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Junta Troops Clash With Arakan Army in Western Myanmar။ The Irrawaddy (8 February 2022)။ 13 February 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Two Civilians Dead in Clash Between AA, Regime Troops in Myanmar's Rakhine State။ The Irrawaddy (8 February 2022)။ 13 February 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Fighting With AA Claims Heavy Casualties Including Officers, Video Shows။ The Irrawaddy (11 February 2022)။ 11 February 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 February 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Myanmar Resistance Leader in Sagaing Says Monsoon Will Bring Victories"၊ The Irrawaddy၊ 13 June 2022။
- ↑ Accusations fly after Myanmar bombing kills 1, injures 9 (in en) (1 June 2022)။ 22 September 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2022-09-21 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Martin, Michael (21 June 2022). "Is Myanmar's Military on Its Last Legs?" (in en).
- ↑ "Myanmar's resistance is at risk of believing its own propaganda"၊ 19 May 2022။
- ↑ 2,200 Myanmar Junta Soldiers Killed Since January: KNU။ The Irrawaddy (6 July 2022)။ 6 July 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 6 July 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Dozens of Myanmar Troops, 11 PDF Fighters Killed in Clash in Shan State။ The Irrawaddy (6 July 2022)။ 8 July 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 9 July 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Retired Myanmar Brigadier General Shot Dead by Yangon Resistance Group"၊ The Irrawaddy၊ 27 September 2022။
- ↑ Avoiding a Return to War in Myanmar's Rakhine State (in en) (1 June 2022)။ 6 January 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 6 January 2023 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Kean၊ Thomas (7 June 2022)။ Arakan Army on Collision Course with the Military in Myanmar's Rakhine State။ 6 January 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 6 January 2023 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Kyaw Hsan Hlaing (3 October 2022)။ Insurgents in Myanmar's Rakhine State Return to War on the Military (in en)။ 6 January 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 6 January 2023 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ၁၆၃.၀ ၁၆၃.၁ Davis၊ Anthony။ "Myanmar's NUG going for broke before its time"၊ Asia Times၊ 4 November 2022။
- ↑ Nay Thit။ "Why Myanmar Junta's 'Four Cuts' Arson Strategy is Failing to Quell Resistance" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 22 October 2022။
- ↑ "Heavy Fighting Between Myanmar Junta, Resistance Reported in Karen's Kawkareik"၊ The Irrawaddy၊ 21 October 2022။
- ↑ AFP။ "Myanmar's KNU attacks key border town of Kawkareik"၊ Mizzima၊ 22 October 2022။
- ↑ "Karen Resistance Forces Seize Myanmar Junta Base, Capture 17 Soldiers"၊ The Irrawaddy၊ 27 October 2022။
- ↑ Irrawaddy၊ The (21 October 2022)။ Resistance Besieges Karen Town; Myanmar Junta Counters With Airstrikes (in en-US)။ 28 October 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2022-10-28 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Chin resistance forces fail to take outpost after week-long siege" (in en)၊ Myanmar Now၊ 22 November 2022။
- ↑ "Nearly 60 Myanmar Regime Forces Killed in Two Days of Resistance Attacks" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 24 November 2022။
- ↑ "Over 70 Myanmar Junta Forces Killed in Three Days of Resistance Attacks" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 28 November 2022။
- ↑ "Thousands flee as resistance forces seize three Myanmar military bases in Bago Region" (in en)၊ Myanmar NOW၊ 15 November 2022။ 20 October 2023 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 29 November 2022။
- ↑ Khin Yi Yi Zaw။ "NUG opens probe into brutal killing of woman by members of its resistance force"၊ 6 December 2022။
- ↑ https://www.irrawaddy.com/news/burma/kayah-resistance-797-myanmar-junta-troops-killed-last-year.html
- ↑ "Sagaing Resistance Groups Hail River Attacks on Myanmar Junta"၊ The Irrawaddy၊ 6 January 2023။
- ↑ "More Than a Dozen Myanmar Junta Troops Killed in Four Days of Resistance Attacks" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 19 April 2023။
- ↑ "ကနီ တာဝါတိုင်စခန်းကုန်းတိုက်ပွဲတွင် စစ်ကောင်စီတပ်သား ၃၀ ဦး သေဆုံးပြီး ၃ ယောက် ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်" (in my)၊ Mizzima၊ 19 April 2023။
- ↑ Hein Htoo Zan။ "Fighting Breaks Out Near Inle Lake in Southern Shan State"၊ The Irrawady၊ 5 January 2023။
- ↑ "Chin Resistance: Myanmar Junta Trying to Retake Thantlang" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 18 February 2023။
- ↑ "Regime Convoy Stopped In Chin State" (in en)၊ BNI၊ 20 March 2023။
- ↑ ၁၈၁.၀ ၁၈၁.၁ "သံချပ်ကာယာဉ် (၂) စီး ချေမှုန်းနိုင်ခဲ့သော CNDF ပူးပေါင်းတပ်ကို NUG က ကျပ်သိန်း ၄၀၀၀ ချီးမြှင့်" (in my)၊ BNI၊ 5 July 2023။
- ↑ "Two Dozen Myanmar Junta Troops Killed in Chin State Camp Raid" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 11 April 2023။
- ↑ "Convoy of Myanmar Junta Reinforcements Decimated Near Matupi: Chin Resistance" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 27 March 2023။
- ↑ "Yangon Guerrillas Kill Myanmar Junta Money Laundering Chief" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 25 March 2023။
- ↑ "BAP တစ်ပတ်အတွင်း သတင်း ကောက်နုတ်ချက်" (in en)၊ bapnews.org။
- ↑ Peck၊ Grant။ "Myanmar villagers say army beheaded high school teacher" (in en)၊ AP News၊ 21 October 2022။
- ↑ Peck၊ Grant။ "Ethnic group says Myanmar air attack kills 80 at celebration" (in en)၊ ABCNews၊ 23 October 2022။
- ↑ "Myanmar Junta Torches Home Village of Catholic Cardinal" (in en)၊ The Irrawaddy။
- ↑ Thura Maung။ "Several people killed in Myanmar military ambush of Sagaing resistance checkpoint"၊ 31 December 2022။
- ↑ "Myanmar Junta Jets Target Kachin Resistance Forces" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 25 November 2022။
- ↑ Maung Shwe Wah။ "Myanmar military torches own police station in Magway"၊ Myanmar Now၊ 22 November 2022။
- ↑ "In Pictures: Sagaing locals flee Myanmar junta's arson campaign"၊ Myanmar Now၊ 22 November 2022။
- ↑ Thura Maung။ "As Sagaing attacks continue, Myanmar junta's scorched earth tactics earn WWII comparison" (in en)၊ Myanmar Now၊ 24 November 2022။
- ↑ Khin Yi Yi Zaw။ "Thousands flee as Myanmar military secures Letpadaung area for Chinese workers"၊ Myanmar NOW၊ 15 December 2022။
- ↑ "Myanmar Junta Imposes Martial Law in Resistance Strongholds"၊ Bloomberg News၊ 2 February 2023။
- ↑ "Myanmar junta to let 'loyal' civilians carry licensed arms -media, document"၊ Reuters၊ 12 February 2023။
- ↑ ၁၉၇.၀ ၁၉၇.၁ ၁၉၇.၂ Maung Shwe Wah (11 March 2023)။ In Myanmar's heartland, new horrors from a junta struggling for control (in en)။ 11 March 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2023-03-11 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Esther J (16 March 2023)။ Bodies of monks killed in Pinlaung massacre showed signs of torture (in en)။ 16 March 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2023-03-16 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Airstrike in Rebel-Held Region of Myanmar Kills at Least 100"၊ The New York Times၊ 11 April 2023။
- ↑ "Myanmar military airstrike: More than 100 people feared dead"၊ BBC၊ 12 April 2023။
- ↑ Lipes၊ Joshua။ "Myanmar military, Arakan Army halt hostilities on humanitarian grounds" (in en)။
- ↑ "Myanmar Military and Arakan Army Agree Temporary Truce in Rakhine State"၊ The Irrawaddy၊ 28 November 2022။
- ↑ Thein San။ "Tensions remain high in Rakhine State despite military, AA truce"၊ Myanmar NOW၊ 6 December 2022။
- ↑ Nyein Swe။ "Military launches major assault on Kokang base on China-Myanmar border" (in en)၊ Myanmar NOW၊ 2 December 2022။
- ↑ Nyein Swe။ "Myanmar army drops massive aerial bombs during northern Shan State clashes, TNLA says"၊ 13 December 2022။
- ↑ "Myanmar Junta Calls Ta'ang Army Battle a 'Misunderstanding'"၊ Irrawaddy၊ 19 December 2022။
- ↑ Military Council suffered massive casualties Battle of Namhsan။ BNI (14 December 2022)။ 9 January 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 9 January 2023 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Myanmar military bombs village, killing seven, sources say" (in en)၊ Reuters၊ 19 January 2023။
- ↑ Prominent Myanmar Monk Disappears After Being Detained by Regime Forces (in en-US) (11 March 2023)။ 11 March 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2023-03-11 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Aung Zay (17 February 2023)။ Hundreds apply for firearms licenses days after introduction of new policy (in en)။ 16 March 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2023-03-16 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ၂၁၁.၀ ၂၁၁.၁ Tin Htet Paing (13 February 2023)။ Myanmar regime issues right to arms policy enabling easier weapons access for pro-junta individuals and militias (in en)။ 16 March 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2023-03-16 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Leaked document confirms Myanmar junta is arming anti-resistance militias (in en)။ 16 March 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2023-03-16 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Htoon၊ Kyaw Lin (2 August 2018)။ Firearms and the law in Myanmar (in en-US)။ 16 March 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2023-03-16 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar junta revives 1977 law allowing 'loyal' civilians to bear arms (in en)။ 16 March 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2023-03-16 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "ရေးမြို့နယ်နှင့် လမိုင်းတွင် ရေးဘီလူးအဖွဲ့ ပစ်ခတ်မှုများပြုလုပ်ရာ စစ်သား ၄ ဦး သေဆုံး" (in my)၊ Mizzima၊ 22 June 2023။
- ↑ "ရေးမြို့နယ်တွင် စစ်မှုထမ်းဟောင်း ပျူစောထီးခေါင်းဆောင်အား ရေးဘီလူးအဖွဲ့ပစ်ခတ်ရှင်းလင်း" (in my)၊ Mizzima၊ 27 June 2023။
- ↑ "ရေးမြို့နယ်တွင် စကခ (၁၉) လှည့်ကင်းအား ရေးဘီလူးအဖွဲ့ ပစ်ခတ်" (in my)၊ Mizzima၊ 28 June 2023။
- ↑ "ရေး၊ လမိုင်းနှင့် ခေါဇာမြို့က စစ်ကောင်စီ ဌာနဆိုင်ရာရုံးများ ပိတ်လိုက်ရ" (in my)၊ The Irrawaddy၊ 27 June 2023။
- ↑ "Four Military Council Soldiers Arrested During KNLA/ PDF Inspection of Vehicles on Ye-Thanbyuzayat Highway" (in en)၊ BNI၊ 22 June 2023။
- ↑ "Head of security for Yangon International Airport assassinated" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 21 June 2023။
- ↑ "Yangon Airport security chief assassinated"၊ Mizzima၊ 22 June 2023။
- ↑ Pan၊ Pan။ "NUG's first Yangon PDF battalion is preparatory measure: NUG PM Office spokesperson"၊ Myanmar Now၊ 8 June 2023။
- ↑ https://www.irrawaddy.com/news/war-against-the-junta/over-3000-myanmar-junta-troops-killed-in-first-half-of-2023-nug.html
- ↑ Irrawaddy၊ The (2023-09-18)။ Naypyitaw Junta Airbase Hit by Myanmar Resistance Drone Strike (in en-US)။ 2023-09-18 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Star၊ The (2023-09-29)။ Myanmar resistance leader claims majority control over territory in the country (in en-US)။ 2023-10-06 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Myanmar Junta Loses 76 Soldiers as PDF Kicks Off Special Operation in Mandalay, Shan"၊ The Irrawaddy၊ 12 September 2023။
- ↑ Strangio၊ Sebastian။ "Myanmar Resistance Forces Close In On Key Northeastern Town"၊ The Diplomat၊ 16 November 2023။
- ↑ Irrawaddy၊ The (2023-12-05)။ Ethnic Army Battles to Seize Another Base From Myanmar Junta Near Border With China (in en-US)။ 6 December 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2023-12-07 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Saw Reh။ "Myanmar Infantry Division Surrenders in Laukkai, Shan State: Reports" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 26 December 2023။
- ↑ Kyaw Oo။ "Most of Laukkai now under MNDAA control" (in en)၊ Myanmar Now၊ 28 December 2023။
- ↑ Hein Htoo Zan။ "Myanmar’s Brotherhood Alliance Seizes Two More Towns in Shan State"၊ The Irrawaddy၊ 8 January 2024။
- ↑ Irrawaddy၊ The (2023-11-14)။ Tens of Thousands Trapped as Myanmar Resistance Strikes Kayah State Capital (in en-US)။ 2023-11-14 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2023-11-14 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Peck၊ Grant။ "A military jet crashes in eastern Myanmar. Ethnic resistance groups claim they shot it down" (in en)၊ 11 November 2023။
- ↑ Irrawaddy၊ The (2023-11-15)။ Kayah Resistance Seizes Myanmar Junta Bases in State Capital (in en-US)။ 2023-11-15 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "ရသေ့တောင်မြို့နယ် နယ်ခြားစောင့်ရဲစခန်းနှစ်ခုကို ရက္ခိုင့်တပ်တော် ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ဒုံးပိုက်စခန်းကိုသိမ်းပိုက်ရရှိပြီဟုဆို" (in my)၊ Narinjara News၊ 13 November 2023။
- ↑ Irrawaddy၊ The (2023-11-14)။ Almost 40 Myanmar Junta Positions Abandoned in Rakhine: Arakan Army (in en-US)။ 2023-11-14 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Myanmar rebels says dozens of junta forces surrender, captured"၊ 2023-11-15။
- ↑ Hein Htoo Zan။ "AA Captures Town in Rakhine, Prompting Bombardment by Myanmar Military" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 16 November 2023။
- ↑ Irrawaddy၊ The (2023-11-14)။ Chin Resistance Seizes Indian Border Town From Myanmar Junta (in en-US)။ 30 November 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2023-12-01 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ 40 Myanmar army personnel who fled to Mizoram amid conflict sent back (in en) (2023-11-15)။ 2 December 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2023-12-01 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Zan၊ Hein Htoo (2023-12-05)။ Myanmar Junta Uses Chemical Warfare: Arakan Army (in en-US)။ 2023-12-06 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Irrawaddy၊ The (2023-12-06)။ Arakan Army Declares Seizure of Major Myanmar Junta Base (in en-US)။ 2023-12-06 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Irrawaddy၊ The (2023-11-22)။ PDF Seizes Hilltop Base in Chin State, Captures 12 Myanmar Junta Soldiers (in en-US)။ 1 December 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2023-12-01 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Now၊ Myanmar (2023-11-25)။ Another town on the India-Myanmar border falls to the resistance (in en-US)။ 27 November 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2023-12-01 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Chin allied resistance claims big junta losses in western Myanmar (in en)။ 2 December 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2023-12-01 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Hein Htoo Zan။ "Myanmar Regime Prepping 14,000 Troops to Defend Naypyitaw: Sources"၊ 22 November 2023။
- ↑ "Authorities issue local order to ban the sale of drones and drone accessories and unauthorized flights within Yangon Region" (in en)၊ Eleven Myanmar၊ 22 November 2023။
- ↑ "Depleted Myanmar Military Urges Deserters to Return to Barracks"။
- ↑ Myanmar junta enforces mandatory military service for young people (February 11, 2024)။
- ↑ Strangio၊ Sebastian။ "Myanmar Resistance Forces Close In On Key Northeastern Town"၊ The Diplomat၊ 16 November 2023။
- ↑ Saw Reh။ "Myanmar Infantry Division Surrenders in Laukkai, Shan State: Reports" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 26 December 2023။
- ↑ Kyaw Oo။ "Most of Laukkai now under MNDAA control" (in en)၊ Myanmar Now၊ 28 December 2023။
- ↑ Hein Htoo Zan။ "Myanmar's Brotherhood Alliance Seizes Two More Towns in Shan State"၊ The Irrawaddy၊ 8 January 2024။
- ↑ Defeated Myanmar Generals Given Death Sentences (January 23, 2024)။ January 26, 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Myanmar Junta Asks China to Pressure Brotherhood Alliance to End Offensive"။
- ↑ "Myanmar rebel alliance agrees to ceasefire with ruling military" (in en)၊ Reuters၊ 12 January 2024။
- ↑ "Brotherhood Alliance, Myanmar Junta Agree to Ceasefire in Northern Shan" (in en)၊ The Irrawaddy။
- ↑ Yuzana။ "Myanmar Junta Breaks Chinese-Brokered Ceasefire: TNLA" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 13 January 2024။
- ↑ "Number of Townships Placed Under Martial Law by Myanmar Junta Rises to 61" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 5 March 2024။
- ↑ "Myanmar Junta Loses Nearly 50 Troops, More Bases in Three Days of Resistance Attacks" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 10 January 2024။
- ↑ Peck၊ Grant။ "Arakan Army resistance force says it has taken control of a strategic township in western Myanmar" (in en)၊ AP News၊ 15 January 2024။
- ↑ Arakan Army Captures Key Town From Junta in Myanmar's Rakhine State (January 25, 2024)။ 26 January 2024 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 25 January 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Around 30 Myanmar Junta Personnel Killed in Chin State: Resistance (January 17, 2024)။ 18 January 2024 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ January 20, 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "India-Myanmar border to be fenced soon, says Home Minister Amit Shah" (in en)၊ The Hindu၊ 20 January 2024။
- ↑ Alamgir၊ Nur Uddin (February 2024)။ Tension mounts as war rages on BD-Myanmar frontier။ 5 February 2024 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 5 February 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ 95 Myanmar Border Guards take shelter in Bangladesh amid clashes with insurgents။ 5 February 2024 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 5 February 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Aziz၊ Abdul (6 February 2024)။ Tension at border: Fear grips residents in Bandarban။ 6 February 2024 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 6 February 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar's Military Driven Out of Township in Northern Rakhine, Reports Say။ 7 February 2024 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 7 February 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ AA captures six towns so far, two more waits for coming under their control။ 8 February 2024 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 8 February 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Police and junta soldiers abandoned their Myebon stations" (in en)၊ Narinjara News၊ 12 February 2024။
- ↑ "A New Era is Dawning For the People of Myanmar's Rakhine State"၊ The Diplomat၊ 13 February 2024။
- ↑ Hein Htoo Zan။ "Myanmar military blows bridge to Rakhine State capital as AA advances" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 12 February 2024။
- ↑ "Arakan Army captures another Rakhine State town, warns locals clashes may continue" (in en)၊ Myannmar Now၊ 16 February 2024။
- ↑ "Myanmar Junta Suffers Disaster in Battle for Rakhine Township: AA" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 27 February 2024။
- ↑ "AA seizes last junta base in Minbya Township, Rakhine State" (in en)၊ Myanmar Now၊ 28 February 2024။
- ↑ AA confirms capture of Ponnagyun township near Sittwe (in en)။ 2024-03-05 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Villages engulfed in flames, bridges damaged in Ponnagyun after junta’s airstrikes" (in en)၊ Narinjara၊ 5 March 2024။
- ↑ "AA Seizes Ponnagyun, Stepping Stone to Capital of Myanmar’s Rakhine State" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 5 March 2024။
- ↑ "AA Offers Save Haven to Rohingya Targeted for Conscription by Myanmar Junta" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 6 March 2024။
- ↑ "Arakan Army to launch public administration in Paletwa Township, Chin State" (in en)၊ Myanmar Now၊ 8 March 2024။
- ↑ "Arakan Army captures Ramree after months of fighting" (in en)၊ Myanmar Now၊ 12 March 2024။
- ↑ "Arakan Army Claims Seizure of Myanmar Junta Border Outpost" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 13 March 2024။
You must specify archiveurl= and archivedate= when using {{cite news}}. Available parameters: တမ်းပလိတ်:Cite news/doc/parameterlist
- ↑ "Kachin Independence Army Seizes Myanmar Military Base Near Chinese Border" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 20 February 2024။
- ↑ "KIA, PDF Seize Two Myanmar Junta Outposts in Kachin State Within a Week" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 6 February 2024။
- ↑ "Kachin forces capture military camp outside jade-rich town of Hpakant" (in en)၊ Myanmar Now၊ 22 January 2024။
- ↑ "Kachin Independence Army captures two junta camps in one day" (in en)၊ Myanmar Now၊ 5 February 2024။
- ↑ "Kachin Independence Army Seizes Myanmar Military Base Near Chinese Border" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 20 February 2024။
- ↑ "KIA Seizes Three Hilltop Bases From Myanmar Junta in Kachin State" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 4 March 2024။
- ↑ "KIA mounts new offensive, targeting air base, outposts near Myitkyina and Laiza" (in en)၊ Myanmar Now၊ 7 March 2024။
- ↑ "KIA and allies seize three large Myanmar army bases near Laiza" (in en)၊ Myanmar NOW၊ 8 March 2024။
- ↑ "Junta-allied Lisu militia leader killed in battle with Kachin forces" (in en)၊ Myanmar Now၊ 8 March 2024။
- ↑ "Karen Brigades Take More Territory From Myanmar Junta: KNU" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 23 February 2024။
- ↑ Sniper Shoots Dead Myanmar Brigadier-general In Helicopter. January 29, 2024. AFP. Archived 2024-01-29 at the Wayback Machine.
- ↑ "Resistance forces close to capturing town between Dawei and Thai border" (in en)၊ Myanmar Now၊ 27 February 2024။
- ↑ "Resistance forces capture five army trucks in attack on junta convoy near Dawei" (in en)၊ Myanmar Now၊ 23 February 2024။
- ↑ "Myanmar-Thai Border Trade Plummets Again as Fighting, Restrictions Take Toll" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 29 February 2024။
- ↑ "Karen Resistance Hails Victories Over Myanmar Junta Near Thai Border" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 9 March 2024။
- ↑ "ဒုတိယ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစိုးဝင်း ကရင်ပြည်နယ်ကို နေ့ချင်းပြန်သွားရောက်" (in my)၊ BBC Burmese၊ 24 January 2024။
- ↑ "Karen BGF to rename itself ‘Karen National Army’" (in en)၊ Myanmar Now၊ 6 March 2024။
- ↑ Myanmar Junta Retakes Town From Civilian Government in Sagaing Region. The Irrawaddy. February 13, 2024 Archived February 13, 2024, at the Wayback Machine.
- ↑ "Town Almost Razed to Ground After Being Retaken by Myanmar Junta Troops" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 27 February 2024။
You must specify archiveurl= and archivedate= when using {{cite news}}. Available parameters: တမ်းပလိတ်:Cite news/doc/parameterlist
- ↑ "Myanmar army launches offensive to retake Maw Luu from resistance" (in en)၊ Myanmar Now၊ 22 February 2024။
- ↑ Hein Htoo Zan။ "Myanmar Resistance Forces Seize Fourth Sagaing Town" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 13 December 2023။
You must specify archiveurl= and archivedate= when using {{cite news}}. Available parameters: တမ်းပလိတ်:Cite news/doc/parameterlist
- ↑ "Myanmar Resistance's 'Final Warning' to Junta Sparks Civilian Exodus in Kale Warzone" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 14 March 2024။
You must specify archiveurl= and archivedate= when using {{cite news}}. Available parameters: တမ်းပလိတ်:Cite news/doc/parameterlist
- ↑ "Myanmar Resistance Fighters Poised to Capture Key Town in Sagaing Region" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 7 March 2024။
You must specify archiveurl= and archivedate= when using {{cite news}}. Available parameters: တမ်းပလိတ်:Cite news/doc/parameterlist
- ↑ "Battle for control of Kani ends with retreat by anti-regime forces" (in en)၊ Myanmar Now၊ 15 March 2024။
- ↑ ၃၀၇.၀ ၃၀၇.၁ Myanmar spiralling 'from bad to worse, to horrific', Human Rights Council hears (21 September 2022)။ 22 September 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 September 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar: Increasing evidence of crimes against humanity since coup (12 September 2022)။ 22 September 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 September 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ 'This is robbery': junta's property seizure spree (in en-US) (13 September 2022)။ 1 October 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 September 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ၃၁၀.၀ ၃၁၀.၁ Education in the Crossfire in Myanmar: Attacks on Schools, Use by Military and Armed Groups, Skyrocketed after 2021 Takeover (in en)။ 22 September 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 September 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar: Crisis taking an enormous toll on children, UN committee warns (in en)။ 8 November 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 September 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar's post-coup healthcare collapse (in en) (25 March 2021)။ 22 September 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 September 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ FAO Myanmar Response Overview – June 2022 | United Nations in Myanmar။ United Nations။ 5 June 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 September 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar's hidden hunger (19 October 2021)။ 22 September 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 22 September 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ More than two years on, impact of Myanmar military coup 'devastating' (16 March 2023)။ 21 March 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 21 March 2023 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Myanmar resistance urges West to provide arms for fight against junta" (in en)၊ Reuters၊ 17 May 2022။
- ↑ Myanmar: First executions in decades mark atrocious escalation in state repression (in en) (25 July 2022)။ 22 September 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2022-09-22 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar junta executes leading democracy activists (25 July 2022)။ 25 July 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 25 July 2022 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar: First executions in decades mark atrocious escalation in state repression – Myanmar | ReliefWeb (in en)။ 22 September 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2022-09-22 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar executions: US presses China to rein in junta, saying it cannot be 'business as usual' (in en) (26 July 2022)။ 22 September 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2022-09-22 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ G7 Foreign Ministers' Statement on the Myanmar Military Junta's Executions (in en)။ 31 August 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2022-08-05 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "World condemns Myanmar junta for 'cruel' execution of activists" (in en)၊ Reuters၊ 26 July 2022။
- ↑ Myanmar junta court jails Suu Kyi for six years for corruption (in en) (15 August 2022)။ 4 October 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2022-09-21 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar's Aung San Suu Kyi gets 3 years' jail for election fraud (in en)။ 19 October 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2022-09-21 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Chowdhury၊ Tanvir။ "Tensions as Bangladesh accuses Myanmar of firing in its territory"၊ Al Jazeera၊ 23 September 2022။
- ↑ "Dhaka summons Myanmar ambassador again, protests land, airspace violation"၊ The Daily Star၊ 19 September 2022။
- ↑ Rashid၊ Muktadir။ "Bangladesh Credits Chinese Intervention With Stopping Myanmar Border Blasts" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 21 October 2022။
- ↑ Myanmar army helicopters fire on school, killing 6: reports (in en-GB)။ 19 September 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2022-09-22 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ "Myanmar army helicopters fire on school, killing 13, media and residents say" (in en)၊ Reuters၊ 20 September 2022။
- ↑ Myanmar: Guterres strongly condemns army attacks which left 11 children dead (in en) (20 September 2022)။ 22 September 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2022-09-22 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar: Statement by the spokesperson on the latest attack against a school in Tabayin | EEAS Website။ 22 September 2022 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2022-09-22 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Myanmar Junta's Central Bank Had $6.8 Bn in Reserves at 14 Int'l Banks in March။
- ↑ Myanmar's Civilian Government Takes Control of Seized Funds။
- ↑ Spring Development Bank, Myanmar's First Crypto and Blockchain-Based Bank, Set for Soft Launch (21 July 2023)။ 3 December 2023 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 January 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedrfa.org